Schaakrubrieken weekend 5 april 2014

Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.

Hans Ree Gert Ligterink Hans Böhm Bab Wilders Johan Hut Rini Kuijf Henk Prins

Hans Ree

Perverse band met ’t Boedapester gambiet

Een van mijn goede voornemens aan het eind van een jaar is altijd dat ik geen openingsboeken meer zal kopen. Ik bestudeer ze toch niet echt, blader ze een beetje door en zet ze dan in de kast, met het idee dat ik de kennis in huis heb.

Zoals ik vroeger wel eens overwoog ik om Sein und Zeit van Heidegger onder mijn kussen te leggen om het begrip ’s nachts in mijn brein door te laten sijpelen, want zijn orakeltaal echt lezen stuitte me tegen de borst. Studeren zonder moeite. Mijn omgang met openingsboeken lijkt daar wel een beetje op.

Kort geleden schreef ik voor een tijdschrift een stuk waarin het Boedapester gambiet een rol speelt, en toen merkte ik dat ik drie boeken over dat gambiet heb. Volstrekt idioot voor een opening die ik maar één keer in mijn leven heb gespeeld, tegen Genna Sosonko in 1982, omdat je het tegen Genna met zwart nu eenmaal in iedere opening moeilijk had. Dat Boedapester gambiet vind ik eigenlijk lelijk.

Na 1. d4 Pf6 2. c4 offert zwart met 2…e5 een pion om die vervolgens na 3. dxe5 met de omslachtige manoeuvre Pf6-g4xe5 weer terug te winnen. Dat kun je geen economie van middelen noemen. Toch wijzen die drie boeken op een perverse band tussen mij en het gambiet.

Toen ik het lijstje zag van de partijen die Vassili Ivantsjoek vorige week speelde in het Latvian Railway Open, een rapidtoernooi in Riga, dacht ik meteen: ‘A52, dus Boedapester gambiet.’ Die kennis had ik in ieder geval aan de boeken in mijn kast overgehouden.

Ivantsjoek won dat sterk bezette rapidtoernooi met de bijna bovenmenselijke score van 13 uit 14. Hij speelde twee remises. In de enige partij die hij had moeten verliezen, speelde zijn tegenstander het Boedapester gambiet, dat dus toch niet zo gek kan zijn. Op een gegeven moment schoot mijn computer bij de stellingsevaluatie uit naar -9, alsof zwart een dame voor zou staan. Geef mij die dame dan maar, zou ik zeggen, want Ivantsjoek won toch.

Vassili Ivantsjoek – Normunds Miezis, Riga 2014

1. d4 Pf6 2. c4 e5 3. dxe5 Pg4 4. Pf3 Lc5 5. e3 Pc6 6. Le2 Pcxe5 7. Pc3 0-0 8. Pxe5 Pxe5 9. b3 Te8 10. Lb2 a5 11. 0-0 Ta6 12. Dd5 La7 13. Tad1 Th6 Een grofstoffelijke, maar vaak effectieve aanvalsmethode. 14. g3 Deze verzwakking lijkt nog niet nodig. 14…c6 15. Dd2 Df6 16. Pe4 Pf3+ Sterker was 16…Df5 met de dreiging 17…Dh3. 17. Lxf3 Dxf3 18. Dc3 Hier was 18. Pd6 een adequate verdediging geweest. 18…f6 19. Pd2 Maar nu ging 19. Pd6 niet meer goed wegens 19…Te5. 19…Df5 20. Tfe1

Hij bindt de kat op het spek. 20…d6 Maar die bijt nog niet. Na 20…Txh2 21. Kxh2 Dxf2+ 22. Kh1 (of 22. Kh3 d5+) Te5 moet wit de dame geven en zwart zou gewonnen staan. 21. h4 Th5 22. Pf1 Dg6 23. Dd3 Lf5 24. Dxd6 Txh4 25. Dc7 Le4 26. f3 Lxf3 Er waren andere manieren om te winnen. Zowel na 26…Lb8 als na het spectaculaire 26…Th1+ zou het snel gedaan zijn met wit. 27. Td8 Th1+ 28. Kf2 Lh5 29. Dd7 h6 30. g4 Relatief beter was 30. Txe8+, al zou het eindspel heel goed zijn voor zwart.

30…Dc2+ Het was niet makkelijk te zien in een rapidpartij, maar na 30…Txd8 31. Dxd8+ Kh7 32. gxh5 Dc2+ is wit reddeloos. 31. Te2 Db1 32. Txe8+ Kh7 33. Df5+ Dxf5+ 34. gxf5 Lxe8 Ook in dit eindspel staat zwart nog goed en later kwam hij zelfs weer duidelijk gewonnen te staan, maar hij verloor toch.

Gert Ligterink

Weer een glimpje van de Tijger van Madras

De reacties van de fans op de overwinning van Vishy Anand in het Kandidatentoernooi waren een tikje vermoeiend. Tientallen malen konden we lezen dat de ‘Tijger van Madras’ was herrezen en brulde als in zijn jonge jaren. Ook werd vaak voorspeld dat Anand in de voetsporen zal treden van Michail Botwinnik, die ruim vijftig jaar geleden tweemaal de wereldtitel heroverde in een revanchematch.

