Gespot 15: Fischers snelschaakkracht
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders.
In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Bij mij in huis hangt de schaakkalender. Degenen die hem ook hebben, zullen wellicht bij de vraagstelling van woensdag 13 juli het antwoord niet geweten hebben. De vraag was namelijk: In 1970 werd in de Joegoslavische plaats Herceg Novi een supersnelschaaktoernooi gehouden dat door zijn ijzersterk deelnemersveld als het officieuze wereldkampioenschap snelschaken werd beschouwd. Eén speler geselde het veld. Wie en met welke score?
Ik wist het eerste gedeelte van het antwoord omdat ik me ineens herinnerde dat ik in mijn boekenkast een curieus boek heb staan, getiteld “Chess meets of the CENTURY”, geschreven door Dimitrije Bjelica. Het antwoord op bovengenoemde vraag was dat dit snelschaaktoernooi waarin elke deelnemer elkaar tweemaal bestreed werd gewonnen door Bobby Fischer met de ongelooflijke score van 19 uit 22. Hij eindigde met 4½ punt voorsprong op Mikhail Tal (14½) die algemeen werd gezien als een van de beste snelschakers ter wereld, Viktor Korchnoi (14) en Tigran Petrosian (13½).
De slottabel zag er zo uit:
De overweldigende overmacht die Fischer hier tentoonspreidde, was al een indicatie dat hij een geduchte kandidaat voor de wereldtitel zou worden. Dat kwam later ook uit.
Fischer won het interzonale toernooi (voorloper van het kandidatentoernooi) met grote overmacht, waarbij hij het toernooi afsloot met maar liefst 8 overwinningen op rij. Vervolgens versloeg hij Taimanov en Larsen beide bij 6-0 in tweekampen over tien partijen en daarna ging ook nog de man die bijna nooit verloor, Petrosian er in de eerste partij onderdoor. Dat waren 21 overwinningen op rij op topniveau, een serie die nooit meer geëvenaard is. Gezegd moet worden dat het ook Petrosian was die een einde maakte aan deze reeks door in de tweede matchpartij vernietigend terug te slaan.
In het boek zijn zoveel mogelijk van de snelschaakpartijen opgenomen, zodat die voor het nageslacht bewaard gebleven. Alle partijen van Fischer staan erin, waarvan enkele zelfs door de Amerikaan van aantekeningen voorzien. Zo heeft hij bijvoorbeeld een onderhoudend vluggertje tegen Petrosian van commentaar voorzien, waarvan ik zijn handschrift heb ingescand.
De tweekamp tegen Petrosian, in Buenos Aires, moest toen nog gespeeld worden. In mijn schaakkalender wordt voorts gemeld dat Fischer bij alle snelschaakpotjes (waarin beide spelers 5 minuten kregen) gemiddeld slechts 2½ minuut nadacht, hetgeen natuurlijk ook ongelooflijk is.
Niettemin kan ik me toch niet aan de indruk onttrekken dat er in veel van de partijen flink geknoeid werd. Ik vraag mij af of dat ook het geval is bij de snelschaakpartijen die door de huidige wereldtop worden gespeeld. De suprematie over toenmalige wereldtoppers blijft desondanks indrukwekkend. Fischer verloor maar een partij, alleen met zwart van Korchnoi. Vooral zijn Sovjettegenstanders (Tal, Petrosian, Smyslov, Bronstein werden verpletterd.
Hieronder dan het commentaar van Fischer uit bovengenoemd vluggertje tegen Petrosian, ontleend aan het toernooiboek “Chess meets of the CENTURY”.
Herceg Novi blitz 1970.
Fischer, Robert James – Petrosian, Tigran V
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Lb4 4. e5 c5 5. a3 Lxc3+ 6. bxc3 Dc7 7. Pf3 [Ik kon hier 7. Dg4 spelen, maar was beïnvloed door de partij die Petrosian in deze variant recentelijk had gewonnen van Diez del Corral in Palma de Mallorca.]
