Spektakelstukken in derde ronde

Vandaag viel er weer van alles te beleven bij de derde ronden van het Tata Steel Tournament in Wijk aan Zee. Om te beginnen was er natuurlijk het titanenduel tussen de twee Nederlandse combattanten in de eerste groep. Het duel tussen Loek van Wely en Anish Giri eindigde in remise, maar niet nadat de witspeler een paar kansen op de winst had laten liggen. Gezegd moet worden dat beide heren er een flink spektakelstuk van gemaakt hebben.

In de Tata Steel Masters kwamen twee partijen wel tot een beslissing. De Italiaan Fabiano Caruana revancheerde zich knap voor zijn nederlaag van gisteren door de Rus Sergey Karjakin in een moeilijk eindspel kansloos te laten. De andere die ook een eindspel heel beheerst naar winst schoof was Pentala Harikrishna. Zijn slachtoffer was de Cubaan Leinier Dominguez.

In de overige partijen werd er volop strijd geleverd maar op een of andere manier eindigden die partijen toch in een puntendeling. Boris Gelfand, die met 0 uit 2 onderaan stond, was er extra op gebrand om vandaag zijn tanden te laten zien. Dat deed de Israëliër. Hij kwam vermoedelijk gewonnen te staan tegen Hikaru Nakamura. Maar de Amerikaan ontsnapte met een blauw oog uit een zeer bedenkelijke stelling.

Uit de Challengers Groep kwam opnieuw verheugend nieuws. Benjamin Bok uit Veldhoven won opnieuw en daarmee gaat hij nu aan kop. De eerste plaats in de stand moet hij nog wel delen met de Georgiër Baadur Jobava. Bok schoof de sterke Italiaan Sabino Brunello in een eindspel zoek. Jobava versloeg de Chinese dame Zhao Xue.

Tata Steel Masters

Loek van Wely wil vooral met wit nog even de suprematie van Anish Giri in Nederland proberen in twijfel te trekken. In de wandelgangen vernam ik dat beide heren regelmatig samen in een auto naar het buitenland reizen op weg naar een van de clubcompetities. Ik heb begrepen dat in de gesprekken die dan gehouden worden, Loek de status van ‘nummer één van Nederland’ nog altijd ter discussie wil stellen. Voorlopig is het ratingverschil nog altijd substantieel, maar in een onderlinge partij, gaat de Tilburger er dan eens flink voor zitten. Omdat openingstheorie niet meer zijn hoogste prioriteit is, koos Loek voor de Trompovsky, een opening die vooral door de Engelse grootmeester Julian Hodgson is gepopulariseerd. Giri nam het niet al te serieus en dat had hem flink kunnen opbreken. Een paar ondoordachte zetten (zoals 11… Te8 en 16… cxd4) leidden tot een stelling waarin hij een forse koningsaanval op zijn dak kreeg. Loek trok de stoute schoenen aan en hij offerde zijn damevleugelpionnen voor een moordend initiatief tegen de zwarte koning. En inderdaad was het ergens beslissend. Maar in het zicht van de haven strandde hij. Giri had ondertussen met het zweet in de handen een paar keer de enige zet weten te vinden. Toen Van Wely zijn laatste kans om op winst te spelen miste, zat er niet meer in dan een zetherhaling. Een puike partij van beide heren, waardoor zij in elk geval het publiek goed vermaakt hebben.

De partij tussen Caruana en Karjakin is de moeite waard om in te lijsten als voorbeeld van hoe je iemand klem kunt zetten. De Italiaan ging te werk in de stijl van Vladimir Kramnik. Hij vergrendelde de damevleugel en kreeg veld c6 voor zijn stukken. Zwart had een achtergebleven pion op c7 die grondig was vastgelegd. Karjakin bezat niet het minste spoor van tegenspel. Ondertussen moest hij lijdzaam afwachten hoe wit zijn pionnenmeerderheid op de koningsvleugel naar voren speelde. Het kostte zwart een stuk en toen iedereen opgave had verwacht, ging de Rus nog even door. En waar wit de zwakke zwarte pionnen een voor een oppeuzelde, wist zwart zowaar nog een soort wanhoopsinitiatief tegen de witte koning te ensceneren. Caruana bleef echter heel koel, weerde alle dreigingen af, waarna hij met een slotcombinatie een vol punt kon bijschrijven.

Iets soortgelijks gebeurde in de partij tussen Harikrishna en Dominguez. De Indiër had na de opening een stevig voordeel, maar het duurde lang eer hij de taaie defensie van de Cubaan had weten te breken. Een pionnenduo in het centrum besliste de strijd.

Door deze uitslagen is er maar liefst een zestal dat op 2 uit 3 staat, waaronder onze landgenoot Giri. Morgen gaan de heren uit de eerste groep even uitrusten om zich op te maken voor de ronde die woensdag in het Rijksmuseum te Amsterdam gehouden gaat worden.

De uitslagen van de derde ronde:

Analyses

Van Wely, L. – Giri, A.

1. d4 Pf6 2. Lg5

De Trompovsky! De theorie is zover voortgeschreden dat veel spelers zoeken naar andere wegen om het de tegenstander lastig te maken.

2…e6 3. e4 h6 4. Lxf6 Dxf6

Wit levert het loperpaar in, in ruil voor het centrum.

5. c3

De tekstzet is nog niet zo lang geleden toegepast, namelijk door bijvoorbeeld Nakamura in zijn partij tegen Anand in 2011. 5. Pc3 wordt meer gespeeld.

