L’Ami nog altijd in de running
In het Tata Steel Chesstournament van 2012 spelen dertien Nederlandse spelers mee in de grootmeesterkampen, verdeeld over drie groepen. We proberen ze tijdens dit toernooi te volgen, vooral als er iets bijzonders gebeurt in hun partijen.
Het is kommer en kwel met de Nederlanders in de A-groep. Zowel Loek van Wely als Anish Giri kregen wederom een nul te slikken. Eerstgenoemde werd opgerold door Nakamura die vanuit een gelijkwaardige stelling met een creatief plan voor de dag kwam waar Van Wely het antwoord op schuldig moest blijven.
Nadat het zwarte loperpaar onschadelijk was gemaakt slaagde de Amerikaan erin om de zwarte koningsstelling te verzwakken, hetgeen resulteerde in een gedekte vrijpion op e6, met alle zware stukken (en ieder een loper) op het bord. De executie liet dan ook niet lang meer op zich wachten. Giri stond iets soortgelijks te wachten tegen Topalov. De ex-wereldkampioen had in een Russische verdediging de wat betere pionnenstructuur gekregen en nadat hij alle lichte stukken had geruild, bleek al snel dat wit kon doen wat hij wilde. Giri moest lijdzaam afwachten hoe de Bulgaar zijn stelling versterkte en op een gegeven moment de koningsvleugel opengooide. Een mooi damemanoeuvre maakte toen een einde aan deze strak gespeelde partij. Voor Giri is het al zijn vijfde opeenvolgende nederlaag, het begint nu wel een hele dure les te worden. Voor Van Wely is het zijn tweede opeenvolgende nederlaag en ook zijn toernooi lijkt iets te lang te duren.
Als Erwin l’Ami de B-groep nog had willen winnen, had hij vandaag in elk geval Jan Timman op zij moeten zetten. Maar de Arnhemmer was niet van plan zich te laten oprollen. Timman had na een Dame-Indiër optisch gezien weinig problemen de stelling gelijk te trekken en dat bleef zo in het resterende middenspel. Beide spelers konden niet voorkomen dat de belangrijkste stukken werden afgeruild evenals de meeste pionnen, zodat in een totaal gelijke stand remise overeengekomen kon worden.
Twee andere landgenoten speelden ook tegen elkaar, namelijk Dimitri Reinderman en Sipke Ernst. Vooral laatstgenoemde speelt een soort jojo-toernooi. Won hij gisteren een prachtige partij tegen de hoogst gerate speler in de groep, nu ging hij kansloos ten onder. Hij herhaalde de openingsvariant waarin hij eerder dit toernooi mee verloren had van Timman en hoewel de theorie aangeeft dat het allemaal wel gaat voor zwart, bleek daar in de partij weinig van. Een stukoffer voor twee pionnen bleek niet datgene op te leveren waar de zwartspeler misschien op gehoopt had. Zoals het ging verdedigde Reinderman zijn koningsstelling op simpele wijze, mobiliseerde de rest van zijn stukken en ging toen zelf op zoek naar de vijandelijke koning. Die had hij snel gevonden na nog een fout van de tegenstander. Daarmee komt de Amsterdammer op 7 punten, weer een mooie score.
Sergey Tiviakov is ondertussen ook met een geweldige opmars bezig. Tegen Harika bereikte hij in het late middenspel groot voordeel, hetgeen resulteerde in een zeer gunstig eindspel waarin hij de meerderheid op de damevleugel had. Met een indrukwekkende koningsmars bekroonde hij vervolgens zijn voorafgaande spel.
Met nog een ronde te gaan staat l’Ami op de met Motylev gedeeld tweede plaats, een halfje achter de koploper Harikrishna. Landgenoot Dimitri Reinderman kan hem te hulp komen door in de laatste ronde de lijstaanvoerder te verslaan, dan moet Erwin zelf op zijn minst niet verliezen van Potkin. Ze hebben allebei zwart…
In de C-groep zagen we Daan Brandenburg weer een puntje aan zijn totaal toevoegen. Dat deed hij ten koste van Lisa Schut. Die behandelde het vroege middenspel niet helemaal zoals het moest, waardoor Brandenburg een overweldigende stelling kreeg. Het verleidde hem tot een stukoffer dat misschien niet helemaal leidde tot wat hij zich er misschien van voorgesteld had. Hij kreeg drie pionnen voor het stuk, maar Schut speelde keer op keer de beste verdediging en in het eindspel dat overbleef was het allemaal nog wel speelbaar voor haar. Totdat zij plotseling een vreselijke blunder uit haar vingers liet glippen. Ze speelde vermoedelijk de tweede zet van de variant die zij berekend had en dat kostte haar een vol stuk en dus ook de partij. Anne Haast had ondertussen met zwart de sterke Paehtz keurig in bedwang weten te houden. Ze won een pionnetje, maar moest daar het loperpaar voor inleveren. Dat bleek voldoende compensatie te geven voor wit, maar niet meer dan dat. Toen er een zetherhaling in de stelling kwam die beide speelsters nauwelijks uit de weg konden gaan, werd de vrede getekend. Een halfje kwam ook op het bord tussen Pieter Hopman en Grover. Onze landgenoot had steeds het beste van spel, won ook een pion, maar de Indiër wikkelde af naar een eindspel met ongelijke lopers dat direct remise gegeven werd.
Etienne Goudriaan kreeg vandaag weer eens een nederlaag te slikken. Tegenstandster Danielian voltrok het vonnis. Aanvankelijk ging het allemaal nog wel voor wit, totdat Goudriaan iets fout deed. De tegenstander profiteerde echter niet ten volle, zij beging op haar beurt ook een onnauwkeurigheid, waarna ere en rommelige stelling ontstond met wederzijdse kansen. Daarin liep Goudriaan in een truc, waardoor hij onmiddellijk moest opgeven.
Lars Ootes was tenslotte nog lang bezig om Sachdev een eindspel met gelijke lopers af te nemen. Zijn koning stond uitstekend in het centrum, de tegenstander had een zwakke pion, maar er moesten toch nog de nodige subtiliteiten aan te pas komen om het voordeel in winst om te zetten. Toen Ootes gevonden had waar zijn loper ideal stond (op veld h1!) was de partij beslist.
38… Kg7
[Zwart had zich nu bescheiden moeten opstellen met 38… De7 waarna er nog altijd niet veel aan de hand voor hem is.]
39. f4 exf4 40. gxf4 De7 41. e5
Nu lijkt wit wat bereikt te hebben. Niet alleen heeft hij de d-lijn in handen, ook de zwarte velden op de koningsvleugel zijn zwak geworden. Daarbij is de dreiging e5-e6 niet meer uit de stelling te halen.
41… a4 42. e6 axb3
[42… Le8 was wat taaier.]
43. axb3
[Wit kon zich zelfs 43. exf7! permitteren met onmiddellijke winst. 43… Dxf7 44. axb3 en de dreiging Txc6 gevolgd door Td7 kan nauwelijks uit de stelling gehaald worden.]
43… Le8 44. f5 g5 45. Dd4+ f6 46. Lg2 h4 47. c5
Het is duidelijk dat zwart al een zware pijp te roken heeft.
47… Tbc8 48. c6
48… Txc6
Wanhoop, maar er was geen zinnig plan meer voor zwart.
49. Lxc6 Txc6 50. Txc6 Lxc6 51. Db6 Le8 52. Tc1 Kh6 53. Tc7 Df8 54. Dd4
Het is uit, maar Van Wely laat nu mat toe.
54… g4 55. Df4+
[55. Df4+ Kh5 56. Th7+]
1-0
Deze stelling is al problematisch voor zwart, zijn koning komt in het nauw. Dat is tegen een aanvalsspeler als Topalov altijd onprettig.
40… c5 41. Te6 Txf4 42. Txh6+ Kg8 43. Dd2 Tf7
[43… Tf5]
44. Tg1 c4?
De beslissende fout. [De enige tegenkans bestond nog in 44… Df5 maar dat kost dan wel een pion na 45. Txd6]
45. Dg5!
Tegen de dreiging Dh5 of Dh4 en mat valt niets te bedenken.
45… Tdf8
[Een variant om aan te tonen hoe het mis kan gaan met zwart: 45… Tf5 46. Dh4 Kf7 47. Thg6 Kg8 48. Dxc4+ d5 49. Txg7+! Dxg7 50. Txg7+ Kxg7 51. Dc7+]
46. Dh5 Tf1+ 47. Kb2 1-0
Reinderman, Dimitri – Ernst, Sipke
1. c4 c6 2. g3 d5 3. Lg2 Pf6 4. Pf3 dxc4 5. O-O Pbd7 6. Pa3 Pb6 7. Dc2 Dd5 8. Pe1
Dit was de bekende theorie. [Timman speelde hier in de beginfase van dit toernooi 8. b3]
8… Dd4
[8… Df5 is een alternatief dat na 9. e4 Dh5 verder gaat met 10. Pxc4]
9. e3 Dg4 10. e4 h5
Ernst houdt van de scherpe aanpak. [10… e5 kwam voor in twee partijen, die voor zwart geen slecht resultaat kende.]
11. h3
Een nieuwtje. [11. Pxc4 Pxc4 12. Dxc4 h4 werd door zwart met succes gespeeld in Janssen-Spoelman, 2011.]
11… Dg6
[Na 11… De6 kan wit analoog aan de partij Timman-Ernst opnieuw een kansrijk pionoffer brengen met 12. b3!?]
12. Pxc4 Pxc4 13. Dxc4 h4 14. g4
14… Pxg4?!
Van dik hout zaagt men planken! Waarschijnlijk was Ernst zich er terdege van bewust dat hij in deze stelling een stuk moest offeren, omdat hij anders niet goed staat. Maar het offer blijkt erg twijfelachtig te zijn.
15. hxg4 h3?!
[Veel meer voor de hand ligt 15… Lxg4 en na 16. Kh2 h3 17. Lh1 e5 blijft zwart compensatie voor het stuk behouden, maar of het genoeg is…]
16. Lf3 Lxg4 17. Lxg4 Dxg4+ 18. Kh1
Vreemd genoeg staat de witte koning betrekkelijk veilig.
18… e6 19. f3 Dh4 20. d4 Ld6 21. Le3 O-O-O 22. Tc1
Inmiddels lijkt het erop dat wit de overhand begint te krijgen. Hij heeft de meeste stukken kunnen ontwikkelen en zwart kan geen vuist maken op de koningsvleugel. De zwarte pionnen wegen op geen enkele wijze op tegen het verloren gegane stuk.
22… g5
[Na 22… Lf4 23. De2 Kb8 24. Pd3 verdient de witte stelling ook de voorkeur.]
23. e5
[Logisch lijkt ook 23. d5 om de zwarte koning onmiddellijk aan de tand te voelen.]
23… g4
Dit is het zeker niet. [23… Lc7 24. Tg1 heeft zwart ook grote problemen.]
24. fxg4 Dxg4
Dit kost een nieuw stuk. [24… Lc7 25. Tf4 is vrijwel winnend voor wit.]
25. exd6 Tdg8
26. d5!
Een belangrijke pointe die de angel uit zwarts tegenaanval haalt.
26… Dg3
[Ook het spectaculaire 26… Dg2+ 27. Pxg2 hxg2+ 28. Kg1 Th1+ 29. Kf2 is helemaal niets voor zwart…]
27. dxc6 Dxe3 28. cxb7+
Omdat zijn koning matloopt, gaf de zwartspeler zich gewonnen.
1-0
Ondanks het uitgedunde materiaal staat zwart op winst. Dat heeft vooral te maken met wits zwakke pion op e4, de sterke vrijpion op f4 bovenal de superieure koningspositie.
40. Kf3 Lb3 41. Ld3 Ld1+ 42. Kf2 Kd4 43. Lb1 Lg4 44. La2 Kxe4
De pion is er al af, nu moet de winst nog afgedwongen worden. Het is van belang om te ontdekken waar zwarts loper het best staat. Dat blijkt veld h1 te zijn!
45. Lf7 Ld7 46. Ke2 Kd4 47. Kf3 Ke5 48. Lb3 Lf5 49. Ld1 Le4+ 50. Kg4 Ld5 51. Le2
51… Lh1! 52. Ld3 Kd4 53. Lf5 Ke3 0-1
De partijen van de Nederlanders, inclusief enkele schaaktechnische aantekeningen:
De voortschrijdingstabel van de Nederlanders:
| Speler | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | Tot |
| Anish Giri | 1 | ½ | 0 | ½ | ½ | 1 | ½ | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | |
| Loek van Wely | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 0 | 0 | 5 | |
| Sergey Tiviakov | 0 | 1 | 1 | 0 | ½ | ½ | 0 | ½ | 1 | ½ | 1 | 1 | 7 | |
| Sipke Ernst | 0 | ½ | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 | ½ | 0 | 0 | 1 | 0 | 5 | |
| Erwin l’Ami | 1 | ½ | 1 | 0 | ½ | ½ | ½ | 1 | 1 | 1 | ½ | ½ | 8 | |
| Dimitri Reinderman | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 1 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 7 | |
| Jan Timman | ½ | 0 | 1 | ½ | 1 | 0 | 0 | 0 | ½ | ½ | 1 | ½ | 5½ | |
| Daan Brandenburg | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 1 | ½ | ½ | 1 | ½ | 1 | 7½ | |
| Pieter Hopman | 0 | 0 | ½ | 0 | ½ | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | ½ | ½ | 4 | |
| Lars Ootes | ½ | ½ | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | ½ | 1 | 4½ | |
| Anne Haast | 0 | ½ | ½ | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | ½ | 3½ | |
| Lisa Schut | 0 | ½ | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | ½ | 0 | 0 | 0 | 4 | |
| Etienne Goudriaan | 1 | ½ | 1 | 0 | 0 | ½ | ½ | 0 | ½ | ½ | ½ | 0 | 5 |
Van alle spelers is voorafgaand aan dit toernooi een lijst van portretjes verschenen. Die ziet er als volgt uit:
| Nr | Naam | Elo | Link |
| Nr 13 | Etienne Goudriaan | 2279 | Portret 1 |
| Nr 12 | Lisa Schut | 2290 | Portret 2 |
| Nr 11 | Anne Haast | 2290 | Portret 3 |
| Nr 10 | Lars Ootes | 2326 | Portret 4 |
| Nr 9 | Pieter Hopman | 2342 | Portret 5 |
| Nr 8 | Daan Brandenburg | 2527 | Portret 6 |
| Nr 7 | Jan Timman | 2571 | Portret 7 |
| Nr 6 | Dimitri Reinderman | 2581 | Portret 8 |
| Nr 5 | Erwin l’Ami | 2596 | Portret 9 |
| Nr 4 | Sipke Ernst | 2606 | Portret 10 |
| Nr 3 | Sergey Tiviakov | 2677 | Portret 11 |
| Nr 2 | Loek van Wely | 2692 | Portret 12 |
| Nr 1 | Anish Giri | 2714 | Portret 13 |
