de Volkskrant schaakrubriek 26 maart 2011
Gert Ligterink
Valsspelers Olympiade tot lange schorsingen veroordeeld
Aan de carrière van drie prominente Franse schakers kwam afgelopen zaterdag een voorlopig einde. De disciplinaire commissie van de nationale schaakbond achtte bewezen dat de drie vorig jaar tijdens de Olympiade in Chanty Mansisk eendrachtig hadden vals gespeeld en veroordeelde hen tot lange schorsingen.
Een van de uitblinkers van de Olympiade was de toen 19-jarige Franse grootmeester Sebastien Feller, die met een score van 6 uit 9 een gouden medaille won voor het beste resultaat van de vijfde bordspelers. Al tijdens het toernooi wekten Fellers vlekkeloze partijen enige argwaan. Bijna steeds koos hij de zet die ook de eerste keus was van de sterke computerprogramma’s.
Voldoende voor een beschuldiging van vals spel was dat niet, omdat vaker is gebleken dat grootmeesters in staat zijn sterke zetten te vinden. Feller zat bovendien steeds rustig achter zijn bord, hij had geen telefoon bij zich en hij droeg geen verdacht hoedje, waarin elektronische apparatuur verborgen zou kunnen zitten.
Maar inmiddels is duidelijk geworden waarom Feller die sterke zetten zo gemakkelijk vond. Tijdens een olympiaderonde vergat de Franse meester Cyril Marzolo zijn mobiele telefoon mee te nemen uit de kamer van zijn werkgever Joanna Pomian, die ook vicevoorzitter van de Franse schaakbond is. Pomian las een binnenkomende sms van Arnaud Hauchard, de captain van het Franse olympiadeteam, die aan duidelijkheid niets te wensen overliet: `Schiet op. Stuur zetten.’
Het was het begin van de ontrafeling van het complot. Pomian ontdekte aan de hand van de door haar bedrijf betaalde telefoonrekening van Marzolo dat hij tijdens de partijen van Feller honderden sms’jes naar Hauchard had gestuurd. Bijna steeds was de tekst van die berichten een code die leek op een tiencijferig telefoonnummer.
De sleutel tot de code werd snel gevonden. Het ging om de getallen drie tot en met acht. Drie en vier gaven het zetnummer aan, vijf en zes het vertrekveld van het te spelen stuk en zeven en acht het aankomstveld. Aan de vier Franse spelers en hun tegenstanders tijdens een olympiaderonde waren de cijfers 1 tot en met 8 en de letters a tot en met h toegekend. Zo was eerste bordspeler Vachier Lagrave a en 1 en zijn tegenstander h en 8, terwijl Feller en zijn tegenstander stonden voor e en 5 en d en 4.
Het systeem was simpel. Hauchard consulteerde in de bar de sms’jes van de achter de computer zittende Marzolo met bijvoorbeeld de code 06-21-52-14-37. Daarna liep hij de speelzaal in, bleef eerst even staan bij Vachier Lagrave en daarna bij Fellers tegenstander. Feller wist dan dat de computer een zet met aankomstveld a4 voorstelde.
Hoewel de sms’jes niet als bewijsmateriaal mochten worden gebruikt, vond de Franse bond dat er voldoende reden was de drie samenzweerders zwaar te straffen. Marzolo kreeg een schorsing van vijf jaar en Hauchard mag zijn leven lang niet meer als teamcaptain optreden. Feller werd voor drie jaar geschorst. Daarna moet hij twee jaar vrijwilligerswerk verrichten voor de Franse schaakbond of een andere organisatie.
De volgende partij werd al tijdens de Olympiade als verdacht beschouwd.
Howell – Feller
Chanty Mansisk 2010
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Pf6 4. e5 Pfd7 5. Ld3 c5 6. c3 Pc6 7. Pe2 cxd4 8. cxd4 Db6 9. Pf3 f6 10. exf6 Pxf6 11. 0-0 Ld6 12. b3 0-0 13. Lb2 Ld7 14. Pc3 Tac8 15. Pa4 Da5 16. Pe5 Pb4 17. Lb1 Lxa4 18. bxa4 Dc7 19. a3
19 … Pc2
Dit paard heeft geen veld van terugtocht en dreigt na 20. Ta2 en 21. Lc1 verloren te gaan. De zet laat zich gemakkelijker spelen als een sterk computerprogramma voor je heeft uitgerekend dat het de inleiding tot een winnende combinatie is.
20. Ta2 Lxe5 21. dxe5 Pe4 22. Lc1
22 … Pxf2! 23. Dxc2
Onmiddellijk fataal is 23. Txf2 Txf2 24. Kxf2 Db6+ 25. Kg3 Tc3+.
23 … Ph3+! 24. gxh3 Db6+ 25. Kg2 Txc2+ 26. Lxc2 Txf1 27. Kxf1 Dc7
Deze stelling is hopeloos voor wit. Zijn koning is onbeschermd en zijn stukken werken niet samen.
28. Tb2 d4 29. Ke2 Dxe5+ 30. Kd1 Dh5+ 31. Kd2 Dg5+ 32. Kd1 Dg1+ 33. Kd2 Dxh2+ 34. Kd3 Dg1 35. Tb1 Dg6+ 36. Kd2 Dg2+ 37. Kd3 Dg6+ 38. Kd2 Dg2+ 39. Kd3 e5 40. Tb2 Df1+ 41. Kd2 Df2+ 42. Kd3 Df3+ 43. Kd2 e4 44. Lb3+ Kf8 45. Ke1 Dh1+ 46. Kd2 Dg2+ 47. Ke1 Dg1+ 48. Kd2 Df2+
Wit geeft op.