5…d6 6. Ld3 e5 7. Pe2 Dd8

Het grappig is dat er een partij in mijn database staat waarin Van Wely met zwart zelf deze zet speelt. Hij moest remise toestaan tegen een veel lager gerate tegenstander (Tugui, 2390 in 2010). 7…g6 8. O-O Lg7 9. f4 De7 10. Pd2 O-O 11. Pf3 Lg4 is de bovengenoemde partij Nakamura-Anand, 2011.

8. O-O Le7

Giri pakt het heel bescheiden en solide aan.

9. f4 O-O 10. Pd2 exd4

11. Pxd4!?

Je zou verwachten dat wit hier met de pion terug zou nemen. Maar Van Wely kiest voor een andere, zo mogelijk kansrijkere opzet. 11. cxd4 kwam voor in o.a. Rausis-David, 1999, een partij die door wit relatief simpel werd gewonnen. Maar het zwarte spel was zeker voor verbetering vatbaar.

11…Te8?!

Een nieuwe zet, maar vermoedelijk van twijfelachtige aard. Zwart laat f7 los en daar kan hij mee in de problemen raken.

11…c5?! was nog bekend, maar die zet is natuurlijk heel verdacht. Het geeft zomaar veld d5 op.

Een beter mogelijkheid voor zwart lijkt mij 11…Pc6

12. Dh5

Nu er weinig verdedigers op de koningsvleugel staan, kiest Van Wely onmiddellijk voor de aanval. Misschien kwam zijn oude natuur hier boven…

12…Pd7

13. Lc4 Vermoedelijk was het scherpe 13. e5! hier heel sterk. Bijvoorbeeld: 13…Pc5 14. Lc2 Lf8 15. Tae1 en zwart kan nauwelijks zijn ontwikkeling voltooien, terwijl wit rustig kan bouwen aan een gevaarlijke aanval.

13…Tf8

Noodzakelijk, maar de schade valt mee voor zwart. De loper staat waarschijnlijk beter op de andere diagonaal (b1-h7).

14. e5 Pb6 15. Lb3 c5!

Zwart is wakker geschud door de vroegtijdige aanvalsdrift van zijn tegenstander. Hij vecht hard terug.

16. exd6

16. Pf5 Lxf5 17. Dxf5 dxe5 18. Tad1 Dc7 19. Lc2 g6 is niet veel soeps voor wit.

16…cxd4?!

Veiliger lijkt mij 16…Dxd6 17. P4f3 Le6 hoewel zwart hier ook nog niet al zijn problemen heeft opgelost. [17…Dxf4?! 18. Pe5 Dxd2 19. Txf7 met winst.]

17. dxe7 Dxe7 18. Tae1 Dd8 19. Pe4 dxc3

20. f5!

In de stijl van de oude meesters. Van Wely waande zich misschien de moderne Morphy die pionnen niet zo belangrijk vond en zo snel mogelijk ten aanval trok. We voelen op onze klompen aan dat wit in korte tijd aan een dijk van een aanvalsstelling heeft gewerkt.

Hij had zich ook de tijd kunnen gunnen om even rustig terug te nemen. Niet alleen krijgt zwart in de partij een stoorzender op b2 (zoals in de partij mogelijk was) maar ook heeft wit veld d4 onder controle zodat manoeuvres als Te1-e3-g3 in de stelling komen. Desalniettemin heeft Van Wely uitstekend aangevoeld dat zijn krachtig optreden beslissend moet zijn. 20. bxc3 Na bijvoorbeeld 20…Pd7 om verdedigers aan te voeren heeft wit al 21. Pg5! waarna 21…hxg5? 22. fxg5 al helemaal uit is. Beter is dan 21…Pf6 maar na [] 22. Lxf7+ Kh8 23. Dg6 is duidelijk dat zwart het zwaar heeft.

20…Dd4+

Giri vindt de enige zet om zijn verdediging te organiseren, maar het kwaad is al geschied.

Het analyseduo GM Erwin l’Ami en IM Robert Ris hield zich even bezig met 20…cxb2?? maar dat gaat natuurlijk hopeloos mis. 21. Td1! om het schaakje op d4 uit de stelling te halen is dan dodelijk. [Ook kansrijk is het door het duo aangegeven 21. f6 Dd4+ 22. Kh1 gxf6 23. Pxf6+ Kg7 en nu wint 24. Pe8+!] 21…De7 22. f6 Dxe4 23. fxg7 De3+ 24. Kh1 Le6 25. Tf3 Tfd8 [25…De4? 26. Dxh6 gaat mat] 26. Txe3 met winst.

21. Kh1 cxb2 22. f6 Le6

23. fxg7?

Zo krijgt zwart de dame in de verdediging en lijken de ergste gevaren bezworen.

Met 23. Lxe6! fxe6 24. f7+ Kh8 25. Pg5! Dd3 [Na 25…Dd5 26. h4 kan wit meteen een vol punt mogen bijschrijven aan zijn totaal. De vele dreigingen waarvan Tf6 wel de meest krachtige is, nopen hem om hier op te geven. 26…Dd3 27. Tf6! (zie analysediagram)

27…b1=D 28. Txb1 Dxb1+ 29. Kh2 en de klap op h6 kan alleen met 29…Dh7 gepareerd worden. Maar daar hoeven we natuurlijk niet meer bij stil te staan na 30. Pxh7] 26. Pxe6 biedt zwart natuurlijk ook geen soelaas.

23…Dxg7

24. Tf3

De normale zet is 24. Te3!? maar zwart mag vanwege die lelijkerd op b2 zijn dame inleveren. 24…Tfc8 25. Tg3 Tc1 26. Txg7+ Kxg7 27. De5+ Wit moet nu benen maken om remise door eeuwig schaak af te dwingen. Het spoor is smal, maar het ziet ernaar uit dat het lukt: 27…Kg8! Absoluut de enige zet.

[27…Kh7?? 28. Pf6+ Kg7 en nu wint wit met het ongelooflijke 29. Ld1!! (zie analysediagram)

29…b1=D 30. Ph5+ Kf8 31. Dxe6 De witte aanvalsstukken werken op volle kracht. 31…Dh7 32. Dd6+ Kg8 33. Pf6+ Kh8 34. Pxh7 met winst.]

[Ook an 27…Kf8?? wint wit met het schitterende 28. Ld1!! (zie analysediagram)

28…b1=D 29. Dxe6 en het gaat mat.]

28. Pf6+ Kf8 En deze ook. 29. Dd6+ Kg7 30. Ph5+ Kg8 [Opnieuw is een andere koningszet verliezend: 30…Kh7? 31. Lc2+! Txc2 32. Dd3+] 31. Dg3+ Kf8 32. Dd6+ Kg8 met een herhaling van zetten!

24…Tac8

Ook nu stelt zwart zich schadeloos vanwege die doorgebroken pion op b2.

25. Tg3 Dxg3?!

Een verbazingwekkende ruil, waarmee hij eigenlijk alleen zijn tegenstander helpt. Giri had zich de nodige problemen kunnen besparen als hij direct 25…Tc1 had gespeeld.

26. hxg3 Tc1

27. Ld1

Hier zien we dat Van Wely hoogstwaarschijnlijk dit onderbreekmotief had gezien als hij bovengenoemde varianten had gevonden. Hiermee kan hij echter geen bres meer slaan in de zwarte verdediging. En daarmee doet hij zichzelf misschien toch te kort.

Met 27. Pf6+! had hij wel degelijk nog op winst kunnen spelen: 27…Kg7 28. De5! (zie analysediagram)

De toren op e1 wordt gedekt en er dreigt een vernietigend dubbelschaak. De volgende lange variant is min of meer geforceerd: 28…Txe1+ 29. Dxe1 Tc8 [29…Kxf6 30. Dc3+ Ke7 31. Dxb2] 30. Ph5+ Kg8 31. Kh2 Tc1 32. De5 Th1+! 33. Kxh1 b1=D+ 34. Kh2 Dg6 35. Lxe6 fxe6 36. Db8+ Kf7 37. Dxb7+ Ke8 38. Db8+ Ke7 39. Dxa7+ Pd7 en met een mooie randpion meer, een redelijk veilige koning is het alleen wit die voor de winst kan gaan.

27…b1=D 28. Dxh6 Pd5 29. Dg5+ Kh8 30. Dh6+ Kg8

en de handen werden geschud.

1/2-1/2

Caruana, F. – Karjakin, Sergey

In een Catalaan is zwart in een volkomen passieve stelling beland. Hij zit met een achtergebleven pion op c7 opgescheept en wit heeft de stelling helemaal in zijn greep.

31. Tc6 Tb8 32. Kf1 h5 33. h3 Kf6 34. Pd2 Kg7 35. Pdb3 Te6 36. Kg2 Kf8 37. f4

37…Tee8

Karjakin heeft zich al verzoend met het innemen van een afwachtende houding.

Logischer lijkt 37…Tbe8 omdat wit even moet oppassen: 38. Kf2! en zo houdt wit zijn voordeel vast. [38. Kf3? is foutief vanwege 38…Pd5! 39. Txd5 Txe3+ 40. Kg2 Te2+ 41. Kf1 Te1+ 42. Kg2 T8e2+ 43. Kf3 Te3+ 44. Kf2 T1e2+ 45. Kf1 en behalve het feit dat zwart al remise kan afdwingen, kan hij zelfs op winst spelen met 45…Th2!] 38. Kf3 Ted8 39. Tc2 Td7 40. e4 Ke8 41. e5 Le7 42. Txd7 Kxd7 43. Td2+ Ke8 44. Pc6 Ta8 45. Pba5 (zie analysediagram)

Zou verhindert wit elke mogelijke activiteit bij de tegenstander. De toren op a8 moet in zijn zielige hoekje blijven, het paard op b6 en loper op e7 doen nagenoeg niets. Wit heeft een simpel plan: het naar voren brengen van zijn mobiele pionnenmeerderheid terwijl die van zwart (pion c7) gedoemd is op zijn plaats te blijven. 45…f5 Een nogal rigoureuze pionzet, maar anders zou g3-g4 en f4-f5 komen. 46. g4 Wit wil hoe dan ook lijnen openen op de koningsvleugel omdat hij een vrije toren in het spel heeft. 46…hxg4+ [‘Niets doen’ met bijvoorbeeld 46…Tc8 47. gxh5 gxh5 48. Pxe7 Kxe7 49. Pc6+ Kf7 50. Tg2 Pc4 zou verliezen na 51. Tg5] 47. hxg4 fxg4+ 48. Kxg4 Zwart moet wel tweemaal ruilen omdat hij anders met pionzwaktes op f5 of h5 zou komen te zitten. 48…Kf7 49. Th2 Lf8 50. f5 Een volkomen logisch vervolg. [Ook interessant is 50. Th7+ Lg7 51. Pe7!? en nu bijvoorbeeld: 51…Td8 52. Pac6 Td1 53. e6+! Kf6 54. Pg8+ met stukwinst.] 50…Pd5 (zie analysediagram)