Gelukkig bleven velen met beide benen op de grond. Verstandig was de opmerking van de Schotse grootmeester Jonathan Rowson dat Anands succes een teken van herstel is maar nog geen volledige comeback. Ook Gari Kasparov was voorzichtig: ‘Mooi om te zien dat de oudste deelnemer in Chanty Mansisk zo goed speelde. Magnus Carlsen zal natuurlijk een veel hogere berg zijn.’

Hoe verdiend Anands succes ook was, er is geen reden te veronderstellen dat hij komend najaar favoriet is in de tweede ontmoeting met Carlsen. Wel mogen we verwachten dat de strijd evenwichtiger zal zijn, omdat Anand geleerd heeft van de eerste tweekamp. Hij zal andere openingen kiezen en allicht zal hij een nieuw secondantenteam samenstellen. Wie weet, misschien is Vladimir Kramnik, de man die hem overhaalde mee te doen aan de kandidatenstrijd, bereid hem te adviseren.

Het verschil tussen de Anand van de WK-match en de Anand van nu was groot. In Chennai was hij gespannen en was zijn

zelfvertrouwen zoek. In Chanty Mansisk had hij plezier in het spel en werd hij, naarmate het toernooi vorderde, steeds zelfverzekerder. Houd het vast, Vishy.

Helaas kon Anand zijn eindzege geen extra glans geven met een prachtige aanvalszege. Op zijn drie overwinningen viel niets aan te merken, maar de partij die de wereld rond zou zijn gegaan als Anand die had gewonnen, eindigde helaas in remise.

Anand – Andreikin Chanty Mansisk 2014

1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pc3 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. h4 h6 7. Pf3 e6 8. Pe5 Lh7 9. Ld3 Lxd3 10. Dxd3 Pd7 11. f4 Lb4+ 12. c3 Le7 13. Ld2 Pgf6 14. 0-0-0 0-0 15. Df3

In de WK-match tegen Carlsen bereikte Anand niets met 15. Pe4 Pxe4 16. Dxe4 Pxe5 17. fxe5 Dd5.

15 … Dc7 16. c4 a5 17. Kb1 Tad8 18. Lc1 a4 19. The1 a3 20. b3 Lb4 21. Te3 c5

Alleen wit zal profiteren van de opening van de stelling.

22. d5 exd5 23. cxd5 Pb6 24. Ted3 Dc8

De computerprogramma’s zijn gecharmeerd van de volgende oplossing: 24 … Txd5 25. Txd5 Pbxd5 26. Txd5 Pxd5 27. Dxd5

Td8. Een mens zal alleen in uiterste nood zo spelen.

25. d6 Tfe8

Dit had snel tot verlies kunnen leiden, maar er was geen goed alternatief.

26. Ph5! Te6

27. Pxf6+

Hiermee vergooit wit de winst niet, maar hij mist wel de kans om de partij schitterend af te ronden. Na 27. d7! is zwart verloren. Tot stukverlies leidt 27 … Pbxd7 28. Pxf6+ en wit heeft een mataanval na 27 … Pfxd7 28. Dg4 g6 29. Pxf7! Kxf7 30. f5 of 27 … Dc7 28. f5! Txe5 29. Pxf6+ gxf6 30. Lxh6.

27 … Txf6 28. d7 Dc7 29. Dg4

Dwingender is 29. Pg4 Tc6 30. f5. Nu krijgt zwart tegenkansen.

29 … c4 30. Tg3 g6 31. h5 cxb3 32. Txb3 Pa4 33. hxg6 fxg6 34. Txb4 Pc3+ 35. Kc2! b5 36. Kb3 Pa4 37.Df3

Tot zijn ergernis ontdekte Anand na het uitvoeren van deze zet dat 37. Ld2! veel sterker was.

37 … Pc5+ 38. Kc2 Pa4+ 39. Kb3 Pc5+ 40. Kc2 Pa4+

In deze stelling dacht Anand na over 41. Kd2 Dd6+ 42. Pd3 Dxd7, waarna het zeer de vraag is of wit beter staat. Het is begrijpelijk dat het door de computerprogramma’s aangegeven torenoffer 41. Tc4 bxc4 42. Lxa3 Kh7! 43. Le7 Db8!

hem niet aantrok. Houdini geeft een variant die na halsbrekende avonturen bij de 65ste zet eindigt.De volgende praktische beslissing is daarom verstandig.

41. Kb3

Remise.

Hans Böhm

Viswanathan Anand

Omdat Anand het kandidatentoernooi gewonnen heeft krijgen we in november een tweekamp om de wereldtitel tussen Magnus Carlsen en uitdager Viswanathan Anand. Dezelfde spelers als bij de laatste WK-match in 2013. Anand heeft soeverein de laatste horde genomen: hij bleef ongeslagen, kwam nooit in gevaar en gaf soms betere stellingen remise om ieder risico te vermijden. Van de acht spelers van het kandidatentoernooi stelden er drie teleur en mochten vijf spelers tevreden zijn. Vandaag degenen die teleur stelden. Veselin Topalov, wereldkampioen in 2005, en Vladimir Kramnik, wereldkampioen in 2006, speelden alleen gemotiveerd tegen elkaar. Ze praten niet meer sinds hun match, schudden geen handen en geven aparte persconferenties over de onderlinge partij. De haat zit zo

diep dat ze dit vermoedelijk volhouden tot een van de twee overlijdt.

