Klassement volledig door elkaar gehusseld
Vandaag was het een krankzinnige zesde ronde die in het Bataviatoernooi te Amsterdam werd gespeeld. Niet alleen kwamen alle partijen tot een beslissing, maar ook gingen twee grootmeesters onderuit. Daar was niet alleen de koploper, de Israëliër Greenfeld, bij, maar ook de Duitser en voormalig winnaar van dit toernooi: Hertneck. Greenfeld ging in het verre eindspel te ver tegen Swinkels en werd daarvoor hard gestraft. Hertneck overkwam bijna hetzelfde. Hij ging ook te ver tegen Zhou. Hij belandde in een verloren pionneneindspel. Degene die het meest profiteerde was grootmeester Reinderman (zie foto). Hij walste over Ringoir heen. Tenminste dat is de indruk als de partij heel vlug naspeelt. Een nadere beschouwing leert dat het niet helemaal van een leien dakje ging.
Tot slot waren ook de andere twee partijen die tot een beslissing kwamen de moeite van het bekijken waard. Burg slaagde er in het Siciliaans in om een klopjacht tegen de koning van Rijnaarts op te zetten die eindigde in mat. De laatste partij tussen Kuipers en Riemersma werd door wit in een hyperscherpe variant van de Najdorf door de witspeler gewonnen.
De situatie na de zesde ronde is dat Reinderman de leiding deelt met Zhou, beide met 4 punten. Burg en Greenfeld zitten in het spoor met elk 3½ punten. Dan een heel peloton van spelers die allemaal 3 punten bezitten.
Uit de ronden vier tot en met zes heb ik een aantal partijen van commentaar voorzien. De gehele analyses kunt u via de viewer naspelen. Van de hoogte- en dieptepunten houd ik hieronder een kleine bloemlezing.
Een belangrijke partij voor het toernooi was de overwinning van Ringoir (zie foto) op de trotse koploper op dat moment, Greenfeld. Hij was de enige die de eerste drie ronden ongeschonden was doorgekomen.
19… h6?!
Misschien wilde Greenfeld het iets te subtiel spelen. Zwart kon nu met het interessante 19… e5!? tegenspel ontwikkelen. 20. Lg5 is dan min of meer gedwongen. Het is de vraag of wit hierna nog in het voordeel is. Na 20. Pxe5?! volgt 20… Ph5 (Had wit dus toch h2-h3 moeten inlassen ergens?) 20. Lxe5?! Pxe5 21. Pxe5 Txc5 is erg goed voor zwart.
20. Pb5!
Nu laat Ringoir er geen gras meer over groeien.
20… Pd5 21. Lg3 La6 22. Pd6 Lxc4 23. Dxc4 Pc3
Keurde Greenfeld 23… Tb8 wel terecht af? Wit staat onmiskenbaar beter na 24. Td3 Dd7 25. Te1 maar na de tekstzet volgt er een afwikkeling die helemaal niet goed uitpakt voor zwart.
24. Pxc8 Pxd1 25. Txd1 Dxc8
26. b4!
De zwarte vrijpion is ‘achter slot en grendel’ gestopt, terwijl de twee pionnen van wit op de damevleugel aan een onweerstaanbare opmars zijn begonnen.
26… axb4 27. axb4 e5 28. b5 e4 29. bxc6
Nog overtuigender was 29. Pd2 e3 [29… Pa5 30. Db4 e3 31. fxe3 dxe3 32. Pf3 e2 33. Te1] 30. fxe3 dxe3 31. Pf3 wint ook zo’n beetje voor wit. Zijn pionnenmacht valt niet af te stoppen, de doorgebroken e-pion wordt snel onschadelijk gemaakt.
29… exf3 30. Dd5 Da8
Dameruil verlicht de zaak ook niet. 30… De6 31. Dxe6 fxe6 32. Ld6.
