Ivanchuk beroofd en wel nog steeds koploper
In Bilbao is vandaag de achtste ronde gespeeld van de Chessmasters finale. Ivanchuk blijft aan de leiding, maar Nakamura en Carlsen zitten hem op de hielen. Wereldkampioen Anand moet nog even passen.
U zult de berichten wel gevolgd hebben. Nadat het eerste gedeelte van het toernooi in het Braziliaanse Sao Paolo beëindigd was, stapten de spelers in het vliegtuig op weg naar Spanje om daar in Bilbao hun toernooi te vervolgen. De trotse koploper, Vassily Ivanchuk, was dan nog wel in de laatste ronde van de eerste turnus onderuit gehaald door Magnus Carlsen, hij zal zelf ronduit tevreden zijn geweest over zijn spel. Maar toen gebeurde iets wat niemand kon vermoeden. Toen hij met zijn vrouw de taxi in wilde stappen op weg naar het vliegveld, werden zij bedreigd en beroofd. Je zult maar in de loop van een revolver moeten kijken. Zijn vrouw was haar paspoort kwijt en kon niet door de douane komen.
Even zag het ernaar uit dat Ivanchuk het toernooi verder wel op zijn buik zou kunnen schrijven. Niet alleen omdat zo’n ervaring een traumatisch effect zou kunnen hebben op je gemoedstoestand, maar ook vanwege alle praktische problemen die er ontstonden. Geluk bij een ongeluk (tenminste als je dat zo kunt noemen) was dat Ivanchuk zijn laptop niet nog kwijtgeraakt was. Om een lang verhaal kort te maken: de Oekraïner reisde naar Europa en hij zat bij aanvang van de tweede turnus weer braaf aan het bord. Hij leverde zelfs een zeer behoorlijke partij af. Met de slotaanval die hij uit de hoge hoed toverde tegen Nakamura leek er geen vuiltje aan de lucht. Die vuiltjes kwamen er toch. Een dag later verloor hij een zeer remise-achtig toreneindspel van Vallejo Pons. Vervolgens liet hij een remise aantekenen tegen Anand en daarmee bleef hij aan de leiding.
Niettemin zijn er kapers op de kust. Nakamura overklaste Aronian en ook Carlsen raakt langzamerhand op stoom.
De tussenstand na 8 ronden:
De partijen die in een beslissing zijn geëindigd in de laatste paar ronden heb ik voor u geanalyseerd. Ik geef hieronder een paar fragmenten. De rest van mijn bevindingen kunt u naspelen via de viewer.
29… Lf7? De loper moest op d5 blijven. [Na 29… Tdg8 is er geen geforceerde beslissing voor handen. 30. Txg6?? mag bijvoorbeeld niet wegens 30… Df5 en zwart neemt de aanval over.] 30. Pd3?! De stelling blijkt erg moeilijk, Ivanchuk profiteert niet. Wit had een mooie zet voor handen waarmee hij het initiatief naar zich toe kon trekken. [Met 30. Pe4! had hij het paard en de loper in de aanval kunnen betrekken. Vooral de loper grijpt via d6 beslissend in. Bijvoorbeeld: 30… Td1+ 31. Kg2 Te1 faalt nu op het fraaie [31… Ld5? 32. Tf8+ Dxf8 33. Lxf8] 32. Dxg7+ Kxg7 33. Txf7+ Kxf7 34. Pd6+ en wit verovert een stuk.] 30… Kg8? Maar Nakamura laat nu ook de nodige steekjes vallen. [Het was nu hoog tijd om zelf in de tegenaanval te gaan met 30… Txd3! 31. cxd3 Dxc3 en de witte dame stoort voldoende om het halve punt veilig te stellen.]
