Gespot 20: Afblijven! (2)
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Deze week las ik een verhaal over een Nobelprijswinnaar voor Geneeskunde (het ging om de Canadees Ralph Steinman) die net niet meer meemaakte dat hij de Nobelprijs zou krijgen. Hij is drie dagen voordat hij de prijs in ontvangst zou nemen overleden. Het comité was hiervan niet op de hoogte. Want in het bericht stond ook (nog heel wrang) dat de prijs alleen wordt uitgereikt aan een levend persoon. Ik heb inmiddels begrepen dat ze hiervoor toch graag een uitzondering wilden maken. “Geest zegeviert over materie”, zullen we maar zeggen.
In de vorige aflevering liet ik u een stelling zien waarin het slaan van een vijandelijke pion niet het gewenste resultaat oplevert. Deze pion kon beter op het bord gehouden worden, want hij kwam de net gepromoveerde vijandelijke dame lelijk in de weg te staan. In het schaken komt het vaker voor dat je het materiaal dat de tegenstander in de aanbieding doet, soms niet moet slaan. “Geest zegeviert over materie” zullen we maar opnieuw zeggen.
De stelling die ik u hieronder wil voorleggen staat in het teken van pionnen die een dame belemmeren haar werking optimaal uit te oefenen. De oplossing ligt in het verlengde van het thema dat we vorige keer zagen en halverwege moeten we weer met onze vingers van een vijandelijke pion afblijven. Ik laat u niet langer in onzekerheid:
Wit begint met een onbegrijpelijke zet die pas aan het eind van deze studie verklaard kan worden. 1. f3!! Het überhaupt al overwegen van een dergelijke zet is uit de kunst. We zullen straks de diepere betekenis begrijpen hiervan. 1… a5+ 2. Ka4! Hier geldt weer: blijf af! Wan als wit de pion slaat is de koning te laat. Na 2. Kxa5 volgt 2… a2 3. Kb4 a1D en wit moet remise houden door met zijn toren op en neer te gaan. 2… a2 3. Tf2+ Kb1 4. Kb3 Wit dreigt mat, maar zwart gebruikt zijn a-pion nog even als afleider. 4… a4+ 5. Kxa4 Die moet er af, zelfs als zwart met schaak een dame haalt. 5… h2 De essentiële verdediging in de hoofdvariant. Het grappige van deze studie zit hem in de twee witte pionnen. Na 5… a1D+ 6. Kb3 zijn de zwarte koning en dame gedomineerd. Door de voor zwart ‘schadelijke’ pion op d3 heeft hij nu niet de verdediging 6… Da6 om veld f1 te dekken: hij gaat dus mat. 7. Tf1#. 6. Txh2 a1D+
7. Kb3
We keren even terug naar het eerste diagram. De logische zet is natuurlijk 1. f4? maar zoals we straks zullen zien, geeft wit hiermee de winst uit handen. Een mogelijke variant waarin dat duidelijk wordt is: 1… a5+ 2. Ka4! (Blijf af!) 2… a2 3. Tf2+ Kb1 4. Kb3 a4+ 5. Kxa4 h2! Dit is allemaal de goede volgorde van zwart, want op 5… a1D+ wint 6. Kb3. 6. Txh2 De toren moet de pion nemen en wordt aldus naar de h-lijn gelokt. 6… a1D+ 7. Kb3 Het bekende dominantiethema en daarmee zou zwart mat gaan en zijn dame verliezen. Maar pas hier wordt de betekenis van wits eerste pionzet duidelijk. Zwart heeft nog een verdediging die uiterst lastig te zien is. 7… Da8! En daarmee is veld h1 gedekt, het mat is van de baan, zwart staat vermoedelijk op winst.]
Na 1. f3!! is dezelfde situatie ontstaan als in de nevenvariant op zet 1. Met dien verstande dat de witte pion nu niet op f4 staat maar op f3. Dat verschil blijkt van cruciaal belang. Ook nu ontbreekt de verdediging met Da1-a8. Zwart kan dus opgeven. 1-0
Dit fragment via de viewer:
