Tata ronde 13: Nakamura wint eerste Tata Steel Chess Tournament!
Met een knappe remise in de laatste ronde van het Tata Steel Chesstournament heeft de Amerikaan Hikaru Nakamura de kroon gezet op het fantastische toernooi dat hij in Wijk aan Zee heeft gespeeld. De Amerikaan speelde met zwart een keurige remise tegen Wang Hao bij elkaar en zag tot zijn grote genoegen dat Anand (ook met zwart) een eindspel met een kwaliteit meer tegen Nepomniachtchi niet tot winst kon voeren. De Rus had een kunstige vesting voor elkaar gebokst!
In het laatste nummer van het New in Chess magazine zag ik nog een foto van een totaal gedesillusioneerde Nakamura toen hij een gewonnen stelling tegen Grischuk remise had laten lopen en daarmee de (gedeelde) zege in het sterk bezette Tal-memorial. Ditmaal stond zijn gezicht heel anders. Als je de A-groep van Wijk aan Zee op je naam zet, dan schrijf je geschiedenis.
In de partij tegen Wang Hao bediende Nakamura zich van de Benoni. Dat deed hij met verve. Hij kwam redelijk te staan, hoewel hij enigszins te kampen had met een zwakke a-pion. Maar hij had voor hetere vuren gestaan dit toernooi. Met een uitgekiend ‘Russisch kwaliteitsoffer’ bracht hij de stelling keurig in evenwicht.
Wang Hao – Nakamura
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 c5 5. d5 d6 6. Pc3 O-O 7. Pf3 e6 8. O-O exd5 9. cxd5 Te8 10. a4 a6 11. Te1 Pe4 12. Ta3 Pxc3 13. bxc3 Pd7 14. c4 Tb8 15. a5 b5 16. axb6 Txb6 17. Lf4 Dc7 18. e4 Tb4 19. Lf1 a5 20. Ld2
20… Pe5! Wang Hao zal toch niet gedacht hebben dat Nakamura die toren zou wegzetten? Dit wordt een ‘Russisch kwaliteitsoffer’ genoemd. Daarmee wordt bedoeld dat zwart louter positionele compensatie terugkrijgt voor het inleveren van de kwaliteit. 21. Pxe5 Lxe5 22. Lc3 [Na 22. Lxb4 slaat zwart terug met de c-pion! 22… cxb4! [Ook mogelijk is 22… axb4 hoewel wit na 23. Ta8 dan iets beter lijkt te staan.] 23. Da4 [Na een torenzet zoals 23. Ta2 krijgt zwart snel de overhand met 23… Ld7 In ruil voor de kwaliteit heeft hij een fantastisch loperpaar waarbij vooral de zwartveldige loper op e5 een monster is. Verder bestaat zijn compensatie uiteraard uit de twee verbonden vrijpionnen op de damevleugel, het bezit van het mooie veld c5 en het feit dat zijn stukken fraai samenwerken. Voegen we daaraan toe dat de witte torens weinig doen in deze stelling waarin diagonalen belangrijker lijken te zijn dan lijnen en de loper op f1 ook niet sterk is, dan moge duidelijk zijn dat het kwaliteitsoffer volledig gerechtvaardigd is.]] 22… Ld7 Wang Hao geloofde het verder wel: de sterke loper op e5 moet afgeruild worden, maar dan is de stelling ook volkomen in evenwicht. 1/2-1/2
De analyse via de viewer:
Het was nu natuurlijk de vraag of Anand nog langszij zou komen. Met goed spel won hij een kwaliteit en leek de techniek slechts een kwestie van tijd. De twee torens van Anand moesten toch sterker zijn dan de toren, het paard en de pion die nepomniachtchi ervoor terug had gekregen. Maar ‘Nepo’ bleek veel verder gekeken te hebben. Hij ruilde een stel torens, zorgde ervoor dat zijn paard de enige open lijn vergrendelde. Ondertussen hield zijn koning de wacht aan de andere kant van het bord om daar het binnendringen van de vijandelijke toren te beletten. Anand zag het onvermijdelijke in: wit had een vesting waar niet doorheen te komen was. Een sterk staaltje verdedigingskunsten van de Rus! Daarmee was duidelijk dat Nakamura alleen op de eerste plaats bleef en moest de wereldkampioen genoegen nemen met de (ongedeeld) tweede plaats.
