Giri neemt Kamsky een eindspel af

In het Tata Steel Chesstournament van 2012 spelen dertien Nederlandse spelers mee in de grootmeesterkampen, verdeeld over drie groepen. We proberen ze tijdens dit toernooi te volgen, vooral als er iets bijzonders gebeurt in hun partijen.

Anish Giri heeft een stap voorwaarts gezet in het klassement. In een waar slijtagegevecht wist hij de grote eindspelspecialist Gata Kamsky een problematisch eindspel af te nemen. Kamsky was in het vroege middenspel een stuk tegen twee pionnen kwijtgeraakt, maar na wat aarzelingen aan de kant van Giri, leek het voordeel in remise te verzanden. Maar de Nederlandse kampioen rechtte de rug, ging er eens goed voor zitten en kreeg zijn tegenstander uiteindelijk op het verkeerde been. Na een torenruil liep het van leien dakje. Dat Giri uiteindelijk de tegenstander misschien nog zou moeten gaan matzetten met een loper en paard, liet Kamsky zich niet meer bewijzen. Van Wely blijft nog steeds ongeslagen, hoewel hij deze keer op de rand van afgrond balanceerde tegen Caruana. De Italiaan had de beslissende treffer op de schoen, maar hij verzuimde het af te maken, waarna onze landgenoot vluchtte in een toreneindspel met twee pionnen minder, maar wel binnen de remisemarge! Een knappe ontsnapping.

In de B-groep liet Timman zich onnodig foppen door Harikrishna. Hoewel hij fikse problemen had na de opening, slaagde hij er in om de stelling in evenwicht te brengen. Helaas liet hij zich vlak voor de tijdcontrole beetnemen, waardoor hij een kwaliteit zou verliezen. Dat liet de Arnhemse grootmeester zich niet meer bewijzen en hij gaf zich daarom maar gewonnen. Sipke Ernst, die gisteren nog verloor van diezelfde Timman, herstelde zich voorbeeldig door de Europese kampioen Potkin te kloppen. Een stukoffer leverde hem een gevaarlijke koningsaanval op, maar toen dat geretourneerd was, leek het erop dat zwart in het voordeel kwam. Een lelijke fout van de zwartspeler kwam hem op kwaliteitsverlies te staan en daar wist Ernst wel raad mee. Hij tikte het verder bekwaam uit. Tiviakov voegde zijn tweede halfje aan zijn totaal toe. Zijn Scandinaviër met … Dd6 hield moeiteloos stand tegen Vocaturo. Een lange zit werd het bij Reinderman en l’Ami. De witspeler kwam een gezonde pion voor in het vroege middenspel en alles leek erop dat zijn eerste zege eraan zat te komen. L’Ami verruilde de pluspion voor een kwaliteit om de zaken wat te compliceren, maar ook dat had hem waarschijnlijk niet mogen redden. De technische afhandeling werd echter nogal slordig behandeld door Reinderman, waardoor l’Ami via een kleine combinatie kon afwikkelen naar een eindspel dat potremise bleek te zijn.

Het zit Daan Brandenburg in de C-groep bepaald niet mee. Hij speelde een uitstekende partij tegen Elisabeth Paehtz. Net toen hij de winst voor het grijpen had, verzuimde hij het punt te pakken en in plaats daarvan liet hij een afwikkeling toe die in een puntendeling verzandde. Hij blijft wel nog ongeslagen…

Goudriaan richtte zich deze ronde op door met zwart een knappe remise af te dwingen tegen de ijzersterke Sadler, die duidelijk zijn toernooi niet heeft. De Brit, die al lange tijd in Nederland woont, trok ten aanval nadat hij door een typische Siciliaanse truc met … Pf6xe4 was verrast. Goudriaan verdedigde zich uitstekend, creëerde zelfs een gevaarlijke counter, waardoor Sadler zich gedwongen voelde om met een dame-offer eeuwig schaak af te dwingen.

Daarvoor had Hopman al afgerekend met Haast die duidelijk haar dag niet had. Na merkwaardig openingsspel van beide spelers liep er iets snel mis voor de zwartspeelster die daarna geen kans meer kreeg. Ondertussen was er een dramatische sessie bezig tussen Ootes en Schut. Na een middenspel met wisselende kansen, kwam de witspeler in het voordeel. Hij won een pion in een eindspel van ieder een toren, ongelijke lopers en een paar pionnen. Maar Schut was niet genegen mee te werken. Het lukte Ootes niet een bres te slaan in haar taaie verdediging en toen hij zijn hand overspeelde, nam de zwartspeelster in de uitvluggerfase het heft in handen. Haar koning drong de witte stelling binnen en de witte koning werd in een soort matnet gedreven. Ten koste van een stuk wist Ootes niet mat te gaan, maar de strijd moest hij na maar liefst 115 zetten toch nog staken.

Giri, Anish- Kamsky, Gata

1. Pf3 c5 2. c4 Pf6 3. g3 Pc6 4. Lg2 d6 5. Pc3 g6 6. d4 cxd4 7. Pxd4 Ld7 8. O-O Lg7 9. Pc2 Tc8 10. Ld2 h5 11. h3 Le6 12. Pe3 Dd7 13. Kh2 Pd4 14. Pcd5 Lxd5 15. cxd5 Db5 16. Te1 Dxb2 17. Da4+ b5?! 18. Da5

 [FEN "2r1k2r/p3ppb1/3p1np1/Qp1P3p/3n4/4N1PP/Pq1BPPBK/R3R3 b k - 0 18,normaal,centrum,"] 

Zwart probeert zijn verkeerde aanpak te bewijzen met het volgende stukoffer, maar dat loopt op niets uit.

18… Pg4+ 19. hxg4 hxg4+ 20. Kg1 Pxe2+ 21. Kf1 Pc3 22. Lxc3 Dxc3

[22… Lxc3? 23. Da6 is direct winnend voor wit.]

23. Dxb5+ Kf8

 [FEN "2r2k1r/p3ppb1/3p2p1/1Q1P4/6p1/2q1N1P1/P4PB1/R3RK2 w - - 0 24,normaal,centrum,"] 

24. Tad1

Iets te aarzelend. [Direct 24. Pxg4 had wit de nodige technische problemen bespaard.]

24… f5 25. Db1 Db2 26. Dxb2 Lxb2 27. Td3 Kf7 28. Tb1 Lf6 29. Ke2 Tc5 30. Ta3 Th2 31. Th1 Txh1 32. Lxh1 Tc1 33. Lg2 Ld4

 [FEN "8/p3pk2/3p2p1/3P1p2/3b2p1/R3N1P1/P3KPB1/2r5 w - - 0 34,normaal,centrum,"] 

Giri heeft een stuk tegen twee pionnen gewonnen, maar door zijn wat timide aanpak heeft zwart zijn stukken optimaal geactiveerd zodat de winst – zo die er al zou zijn – verre van evident is.

34. Td3 Lc5 35. Td1 Tc3

Het is essentieel dat zwart de torens op het bord houdt. Na torenruil staat wit bijna op winst.

36. Td3 Tc1 37. Td1 Tc3 38. Td2

Maar na een zetherhaling gaat de witspeler het natuurlijk wel proberen. Zich daarbij ongetwijfeld realiserend dat hij vrijwel nooit verliesgevaar heeft, maar dat hij wel tegen een groot eindspelkenner speelt.

38… Tc1 39. f3 gxf3+ 40. Lxf3 Kf6 41. g4

De zwarte pionnenstructuur wordt aangetast, maar het nadeel is wel dat het aantal pionnen drastisch wordt uitgedund waardoor de winstmarge wel heel smal wordt.

41… Kg5 42. gxf5 gxf5 43. Lg2 Kf4 44. Pf1 a5

Je zou niet zeggen dat wit een stuk meer heeft…

45. Kd3 a4 46. Tc2 Td1+ 47. Ke2 Tb1 48. Tc4+ Kg5

 [FEN "8/4p3/3p4/2bP1pk1/p1R5/8/P3K1B1/1r3N2 w - - 0 49,normaal,centrum,"] 

49. Kd3

De enige manier om überhaupt nog een poging te doen. [De winst is verkeken na 49. Txa4 Tb2+ 50. Kf3 Tf2+ 51. Kg3 f4+ 52. Kh3 f3 en wit moet het stuk weer teruggeven.]

49… Tb2 50. Tc2 Tb4 51. Pd2 Tg4 52. Lh1 Td4+ 53. Ke2 Tb4 54. Lf3 a3 55. Pb3 Lb6 56. Tc3 Th4 57. Lg2 Tg4 58. Kf1 Tb4 59. Lf3 Kf6 60. Ke2 Th4 61. Lg2 Tg4 62. Kf1 Tb4 63. Tc2 Tg4 64. Pd2 Tb4 65. Ke2 Lc5 66. Pf3

Het is zoeken naar een kansrijke opstelling. Het paard lijkt goed te staan op f3 omdat het in elk geval de zwarte koning buiten de deur houdt.

66… Te4+ 67. Kd3 Te3+ 68. Kd2 Te4 69. Lf1

 [FEN "8/4p3/3p1k2/2bP1p2/4r3/p4N2/P1RK4/5B2 b - - 0 69,normaal,centrum,"] 

69… e6

Het is heel menselijk om nog meer pionnen te elimineren, maar juist door deze ruil krijgen de witte stukken de velden die ze steeds niet konden vinden. [Zwart had moeten volharden in ‘niets doen’. Het is dan maar zeer de vraag of wit progressie kan boeken. 69… Kg6]

70. dxe6 Txe6 71. Tc4

[Voor de hand ligt ook om met 71. Lc4 Te8 72. Ld5 de loper op het mooie veld d5 te posteren.]

71… Te8

[71… Te4!?]

72. Th4 Le3+ 73. Kc2 Lc5 74. Lc4 Te3 75. Ld5 Te2+ 76. Kd3 Tf2 77. Th6+

 [FEN "8/8/3p1k1R/2bB1p2/8/p2K1N2/P4r2/8 b - - 0 77,normaal,centrum,"] 

Langzaam maar zeker vinden de witte stukken emplooi. Zwart wordt steeds verder teruggedreven. Het ontbreekt de zwartspeler aan een enkel aanknopingspunt omdat de witte stukken prachtig samenwerken.

77… Kg7 78. Te6 Tf1 79. Kc4 Td1

 [FEN "8/6k1/3pR3/2bB1p2/2K5/p4N2/P7/3r4 w - - 0 80,normaal,centrum,"] 

80. Te1!

Daar was het de witspeler steeds om te doen geweest. Na torenruil heeft hij vrijspel omdat zwart geen ‘stoorzetten’ meer heeft.

80… Txe1 81. Pxe1 Kg6 82. Pd3 La7 83. Kb3

Daarmee verovert wit een cruciale pion. Essentieel is dat hij nog wel zwarts f-pion (en natuurlijk ook de d-pion) onder controle moet houden.

83… Kg5 84. Kxa3 f4 85. Kb3 Kg4

En dat lukt met

86. Pe1

 [FEN "8/b7/3p4/3B4/5pk1/1K6/P7/4N3 b - - 0 86,normaal,centrum,"] 

waarna paard en loper (ondersteund door de eigen koning) een volledige blokkade op de witte velden hebben bewerkstelligd. Kamsky gaf zich hier gewonnen. De argeloze sterveling zal zich wellicht afvragen hoe wit de winst kan afdwingen. Daartoe zal hij zijn a-pion gaan inzetten, waarmee hij op den duur de zwarte loper wint. Vervolgens zal hij met zijn koning de twee zwarte pionnen van het bord halen om daarna nog het eindspel van het matzetten met loper en paard te moeten uitspelen. Dat liet Kamsky zich allemaal niet meer bewijzen. Jammer want nu krijgen we de techniek van de supergrootmeester niet te zien. Ik heb daarom maar een voorbeeld ingebracht van hoe dit winstproces tot stand zou kunnen komen. [86. Pe1 Kg3 87. Pf3 Kf2 88. a4 Ke3 89. Kc4 Lb6 90. Kb5 La7 91. a5 Kd3 92. a6 Lf2 93. Pe1+! Kd2 94. Pg2 Zo verovert wit eerst de lastige f-pion. 94… Ld4 95. Pxf4 Lc5 96. Kc6 Kc3 97. Pe6 Lf2 98. Kb7 Kb4 Vermoedelijk had wit simpeler kunnen winnen door ergens met Pb6 te gaan werken waarna zwart niet eens de loper meer zou kunnen offeren, maar dit is een theoretische winststelling. 99. a7 Lxa7 100. Kxa7 Ka5 101. Kb7 Kb4 102. Kc6 Kc3 103. Kxd6 Kb4 104. Ke5 Kc3 105. Ke4 Kb4 106. Kd4 Ka3 107. Kc3 Ka4 108. Pc7 Ka5 109. Kc4 Ka4 De zwarte koning moet in principe naar de hoek die NIET van de loper is. 110. Pb5 Ka5 111. Kc5 Ka4 112. Lc4 Ka5 113. Lb3 Maar zo wordt hij toch naar de GOEDE hoek gedreven. 113… Ka6 114. Pd6 Ka5 115. Pb7+ Ka6 116. Kc6 Ka7 117. Kc7 Ka6 118. Lc4+ Ka7 119. Pd6 Ka8 120. Ld3 Ka7 121. Pc8+ Ka8 122. Le4#]

1-0

De partijen van de Nederlanders, inclusief enkele schaaktechnische aantekeningen:

De voortschrijdingstabel van de Nederlanders:

Van alle spelers is voorafgaand aan dit toernooi een lijst van portretjes verschenen. Die ziet er als volgt uit: