Eerste partij een niemendalletje

Het startschot is gegeven. Na een hectische aanloopperiode zijn eindelijk de eerste zetten gespeeld tussen wereldkampioen Viswanathan Anand en zijn uitdager Magnus Carlsen. De eerste partij van de match om het wereldkampioenschap is geëindigd in een wat teleurstellende korte remise.

(Foto: Lennart Ootes)

Na slechts zestien zetten moest de met wit spelende uitdager al toegeven dat hij de ontstane zetherhaling niet uit de weg kon gaan. Na ongeveer anderhalf uur verlieten de spelers de speelzaal om in een ontspannen persconferentie hun mening over de stelling te ventileren. Voor de ongeveer 400 aanwezige toeschouwers en de miljoenen die de partij op de voet volgden was deze korte remise een anticlimax van een match waar reikhalzend naar uitgekeken is.

In de aanloop naar deze tweekamp zijn er talloze voorbeschouwingen geschreven. Ook in Nederland heeft het schaken niet te klagen over de belangstelling voor deze tweekamp. Er lijkt zelfs een klein beetje een schaakkoorts te ontstaan. Nog niet van het formaat toen Fischer om de wereldtitel tegen Spassky speelde in 1972 of toen Timman zich mengde in de strijd om de wereldtitel. Door de nieuwe media kan veel meer aandacht voor een dergelijke tweekamp worden gegenereerd dan vroeger het geval was.

Als Nederlander identificeren wij ons vermoedelijk toch een beetje met het grote talent Magnus Carlsen die zijn zegetocht door schaakland min of meer begonnen is in Wijk aan Zee.

Toen Magnus als 13-jarige zijn eerste grootmeesterresultaat haalde in de C-groep van het toenmalige Corustoernooi togen ook de nodige journalisten naar de Noord-Hollandse badplaats om een glimp op te vangen van dit bijzondere talent. Zelf kan er ik over meepraten, omdat men mij op een avond vroeg een paar woorden over Carlsen te vertellen in het Radio 1-programma ‘Het oog op morgen’. Het was op het moment dat de jonge Noor net zijn naaste achtervolger, de Nederlander Sipke Ernst, in grootse stijl had verslagen waardoor hem de zege en de promotie in de groep niet meer kon ontgaan.

Ondanks de Magnusmania gaat bij vele schaakliefhebbers ook de nodige sympathie uit naar Anand. De Indiër heeft vaak in Nederland gespeeld en hij lag ook goed bij de Nederlandse miljonair Joop van Oosterom die zijn fameuze ‘Ambertoernooien’ – genoemd naar zijn oudste dochter, in Monaco heeft gehouden.

De te verwachten tweestrijd tussen het 22-jarige supertalent en de ervaren ‘rot in het vak’ leidde op voorhand tot voorspellingen over de uitslag van deze match. Carlsen is al zo’n drie jaar de onbetwiste nummer één van de wereldranglijst. Met zijn rating van 2870 staat hij bijna 100 punten voor op de nummer negen van de wereld, Anand met een rating van 2775. Maar papier is geduldig. Een hogere rating zegt niets over een actuele partij. Daarbij heeft Anand het afgelopen decennium getoond over een geslepen matchstrategie te beschikken. In een tweekamp blijft het genie uit India zeer moeilijk te kloppen, zoals ook al Topalov Kramnik en Gelfand aan den lijve hebben mogen meemaken.

Hij kan door zijn leeftijd bogen op veel meer ervaring en juist dat kan ook de doorslag geven.

In een gesprek dat ik op de radio hoorde in het programma ‘Langs de lijn’ vroeg Jack van Gelder aan Hans Böhm wie er favoriet is voor deze tweekamp. Die liet weten zijn geld op Carlsen te zetten, maar hij gaf terecht aan dat zo’n een tegen een gevecht over 12 partijen wel eens heel anders kan lopen. Carlsen is een zondagskind, dat het tot dusver altijd mee heeft gezeten. Maar hoe reageert hij als het eens een keertje tegenzit? Daar heeft hij in zijn loopbaan nog nauwelijks mee te maken gehad. Dat was de strekking van Böhms relaas. En ik moet hem inderdaad gelijk geven. Hoe weet Carlsen zich te op te richten als het hem eens een keertje flink tegenzit?

Daarbij komt ook dat de Noor niet te boek staat als een openingskenner. Hij moet het hebben van ‘speelstellingen’, maar ook Anand staat bekend om zijn vindingrijkheid in op het oog moeilijk te beoordelen stellingen. Kortom, nu de kop eraf is en we zondag Anand achter de witte stukken zullen aantreffen, zijn we allemaal benieuwd hoe het zich verder gaat ontwikkelen. Schaaksite en NewsAboutChess houden u op de hoogte!

In de viewer de analyse van de eerste matchpartij Carlsen – Anand:

Analyse

Carlsen, Magnus – Anand, Viswanathan

1. Pf3

Deze openingszet heeft Carlsen nog niet zo vaak in zijn carrière gespeeld. In de database heb ik om precies te zijn 58 partijen van hem kunnen traceren, maar daar zitten ook vluggertjes tussen. Vooral in de beginjaren (2002) verloor de Noor er een paar partijen mee, daarna waren het alleen Volokitin (2007) en Karjakin (2012) die hem op een nederlaag trakteerden. Ik laat het blitzpartijtje dat de Noor verloor van Radjabov van dit jaar hierbij even buiten beschouwing.

1…d5 2. g3

Hier kiest de witspeler voor het Reti-systeem en dat heeft hij niet vaak eerder gedaan. Meestal ging hij over naar de d4-openingen door verder te gaan met 2. d4 of met 2. c4. De partijen ging dan ook veelal over in het Slavisch, een opening die Anand ook op zijn repertoire heeft staan.

2…g6

Deze zet heeft Carlsen nooit eerder tegen gehad. Een wat typische keuze van de wereldkampioen, want hij kan in stellingen terechtkomen die hij niet alle dagen op het bord heeft. Sterker nog: ik heb met deze stelling geen enkele partij kunnen vinden waar Anand eerder tegenaan zat te kijken. Maar schijn bedriegt. Over een paar zetten komt hij via een zetverwisseling wel in iets bekends te zitten.

3. Lg2 Lg7

Wit moet er nu rekening mee houden dat zwart ineens met … e7-e5 het centrum in handen neemt.

4. d4

Haalt de mogelijkheid … e7-e5 uit de stelling.

4…c6

Anand toont opnieuw zijn voorliefde voor de Slavische opstelling met een pion op c6, vooral gericht tegen de loper op g2.

5. O-O Pf6

Deze stelling kwam voor in een partij Nikolic-Anand, Monaco 1995.

6. b3 O-O 7. Lb2 Lf5

Anand toont zich uitstekend op de hoogte. Deze zet werd onder andere ook ooit door zijn vroegere rivaal Kramnik gespeeld.

8. c4

Zo langzamerhand is de partij in de banen van een bepaalde variant van het Grünfeld-Indisch terecht gekomen.

8…Pbd7

Er is een belangrijk moment ontstaan, waarin wit moet beslissen waar hij zijn damepaard ontwikkelt. Ook interessant is direct 8…Pe4 zoals voorkwam in een recent blitzpartijtje Karjakin-Kramnik, 2013. Zwart had op het oog geen enkel probleem na de opening, maar hij verloor later wel.

9. Pc3

In principe hoort het paard op c3 te staan, waar het de meeste druk op het centrum uitoefent. Er kleeft echter een groot nadeel aan deze zet. Met een loper op f5 wordt pion c4 hulpbehoevend en daar weet Anand in het vervolg goed gebruik van te maken. Het alternatief is 9. Pbd2 Pe4 is onder andere bekend uit de partijen Fressinet-Vachier Lagrave en Nakumura-Leko beide uit 2012. 10. Te1

9…dxc4!?

Strikt genomen nog geen nieuwtje, maar de twee zwartspelers uit mijn database die zich bedienden van deze zet waren geen grootheden.

10. bxc4 Pb6

Dit is natuurlijk de bedoeling van zwart. Hoewel hij het centrum heeft opgegeven, opent hij de aanval op de kwetsbaar geworden pion op c4.

