de Volkskrant schaakrubriek 25 februari 2012
Gert Ligterink
Streep onder het verleden van Vladimir Petrov
Michail Tal is niet de enige grote schaker die Letland heeft voortgebracht. In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog behoorde Vladimir Petrov, zoon van een Russische vader en een Russisch-Letse moeder, tot de sterkste spelers van de wereld. Zijn grootste succes behaalde hij in 1937, toen hij in een toernooi in Kemeri met Flohr en Reshevsky de eindzege deelde vóór onder anderen Aljechin en Keres.
In 1978 merkte ik tijdens een toernooi in de Letse badplaats Jurmala dat een schaduw hing over Petrovs verleden. Tijdens een excursie op een rustdag stopte onze bus in Kemeri bij een oud hotel dat betere tijden had gekend. Hier, schetterde onze gids door zijn microfoon, was in 1937 het befaamde toernooi gehouden dat door Flohr en Reshevsky was gewonnen. `En door Petrov’, riep een van de excursiegangers. De gids zette de microfoon uit en fluisterde ons toe dat het noemen van Petrovs naam in Letland niet op prijs werd gesteld.
Pas na de val van de Sovjet-Unie is het verhaal van Petrov bekend geworden. In 1942 werd hij op grond van het beruchte artikel 58 gearresteerd nadat hij zich had beklaagd over de verslechtering van de leefomstandigheden in Letland na de annexatie door de Sovjet-Unie. Hij werd naar de goelag gestuurd, waar hij een jaar later stierf aan de gevolgen van een longontsteking.
Pas nadat Petrov in 1989 was gerehabiliteerd, vernam Petrovs vrouw Galina wat precies met haar echtgenoot was gebeurd. Maar de schaduw bleef, ook nadat Letland zijn onafhankelijkheid had herwonnen. Volgens Petrovs biograaf Andris Fride bleven de Letse schakers hun ogen afwenden als Petrovs naam werd genoemd en groetten zij Galina niet als zij haar op straat tegenkwamen.
Vorig weekend zetten de Letten een streep onder dit trieste verleden. Op initiatief van Alexei Shirov, die uit Spanje is teruggekeerd naar zijn geboorteland, werd in Jurmala de eerste grote schaker van het land 67 jaar na zijn dood geëerd in een herdenkingstoernooi. Moge het een lange traditie worden.
Petrov vertegenwoordigde Letland in de periode 1928-1939 zevenmaal op een Olympiade. In 1930 won hij in de wedstrijd tegen Polen de volgende partij:
Tartakower – Petrov
Olympiade Hamburg 1930
1. d4 Pf6 2. g3 d5 3. Lg2 e6 4. Pf3 c5 5. 0-0 Pc6 6. b3 cxd4 7. Pxd4 Lc5 8. Lb2 Db6 9. e3
In combinatie met de volgende twee zetten een fataal plan. Na 9. Pxc6 bxc6 10. c4 0-0 11, Pc3 staat wit niet slecht.
9 … 0-0 10. Pc3 Lxd4 11. Pa4?
Het was niet te laat om tot inkeer te komen en een pion te offeren met 11. exd4 Dxd4 12. De2
11 … Lxb2! 12. Pxb6 axb6 13. Tb1 Txa2
Met beslissend voordeel voor zwart. De drie lichte stukken zijn veel sterker dan de dame.
14. c4 Le5 15. Dc1 Pe4 16. Lxe4 dxe4 17. b4 Lf6 18. Dd1 Pe5 19. Db3 Te2 20. Tbd1 Pf3+ 21. Kg2 Tb2 22. Da4 Pd2 23. Db5
Ook na 23. Tfe1 Pxc4 is wits stelling uitzichtloos.
23 … Pxf1 24. Kxf1 e5 25. Dxb6 Lg4 26. Ta1 Lf3 27. Kg1 Td8 28. h4 h5 29. Dxb7 Tbd2 30. Kh2 Td1 31. Da6 Txa1 32. Dxa1 Td1
Wit geeft op.
In het Petrov memorial won de initiatiefnemer van het evenement een aardig miniatuur van Mamedyarov.
Mamedyarov – Shirov
Jurmala 2012
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Dc2 dxc4 5. Dxc4 Lg4 6. Lf4 Pbd7 7. Pbd2 e6 8. e4 Lxf3 9. gxf3 Pb6 10. Dd3 c5 11. dxc5 Lxc5 12. Tc1
Na dameruil zou het ongeveer gelijk staan. Met de tekstzet vlecht wit een valtsrik in de stelling die als een boemerang werkt.
12 … Pfd7
13. Txc5? Pxc5 14. Dc3 Tc8!
Nu drong het tot Mamedyarov door dat hij zich had vergist. Na het geplande 15. Dxg7 volgt 15 … Pd3+! 16. Lxd3 Dxd3 17. Dxh8+ Kd7 en wit moet vanwege de dreiging 18 … Tc1 mat de dame geven.
15. Lb5+ Kf8 16. Ke2 Pxe4
Eenvoudiger is 16 … a6 17. Lc4 Pba4 18. Da3 b5.
17. Da3+ Pc5 18. Pe4 Kg8! 19. Pxc5 Pd5! 20. Le5 Db6
Met herovering van het tijdelijk geofferde stuk.
21. Da4 Dxc5 22. Tg1 f6 23. Ld7 fxe5 24. Lxe6+ Kf8 25. Lxc8 Pf4+
Wit geeft op.