31. Ld6! Dat is inderdaad de essentie van de stelling: als de loper via e5 in de aanval kan worden betrokken, is de stelling niet te houden voor zwart. 31… e4?? Na deze blunder kunnen de stukken direct in de doos terug gedaan worden. [Na 31… Te8 is 32. Pxe5! de beste zet. [32. Lxe5?! faalt nu op 32… Txe5! 33. Pxe5 Dc5+] 32… Dxc3 en nu 33. Dxg7+ Kxg7 34. Txf7+ Kg8 35. Thxh7 De1+ 36. Kg2 De2+ 37. Kh3 De3+ 38. Tf3 Dxf3+ 39. Pxf3 Kxh7 en met twee stukken en een pion voor de toren moet wit goede winstkansen hebben, hoewel het me technisch nog niet gemakkelijk lijkt als wits a-pion verloren zou gaan.] 32. Le5 Td5
33. Tc6! Prachtig gespeeld. Met een aftrekaanval bekroont wit zijn aanvalsstelling. 33… Df8 34. Lxg7 Genoeg voor een simpele winst. [Het is jammer dat Ivanchuk nu niet de kroon op zijn werk zet met 34. Tc8! want dat was wel zo fraai geweest.] 34… Dxg7 35. Txe4 [35. Tc8+ Pf8 36. Txe4 komt ongeveer op hetzelfde neer.] 35… Txg5+ 36. Dxg5! Ivanchuk heeft het allemaal goed berekend. 36… Pxg5 37. Tc8+ Le8 [37… Kh7 kan nu niet vanwege 38. Th4+] 38. Tcxe8+ Kh7
39. Th4+ Al met al een avontuurlijke partij met een prachtige slot. 1-0
Ivanchuk zal ongetwijfeld gedacht hebben dat hij het halve punt nu bijna veilig heeft gesteld. 34. a4! Maar deze jongen gaat het doen! 34… Kh7 Ivanchuk speelt het toreneindspel wat zorgeloos. [Het was hoog tijd om de toren te activeren. 34… Td5 35. Txc6 Ta5 36. Tc4 Kh7 en ondanks een pion meer zal de stelling toch binnen de marge moeten zijn. Ik zie overigens niet een duidelijke weg naar de remise voor zwart en dat zal Ivanchuk ook niet prettig gevonden hebben.] 35. a5 Kxh6 36. a6 c5
37. Ta3 Een van de wetten in het toreneindspel. De toren hoort achter de vrijpion komt (zowel die van hemzelf als die van de tegenstander). Wit staat volgens mij al op winst. 37… Td8 38. f4 Kg7 39. Kf3 Kf6 40. a7 Ta8
41. Ke4 Ziehier het verschil in activiteit tussen beide torens. De zwarte moet op a8 blijven, die van wit heeft volledige vrijheid op de a-lijn. Een andere factor bepaalt dat wit op winst staat. Hij beschikt over de zogenaamde verre vrijpion: daarmee is vrijwel elk pionneneindspel gewonnen voor hem. 41… Ke6 42. Ta6+ Kd7 43. Kd5 Kc7 44. Kxc5 Kb7
45. Kb5 Zwart wordt nu uitgetempeerd. Omdat elk pionneneindspel verloren is, raken zijn zetten snel uitgeput. 45… Txa7 46. Txa7+ Kxa7 47. Kc6 Ivanchuk gaf het op: de witte koning is eerder bij de andere pionnen dan de zwarte. Dat is dus de gedachte achter de ‘verst verwijderde vrijpion’. 1-0
Deze stelling zou in principe in remise moeten eindigen. Sterker nog: op het eerste gezicht staat zwart wat actiever. 35… Kd8 36. b4 Ke7 37. a4 b6?! Een verzwakking waar ik de noodzaak nog even niet van inzie. 38. Ke2 Kd6 39. Kf3 a5?! Ik begrijp niet waar Aronian mee bezig is. 40. bxa5 bxa5 Zwart heeft zichzelf vrijwillig een paar zwaktes bezorgd. De witte minderheidsaanval (het zwak maken van c6) is volledig gelukt. Het vreemde is dat wit het niet zelf gecreëerd heeft, maar dat de zwartspeler dit zichzelf allemaal aangedaan heeft. Daarbij speelt ook de zwakte van pion f5 een grote rol. 41. Kg3
41… Kc7? Een lelijke fout. [Het was hoog tijd voor een zet als 41… Th5 hoewel zwart dan ook fors in de problemen is.] 42. Tc1? Een beetje in de stijl van Petrosian. Wit versterkt langzaam zijn stelling. Er was volgens mij een concrete variant die wit de winst had opgeleverd. [Op 42. f3! heeft zwart zich verlaten op 42… Td2 43. fxg4 Txd3 maar wit heeft hier 44. g5! waarna hij een toren achter de vrijpion krijgt. Dat resulteert in een gewonnen eindspel zoals we al in de partij Vallejo Pons-Ivanchuk hebben gezien. Een voorbeeld van een zetverloop: 44… Txe3+ 45. Kf4 Te8 46. g6 Kd6 47. g7 Tg8 48. Kxf5 en zwart houdt dit niet droog.] 42… Th7 43. Kf4 Te7 Aronian blijft met trucjes werken. 44. Tc2 [44. Kxf5 Pxf2 45. Pxf2 Tf7+ met remise.] 44… Te4+
45. Kg5 Goed genoeg. [Op 45. Kxf5 had Aronian 45… Txe3!? klaarliggen. Maar heeft hij dan naar 46. Pe5! gekeken. [Niet 46. fxe3 Pxe3+ 47. Ke5 Pxc2] 46… Pxe5 47. fxe3 is een winststelling.] 45… Te8 46. Tb2 Tf8 47. Pc5 Kc8 48. Kf4 Th8
49. f3 Hoewel wit enkele tactische kansen heeft laten liggen, heeft hij het positioneel uitstekend gespeeld. De eerste vruchten van zijn spel beginnen nu zichtbaar te worden. 49… Ph2 Geen fijn veld voor het paard. [49… Ph6 50. Tb6 Kc7 51. Tb7+ Kc8 52. Tg7 en het zwarte paard is ten dode opgeschreven.] 50. Tf2 Het wordt dan ook direct ingesloten! 50… Th3 51. Pb3 Kc7 52. Pxa5 Kb6 53. Pb3 Ka6 54. Pc1 Ka5 55. Pe2 Kxa4 56. Pg1 Th6
57. Kg3! Missie voltooid! Het ongelukkige paard op h2 gaat verloren. 57… Pg4 58. fxg4 fxg4 59. Tf5 [59. Kxg4?? zou wel heel dom zijn na 59… Tg6+] 59… Th1 60. Kg2 Th4 61. Pe2 Kb5 62. Pf4 Th8 63. Kg3 Tg8 64. Te5 Kc4 65. Te6 Kb5 66. Te7 Kb4 67. Pd3+ Kc3 68. Pe5 c5 69. dxc5 d4 70. exd4 Kxd4
71. Pd7 Wit moet nog flink zijn best doen: hij beschikt over nog maar een pion en die mag hij niet kwijtraken, want dan zou er een theoretische remisestelling ontstaan. 71… Td8 72. c6 Tc8 73. Te6 Tc7 74. Td6+ Kc4 Maar dat doet Nakamura heel knap. 75. Kxg4 Kb5 76. Pe5 Th7 77. Td7 Th8 78. Kf5 Kb6 79. Ke6 Nu vond Aronian het onderhand genoeg. 1-0
Het merkwaardige is dat zwart nu een stuk verliest. De vork b4 is niet op een normale manier te bestrijden. Hij kan weliswaar zijn paard van c5 wegspelen, maar na b2-b4 is het andere paard op a5 ingesloten. 34… b5 35. b4 Pab7 36. bxc5 Pxc5 37. Pe4 [Ook goed lijkt mij het inlassen van een pionnenruil met 37. cxb5 axb5 en dan pas 38. Pe4] 37… Pb7 [37… Pxe4 38. Lxe4 bxc4 39. Kb2]
38. c5 Waarschijnlijk heeft Carlsen goed gerekend met de nu volgende afwikkeling. [Simpeler is 38. cxb5 axb5 39. Kb3 gevolgd door het ophalen van b5.] 38… f5 39. c6 fxe4 40. cxb7+ Kxb7 41. Lxe4 Kc7 42. Kb3 a5 43. Kc3 a4
44. Lc2! Het geheim van de smid. De loper houdt de damevleugelpionnen van zwart in bedwang, wit zal met koning en vrije d-pion de vijandelijke koning naar achter dwingen. Dat kan omdat hij met de loper genoeg zetten kan doen, terwijl zwart langzaam maar zeker door zijn zetten zal heen raken. [Logisch lijkt 44. Kb4 maar na 44… Kd6 zie ik niet hoe wit verder kan komen.] 44… g5 45. Kd4 Kd6
46. Ld1! Na deze tempozet gaf Vallejo Pons zich gewonnen. [Een voorbeeld: 46. Ld1! g6 47. Lc2 Ke7 48. Kc5 Kd7 49. d6 Kd8 50. Kxb5 a3 51. Lb3 Kd7 52. Kc5 en rest is simpel.] 1-0
Alle fragmenten en partijen via de viewer:
