Mooie zetten en Bloopers

Omgaan met paarden

Schaakrubriek in De Gooi- en Eemlander

Een legende, dat woord moet je niet te vaak gebruiken, maar bij de schaakclub En Passant in Bunschoten-Spakenburg is Henk Pruijs een legende. Geen levende legende, hij overleed in 2006 op 56-jarige leeftijd. In 1970 had hij kennisgemaakt met de club, toen hij het schaakzaaltje binnenstormde en luid uitriep: “Waar is de bijeenkomst van de jonge boeren?” Het leverde hem luid gesis en boze blikken op van de leden die natuurlijk nog niet wisten dat er zojuist een aankomende legende zijn entree had gemaakt. Hij werd clubkampioen in 1979, 1982, 1986 en van 1993 tot en met 1996. Boer bleef hij niet lang, Pruijs werd marktkoopman. Niet in de vis of in de koek, zoals vele Bunschoters, maar in de wol.

Het waren niet de zeven clubkampioenschappen die hem legendarisch maakten, want clubkampioen werden er zovelen. Het was iets veel specifiekers. Henk Pruijs is legendarisch vanwege zijn paarden. En niet die van de boerderij van zijn vader.

Ooit kwam ik kijken bij een competitiewedstrijd van En Passant 1, toen Pruijs me in de wandelgangen toevertrouwde: “Ik sta gewonnen, want ik heb paarden.” Na bij zijn bord te hebben gekeken, deed ik iets onreglementairs. Ik gaf hem namelijk informatie die ik had ingewonnen, namelijk: “Jouw tegenstander heeft ook paarden.” Waarop Pruijs zei:

Lees meer >

Column 54: Anekdotes rondom Donner

Het verhaal in de Top-40 van Johan Hut over grootmeester Jan Hein Donner heeft de gemoederen flink in beweging gebracht. Zoals de Amsterdammer dat gedurende zijn leven zelf ook al volop voor elkaar had gekregen, lukt het hem zoveel jaren na zijn dood toch ook weer. Het boek De Koning van Tim Krabbé en Max Pam laat ook zien hoe Donner er vaak in slaagde om te provoceren en te choqueren. Maar dat hij de lachers meestal op zijn hand kreeg, is ook een feit.

Jan Hein Donner (foto Wikipedia)

Als jonge snuiter van 22 jaar heb ik hem nog even van nabij meegemaakt. En ik moet zeggen dat het een hele belevenis was. Als totale outsider had ik me gekwalificeerd voor het Nederlands Kampioenschap in 1981 in Leeuwarden. Het ging toen om een veertienkamp, dat waren nog eens tijden… Er werd gespeeld in een soort van theater en alle spelers waren ondergebracht in het fameuze Oranjehotel.
Mijn eerste contact met Donner was al heel bijzonder. Bij de loting kwam uit de bus rollen dat ik al in de eerste ronde tegen de Grand maître zou spelen. We zaten aan een lange tafel en Donner keek wat meewarig, mompelde mijn naam (“Grooten, Grooten, wie is dat?”). Uit alles bleek dat hij niet wist wie de debutanten waren (er waren er drie, naast mij Rini Kuijf en Coen Stehouwer) en wat hij er zich bij voor moest stellen.

Lees meer >

Gespot 90: Analogieën

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

De tachtigste editie van het Tata Steel toernooi zit er weer op. Het was een prachtig evenement met een Nederlander (Anish Giri) als co-winnaar. Het verhaal van de laatste ronde kunt u hier lezen.

Giri bleef in elk geval drie oud-wereldkampioenen, die ook deelnamen in de Mastersgroep voor. Hij won de onderlinge partij van Vladimir Kramnik, tegen Viswanathan Anand, speelde hij remise en hij won van ex-dameswereldkampioene Yifan Hou. Beide algemene wereldkampioenen stonden dit toernooi een beetje in de schaduw van het trio dat de dienst uitmaakte: wereldkampioen Magnus Carlsen, Anish Giri en Shakhriyar Mamedyarov. Laatstgenoemde haakte pas aan het eind af voor de eindzege die door de laatste twee in een barrage werd beslist.

Tegenwoordig is het kijken naar livepartijen met commentaar van gerenommeerde spelers een lust voor het oog. Veel beter dan televisie kijken… In de elfde ronde viel mijn oog op een stelling die mij heel bekend voorkwam.

Tigran Petrosian (foto bron onbekend)

Viswanathan Anand (foto Jos Sutmuller)

Petrosian – Kortchnoi, Il Ciocco 1977

Anand – Hou

 

Lees meer >

Gespot 89: Partij van het jaar 2017?

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Het is de tijd van het jaar dat de lijstjes verschijnen. Het beste, het mooiste, het grootste van het hele jaar enzovoort. Binnen het schaken kunnen we dat soort lijstje natuurlijk ook produceren, maar om een of andere reden, zie ik ze toch niet zoveel. Waarschijnlijk zijn schakers die zich vooral druk maken over hun eigen ratinggetallen, het een beetje zat om zich te moeten bekommeren om al dit soort nostalgische ‘flauwekul’.

Wel gonst er al een tijdje het gerucht dat op 4 november van dit jaar de beste, of beter misschien, de meest spectaculaire partij van het jaar gespeeld is. Terwijl in Europa het Europese Landenkampioenschap bezig was, werd in de Chinese clubcompetitie die de laatste jaren bijzonder sterk bezet is. We weten inmiddels hoe serieus we in Europa de Chinezen moeten nemen.

Liren Ding: partij van het jaar 2017? (foto Frans Peeters)

Dat was pakweg zo’n 40 jaar geleden heel anders. Toen hadden we in Europa het idee dat heel Azië een ondergeschoven kindje was ten opzichte van het schaken in ons werelddeel. De schok was dan ook groot toen onze landgenoot Jan Hein Donner in de Olympiade van 1978 plotseling in slechts 20 zetten van het bord werd gecombineerd door de hier totaal onbekende Chinees Whenze Liu. Na de partij sprak Donner de hilarische woorden: “Volgens mij ben ik na deze partij de Kieseritzky van de 20e eeuw geworden” (daarmee verwijzend naar de onsterfelijke partij Anderssen-Kieseritzky, 1851). Beide partijen heb ik in de viewer bijgesloten.

Tijden zijn veranderd want diverse Aziatische landen timmeren aan de weg. China boekt het meest progressie, maar ook India en Vietnam mogen bepaald niet onderschat worden. Terug naar de Chinese clubcompetitie. Twaalf teams komen (tussen april en december) bij elkaar om een dubbelrondige competitie af te werken. Spelers als Vassily Ivanchuk, Ernesto Inarkiev, Dmitry Jakovenko and Dmitry Andreikin, geven daar ook acte de présence. De ronden 16, 17 en 18 werden deze keer gespeeld in Tianjin in het noordoosten van China.

In de confrontatie tussen de steden Shaoxing en Hangzhou, werd de partij Bai – Ding gespeeld, die daarna de hele wereld over ging. Zo had ik hem al bijvoorbeeld al gespot op chess.com en chessbase.com. Inmiddels is bij mij ook de laatste aflevering van het fameuze New in Chess magazine op de mat gevallen.

De redactie heeft gelukkig niet stil gezeten en de winnaar van deze partij, Liren Ding, gevraagd om de partij te becommentariëren. Dat heeft de Chinese topspeler van dit moment meer dan voortreffelijk gedaan. Hij beschrijft niet alleen hoe het schaaktechnisch in elkaar stak, maar ook welk gevoel van opwinding hij voelde tijdens de partij.

Lees meer >

Gespot 88: Wouter Spoelman en Q-training

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Deze week viel de laatste Schaakmagazine in de bus. Daarin trof ik een interessant interview van Gerjos Weelink aan met Wouter Spoelman.

Wouter Spoelman (foto Frans Peeters)

De inmiddels 27-jarige Spoelman was al jeugdspeler al heel talentvol. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat hij als 9-jarige Kampioen van Nederland had, zonder dat hij al te veel ervaring had. Twee jaar later had hij zijn sporen verdiend door bij de jeugd t/m 12 jaar heel hoog te eindigen. Hij had de pech dat zijn 8 uit 9 niet genoeg was voor de titel. De enige nederlaag leed hij tegen Vincent Rothuis (die 8½ uit 9 haalde). Derde werd Egbert Clevers (7½) en vierde Twan Burg. De laatste op gepaste afstand, maar dat hij ook een talent was, zagen we aan andere opmerkelijke resultaten.