31. Dxf3 Te8 32. Ld6 d3 33. c7 d2 34. Dxa8 Txa8 35. Kf1 Lc3 36. Ke2 Te8+
36… La5 37. Kd3!
37. Kd3 La5
38. Kc4
De partij is gelopen. De witte koning loopt ongehinderd naar de zevende rij waar hij zijn c-pion helpt naar de overkant te komen. Een uitstekende prestatie van de jonge Belg.
1-0
Had Ringoir net zijn kandidatuur voor een eventuele GM-norm gesteld, werd hij een ronde later vrij kansloos van het bord gezet door Swinkels, die nog nauwelijks in zijn normale spel was gekomen.
19. Tfd1 Dd6 20. d5!
Wit opent de stelling omdat de meeste van zijn stukken goed staan opgesteld. Zwart heeft zijn torens nog niet kunnen ontwikkelen.
20… Db4 21. e5 Pxd5 22. Pxd5 cxd5 23. Txd5 Tfd8 24. Tb5
Zo vermijdt wit torenruil en tegelijkertijd probeert hij gebruik te maken van de zwakke pionnen in het zwarte kamp.
24… Dd2 25. Dxd2 Txd2 26. Le1 Tc2 27. Td1
27… Lh6?!
Op zoek naar tegenspel, maar dat berust op een illusie. [De enige verdediging was 27… b6]
28. Txb7 Te2 29. Lc3 Le3+ 30. Kh1 Lc5 31. h3
Na 31. Tb5 Lb4 32. Lxb4 axb4 33. Txb4 Txe5 leveren de twee verbonden vrijpionnen van wit op de damevleugel een vrijwel winnend eindspelvoordeel op.
31… Lb4 32. Lxb4 Txb2 33. Tdd7
33… axb4?
33… Txb4 was de enige mogelijkheid om er iets van te maken. 34. Txe7 Txb7 [34… Txa4? 35. Txf7 wint voor wit.] 35. Txb7 en met een gezonde pion meer mag wit de toekomst zonnig inzien.
34. Txe7 Txa4
Hij laat de zevende rij in de steek. In combinatie met wits sterke e-pion wordt hem dat snel fataal. Maar ook na 34… Tf8 35. e6 Kg7 36. Txf7+ Txf7 37. Txf7+ Kh6 38. Tb7 rest hem niets anders dan op te geven.
35. e6! Ta1+ 36. Kh2 Taa2 37. exf7+ Kg7
38. Te8!
Goed gerekend van Swinkels.
38… Txg2+ 39. Kh1
Wit loopt als volgt uit de schaakjes: 39. Kh1 Th2+ 40. Kg1 Thg2+ 41. Kf1 Tgf2+ 42. Ke1 en het is voorbij.
1-0
Een klein dramaatje speelt zich af in de volgende partij. In een uiterst scherpe stelling, tasten beide spelers, geplaagd door de klok een paar keer opzichtig mis. Makkelijk praten als je achteraf de engine aanzet. In het vuur van de strijd ging het punt een paar keer over de tafel heen en weer. Aan het eind blunderde Riemersma een vol stuk weg.
Er is een chaotische stelling ontstaan waarin zwart een kwaliteit achterstaat en in ruil daarvoor speelt op de kwetsbare positie van de witte koning.
48… Db2+?
Dit schaakje had zwart duur te staan kunnen komen. Aangewezen is 48… Lxe4 hoewel wit dan wel een onderste rij-grap heeft met 49. Txe6 Zwart heeft maar een zet en daarmee kan hij remise afdwingen: 49… Lg3+ [49… Db2+?? 50. Le2 en zwart verliest materiaal.] 50. Ke3 [50. Kg1 leidt ook tot herhaling van zetten. 50… Lh2+] 50… Dg5+ 51. Kd4 [51. Kxe4 Dxg6+ is iets beter voor zwart.] 51… Td8+ 52. Kxe4 Dg4+ 53. Ke3 Dg5+ en ook nu valt er niet te ontkomen aan een herhaling van zetten.
49. De2 Dd4+ 50. De3 Db2+ 51. Le2 Lb5
52. Tb6?!
Een volstrekt logisch antwoord, maar er was iets beter. Hij kon met 52. Txe6! min of meer de winst afdwingen. Er zit zelfs een mooie winstvariant in. 52… Td8 53. Tef6! dreigt Tf8+ en mat. 53… Kg8 [53… gxf6 faalt op 54. Dxh6+ Kg8 55. Dh7+ Kf8 56. Df7#] 54. Tb6 waarna 54… Da1 55. Kg2! [55. Txb5?? Dg1#] 55… Lxe2 56. Dxe2 Dg1+ 57. Kh3 Lc7 grote analogie met de partij oplevert. Een belangrijk verschil is echter dat wit nu met 58. Da2+ Dit schaakje is niet mogelijk in de partij omdat pion e6 van zwart er daar niet af is gegaan. 58… Kh8 59. Df2 waarmee wit zijn eigen koning beveiligt terwijl hij met onderste rij dreigingen gaat werken. Essentieel is dat pion g6 gedekt is (door de afwezigheid van de zwarte pion op e6). 59… Dh1+ 60. Kg4 en hoewel het allemaal niet zonneklaar is, zal wit vermoedelijk tot winst kunnen komen.
52… Da1 53. Kg2 Lxe2 54. Dxe2 Dg1+ 55. Kh3
55… Lc7!
Sterk verdedigd van Riemersma.
56. Tc6 Dh1+ 57. Kg4 Dg1+ 58. Kh4??
Hij gaat naar het verkeerde veld. Wit had genoegen moeten nemen met een half punt. 58. Kh3.
58… Dg5+?
In wederzijdse tijdnood mist zwart een enorme kans op een vol punt. Het lag voor de hand om de loper via een andere diagonaal in stelling te brengen. 58… Ld8+ 59. Kh3 Dh1+ 60. Kg3 en nu komt hij als een duveltje uit een doosje te voorschijn. [60. Dh2 Dxf3+] 60… Lh4+ 61. Kf4 Dg1! en wit is een soort van matnet geraakt. Slechts ten koste van grote materiele verliezen zal hij het mat kunnen voorkomen. 62. Ke5 Td8! 63. De3 Lf6+ 64. Kxe6 Dg4+ 65. Tf5 Dxg6 en dit houdt wit niet droog.
59. Kh3 Dh5+ 60. Kg2 Dxg6+ 61. Kf1 Ta8 62. Ta6 Tb8 63. Ta1 Le5 64. Td1 Tb2 65. Td2 Tb1+ 66. Td1 Ld4!
Onder druk van de klok gooit Riemersma er de ene krachtzet na de andere uit.
67. Ke1?
Dit had hem de kop moeten kosten. Alleen met het uiterst koelbloedige 67. Dd3 kon wit de strijd voortzetten.
67… Lc3+??
Een verschrikkelijk einde van een bijzonder fascinerende partij. Zwart kon een vol punt binnenhalen door nu de juiste volgorde van de zetten aan te leggen. 67… Tb2 68. Td2 Dg1+ 69. Df1 [69. Tf1 Tb1+ 70. Td1 Lc3+ 71. Dd2 De3# levert een kunstige epaulettenmat op.] 69… Tb1+ 70. Td1 Lc3+ 71. Ke2 [71. Txc3 Txd1+ 72. Kxd1 Dxf1+ is ook uit.] 71… Tb2+ 72. Kd3 Dd4#.
68. Txc3 1-0
Een cruciale partij voor de topposities werd vandaag gespeeld. De Amsterdamse grootmeester Reinderman liet in elk geval zijn tanden zien. Een belangrijk moment doet zich voor op de 17de zet als zwart er een stuk tegenaan gooit. Op basis van de stellingskenmerken lijkt het stukoffer volkomen gerechtvaardigd. Je zou bijna zeggen: een dergelijk offer mag bijna blindelings gespeeld worden. Toch vindt mijn engine dat er wat haken en ogen aan zitten. Hij komt met een krankzinnige variant die in wits voordeel lijkt uit te vallen. In elk geval genoeg voer voor de analytici. Schiet u maar op deze vorm van idiotisme!
17… Pxg4?!
Een speculatief stukoffer waar zwart een hoop spel voor krijgt, maar toch discutabel is.
19. hxg4 Lxg4
Zwart heeft twee pionnen voor het stuk, de verzwakte witte koningsstelling en de dreiging … Dh5. Goede compensatie zou je zeggen.
20. Pg3
20. Pxd6? ging natuurlijk niet wegens 20… Dh5, vandaar dat wit met de tekstzet deze dreiging verhindert. Er was echter een bijzonder vreemde mogelijkheid voor wit die het stukoffer misschien in diskrediet brengt. De verwikkelingen na 20. Dc7! h6 21. Le7 Tf7 22. Pg6 Lh5 23. Pxd6 lijken in wits voordeel uit te vallen.
20… Lf6!
Een sterk antwoord. Zwart ontdoet zich van een belangrijk wit stuk, tegelijkertijd opent hij de g-lijn en daarna heeft hij zonder meer genoeg compensatie.
21. De4 Dd7 22. De3 Kh8
Het is heel begrijpelijk dat Reinderman graag op winst speelt, maar objectief gezien had hij in moeten gaan op een zetherhaling: 22… Dd8 23. De4 Dd7 =
23. Lxf6+?
Beter was 23. Tac1! Lxg5 24. Dxg5 Tf4 25. Dh6 Tg8 26. Tc6 waarna wit weer de betere papieren heeft.
23… Txf6 24. Dg5
23… Tf4!
Zo werken de zwarte stukken mooi samen.
25. Tfe1?!
En nu gaat het voordeel definitief naar zwart.
25… Tg8 26. Dh6 Dd8!
Dit speelt Reinderman allemaal even adequaat.
27. Te4 Txe4 28. Pxe4
28… Lh5+
Met deze aardig "onderbreek" herovert zwart het stuk weer, terwijl de de witte koning nog vreselijk op de tocht blijft staan.
29. Kf1 Dxh4 30. Df6+ Dxf6 31. Pxf6 Tg5 32. Pe4 Tg4 33. Pxd6 Td4 34. Te1 Lg6
Met een materiële achterstand, stukken die niet samenwerken en een koning die zelfs in het eindspel nog belaagd wordt, vond wit het genoeg. Hij gaf zich gewonnen. De pointe van 34… Lg6 is dat 35. Txe5? direct verliest na 35… Td1+ 36. Te1 Ld3+.
0-1
Dan komen we nu aan bij het fragment dat bijna niet met droge ogen te aanschouwen is. Dit was typisch zo’n partij waarvan men in vakkringen zegt dat hij zich rond het “=-teken” afspeelde. Ofwel: het ging lange tijd ongeveer gelijk op, waarbij de kansjes enigszins wisselden. De pion die Swinkels (zie foto) in de opening had geofferd won hij weer terug, later raakte hij er weer een kwijt maar ook die kwam terug in bevriende handen. Greenfeld had ergens een herhaling van zetten in handen, maar hij besloot om ijzer met handen te breken. Dat had op zichzelf geen nadelige gevolgen voor hem hoeven te betekenen. Toen er een zwarte b-pion snel naar de overkant ging, kon hij daar zijn loper voor offeren. Hij zou daarna alleen nog maar de laatste witte pion hoeven af te ruilen om het theoretisch remise-eindspel van toren tegen toren plus paard te bereiken. Maar ziehier wat er gebeurde:
68. f4+??