Nepomniachtchi – Anand
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e5 7. Pf3 Le7 8. Lc4 O-O 9. O-O Dc7 [9… Le6 is de meest populaire zet, maar daar had Anand duidelijk geen zin in.]
10. Pd5 Deze zet wordt bijna nooit gespeeld en heeft geen al te beste reputatie. Mijn database geeft de partijen Socko-Sprenger, 2005 en Bukavshin-Naroditsky, 2007 te zien die beide door zwart gewonnen werden. [10. Lb3 Le6 kan dan tot een zetverwisseling leiden.] 10… Pxd5 11. Lxd5 Pd7 12. c4 De nieuwe zet. ‘Nepo’ hoopt met zijn loper op dit veld voordeel te krijgen. 12… Pf6 13. Db3 Pxd5 14. cxd5 Zwart ontneemt de tegenstander het loperpaar en ook het sterke veld d5 (dat overigens niet te handhaven viel. 14… b5 15. Tfc1 Db8 16. Dc3 f5 17. Dc7 Tf7 18. Pd2 Dxc7 19. Txc7 Ld8
20. Tc6 Ld7 Zo wordt de toren tot een verklaring gedwongen. [Interessant was 20… f4 maar dan continueert wit met 21. Txd6!? Le7 22. Lc5 met interessant spel.] 21. Txd6 En wit maakt er een kwaliteitsoffer van. [Een terugtocht is niet mogelijk: 21. Tc2? f4 en de loper is ingesloten.] 21… Lc7 22. Txd7 Txd7 23. f3 f4 24. Lc5 Ld6 25. Lxd6 Txd6
26. Pb3 Wit heeft een pion voor de kwaliteit en een paard dat sterk kan worden. [In aanmerking lijkt 26. Tc1 te komen, maar dan zal zwart verder gaan met 26… Tdd8 waarna hij zal proberen de c-lijn te veroveren. Wit mag in principe geen toren ruilen, want de overgebleven zwarte toren lijkt in deze stelling superieur aan het paard.] In de partij blijkt een belangrijk verschil! 26… Tc8 27. Tf1 Kf7 28. Pa5 Tc2 29. Tf2 Nu mag wit wel een toren ruilen. De andere zwarte toren kan niet via de c-lijn binnendringen omdat het paard op c6 hem de pas afsnijdt. 29… Tc1+ 30. Tf1 Txf1+ 31. Kxf1 g5
32. Pc6 Het paard is op tijd om de c-lijn te vergrendelen. 32… Kf6 33. b4 Td7 34. h3 h5 Zwart kan alleen op winst spelen als hij een lijn opent waarover de toren binnen kan dringen. Maar ‘Nepo’ heeft uitstekend ingeschat dat hem dat niet gaat lukken. 35. Kf2 Tg7 36. Kf1 g4 37. hxg4 hxg4 38. Kf2
38… g3+ Ten teken dat hij zijn tegenstander wel gelooft. Wit heeft een vesting. Een knap staaltje verdedigingskunsten van de witspeler! [Ook na 38… gxf3 39. gxf3 Tg3 40. Pa5 kan zowel de zwarte koning als zijn toren onmogelijk binnendringen.] 1/2-1/2
De analyse via de viewer:
De derde plaats werd gedeeld door Carlsen en Aronian. Laatstgenoemde probeerde nog lange tijd om Smeets omver te duwen, maar die was niet genegen om hieraan mee te werken. De Nederlandse kampioen eindigde met leeftijdsgenoot Erwin l’Ami gebroederlijk op de voorlaatste plaats met 4½ uit 13. Helemaal niet zo slecht als het lijkt, want om punten weg te halen in dit gezelschap, valt bepaald niet mee. L’Ami moet het stellen zonder zege, Smeets verloor vaker maar mocht tweemaal het zoet van de overwinning smaken. Hij won van Shirov (die een erbarmelijk toernooi moest bekopen met de laatste plaats) en van Nepomniachtchi.
