Hoogeveen evenaart Tilburg
Bij de twintigste editie van het toernooi in Hoogeveen is een hartelijke felicitatie op z’n plaats. In deze tijd is het een prestatie ieder jaar weer sponsors te vinden voor een toernooi van een dergelijke omvang. Zelfs na het afhaken van een grote naamsponsor is het de gemeente gelukt het toernooi met dezelfde formule overeind te houden. Hieronder een korte terugblik en een lijstje van de andere grote toernooien in Nederland.
Daniel Stellwagen schaakt niet meer, maar Sytze Faber is in Hoogeveen nog steeds betrokken bij de organisatie. Foto uit 1998.
Het idee kwam in 1997 van Johan Valk, een ambtenaar op het gemeentehuis, om een invulling te geven aan de ‘Glasweek’ in de herfstvakantie. Hoogeveen heeft een Glasmuseum, vandaar. Dat er in de kroongroep met glazen stukken werd gespeeld, vonden ze in Hoogeveen leuk maar was voor de schakers natuurlijk niet het belangrijkst.
Burgemeester Sytze Faber, zelf een schaakliefhebber, pakte het idee op en vond een sponsor in VAM, een afvalverwerkingsbedrijf in de buurt. Zo’n bedrijf hoeft geen reclame te maken en kan daarom geld opzij leggen voor sponsoring. Als ‘vuil bedrijf’ wilde VAM toch graag een goede naam hebben in de omgeving. Je kunt het vergelijken met Hoogovens. VAM-directeur Van Egerschot kende Lex Jongsma van de Rotary (ja, zo gaat dat soms), die trad toe tot het organisatiecomité en haalde Jeroen van den Berg erbij als organisator. Met het hem toegekende budget en zijn dikke adresboek wist Van den Berg het toernooi te vullen met sterke grootmeesters. Er kwam een kroongroep met vier bijzondere spelers, een groot open toernooi en een amateurtoernooi. Aan het open toernooi deden natuurlijk ook veel amateurs mee, maar dit terzijde. De formule is tot op heden gehandhaafd, zij het dat de kroongroep geen vierkamp meer is, maar bestaat uit twee tweekampen. Wel nog steeds vier spelers dus, die spelen in de chique trouwzaal, waar in de herfstvakantie niet getrouwd mag worden. Ook het politieke vergaderschema wordt aan het toernooi aangepast. In de herfstvakantie is het raadhuis van Hoogeveen voor de schakers. In 2014 werd Jeroen van den Berg als toernooidirecteur vervangen door Loek van Wely. Dat was een onverwachte wisseling, die door weinig mensen werd begrepen, want de organisatie liep perfect. Het hele organisatieteam stapte zelfs op, uit solidariteit met Van den Berg, waarna Van Wely een nieuw team samenstelde.
In de eerste jaren kreeg de winnaar als prijs altijd een glazen schaakspel. (En geld.) Hier, in 1998, Judit Polgar met VAM-directeur Gerard van Egerschot.
Het bedrijf VAM werd overgenomen door Essent, dat de sponsoring voortzette. Toen Essent afhaakte, werd Univé de hoofdsponsor. Toen Univé stopte, ging het toernooi verder met een bundeling van subsponsors. Een opmerkelijke prestatie. Misschien zijn er iets minder echte grootheden onder de deelnemers, maar de uitstraling blijft hetzelfde. De tweekampen zijn ook weer leuk bedacht. Nigel Short, die zich negatief schijnt te hebben uitgelaten over vrouwenschaak, neemt het op tegen Hou Yifan. Wat betreft de andere match: Jorden van Foreest bevindt zich in een opgaande lijn in de Nederlandse top tien. Ivan Sokolov moet laten zien dat hij zich niet in een neergaande lijn bevindt.
Oudste toernooien
Voor de vraag wat de oudste grote Nederlandse toernooien zijn, is van belang hoe je het definieert. Niet ieder groot toernooi is groot begonnen. Die vraag laat ik buiten beschouwing. Men gelieve onderstaande opsomming niet als ranglijst te zien, al zet ik ze wel in volgorde van aantal jaren. In de links verwijs ik naar de Canon van het Nederlandse schaak, hier op Schaaksite.
Bondswedstrijden
De Nederlandse Schaakbond werd in 1873 opgericht met als doel bondswedstrijden te organiseren. In 1955 werd de hoofdgroep omgedoopt tot Open kampioenschap van Nederland. Zo heet het nu nog, het toernooi vindt nu al jarenlang plaats in Dieren.
Hoogovens
Het Hoogovenstoernooi begon in 1938 als eenvoudig vierkampentoernooi. In 1960 was er voor het eerst sprake van een wereldtoptoernooi.
Groningen
In 1963 werd in Groningen rond de jaarwisseling een internationaal jeugdtoernooi georganiseerd. Het groeide uit tot het Europees jeugdkampioenschap. Vanaf 1977 werd ernaast ook een groot open toernooi gespeeld.
IBM en OHRA
Twintig jaar IBM en tien jaar OHRA. Het toernooi in Amsterdam werd bedacht om jonge leden van VAS de kans te geven een meesternorm te scoren. Ja, dat was al in 1961 het idee. Het groeide uit tot een wereldtoptoernooi.
Vlissingen
In 1995 werd voor het eerst het Zeeland Open georganiseerd. Twee jaar later werd het toernooi uitgebreid, met Hogeschool Zeeland als hoofdsponsor. Het toernooi staat nu dus op 22 edities.
Hoogeveen
Daarachter komt nu Hoogeveen, met zoals gezegd 20 edities. Judit Polgar was er negen keer bij en won de kroongroep vijf keer. Regelmatig trof ze daar Jan Timman en dat waren, zoals we kunnen zien op deze foto uit 1999, prettige ontmoetingen.
Tilburg
Het befaamde Interpolistoernooi ontving jaarlijks de sterkste schakers van de wereld. Het bestond 21 jaar, maar in 1995 werd er geen toernooi gespeeld, dus het blijft steken op 20 edities. De laatste twee jaar was Hogeschool Fontys de sponsor.
Leiden Chess Tournament
Een relatief jong toernooi, onder de niet aflatende leiding van Jan Bey. De eerste editie werd gespeeld in 2007, dus het tweede lustrum is dit jaar gevierd.
Hier de geschiedenis van meerdere toernooien in Leiden.
Alle foto’s zijn van de schrijver van dit verhaal.