7… Pe7 8. a4 Ld7 Een interessant idee. Zwart speelt zijn loper naar c6 (het veld voor het paard) en zijn damepaard naar d7 (het veld van de loper). 9. Ld3 Lc6 10. O-O Pd7
11. La3 Om … Pb6 te voorkomen. [Maar het was duidelijk dat 11. Pg5! wit uitstekende perspectieven op de koningsvleugel had gegeven. 11… h6 12. Dh5 g6 [12… O-O? 13. Ph7 Tfe8 14. Pf6+! gxf6 15. Dxh6 f5 16. Lg5!] 13. Dh3] 11… h6 12. Te1 b6 13. Pd2!? Een standaardmanier om de a-pion indirect te dekken. 13… Lxa4? Riskant. 14. dxc5 [Mogelijk was ook 14. Dg4! Een betere kans voor zwart is 14… O-O [en op 14… c4? 15. Lxc4 dxc4 16. Lxe7 met voordeel voor wit.] 15. dxc5 b5 16. c6 Pxc6! 17. Lxf8 Txf8 met compensatie voor de geofferde kwaliteit.] 14… bxc5? [Ik was bang voor 14… Pxe5! 15. cxb6 axb6 16. Lf1 Wit is niet zonder compensatie voor de pion achterstand, bijvoorbeeld: 16… Dxc3? [16… P7g6 17. c4 Lc6] 17. Te3 Dc7 18. Lb2] 15. Dg4! Lc6 16. Dxg7 Tg8 17. Dxh6 Pxe5
18. Lxc5? [Hier was 18. Df4 vernietigend, omdat zwart na 18… c4! enige zet 19. Lf1 P7g6 20. Dg5 zwart is bijna in zetdwang en wit dreigt h4 en h5.] 18… d4 19. Le4 dxc3 20. Lxc6+ P7xc6?? [Natuurlijk had hij 20… Dxc6! moeten spelen: 21. Pe4 Pf3+ 22. Kh1 [22. Kf1 Pd2+ gevolgd door 23. Pxd2 cxd2 en zwart wint een stuk.] 22… Pxe1 23. Txe1 [Terwijl 23. Pf6+ Kd8 24. Lxe7+ Kxe7 25. Pxg8+ Txg8 26. f3! Pxf3 27. Txa7+ Kd6 28. Df4+ Pe5 en zwart wint na nog een paar schaakjes.] 23… O-O-O! en zwart zal wel winnen. 24. Lxe7 wordt beantwoord met 24… Dxe4] 21. Pe4 O-O-O [21… Pf3+? 22. Kh1 Pxe1 23. Pf6+ Kd8 24. Pxg8 wint voor wit.]
22. Ted1? Veel andere zetten zijn hardnekkiger. 22… Pg4? Een prettige verrassing. [22… Pf3+ 23. Kh1] [22… Th8! 23. Ld6 Txh6 24. Lxc7 Kxc7 geeft zwart goede kansen.] 23. Dh4 Txd1+ 24. Txd1 f5 25. Pd6+ Kb8 26. Pb5 Dg7 [26… Da5 27. Dh7!] 27. Ld6+ Kb7 28. Tb1 Kc8 29. Dg3 [29. Lg3 was beslissend.]
29… Db7? [29… Pf6 gaf meer kansen om de partij te redden.] 30. Pxc3 [Misschien speelde zwart op trucs zoals na 30. Lf4 Td8! 31. Pd6+ Txd6] 30… Da6 31. h3 Pf6 32. Dh4 [32. Df3 was beter] 32… Pd7 33. Dh7 Td8 34. Df7 Dc4 35. Tb3
35… Dd4?? [35… Pd4!] 36. Dxe6 De rest is simpel. 36… Df6 37. Dd5 Pde5 38. Pb5 Df7 39. Dc5 Pf3+ 40. Txf3 Kd7 41. Td3 1-0
Dit fragment via de viewer:
Als toegift alle partijen die bewaard zijn gebleven uit dit legendarische toernooi via de viewer (pas op laden duurt even):
(Excuses voor de kwaliteit van de foto’s en de scans, maar ze zijn gewoon niet beter afgedrukt in het boek).