Nog niet genoemd is de andere Nederlander, Anish Giri, die een prachtige 50% bij elkaar speelde. Tweemaal boekte hij een overwinning, de een op Carlsen, de ander op Wang Hao, die er beide mochten wezen. Hij verloor slechts van Nepomniachtchi en van Kramnik. Er zijn dagen dat u en ik dat ook doen. Het zal raar lopen als hij niet opnieuw een uitnodiging krijgt voor de A-groep volgend jaar. Hij heeft de nodige ervaring opgedaan en we mogen aannemen dat hij volgend jaar weer sterker zal zijn. De 2700-grens zal niet lang meer op zich laten wachten, de wereldtop is gewaarschuwd!
Krakers in B en C
In zowel de B- als in de C-groep had het lot bepaald dat de twee grootste kanshebbers in de laatste ronde tegen elkaar moesten. Mooier kon bijna niet.
De speler die de B-groep lange tijd had gedomineerd, de Engelsman McShane vond met zwart de tot de tanden gewapende Tsjech Navara tegenover zich. Ze stonden in punten gelijk maar Navara ging er eens flink voor zitten toen hij snel met voordeel uit een Konings-Indiër was gekomen. McShane verdedigde zich zeer taai. Hij ruilde de juiste stukken af, maar hij kon niet voorkomen dat hij (tijdelijk) een pion verloor. De situatie leek precair, maar met een uitgekiende torenvangst in een cruciale variant wist hij zich te redden. Navara beantwoordde deze actie met een humoristische minorpromotie en de dominantie van zijn slechte loper tegen het mooie zwarte paard. Resultaat een pionneneindspel dat potremise was. Een fascinerend duel tussen de twee sterksten uit de B-groep.
Navara – McShane
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 O-O 5. Pf3 d6 6. Pc3 Pc6 7. O-O Tb8 8. e3 e5 9. d5 Pe7 10. e4 Pd7 11. b4 h6 12. Le3 a6 13. Pd2 f5 14. f3 f4 15. La7 Ta8 16. Lf2 h5 17. c5 g5 18. Pc4 Pf6 19. cxd6 cxd6 20. Lb6 Dd7 21. Da4 Dxa4 22. Pxa4
Zwart lijkt flink ‘opgevouwen’ te staan. Na dameruil is er maar een die op winst speelt en dat is wit. 22… Ld7 23. Pab2 Pc8 24. Tac1 Tf7 25. Ld8 Tf8 26. Lc7 Pe8 27. Pb6 Pxb6 28. Lxb6
28… Lf6 Systematisch probeert McShane de goede stukken van wit terug te dringen of af te ruilen. 29. Pc4 [29. a4 Ld8 30. a5 Lxb6+ 31. axb6 is ook niets bijzonders.] 29… h4 30. g4 Lb5 31. Tf2 Lxc4 32. Txc4 Ld8 33. Lxd8 Txd8 Zwart heeft de zaak aardig onder controle. Zijn enige probleem is dat de enige open lijn in wits bezit is. 34. Lf1 Tf7 35. Tfc2 Kf8 36. a4 Tdd7 37. Tc8 Tc7 38. T2xc7 Txc7
39. Tb8 Wit heeft zijn toren naar binnen weten te manoeuvreren en zijn winstkansen lijken substantieel te zijn. Door actief tegenspel te ontwikkelen, zelfs tijdelijk een pion te geven, ontworstelt McShane zich ook aan deze penibele situatie. 39… Ke7 40. b5 axb5 41. axb5 Pf6 42. b6 Tc1 43. Txb7+ Pd7 Nu lijkt het toch vrij goed voor wit. Het is echter maar uiterlijke schijn. 44. Tc7 Tb1 45. b7 Kd8 46. Tc8+ Ke7 47. Tg8
47… Kf7! Hier komt de aap uit de mouw. 48. b8T Pure humor! [Na 48. Txg5 Pf6 zit de toren van wit min of meer gevangen.] 48… Txb8 49. Txb8 Pxb8 Nu heeft zwart een virtueel voordeeltje. Zijn paard is veel beter dan wits slechte loper. Er valt echter geen zaken mee te doen, zoals Navara uitstekend heeft gezien.