Karjakin plant om een paard tegen twee pionnen te geven. [Na 50…gxf5+ 51. Kxf5 Kg8 52. Tg2+ Kh7 haalt wit de buit binnen met 53. e6 Te8 54. Kf6] 51. f6 De pionnen zijn zo dreigend dat zwart wel een stuk moet geven. 51…Pxf6+ 52. exf6 Kxf6 53. Tf2+ Ke6 Je kunt je afvragen waarom zwart zich dit eindspel nog wil laten bewijzen. Maar er gebeurt nog heel wat! 54. Te2+ Kd5 55. Td2+ Ke4 56. Pb7 Ke3 57. Td7 (zie analysediagram)

Wit gaat nu op alle zwakke pionnen af. 57…Te8 Eindelijk kan de toren ontsnappen uit zijn passieve hoekje. Hij beoogt om met koning, toren plus loper een aanval tegen de verlaten witte koning op touw te zetten, maar het mag niet baten. 58. Txc7 Lh6 59. Pc5 Tf8 60. Te7+ Kd2 61. Te6 Tf1 62. Pa7 Caruana had zich wat ellende kunnen besparen. [Na 62. Txg6 zou hij sneller klaar zijn geweest, denk ik.] 62…Le3 63. Txa6 Ke2 (zie analysediagram)

Hij probeert een ‘mat- of eeuwig schaak-netje’ te vlechten. Caruana heeft uitstekend gerekend dat hier geen sprake van is. 64. Txg6 Tf4+ [64…Tg1+ 65. Kf5 en de koning is ontsnapt.] 65. Kh3 Tf3+ 66. Tg3 Tf7 67. Pxb5 Lf2 68. Tb3 (zie analysediagram)

Wel koelbloedig allemaal! Voor een computer is zoiets simpel, voor een mens bepaald niet triviaal. 68…Tf4 [68…Th7+ 69. Kg4] 69. Pc3+ Kf1 70. Tb1+ Le1 71. Txe1+ Einde oefening. [Na 71. Txe1+ Kxe1 mag hij nog even een paardvork uitdelen! 72. Pd3+] 1-0

Tata Steel Challengers

Het mag opmerkelijk genoemd worden dat in dit gezelschap met tien grootmeesters en vier IM’s er een van hen mede aan de leiding gaat. Maar dat Benjamin Bok allang de grootmeestersterkte heeft, moge ook duidelijk zijn. Met een rating van 2560 en drie GM-normen dient hij er nog een bij te halen om de titel binnen te halen. Dat zal hem geen zorgen baren. Voorlopig rijgt hij de ene na de andere grootmeester aan zijn zegekar. Ditmaal ging Brunello er redelijk kansloos af. Dezelfde variant van het Grünfeld-Indisch als gisteren in de partij tussen Aronian en Caruana op het bord was verschenen, kwam op het bord. Bok had een versterking voorbereid en inderdaad stond hij al heel comfortabel met zwart toen zijn tegenstander hem een handje hielp. Die leverde zonder slag of stoot zijn loperpaar in. Toevallig weten wij in Nederland dat Bok een reputatie heeft hoog te houden op dit gebied. Had hij dit jaar niet de KNSB-schoonheidsprijs gewonnen door een eindspel, met zelfs een pion minder, van IM Hausrath op kunstige wijze te winnen? Ik heb de partij in de viewer toegevoegd om nog even te genieten van de fluwelen eindspeltechniek van Bok.

Dat konden we vandaag dus ook. Want met kleine tactische middelen wist hij eerst een pion te veroveren en later zijn a-pion naar de overkant te loodsen. Als hij zo blijft spelen, is hij een serieuze gegadigde voor een topnotering.

Die leek ook weggelegd voor onze Nederlandse kampioen Dimitri Reinderman. Maar die moest vandaag even afhaken in deze race. Hij had wat problemen op te lossen na een Scandinavische opening tegen Ivan Saric. Na een foutje van zwart speelde de Kroaat het aanvankelijk vrij sterk, maar hij liet toch nog wat tegenkansen toe. Ergens lijkt Reinderman terug in de partij geweest te zijn, maar daarna liep hij helaas toch weer achter de feiten aan. Hoewel hij nog hevig tegenstribbelde, kon hij niet voorkomen dat de witte a- en c-pion sneller liepen dan zijn g- en h-pion.

Ook Jan Timman liep tegen zijn eerste nederlaag aan. Hij kreeg met zwart een getergde Chinees Yu, Yangyi tegen. Gezegd moet worden dat Yu een zeer sterke partij afleverde. Timman kwam na origineel openingsspel in de problemen en die werd hij niet meer de baas. De gesloten formatie werd in het verre eindspel aan flarden geschoten door een stukoffer van wit.

Medekoploper Jobava won op gedegen wijze van Zhao Xue. Nadat er vrij snel een eindspel van ieder een toren en gelijke lopers was ontstaan, bleek dat het alleen wit was die de kansen had. Na loperruil en zelfs een gedwongen torenruil ontstond er een pionneneindspel waarin de Chinese werd uitgetempeerd.

Het duel om de rode lantaarn, tussen Merijn van Delft en Etienne Goudriaan, werd in het voordeel van Van Delft beslist. Nadat die een pion had buitgemaakt, liet hij in het resterende toreneindspel de winst niet meer in gevaar komen.

De uitslagen van de derde ronde:

Analyses

Brunello, S. – Bok, B.

1. Pf3 Pf6 2. c4 c5 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. d4 Pxc3 6. bxc3 g6 7. Lf4 Lg7 8. e3

Hé, waar kennen we deze stelling van? In de vorige ronde nog op het bord gekomen tussen Aronian en Caruana!

8…Da5

De ongetwijfeld voorbereide verbetering van Bok.

9. Dd2 Lf5

In bovengenoemde partij kwam wit tot een opstelling met Ld3 en dat wil zwart verhinderen.

10. Le2 Pc6

En het paard hoort natuurlijk in de Grünfeld op c6. Caruana speelde ergens … Pd7 en daarmee raakte hij wat in de knel.

11. O-O O-O

Ook een optie voor zwart lijkt mij 11…cxd4 12. cxd4 Dxd2 13. Pxd2 e5 14. dxe5 Pxe5 hoewel de stelling misschien nog ietsje beter voor wit zal zijn na 15. Tac1

12. Tfd1 Misschien kon wit de dameruil uit de weg gaan met 12. Db2 maar veel zal het niet zijn voor wit. Kortom: zwarts opzet lijkt geslaagd!

12…cxd4 13. cxd4 Dxd2 14. Pxd2 e5 15. dxe5 Pxe5

In mijn analyse van gisteren (bij de partij Aronian-Caruana schreef ik dat als zwart tot deze opmars komt hij meestal de grootste problemen heeft opgelost. Dat is hier ook zo.

16. e4

Wit wil graag een toren op b1 zien te krijgen.

16…Le6 17. a4 Tfd8 18. Tab1 b6

Dit is het type eindspel dat zwart zo graag wil in het Grünfeld-Indisch. Hij heeft de pionnenmeerderheid op de damevleugel en er staan overwegend lichte stukken op het bord. Als alle torens van het bord zouden gaan, zou zwart al groot voordeel verkrijgen.

19. Lxe5?

Dit lijkt mij een verschrikkelijke ruil. Niet alleen beseft wit misschien niet hoe sterk het zwarte loperpaar kan worden, in handen van Bok is het zo mogelijk nog sterker. Als jeugdtrainer heb ik daar met hem nog aandacht aan geschonken en als jurylid van de KNSB-schoonheidsprijs deed het me deugd dat hij een eindspel met een pion minder maar met het loperpaar tegen loper en paard in winst wist om te zetten. Een zet als 19. Pf3 lijkt me nog allemaal niet zo ernstig, hoewel het duidelijk is dat alleen zwart degene is die op winst speelt.

19…Lxe5 20. Pc4 Ld4 21. e5 Td7!

Bok verbetert rustig zijn stelling. Die van wit hangt van los zand aan elkaar.

22. Kf1 Tad8 23. a5

Dat was kennelijk zijn bedoeling, maar het helpt van de wal in de sloot.

23…bxa5! 24. Pxa5

Wit wilde de zaak oplossen op de damevleugel maar in werkelijkheid heeft hij zwart een kolossale vrijpion gegeven die, ondersteund door het loperpaar, van groot belang gaat worden.

24…Lf5!?

Misschien geeft hij wit hier zijn (enige) kans om de partij binnen de marge te houden.

Je moet wel heel nauwkeurig kunnen rekenen om te zien dat 24…Lxe5!? mogelijk is. Na 25. Pc6 Txd1+ 26. Txd1

[Je zou zeggen dat wit na 26. Lxd1 gelijk krijgt. Behalve Td8 en Le5 hangt ook nog pion a7. Maar zwart heeft het vreselijk subtiele 26…La2 27. Tc1 en nu 27…Lb2! 28. Pxd8 Lxc1 (zie analysediagram)

en dit eindspel lijkt mij slecht voor wit hoewel hij nu wel het loperpaar afhandig kan maken na 29. Pc6 Lc4+ (29…a6 30. Le2) 30. Le2 Lxe2+ 31. Kxe2 a6 Maar met een verre a-pion kan ik me niet voorstellen dat zwart geen winst kan afdwingen.]

26…Txd1+ 27. Lxd1 Lxh2 De loper wordt hier niet gevangen. 28. Pxa7 [28. g3 Lh3+ 29. Ke2 h5 30. Pxa7 g5 31. Kf3 h4 en vermoedelijk wint zwart hier ook.] 28…Lc7 Met drie tegen twee op een vleugel, maar dan wel het loperpaar ter ondersteuning, wacht zwart een zware zo niet onmogelijke klus. Daarom is Bok zijn keuze veel beter.

25. Tb5?!

Na 25. Lb5 Het wordt een rommeltje. Een voorbeeld: 25…Td5 26. Pc6 en er hangt van alles. Ik zie geen duidelijke weg voor zwart naar een gewonnen eindspel, het lijkt erop dat wit remise kan maken.

25…a6!