De SBSN (Stichting Bevordering Schaken Nederland) die onder auspiciën van Allard Hoogland – de huidige manager van New in Chess – stond, had mij via Cor van Wijgerden benaderd om met deze spelers een viertal te vormen die dan een aantal jaar door mij getraind zouden gaan worden. Cor had net zes jaar het fameuze Lost Boysproject achter de rug en hij liet deze rol aan mij over. Eén van hen, Egbert Clevers, haakte na een jaartje af en hij werd vervangen door Ali Bitalzadeh, die weliswaar een jaar ouder was dan de anderen, maar ook duidelijk heel gemotiveerd. Dit viertal had nog geen naam en werd in “Q-training” gedoopt, gezien het feit dat het hier ging om vier grote talenten. Nu, na zoveel jaren, kunnen we stellen dat het project zeer succesvol is geweest. Spoelman en Burg werden grootmeester, Rothuis en Bitalzadeh beide IM. Clevers is een zeer sterke KNSB-speler geworden.

Lees meer >

Gespot 87: Schaken is soms een wrede sport

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Afgelopen zaterdag, 9 december 2017, hield de KNSB in Utrecht, op het stedelijk Gymnasium (thuishonk van schaakvereniging Paul Keres) een grote themadag voor gediplomeerde schaaktrainers, wedstrijdleiders, kadermensen en andere geïnteresseerden. Parallel hieraan werd ook de bondsraad gehouden.

Ik was ook benaderd om een drietal workshops te verzorgen. Eén daarvan had ik de titel ‘Gaat het om de knikkers of om het spel?’ meegegeven. Zoals de toehoorder al snel te weten kwam, stond de vraag centraal hoe we de motivatie in het spel hoog kunnen houden. En lukt dat dan ook nadat je vreselijk geblunderd hebt? Ik kon het niet laten om de deelnemers een citaat van Donner voor te lezen dat ging over de volgende partij.

Links Jan Hein Donner en rechts Boris Ivkov (bron foto’s onbekend)

Lees meer >

Gespot 86: Polgardag!

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Zaterdag 14 oktober was een bijzondere dag. Op initiatief van Judit Polgar werd het initiatief ‘ChessConnectUs’ georganiseerd. Het idee hierachter is dat het schaken ons over de gehele wereld op een of andere manier met elkaar verbindt. Laat dat nou net ook een belangrijk motto zijn van onze actieve KNSB-voorzitter, Marleen van Amerongen!

Judit Polgar (foto Jos Sutmuller)

Het leek me dan ook gepast om iets schaaktechnisch van Judit Polgar te publiceren. En wat is er dan leuker dan een bekend matpatroon, dat hun vader Laszlo Polgar in het fameuze boek met 5333+1 stellingen had gepubliceerd, door Judit op het bord wordt getoverd in een eigen partij? Het grappige is dat de tegenstander net daarvoor haar torenoffer had kunnen weerleggen op een geniale manier. Maar toen die dat niet had gevonden, ging hij dus op karakteristieke wijze onderuit.

Ik bied ze in opgavevorm aan. Eerst twee stellingen die ik uit het boek heb genomen en waar u even op mag puzzelen.

Dan de partij waarin het verborgen matbeeld ook te voorschijn kan komen als wit het fout doet. Mag u bedenken wat de goede zet moest zijn en wat er gebeurde toen hij het fout deed.

Lees meer >

Gespot 85: Paardpromotie en pat!

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

 

Deze week volgde ik een aantal livepartijen uit het toernooi, ‘The Dortmund Sparkassen Chess Meeting’. Mijn aandacht werd getrokken door de marathonzitting tussen de Duitser Matthias Bluebaum en de Rus Dmitry Andreikin. Die waren een meeslepend gevecht met elkaar aan het voeren dat 7½ uur en 121 zetten duurde. Wie zegt er nog dat schaken geen topsport is?

 

De partij Bluebaum (rechts) tegen Andreikin (links), foto genomen van de toernooisite.