50. Lb5! Zo wordt het paard gedomineerd. 50… Ke7 51. Kf2 Kd8 52. Ke2 Kc7 53. Kd3 Kb6 54. Kc4 Grappig genoeg is wit precies op tijd om zijn loper te dekken. 54… Ka5
55. h3 En hij heeft ook nog het reservetempo achter de hand! 55… Pa6 56. Lxa6 Kxa6 57. Kb4 Kb6 Remise! 1/2-1/2
In de C-groep was de situatie anders. Voor Vocaturo die het hele toernooi bovenaan stond, leek er na 11 ronden geen vuiltje aan de lucht. Maar hij ging onderuit in de twaalfde ronde. Met angst en beven zag hij dat zijn tegenstander in de laatste ronde, Nyzhnyk, die wel won, hem tot een halfje was genaderd. Nu had de Italiaan weliswaar wit, maar de opening (een Najdorfvariant) verliep nou niet bepaald voorspoedig voor hem. Er verdwaalde een witte toren op de damevleugel. Vandaar dat Vocaturo met een alles of niets poging zijn heil zocht aan de andere kant van het bord. Hij offerde hebben en houwen voor een eeuwig schaakmechanisme en hij werd nog beloond ook! In onderstaande analyse probeer ik aan te tonen dat Nyzhnyk met een dappere koningsmars en door de dame tegen een paar stukken te geven de winst had kunnen binnenhalen! Omdat de jongeman slechts 14 jaar is, zal hij toch wel op een uitnodiging voor de B-groep mogen rekenen, zou ik denken. Een fantastisch gevecht!
Vocaturo – Nyzhnyk
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e5 7. Pf3 Dc7 8. a4 Le7 9. a5 Pbd7 10. Le2 O-O 11. O-O b5 12. axb6 Pxb6 13. Pd2 Lb7 14. Lxb6 Dxb6 15. Pc4 Dc5 16. Ta5 Dc7 17. Dd3 Tad8 18. Lf3 Tc8 19. b3 Tfd8 20. h3 g6 21. Td1 h5 22. De2 Lf8 23. Td3 Te8 24. Ta4 Pd7 25. Pd5 Dd8 26. Tb4 Na een rustig begin barst nu de hel los.