Kleine zetjes kunnen soms het meeste venijn bevatten. De witte toren moet de dekking van zijn paard loslaten en dat bezorgt wit de nodige problemen:

26. Tb7 Lc3 27. Tdxd7 Txd7 28. Tb8+

Wit moet in elk geval een toren op het bord houden. Het eindspel van twee lopers plus sterke a-pion tegen loper en paard en zwakke e-pion moet als gewonnen getaxeerd worden voor zwart. 28. Txd7 Lxd7

28…Kg7 29. Pc4 Le6 30. Ta8 Tb7 31. Ld3 Tb4 32. Pe3 a5

Met simpele middelen heeft zwart zijn stelling versterkt en de belangrijke a-pion weten te redden.

33. Ke2?!

Dit verlicht zwarts technische taak.

faalt namelijk op de dubbele aanval 33. Txa5? Td4!

Misschien had hij zijn koning toch ergens anders moeten opbergen. 33. g3 hoewel zwart na 33…a4 ook vrijwel zeker op winst staat.

33…Ta4!

Bok speelt het opnieuw uitstekend. De toren kan via de a-lijn de koning belagen en tegelijkertijd de pion naar voren stuwen.

34. Lc2 Ta2 35. Kd3 Lxe5

Met een pion meer en nog altijd dat moordende loperpaar, kunnen we vaststellen dat zwart de winst bijna verzekerd heeft.

36. g3 Ta3+ 37. Ke2 Ld4 38. Ld3 Lxe3!

Een van de factoren waarom een loperpaar zo’n macht is. Degene met het loperpaar bepaalt naar welk eindspel hij wil afwikkelen. Bok heeft uitstekend gezien dat het resterende eindspel van torens plus gelijke lopers en verzwakte witte pionnenstructuur eenvoudig voor hem gewonnen is.

39. fxe3 39. Kxe3 Lf5! is natuurlijk meteen uit.

39…Ta2+

40. Ke1 De koning moet naar beneden omdat 40. Kf3?? uiteraard verliest na 40…Ld5+

40…a4

De pluspion doet de rest. Brunello vond het welletjes zo. Een bijzonder knappe partij weer.

0-1

Saric, Iv – Reinderman, D.

1. e4 d5 2. exd5 Dxd5 3. Pc3 Da5 4. d4 Pf6 5. Ld2 Lg4 6. f3 Ld7 7. Lc4 Db6 8. Pge2 e6 9. a3

Een nieuwtje.

9. O-O Le7 10. Kh1

9. Lb3 was een partij Anand-Van Wely, 2013.

9…Le7 10. Le3 O-O 11. Dd3 c5 12. O-O-O Td8 13. g4 Lc6 14. g5 Pd5

Gek genoeg komt wit in het voordeel na deze normale zet.

15. Lxd5! Lxd5 16. Pxd5 Txd5 17. Pc3 Td8 18. d5 Pa6 19. De4 Pc7 20. Td3 f5

Een verzwakkende zet die niet goed uitpakt. Voorzichtiger was 20…Te8 hoewel wit na 21. dxe6 Dxe6 22. h4 ook het beste van het spel heeft.

21. gxf6 Lxf6 22. Pa4 Db5

22…Dd6 23. Lxc5 De5 24. d6 Pa6 is ook belabberd.

23. d6!

Nu heeft wit een reus van een vrijpion.

23…Pe8 24. Tb3

24. Dxe6+ Kh8 25. Pc3 Lxc3 [25…Dc6? 26. Pe4] 26. Txc3 Txd6 27. De7 lijkt al desastreus.

24…Dc6 25. Pxc5 Pxd6 26. Dxc6 bxc6 27. Pxe6 Tdb8 28. Td1 Pf5 29. Txb8+ Txb8 30. Lxa7 Txb2

31. Lc5?

Met 31. Td8+! had wit een gewonnen eindspel kunnen bereiken: 31…Kf7 [31…Lxd8 32. Kxb2 Lf6+ 33. c3!] 32. Tf8+ Kxe6 33. Txf6+ gxf6 34. Kxb2 en de pluspion zal wel beslissend zijn.

31…Tb8

Na deze zet gaf wits pluspion uiteindelijk de doorslag, maar niet nadat wit allerlei klippen moest omzeilen. Er was niets mis met 31…Ta2

32. Lb4 Kf7 33. Pc5 Pd4 34. Td3 Pe2+ 35. Kd1 Pf4 36. Td7+ Kg6 37. Td6 Kf5 38. Pd7 Tg8 39. Txc6 Ld4 40. Td6 Lg1 41. h4 Lf2 42. h5 Te8 43. c4 Lg3 44. Ld2 h6 45. Lb4 Te3 46. a4 Txf3 47. a5 Pd3 48. Td5+ Ke4 49. Pc5+ Pxc5 50. Lxc5 Lf2 51. Kc2 Lxc5 52. Txc5 Kd4 53. Tc6 Th3 54. a6 Txh5 55. Kb3 Th1 56. Kb4 Ta1 57. Td6+ Ke4 58. c5 h5 59. Kb5 h4 60. c6 Tb1+ 61. Ka5 Ta1+ 62. Kb6 Tb1+ 63. Ka7 Tc1 64. Kb7 Tb1+ 65. Kc8 h3 66. Td2 g5 67. c7 Ke3 68. Ta2 g4 69. a7 1-0

Saric, Iv – Reinderman, D.

1. e4 d5 2. exd5 Dxd5 3. Pc3 Da5 4. d4 Pf6 5. Ld2 Lg4 6. f3 Ld7 7. Lc4 Db6 8. Pge2 e6 9. a3

Een nieuwtje.

9. O-O Le7 10. Kh1

9. Lb3 was een partij Anand-Van Wely, 2013.

9…Le7 10. Le3 O-O 11. Dd3 c5 12. O-O-O Td8 13. g4 Lc6 14. g5 Pd5

Gek genoeg komt wit in het voordeel na deze normale zet.

15. Lxd5! Lxd5 16. Pxd5 Txd5 17. Pc3 Td8 18. d5 Pa6 19. De4 Pc7 20. Td3 f5

Een verzwakkende zet die niet goed uitpakt. Voorzichtiger was 20…Te8 hoewel wit na 21. dxe6 Dxe6 22. h4 ook het beste van het spel heeft.

21. gxf6 Lxf6 22. Pa4 Db5

22…Dd6 23. Lxc5 De5 24. d6 Pa6 is ook belabberd.

23. d6!

Nu heeft wit een reus van een vrijpion.

23…Pe8 24. Tb3

24. Dxe6+ Kh8 25. Pc3 Lxc3 [25…Dc6? 26. Pe4] 26. Txc3 Txd6 27. De7 lijkt al desastreus.

24…Dc6 25. Pxc5 Pxd6 26. Dxc6 bxc6 27. Pxe6 Tdb8 28. Td1 Pf5 29. Txb8+ Txb8 30. Lxa7 Txb2

31. Lc5?

Met 31. Td8+! had wit een gewonnen eindspel kunnen bereiken: 31…Kf7 [31…Lxd8 32. Kxb2 Lf6+ 33. c3!] 32. Tf8+ Kxe6 33. Txf6+ gxf6 34. Kxb2 en de pluspion zal wel beslissend zijn.

31…Tb8

Na deze zet gaf wits pluspion uiteindelijk de doorslag, maar niet nadat wit allerlei klippen moest omzeilen. Er was niets mis met 31…Ta2

32. Lb4 Kf7 33. Pc5 Pd4 34. Td3 Pe2+ 35. Kd1 Pf4 36. Td7+ Kg6 37. Td6 Kf5 38. Pd7 Tg8 39. Txc6 Ld4 40. Td6 Lg1 41. h4 Lf2 42. h5 Te8 43. c4 Lg3 44. Ld2 h6 45. Lb4 Te3 46. a4 Txf3 47. a5 Pd3 48. Td5+ Ke4 49. Pc5+ Pxc5 50. Lxc5 Lf2 51. Kc2 Lxc5 52. Txc5 Kd4 53. Tc6 Th3 54. a6 Txh5 55. Kb3 Th1 56. Kb4 Ta1 57. Td6+ Ke4 58. c5 h5 59. Kb5 h4 60. c6 Tb1+ 61. Ka5 Ta1+ 62. Kb6 Tb1+ 63. Ka7 Tc1 64. Kb7 Tb1+ 65. Kc8 h3 66. Td2 g5 67. c7 Ke3 68. Ta2 g4 69. a7 1-0

Yu Yangyi – Timman, J.

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. d3 d6 6. c4 Le7 7. h3 O-O 8. Le3 Pb8 9. O-O c6 10. Pc3 b5 11. Lb3 bxc4 12. dxc4 c5 13. La4 Lb7 14. Dc2 Lc6 15. Tfd1 Pfd7 16. a3 Lxa4 17. Dxa4 Pb6 18. Dc2 Dc8

Na een originele opening heeft wit het sterke veld d5 gecreëerd voor zijn stukken en zit zwart met een lelijke pionnenformatie. Omdat de stelling vrij gesloten is, lijkt er nog niet zoveel aan de hand voor zwart. Nu faalt 18…Pxc4 op 19. Lxc5

19. b4!

Wit is precies op tijd met deze zet. Want anders had er een zwart paard naar d4 kunnen hoppen.

19…P8d7 20. b5 a5

Timman vergrendelt de damevleugel, maar daarmee gooit hij al het mogelijke tegenspel weg.

20…Pxc4?? faalt natuurlijk op 21. Pd5

Maar misschien kon zwart wel 20…Pf6 spelen. 21. Dd3 De6 en zwart vecht terug.

21. a4 Kh8 22. Dd3 Db7 23. Pd2 g6 24. Lh6 Tfd8 25. Pf1 Pf6 26. Ta2 Pg8 27. Lc1

27…f5?!

Een heel rigoureuze behandeling van het stellingsprobleem.

28. Pe3

Zo houdt hij veld d5 stevig in handen.

Het komt mij voor dat wit zich op de afwikkeling had kunnen inlaten omdat hij na 28. exf5! gxf5 29. Dxf5 Pxc4 [29…Tf8 30. Dd3] 30. Pd5 Tf8 Wat anders? [30…Pb6 31. Pfe3 Pxd5 32. Pxd5 met groot voordeel voor wit.] 31. Dd3 Pb6 32. Pxe7 Dxe7 33. Dxd6 doorbreekt.

28…f4

Zwart probeert de stelling zo gesloten mogelijk te houden in de hoop dat wit dan niet verder kan komen.

29. Ped5 Pf6 30. Pxb6 Dxb6 31. Pd5 Db7 32. Pxf6 Lxf6

Nu de paarden van het bord zijn, heeft zwart ‘alleen’ nog maar de zwakke pion op d6 en de potentieel zwakke op a5. De loper op c1 is voorlopig niet veel beter dan zijn zwarte collega. Maar in de verre toekomst gaat die loper wat doen, vooral als de stelling open komt.

