de Volkskrant schaakrubriek 12 mei 2012
Gert Ligterink
Voor sommigen is de attractie van het Capablanca memorial in Havana zo groot dat ze ieder jaar terugkomen. Hein Donner schreef in de periode 1964-1973 enkele van zijn mooiste verhalen over de zeven toernooien waaraan hij deelnam. Later waren Ulf Andersson en Tony Miles vaste bezoekers en de laatste jaren is Vassili Ivanchuk de trouwste gast. En de meest succesvolle: vijf deelnames, vijf eerste prijzen.
Denk niet dat die prijzen veel voorstellen. Twee jaar geleden besloot Nigel Short uit nieuwsgierigheid ook eens mee te doen aan het Capablanca toernooi. Hij won de derde prijs en vertrok, zoals hij het in het tijdschrift New in Chess uitdrukte, ‘slechts iets armer dan toen ik aankwam’.
Omdat Short ook over de andere condities van het toernooi teleurgesteld was, vroeg hij Ivanchuk of diens constante goede vorm in Cuba misschien verklaard kon worden door de herinneringen die het land opriep aan de Sovjet-Unie. `Dat zou best eens kunnen’, was het antwoord.
Het was niet alleen kommer en kwel. Volgens Short is Cuba een van de weinige landen op aarde waar nog een echte schaakcultuur bestaat. Hij schreef: `Schaakgrootmeesters zijn er bepaald niet de paria’s van de maatschappij. Ze worden gerespecteerd, ja zelfs bewonderd. Tijdens wandelingen in Havana riepen voorbijgangers mijn naam en wensten me succes in het toernooi.’
Het Capablanca memorial is niet meer het massale, een maand durende toernooi met 22 deelnemers dat het eens was. Tegenwoordig is de eerste invitatiegroep een dubbelrondige zeskamp met twee Cubaanse grootmeesters en vier buitenlandse gasten. Naast Ivanchuk zijn dat dit jaar de Russen Potkin en Nepomniachtchi en de Tsjech Laznicka.
Zoals altijd heeft Ivanchuk in Havana de wind er flink onder. Halverwege het toernooi heeft hij de leiding met 3,5 uit 5.
Laznicka – Ivanchuk
Havana 2012
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 c5 5. Pf3 Pc6 6. Ld3 Lxc3+ 7. bxc3 d6
Veertig jaar geleden stond deze blokkadevariant op het repertoire van Bobby Fischer. Hij had er succes mee in de vijfde partij van de WK-tweekamp tegen Spassky.
8. 0-0 e5 9. Pd2 0-0 10. Tb1 b6 11. d5
Subtieler is 11. h3, waarna zwart rekening moet houden met verschillende plannen van zijn tegenstander. Wit kan aansturen op f2-f4 met de pion op d4 of op d5.
11 … Pe7 12. Dc2 g6 13. f4
Geen goed moment voor deze zet.
13 … exf4 14. h3
Maakt het er niet beter op. Wits stelling zou lam gelegd worden na 14. exf4 Lf5 15. h3 h5, maar beter dan de tekstzet lijkt 14. Txf4 Pf5 15. Lxf5 Lxf5 16. e4 Ld7 17. Pf3
14 … Pf5 15. Lxf5 Lxf5 16. e4 Ld7 17. Txf4 De7
18. Lb2?
Om zijn torens te kunnen verbinden kiest wit een afzichtelijke zet. Het lijkt alsof wit te laat is na het natuurlijke 18. Pf3 Tfe8, maar het computerprogramma Rybka vindt een tactische uitweg: 19. Pg5 h6 20. Tf1! (20 … hxg5 21. Lxg5). Het is niet eenvoudig deze vondst te weerleggen. Na bijvoorbeeld 20 … Tf8 21. Df2 Pg4 22. hxg4 hxg5 23. Df6 doet wit volop mee.
18 … Ph5 19. Tf2 f5 20. Te1 Tae8 21. Lc1
Snel terug naar de bewoonde wereld. Het uitstapje van de loper heeft twee belangrijke tempi gekost.
21 … f4 22. Dd1
Meer voor de hand ligt 22. Pf3 Pg3 23. e5, maar na 23 … dxe5 24. Txe5 Df6 heeft zwart de stelling geheel in handen.
22 … Dg7 23. Pf1
Levert veld e5 uit, maar wat moest wit? Na 23. Pf3 komt 23 … Pg3.
23 … Te5
Natuurlijk geeft Ivanchuk wit geen vage tegenkansen langs de diagonaal a1-h8 door de pion op c3 te nemen.
24. Ph2 De7 25. Dd3 Tg5
Ook 25 … Lf5 kwam zeer in aanmerking.
26. g4?
Uit deze kansloze harakirizet blijkt dat wit was stuk gespeeld. Hij kon nog verzet bieden met 26. Pf3 Tg3 27. Kh2.
26 … fxg3 ep 27. Txf8+ Dxf8 28. Pf3
28 … Te5
Het is natuurlijk mogelijk dat Laznicka deze eenvoudige wending over het hoofd had gezien. Na 29. Pxe5 Df2+ geeft zwart mat in twee.
29. Kg2 Te7 30. e5 dxe5 31. d6 Te6 32. Dd5 Pf6
Wit geeft op.