Wit wil graag de laatste zwarte pion afruilen, maar hij doet dat op de verkeerde manier. Ineens komen er allerlei combinatiemotieven tevoorschijn. Noodzakelijk was 68. Lxb1 Txb1 en nu wel 69. f4+ waarna zwarts laatste pion wordt afgeruild. Essentieel is dat wit na 69… Kd4 verder gaat met 70. Td6+! [Vooral niet 70. fxg5?? Pe3+ en dezelfde motieven als in de partij doemen op. Zwart wint.] 70… Kc5 71. Td3 g4 Eventjes heeft zwart zijn pion voor afruil weten te behoeden maar de stelling is en blijft remise na bijvoorbeeld: 72. f5.
68… Kd4!
Swinkels is op zijn post!
69. Lxb1 Pe3+!
Door deze tussenzet komt zwart tot winst.
70. Kh2
Hij zal tot zijn afgrijzen hebben gezien dat de koning alleen maar naar dit veld kan. Zowel na 70. Kf2 Tf1# als na 70. Kh3 Th1# staat wit mat.
70… Pg4+
Een paardvork waarmee zwart de kwaliteit wint en dan dus een toren tegen twee of drie pionnen voorkomt. De toren blijkt superieur te zijn.
71. Kg2
Ook 71. Kh3 helpt niet na 71… Pxh6 72. Ld3 gxf4 73. gxf4.
71… Pxh6 72. fxg5 Pg4
Technisch nog iets eenvoudiger is misschien 72… Txb1 73. gxh6 Tb6 74. h7 Th6.
73. Lh7 Pe3+
Swinkels is ineens verliefd geworden op dat veld e3 voor zijn paard!
74. Kh2 Ke5 75. g4
75. g6 Kf6 helpt ook niet.
75… Kf4
En opnieuw komen er matbeelden in het eindspel te voorschijn.
76. g6
76… Tc7
Hij neemt het zekere voor het onzekere en wit geloofde het wel. Zwart kon geforceerd mat geven met 76… Te1 maar dan moet je nog wel fris zijn en geen last met de klok hebben. 77. g7 Txe2+ 78. Kg1 Kg3 79. Ld3 Te1+ 80. Lf1 Txf1#.
0-1
Dan nog een leerzaam moment dat eigenlijk niet op het bord kwam. Hertneck blunderde in een gelijke stelling, raakte een pion achter en zag dat hij terecht was gekomen in een slecht dame-eindspel. Hij wikkelde af naar een pionneneindspel dat op instructieve wijze gewonnen werd door de jonge Engelsman.
In deze volkomen gelijke stelling ging wit lelijk in de fout.
42. Ke3?!
Na 42. Kf3 is er niets aan de hand.
42… Da3+ 43. Kd2 Dxc5 44. De3+
Het pionneneindspel is kansloos verloren. Hier had hij uiteraard het dame-eindspel met 44. Df4+ Kg7 kunnen proberen, hoewel zwart het uiteraard uren kan gaan proberen.
44… Dxe3+ 45. Kxe3 Kg5 46. h3 Kf5 47. Kd4 Ke6 48. Kc5 Ke5 49. g4
Het slot na 49. Kb6 is heel kunstig gewonnen voor zwart. 49… Kd5 50. Kxa5 [50. Kxb7 Kc5 51. Ka6 Kb4] en nu:
50… Kc5! Zo wordt wit in tempodwang gebracht en daar profiteert zwart als volgt van: 51. h4 h5 52. g4 hxg4 53. h5 g3 54. h6 g2 55. h7 g1D 56. h8D De1+.
49… g5 50. Kc4 Kf4 51. Kb5 Kg3 52. Kxa5 Kxh3 53. Kb6 Kxg4 54. Kxb7 h5 55. a5 h4 56. a6 h3 57. a7 h2 58. a8D h1D+ 0-1
Alle partijen en fragmenten via de viewer:
Alle foto’s zijn van Lennart Ootes
Het toernooi kan verder gevolgd worden via de toernooisite.
