Epiloog Tata Steel 2012
In het Tata Steel Chesstournament van 2012 spelen dertien Nederlandse spelers mee in de grootmeesterkampen, verdeeld over drie groepen. We proberen ze tijdens dit toernooi te volgen, vooral als er iets bijzonders gebeurt in hun partijen.
Terwijl Aronian zijn overwinning in het Tata Steeltournament veilig stelde met een korte remise tegen Radjabov, was het de vraag hoe de Nederlanders zich vandaag zouden houden. Van Wely moest met wit tegen Carlsen, die natuurlijk graag nog aan zijn score zou willen werken. En Giri met wit tegen Navara met wie hij de laatste plaats moest delen. Om een lang verhaal kort te maken: onze beide landgenoten doorbraken de serie nullen de ze zo achtervolgde de laatste dagen. Van Wely wierp met wit de deur in het slot en zelfs de nummer een van de wereld kan dan niet toveren.
Ondanks de achterstand van twee pionnen, die Van Wely vrijwillig in de aanbieding had gedaan, kon Carlsen geen enkele aanspraak maken op meer dan een half puntje. Bij Giri ging het ook heel soepel naar een puntendeling. Door de juiste stukken te ruilen, bleef er een evenwichtige stelling over, waarin beide spelers geen winstpoging konden doen.
Van Wely is daarmee uitgekomen op 5½ punt, in vaktermen een min-twee-score. Hij bleef tien ronden ongeslagen, bepaald geen slecht resultaat voor iemand die een jaar lang uit het topschaak was verdwenen. In de ronden elf en twaalf kwam hij de man met de hamer tegen in de personen van Karjakin en Nakamura. Maar door een remise tegen Carlsen in de laatste ronde kan hij desondanks terugkijken op een redelijk geslaagde rentree. Anish Giri zal met gemengde gevoelens terugkijken op de maand januari. Vlak voor het toernooi in Wijk aan Zee, kwam hij thuis met een daverende overwinning in Reggio Emilia. Ook in het Tata Steel Tournament zette hij de lijn aanvankelijk voort.
Hij begon met zwart met een prachtige overwinning op wereldkampioenskandidaat Gelfand. Na een keurige remise tegen Radjabov, kreeg hij dan eindelijk zijn eerste nederlaag te slikken: het was Karjakin die het vonnis over hem velde. Maar Giri was nauwelijks uit het veld geslagen. Er volgde mooie puntendelingen met Nakamura en Carlsen en zelfs een prachtige overwinning op Kamsky. De onderlinge partij tegen Van Wely, hield de Rijswijker ternauwernood ook op remise zodat er geen vuiltje aan de lucht leek voor hem. Maar daarna ging het helemaal mis. Gashimov brak door zijn verdediging heen en daarna leek het alsof er iets geknakt was, want Giri moest tot de laatste ronde wachten, eer hij eindelijk weer een halfje aan zijn totaal mocht toevoegen. Een dure les, die hem zeker sterker zal maken voor de toekomst. Het is duidelijk dat de sprong naar de absolute top met horten en stoten gaat.
In de B-groep werd de laatste ronde een ware beproeving voor Erwin L’Ami. Hij kreeg een kwaliteitsoffer aan zijn broek van tegenstander Potkin. Die kreeg daar prachtige compensatie voor, waardoor het voeren van de verdediging ernstig werd bemoeilijkt. Dat lukte L’Ami ook niet helemaal. Hij kon niet voorkomen dat de witte stukken dreigende posities innamen en hun toevlucht namen tot de zwarte koning. Een kleine combinatie kostte de zwartspeler toen materiaal, waarna Potkin het eindspel vrijwel foutloos naar winst schoof. Een enorme domper, want L’Ami had een uitstekend toernooi achter de rug, waarin hij steeds om de eerste prijzen heeft meegestreden. Een en ander betekende dat Sergey Tiviakov zijn achtervolging op L’Ami succesvol kon bekronen. Door zelf wederom een goede eindspelprestatie af te leveren, ditmaal tegen Cmilyte, kwam hij ook op 8 punten uit. Tiviakov speelde een voor hem zeer onkarakteristiek toernooi. Hij wisselde overwinningen met nederlagen af. Normaal gesproken speelt hij zeer solide en veilig op winst en slaat meestal zijn slag in het eindspel. Dat laatste lukte hem in dit toernooi trouwens ook een aantal keer.
Dimitri Reinderman speelde ook een goed toernooi. Het leek er even op dat hij de rol van Tiviakov had overgenomen, want hij produceerde eerst zes solide remises alvorens hij een overwinning boekte. Dat had hij misschien beter niet kunnen doen, want prompt verloor hij tweemaal op rij. Dat maakte kennelijk iets in hem los, want daarna boekte hij drie zeges op rij. Hij sloot het toernooi prima af met een keurige remise met zwart tegen de latere winnaar Harikrishna.
Tot datzelfde resultaat kwam Jan Timman in de laatste ronde tegen de sterke Motylev, die zelfs nog voor de eindoverwinning had kunnen gaan. Het was een tijd geleden dat de voormalige nummer twee van de wereld voor een dergelijk sterk toernooi was geïnviteerd. Ondanks een nederlaag in de tweede ronde, begon Timman behoorlijk goed aan het toernooi en na vijf ronden had hij zijn visitekaartje afgegeven met een prachtige overwinning op Ernst. Maar de ronden zes, zeven en acht zal hij zo snel mogelijk willen vergeten, want evenzovele nullen werden zijn deel. Dat kon hij niet op zich laten zitten, want hij eindigde de slotfase van het toernooi ongeslagen, met plus één in de resterende ronden. Helemaal tevreden zal hij niet zijn, maar bij vlagen liet hij zien het spel bepaald niet verleerd te zijn.
Sipke Ernst daarentegen zal met gemengde gevoelens terugkijken op dit toernooi. Het was wisselvalligheid troef. Zo verloor hij de bovengenoemde memorabele partij van Timman, maar hij won wel een prachtige partij van de sterkste speler op papier en de later winnaar, Harikrishna.
Teveel partijen speelde hij op het scherp van de snede en soms werd hem dat al in een vroeg stadium fataal. Ook in de laatste ronde ging hij na een bizarre opening in een zeer scherpe stelling tegen Bruzon opzichtig de fout in. Hij werd het slachtoffer van een mooie combinatie die hem zijn zoveelste nul opleverde. De mooie rating van boven 2600 zal na dit toernooi wat minder zijn geworden…
In de C-groep mag Daan Brandenburg terugkijken op een uitstekend toernooi. Hoewel het in het begin niet zo wilde vlotten – met maar liefst zes hard bevochten remises – werd de ban eindelijk gebroken. Die liet hij volgen door weer twee remises om dan met een fantastisch eindschot van 3½ uit 4 het toernooi af te sluiten. Hij bleef ongeslagen en met zijn eindscore van 8½ punt pakte hij de gedeelde derde prijs, achter het ongenaakbare duo Turov (10½) en Tikkanen (10).
De overige Nederlanders verdeelden de laatste plaatsen. Opvallend genoeg deed de speler met de laagste rating, Etienne Goudriaan, het het beste met 5 punten. Hoewel hij in de laatste ronde van winnaar Turov verloor, kan hij terugblikken op een uitstekende prestatie in een toernooi dat toch heel sterk was. Goudriaan bleek in veel stellingen erg persistent te zijn, hij hield veel hoger geklasseerde spelers (zoals Sadler) op remise.
Voor Lars Ootes bracht het toernooi misschien niet helemaal wat hij zich ervan voorgesteld had, maar uiteindelijk liet hij toch goed schaak zien en met wat minder pech had hij hoger kunnen eindigen. In de laatste ronde moest hij het afleggen tegen Paehtz die tegen hem een uitstekende partij speelde.
Pieter Hopman eindigde uiteindelijk ook met de nodige punten en daar moest hij een tijdje op wachten. Opvallend was zijn overtuigende overwinning op een van de koplopers, Tikkanen. In de laatste ronde moest hij zijn meerdere erkennen in Danielian, die hiermee ook een ongelukkig toernooi wat dragelijker maakte. Uiteindelijk kon Hopman 4 punten achter zijn naam laten noteren.
Dat was hetzelfde aantal punten als Lisa Schut die als een komeet uit de startblokken schoot. Zij begon met 3½ uit 5 en daar kwam helaas nog maar een schamel halfje bij. Schut had een tijd niet meer geschaakt, mede veroorzaakt door een langdurige ziekte en voor haar duurde het toernooi klaarblijkelijk te lang. In de laatste ronde ging zij ten onder tegen Adhiban die een mooie eindpelprestatie afleverde. Toch toonde Schut de nodige flair in haar spel en als zij meer kansen op dit niveau krijgt, zal zij het in de toekomst zeker beter gaan doen.
Dat laatste gold ook voor Anne Haast, die helaas onderaan eindigde met 3½ punt. Zij gaf een paar keer haar visitekaartje af door een sterke grootmeester onderuit te halen, waarmee zij bewees dat zij het nodige in haar mars heeft. Maar ze bleek in dit toernooi te weinig standvastig om een rol van betekenis te kunnen spelen. In de slotronde was Brandenburg haar de baas. Als zij zich echter blijft ontwikkelen, zal ook voor haar een mooie toekomst zijn weggelegd.
Van Wely, Loek – Carlsen, Magnus
1. d4 e6 2. Pf3 f5 3. g3 Pf6 4. Lg2 d5 5. O-O Ld6 6. c4 c6 7. b3 De7 8. Pe5 b6 9. cxd5 cxd5 10. Pc4 Pc6 11. Pxd6+ Dxd6 12. a4 Dd7 13. La3 Kf7 14. Pc3 La6 15. f3 The8 16. Dd2 Kg8 17. Tfc1 Tac8 18. Ta2 h6 19. Tac2 Pa5 20. Tb1 Tc7 21. Pa2 Txc2 22. Dxc2 Pc6 23. Dd2 e5 24. dxe5 Txe5 25. Te1 De6
26. f4
Wit geeft tijdelijk een pion, die wint hij terug op d5 en daarna is de stelling helemaal in evenwicht.
26… Txe2 27. Txe2 Lxe2 28. Pc3 Lh5
29. Lxd5
De witspeler wikkelt af naar een eindspel met ongelijke lopers. [De normale zet is 29. Pxd5 maar Van Wely had kennelijk geen zin in de stelling na 29… Pe4]
29… Pxd5 30. Dxd5 Dxd5 31. Pxd5 Lf7 32. Pe7+ Pxe7 33. Lxe7 Lxb3 34. a5 bxa5
Hij staat twee pionnen achter, maar hier valt voor zwart geen zaken te doen. Op de koningsvleugel komt alles op slot te zitten, de ongelijke lopers (en zelfs de loper van de verkeerde hoek!) zijn de garantie dat hier sprake is van een dode remisestelling.
35. Kf2 a4 36. Ke3 Kf7 37. La3 g5 38. h4 Kg6 39. hxg5 hxg5 40. Kd2 Kh5 41. fxg5 Kxg5 ½ – ½
Ernst, Sipke – Bruzon Batista, Lazaro
1. Pf3 c5 2. c4 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. g3 e5 6. Pb5 Lb4+ 7. Ld2 a6 8. Lxb4 axb5 9. Ld6 Da5+ 10. Pc3 b4 11. Pb5 b3+ 12. Pc3 Pe4 13. Dd3 Pxc3 14. bxc3 Pd4 15. Lg2 Pc2+ 16. Kd2 Pxa1 17. Txa1
17… Ta6
Een heel gemene zet. Zwart zet een diepe val, waar zijn tegenstander met open ogen inloopt. [17… Dxa2+ 18. Txa2 bxa2 19. De3 f6 20. Lxe5 fxe5 21. Dxe5+ Kd8 22. Dg5+ leidt tot eeuwig schaak.]
18. c5?
Een forse blunder die fraai wordt weerlegd. [Na 18. a3 is de stelling ongeveer gelijk. Wit mag zelfs hopen op voordeel met zijn mooie loper op d6.]
18… Dxa2+!
Een dame-offer voor een mooie pion op a2.
19. Txa2 bxa2 20. De4 f6 21. Lxe5 fxe5 22. Dxe5+ Te6
Dat is het verschil, de toren kan er nu tussen en daarna is het eeuwig schaak van de baan.
23. Dxg7 Tf8 24. Lf3
[24. c4 om de pion tegen te willen houden, faalt op 24… Tef6! en opnieuw valt … a1D niet meer te verhinderen.]
24… Tef6 0-1
Haast, Anne – Brandenburg, Daan
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Lg5 Ld7 7. Le2 e6 8. Pdb5 Db8 9. Lxf6 gxf6 10. a4 a6 11. Pa3 Dc7 12. Lh5 Tg8 13. O-O Tg7 14. Df3
De dame staat hier voor mijn gevoel niet ideaal; na een zet als … Pe5 moet zij weer terug naar e2. [Misschien moet wit proberen het afzijdige paard onmiddellijk in het spel te brengen. 14. Pc4]
14… Da5
15. h4?!
Dit verhindert weliswaar … Dg5, maar de koningsstelling wordt verzwakt en dat kan later gevolgen krijgen.
15… Le7 16. Tfd1 Dc5 17. Pe2 O-O-O 18. Pf4 Tdg8 19. Kf1 Pe5 20. De2 Lxa4
Zwart neemt het zoenoffer aan. Hij heeft nu een pion meer, het loperpaar en de open g-lijn. Wits oorspronkelijke plan, om gebruik te willen maken van de dubbelpion, komt helaas niet uit de verf.
21. b3 Lc6 22. Tdb1
In een poging om tegenspel te ontwikkelen, versnelt wit haar eigen ondergang.
22… Dd4
[Zeer sterk was nu 22… f5!]
23. f3
Dat verzwakt de diagonaal a7-g1 en dat kan de stelling niet meer hebben. [23. Te1 f5 was ook al vrij vreselijk.]
23… Ld8
Het goede idee: de loper hoort ook op die diagonaal thuis. [Zwart kon zowel met 23… f5] [als met 23… d5 de tent direct opengooien, waarna de laatste resten van wits bolwerk gesloopt zouden worden. Een karakteristieke variant is dan: 24. exd5 Lc5! 25. Ph3 Txg2 26. Dxg2 Txg2 27. Kxg2 Lxd5 en het is uit.]
24. Td1 Dc5 25. c4 Lb6 26. Ph3
26… Tg3!
Een mooie slotzet: de dreiging … Txh3 is dodelijk. [Na 26… Tg3! 27. Ke1 La5+! 28. Kf1 Txh3 gaat het snel mat.]
0-1
De partijen van de Nederlanders, inclusief enkele schaaktechnische aantekeningen:
De voortschrijdingstabel van de Nederlanders:
| Speler | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | Tot |
| Anish Giri | 1 | ½ | 0 | ½ | ½ | 1 | ½ | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ½ | 4½ |
| Loek van Wely | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 0 | 0 | ½ | 5½ |
| Sergey Tiviakov | 0 | 1 | 1 | 0 | ½ | ½ | 0 | ½ | 1 | ½ | 1 | 1 | 1 | 8 |
| Sipke Ernst | 0 | ½ | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 | ½ | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 5 |
| Erwin l’Ami | 1 | ½ | 1 | 0 | ½ | ½ | ½ | 1 | 1 | 1 | ½ | ½ | 0 | 8 |
| Dimitri Reinderman | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 1 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | ½ | 7½ |
| Jan Timman | ½ | 0 | 1 | ½ | 1 | 0 | 0 | 0 | ½ | ½ | 1 | ½ | ½ | 6 |
| Daan Brandenburg | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 1 | ½ | ½ | 1 | ½ | 1 | 1 | 8½ |
| Pieter Hopman | 0 | 0 | ½ | 0 | ½ | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | ½ | ½ | 0 | 4 |
| Lars Ootes | ½ | ½ | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | ½ | 1 | 0 | 4½ |
| Anne Haast | 0 | ½ | ½ | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | ½ | 0 | 3½ |
| Lisa Schut | 0 | ½ | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | ½ | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 |
| Etienne Goudriaan | 1 | ½ | 1 | 0 | 0 | ½ | ½ | 0 | ½ | ½ | ½ | 0 | 0 | 5 |
Van alle spelers is voorafgaand aan dit toernooi een lijst van portretjes verschenen. Die ziet er als volgt uit:
| Nr | Naam | Elo | Link |
| Nr 13 | Etienne Goudriaan | 2279 | Portret 1 |
| Nr 12 | Lisa Schut | 2290 | Portret 2 |
| Nr 11 | Anne Haast | 2290 | Portret 3 |
| Nr 10 | Lars Ootes | 2326 | Portret 4 |
| Nr 9 | Pieter Hopman | 2342 | Portret 5 |
| Nr 8 | Daan Brandenburg | 2527 | Portret 6 |
| Nr 7 | Jan Timman | 2571 | Portret 7 |
| Nr 6 | Dimitri Reinderman | 2581 | Portret 8 |
| Nr 5 | Erwin l’Ami | 2596 | Portret 9 |
| Nr 4 | Sipke Ernst | 2606 | Portret 10 |
| Nr 3 | Sergey Tiviakov | 2677 | Portret 11 |
| Nr 2 | Loek van Wely | 2692 | Portret 12 |
| Nr 1 | Anish Giri | 2714 | Portret 13 |