26… Lc6 27. Lxh5!? Vocaturo heeft genoeg aan remise om de groep te winnen en hij zoekt zijn heil in een soort ‘eeuwig schaak’ aanval. [27. Pdb6 Pxb6 28. Txb6 Lb5 29. Tb7 is ook niet slecht voor zwart.] 27… a5 Dit moet hij voorzien hebben, de toren heeft geen terugtocht. 28. Tg3 Lxd5 Nyzhnyk ontdoet zich eerst van het sterke paard, alvorens hij materiaal gaat pakken. 29. exd5 axb4 30. Lxg6 fxg6 31. Txg6+
31… Kf7 De logische zet. [Een belangrijke mogelijkheid is hier 31… Lg7 die mij vooralsnog goed voor zwart lijkt. 32. Dg4 Te7 33. Pe3 [Zeer voor de hand ligt 33. Pxd6 maar na 33… Txc2 34. Pf5 Df8 lijkt zwart alles onder controle te hebben. Bijvoorbeeld: 35. d6 Tf7 36. Ph6+ Kh7 37. Pxf7 Tc1+! 38. Kh2 Dxf7 en vanwege het dreigende schaakje op f4 stokt wits aanval hier.] 33… Df8! en ook hier zie ik geen goede voortzetting. Wit staat teveel materiaal achter.] 32. Pxd6+ Dit lijkt verliezend. [Wellicht had wit hier 32. Txd6 moeten spelen om zijn aanval gaande te houden. 32… Lxd6 33. Dh5+! Kg7 34. Pxd6 Tf8 35. Dg4+ Kh6 Dit is steeds het veld waar de zwarte koning betrekkelijk veilig staat omdat Dd8 belangrijke velden dekt. 36. Pxc8 Pf6! De enige manier om te proberen. [36… Dxc8 is remise: 37. Dh4+ Kg7 38. Dg4+ Kf7 39. De6+] 37. Dh4+ Kg7 38. Pa7 Een triest veld voor het paard. 38… Dxd5 en omdat het witte paard ten dode is opgeschreven en de schaakjes ook snel ophouden zijn de winstkansen voor zwart.]
32… Lxd6? Maar hiermee vergooit zwart ook de winst. Hij zal wel de haren uit zijn hoofd trekken als hij ’s avonds zijn computer aanzet. [Mijn engine geeft een ingenieuze winstvariant waarin zwart de dame geeft maar er ruim voldoende materiaal voor terugkrijgt. Dat gaat als volgt: 32… Kxg6! 33. De4+ [33. Dg4+ Dg5] 33… Kh6 (zie analysediagram)
34. Pf7+ Kg7 35. Pxd8 [35. Dg4+ is ook geen eeuwig schaak omdat zwart weer naar het magische veld h6 loopt: 35… Kxf7 36. Dh5+ Kg7 37. Dg4+ Kh6] 35… Pf6! Door deze tussenzet verzekert zwart zich van voldoende bescherming tegen de schaakjes. 36. Pe6+ Txe6 37. Df5 Tee8 38. Dg5+ Kf7 en omdat het paard bij de koning staat is het uit met de pret voor wit. Twee torens en twee stukken voor een dame is ruim voldoende! Dan was Nyzhnyk de winnaar van deze groep geweest. Vocaturo ontsnapt nu met een blauw oog.] 33. Dh5 Pf6
34. Txf6+! Kxf6 35. Dh6+ Kf5 Vooral niet 35… Ke7?? wegens een fraai epaulettenmatje! 36. Dg7# (zie analysediagram)
36. Dh7+ Kf6 37. Dh6+ Kf5 38. Dh7+ Kf6 39. Dh6+ Hier is geen ontkomen aan. 1/2-1/2
Ook hier een fantastisch gevecht tussen twee piepjonge talenten.
Van beide partijen hieronder de aantekeningen via de viewer:
Nederlanders in B en C
Hoe verging het de Nederlanders in de groepen B en C? In een zin: niet al te best.
Tegen het buitenlandse geweld bleken onze landgenoten nauwelijks opgewassen. Wouter Spoelman (die nog 5 punten behaalde) en Friso Nijboer (slechts 3½) eindigden in de B-groep in de achterhoede. In de C-groep onderscheidde alleen Benjamin Bok zich met een verdienstelijke 50%-score. De rest van onze landgenoten eindigden gezamenlijk onderaan. De directeur van het KNSB-bondsbureau, Mark van der Werf, zal echter niet ontevreden zijn met zijn 5 punten. Robin van Kampen (4½) had ongetwijfeld op meer gehoopt en dat zullen ook Jan Willem de Jong en Roeland Pruijssers (beide 4) ook van hun eindresultaat vinden.
Uiteraard heeft u van ons de eindstanden van de drie grootmeestergroepen te goed:
De rest van alle informatie treft aan op de toernooisite.