Bluebaum speelt een uitstekende partij waarin hij zijn b-pion aan de overkant weet te brengen. Andreikin moet daar een volle toren voor geven en dat betekent dat er een materiaalverhouding ontstaat die onder normale omstandigheden geen problemen zou opleveren. Wit heeft een twee torens en een pion tegen een toren en drie pionnen. Dat mondt op een gegeven moment uit in een eindspel van twee torens tegen toren en één pion. Maar die zwarte pion staat al op de voorlaatste rij en de zwarte toren blijkt een hinderlijke stoorzender voor de witte koning om de laatste pion onschadelijk te maken. Ik heb de partij met een menselijk oog proberen te onderzoeken en ik moet zeggen dat het me soms begon te duizelen. Aanvankelijk gebruikte ik alleen de engine, maar die stond soms flink in de plus, terwijl hij ogenschijnlijk geen enkel plan leek te hebben. Toen heb ik – ten einde raad – de tablebases er maar eens bijgepakt. In mijn analyse staan ze aangeduid met TB. De conclusie is dat Bluebaum op zet 87 de winst weggeeft en hoewel het lijkt dat hij er dichtbij is, geeft Andreikin geen krimp meer. Maar in de lange slotfase zijn er nog veel klippen die zwart moet omzeilen. Extra knap dat de Rus doorzien heeft hoe hij dit uiterst lastige eindspel achter het bord binnen de remisemarge moest houden!

Er duiken varianten op waarin wit ineens lijkt te winnen, totdat zwart soms, volkomen onverwacht, met een paardpromotie weet te ontsnappen. De Duitser spant nog heel wat valstrikken en hij lijkt na 119 zetten toch de winst binnen te kunnen hengelen.

Maar dan… als kers op de taart… komt Andreikin met een onverwachte patwending! Remise is het onrechtvaardige resultaat; tenminste zo voelt het als we meeleven met de arme Duitser die denkt een grote vis aan de haak geslagen te hebben…

Lees meer >

Gespot 84: Giri en Reykjavik en…

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Anish Giri voor de Nachtwacht in het Rijksmuseum (foto Frans Peeters)

Zoals u ongetwijfeld weet, won onze landgenoot Anish Giri nog niet zo lang geleden het open toernooi in Reykjavik. Deze zege werd op meerdere sites breed uitgemeten omdat dit zo’n beetje het eerste toernooi was, waar hij het als elitespeler niet tegen andere elitespelers hoefde op te nemen. Vaak zie je dat het helemaal niet zo goed afloopt met gedoodverfde favorieten. We hoeven alleen maar het dramatische optreden van ex-wereldkampioen Viswanathan Anand in Gibraltar vorig jaar in herinnering te nemen. De Indiër moesten halve en hele punten toestaan aan spelers waar hij waarschijnlijk nog nooit van gehoord had.

 

Giri bleek van een heel ander slag te zijn. Hij won het toernooi overtuigend met 8½ uit 10 en daarmee won hij zelfs Elopunten. In sommige verslagen kom ik de fraaie slotzet tegen die hij in achtste ronde tegen Donchenko op het bord bracht. In mijn verslag had ik die fraaie kruispenning ook al naar voren gehaald.

Donchenko, Alexander – Giri, Anish

 

In deze stelling dacht wit wellicht dat hij zich gered had, maar Giri had een prachtige wending achter de hand.

Lees meer >

Gespot 83: Achtervolging

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

 

Het nieuwe Formule 1 seizoen staat binnenkort op stapel. In Nederland kijken we gespannen naar de prestaties van de jonge Max Verstappen. De vraag is of hij met zijn vernieuwde racewagen de achtervolging kan inzetten op de teams met de schijnbaar ongenaakbare auto’s Ferrari en Mercedes.

Achtervolging kennen we nog meer in de sport. In het schaatsen is het nog niet zo lang geleden ingevoerd; in het baanwielrennen was dit fenomeen al langer bekend.

Ik vroeg me af of het begrip ‘achtervolging’ ook in het schaken zou bestaan. En het kan ook bijna niet anders of ook onze edele sport heeft posities waarin sprake is van een achtervolging. Het was wel wat zoekwerk, maar ik ben erin geslaagd om vier stellingen te traceren waarin overduidelijk een achtervolging plaatsvindt. Uiteraard ga ik uw fantasie en creativiteit op de proef stellen door ze u als probleem voor te leggen. Als u op oplossing klikt, krijgt u het hele antwoord te zien, met mijn uitleg erbij. Via de viewer is het nog eenvoudiger; dan kunt u het gewoon naspelen. Ik mag hopen dat u ook de humor van deze stellingen kunt inzien. Ik in elk geval wel!

Lees meer >