11. c5

Min of meer gedwongen en daarmee krijgt het spel een geforceerd karakter, zoals Anand in de persconferentie na afloop aangaf.

De logische zet is 11. Db3 en dan is 11…Le6 sterk.

Ook 11. Pe5 zal het niet worden vanwege 11…Pfd7

11…Pc4!

De consequentie van de vorige zet.

Na 11…Pbd5 12. Pd2 [Tot gelijkspel leidt 12. Pxd5 cxd5 13. Pe5 Pd7 en wit heeft niets bereikt.] 12…Da5 [Na een zet als 12…Pxc3 13. Lxc3 Pd5 14. Lb2 Dd7 15. e4 Lg4 16. Dc2 krijgt wit een machtig pionnencentrum in handen.] 13. Dc1 Er dreigt nu e2-e4. 13…Le6 14. e4 Pb4 [Slechter is 14…Pxc3 15. Lxc3 Dc7 16. Te1 en ook hier kan zwart niet veel beginnen tegen het mooie witte pionnencentrum.] 15. Db1! (zie analysediagram)

en het ziet er naar uit dat wit een plusje heeft bemachtigd.

12. Lc1

Trieste noodzaak.

Wit kan ook het loperpaar inleveren met 12. Db3 maar na 12…Pxb2 [12…Le6 13. Pg5] 13. Dxb2 dreigt hij weliswaar Dxb7 en ooit met e2-e4 opnieuw een sterk pionnencentrum te creëren, maar de prijs die hij hiervoor betaalt, lijkt te hoog.

12…Pd5

De pointe van het voorafgaande spel.

  • Een interessante mogelijkheid is 12…e5 en daarop kan wit kiezen voor het solide 13. e3 [of het wat meer ambitieuze 13. Pxe5 Pxe5 14. dxe5 Pd7 15. f4 maar dan zal zwart na 15…Da5 niet veel problemen ondervinden.] Een actieve zet is 12…Da5 om veld d8 voor een toren vrij te maken zodat de druk op het centrum opgevoerd kan worden. Na 13. Db3 Le6 moet de dame weer terug met 14. Dc2 en dan is wits hoop op voordeel vervlogen.
  • Een ander alternatief is 12…Pe4 13. Db3 [Niet 13. Pxe4?! Lxe4 en pion d4 begint een aanvalsdoel te worden voor zwart. 14. e3? is dan zwak vanwege 14…Dd5!] 13…Pa5 En dezelfde zetherhaling als in de partij doet zich hier voor. Zwart moet niet in de verleiding komen om pion d4 te willen consumeren: 13…Lxd4? 14. Pxd4 Dxd4 15. Lxe4 Lxe4 16. Td1 met materiaalwinst.

13. Db3

Carlsen kwam tot de conclusie dat zijn kans op voordeel is verdwenen en hij laat hiermee een zetherhaling toe.

Nauwelijks in aanmerking komt 13. Pxd5 cxd5 14. Db3 b6 en mijn voorkeur gaat uit naar de zwarte stelling. Het paard op c4 staat voortreffelijk evenals de meeste andere stukken.

Ook geen poging om te proberen in het voordeel te komen is met 13. Ld2 want na 13…b6 en het witte centrum hangt in de lucht. [13…Pxd2 14. Dxd2 Pxc3 15. Dxc3 Le4 is totaal gelijk.] Carlsen liet na afloop weten dat hij zijn zinnen had gezet op 13. De1 maar toen terugschrok voor 13…Pb4! (zie analysediagram)

De dreiging … Pc2 valt nauwelijks fatsoenlijk te pareren. 14. Dd1 [14. e4?! gaat helemaal niet vanwege 14…Lg4 en pion d4 gaat ook nog hangen.] 14…Lc2 15. De1 Lf5 is dan al een zetherhaling, maar zwart kan ook andere dingen proberen.

13…Pa5

Anand vindt het wel best zo. Een remise in de openingspartij met zwart is geen slecht begin. Een poging om er met 13…b5!? nog iets meer uit te halen werd niet vertrouwd door Anand, maar hij was wel de enige geweest om op voordeel te spelen.

14. Da3 Pc4 15. Db3 Pa5 16. Da3 ½ – ½

Officiële YouTube uitzending:

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.