33. Tad2 Le7 34. Lb2 Kg8

De naderende problemen met b5-b6 kan zwart niet zo goed uit de stelling halen. De dame is geen goed blokkadestuk, want na 34…Db6?? wint wit onmiddellijk met 35. Dd5 en de dame komt binnen. 35…Te8 36. De6 en behalve dat er Lxe5+ dreigt begint Txd6 zich ook op te dringen.

35. Lc3 Kf7 36. Tb2 h5

37. b6!

Wit speelt zijn troefkaart uit. Hij krijgt veld b5 voor de toren en daarmee gaat pion a5 van het bord.

37…Ta6 38. Tb5 Tb8 38…Txb6 39. Lxa5 Txb5 40. cxb5 Ta8 41. Dc4+ Kf6 42. Lc3 lijkt op een gewonnen stelling.

39. Tdb1 Tba8

Nu de zwarte stukken nogal verstopt staan op de damevleugel opent Yu Yangyi een nieuw front aan de andere kant.

40. g3! Ook vrijwel winnend is 40. Dd5+ Dxd5 41. cxd5 Ke8 42. b7 Tb8 43. Txa5 Txa5 44. Lxa5 Kd7 45. Tb5 maar hier moet wit nog iets vinden om verder te komen.

40…fxg3 41. fxg3 Kg7 42. Kg2 Ld8 43. Kh2 Dc6 44. b7 Tb8 45. Df3 Ta7 46. Tf1 De8

Het lijkt erop dat Timman zich zeer knap verdedigd heeft, want de ergste gevaren heeft hij weten te pareren. Maar de problemen op de damevleugel blijven in tact.

47. Dd3 Dc6 48. Tfb1 Lc7

49. Dd5!

Nu kiest hij toch voor de dameruil. De witspeler heeft heel goed gezien dat hij een methode heeft om progressie te boeken.

49…Dxd5 50. exd5!

Maakt veld e4 voor de eigen koning vrij.

50…g5 51. g4 h4

Nu staan er zoveel pionnen van zwart op de verkeerde kleur dat er toch iets mis moet gaan.

52. Kg2 Kg6 53. Kf3 Kf7 54. Ke4 Kf6 55. Ld2 Kg6 56. Le3 Ld8

Nu wits alles ideaal heeft neergezet, is de stelling rijp voor een combinatie.

57. Lxc5! dxc5 58. Kxe5 Ta6 Na 58…Lc7+ 59. d6 Te8+ 60. Kd5 Td8 wint 61. Tb6! Lxb6 62. Txb6 Tb8 63. Kc6 en ondanks zijn toren meer is zwart kansloos.

59. Txc5

Met drie (verbonden) pionnen voor het stuk, is het eindspel kansloos voor zwart.

59…Lf6+ 60. Ke4 Te8+ 61. Kd3

Zwart gaf zich gewonnen. Er valt niets zinnigs te bedenken tegen de ‘stoomwals’ van witte pionnen. Een mogelijke vervolg is 61. Kd3 Tb8 62. Tc8 Le5 63. c5

1-0

Alle geanalyseerde partijen via de viewer:

(De foto’s werden genomen door Zhaoqin Peng.)

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

3 Reacties

  1. Avatar
    Tobi 14 januari 2014

    Wow, hoe die Saric dat eindspel tegen Reinderman uittikte. Dat wil ik ook kunnen!

    Bij het eindspel bij Yu-Timman na 40. Dd5+ Dxd5 41. cxd5 Ke8 42. b7 Tb8 43. Txa5 Txa5 44. Lxa5 Kd7 45. Tb5 lijkt het me ook moeilijk om iets te vinden om verder te komen.

    Wederom bedankt. Ik word altijd wel blij van analyses zoals die na 20.f5! in Van Wely-Giri. Leer je meer van dan dat een engine +1 geeft of zo.

  2. Avatar
    HermanGrooten 14 januari 2014

    @Tobi: de engine is gewoon een handig hulpmiddelen waarvan de varianten ‘vertaald’ moeten worden naar het menselijke denken. Tenminste, zo zie ik het. Het winstplan in Yu-Timman lijkt me als volgt: Wit speelt ergens een keer f2-f3 en brengt de koning naar c4 (zwart doet ondertussen loperzetten op de diagonaal d8-h4 (het grappige is als hij van die diagonaal afgaat met iets als … Lf8 geeft de engine Ld8!! Kxd8, a5 met winst). Dan speelt wit zijn toren terug (naar b2 of zo) en ook zijn loper naar c3. Er volgt dan … Kc7, a5 Txb7, Txb7+ Kxb7, Kb5 gevolgd door a6+. Vervolgen moet er ergens een keer La5 en Lb6+ gespeeld worden om de zwarte koning naar a8 te dwingen. Daarna kan wit op het juiste moment binnenkomen met de koning op c6, loper naar c7 en dan op d6 ruilen. Ondertussen gaat zwarts c-pion lopen (dat kon niet eerder omdat wit hem dan ophaalt) wit haalt dame met schaak op d8 en hij houdt zo een simpel gewonnen dame-eindspel over. Het zijn inderdaad nog halsbrekende toeren.

  3. Avatar
    Tobi 14 januari 2014

    Ja! Je moet er maar op komen! En erg mooi ook, dan Ld8 tussendoor, waardoor zwart niks kan doen.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.