V. Topalov – V. Kramnik, ronde 6

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 Le7 5.Lf4 0-0 6.e3 Pb-d7 7.c5 Ph5 8.Le5 c6 9.Ld3 g6 10.h4 f5 11.Lh2 b6 12.b4 f4 13.0-0 a5 14.b5 bxc5 15.bxc6 Pb8 16.Lb5 La6 17.a4 Dc8 18.dxc5 Pxc6

Geheel tegen zijn gewoonte in heeft Kramnik de opening met risico gespeeld. Hij krijgt de rekening zonder plichtplegingen gepresenteerd.

19.Pxd5! exd5 20.Dxd5+ Kh8 21.Dxc6 Dxc6 22.Lxc6 Ta-c8 23.Lb5 Lxb5 24.axb5 Lxc5 25.Txa5 fxe3 26.fxe3 Lxe3+ 27.Kh1

Met een ver verwijderde vrijpion meer is het simpel. Kramnik stelt het opgeven zo lang mogelijk uit.

27…Tc2 28.Tb1 Tf-c8 29.Ta-a1 Lb6 30.Le5+ Kg8 31.Ta6 Le3 32.b6 Tc1+ 33.Txc1 Txc1+ 34.Kh2 Tb1 35.g4 Lf4+ 36.Kg2 Lxe5 37.Pxe5 Pf4+ 38.Kf3 Pe6 39.b7 Tb3+ 40.Kf2 Tb2+ 41.Ke3

en zwart hield het voor gezien. Zoals te verwachten waren de messen bij de revanchepartij wederom geslepen.

V. Kramnik – V. Topalov, ronde 13

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 c6 5.Lg5 h6 6.Lxf6 Dxf6 7.e3 g6 8.Ld3 Lg7 9.0-0 0-0 10.Pe5 c5 11.cxd5 cxd4 12.exd4 exd5 13.Te1 Le6 14.Lb5 Td8 15.Tc1 a6 16.La4 Td6 17.Db3! b6 18.Pe2 b5 19.Da3 Lf8 20.Lc2 Pc6 21.Dg3 Tc8 22.h4 Pe7?!

Zwart heeft niets te klagen na 22…Le7 23.h5 Dg5 24.Dxg5 Lxg5 25.f4 Pxe5 26.fxg5 Td-c6.

23.h5 g5 24.f4 Dg7 25.Tf1 f6 26.Pg4 Td-c6 27.Pe3 f5 28.fxg5 Dxg5 29.Dxg5 hxg5 30.Lxf5?!

Wit had beter kunnen afwachten met 30.g3, nu komt hij in de problemen.

30…Pxf5 31.Txc6 Txc6 32.Pxf5 Tc2 33.Pe-g3 Txb2 34.Te1 Ld7?!

Zwart houdt (te lang) vast aan het loperpaar, hij wil zo graag winnen maar hij staat niet beter met die gevaarlijke h-pion.

35.Pe7+ Kf7 36.Pxd5 Lc6 37.Tf1+ Ke6 38.Pe3 Lg7 39.Pg-f5 Lh8 40.h6 Le4 41.d5+ Kd7 42.Pg3 Ld3 43.Tf7+ Ke8 44.Tf3 Txa2 45.Pe-f5 Td2?

Ziet de dreiging niet, alles was beter zoals Lc4 of Lxf5.

46.Pg7+ Ke7 47.d6+ Kxd6 48.Tf8 b4 49.Txh8 b3 50.Pf5+ Lxf5 51.Pxf5+ Kc7 52.h7 b2 53.Tc8+ Kxc8 54.h8D+ Kd7 55.Dh7+

en zwart ondertekende het wedstrijdformulier ten teken van overgave, de b-pion is onder controle bijvoorbeeld: 55…Ke6 56.Pe3 g4 57.Kf1 g3 58.Ke1 Tf2 59.Dg6+ Ke7 60.Pc4 Txg2 61.Pxb2 en de toren gaat altijd met een schaakje verloren.

Levon Aronian begon het toernooi als (Elo)-favoriet maar eindigde voorlaatste, onder de 50%.

V. Topalov – L. Aronian, ronde 3

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 0-0 8.a4 b4 9.d4 d6 10.dxe5 dxe5 11.Pb-d2 Lc5 12.h3 Lb7 13.De2 Pd4 14.Pxd4 Lxd4 15.Lc4 a5 16.Ld3 Pd7 17.Pf3 Pc5 18.Pxd4 exd4 19.Lf4 Te8 20.Dh5 De7 21.Lb5 c6 22.Lc4

Zwart had hier de tussenzet 22…g6 kunnen spelen met ongeveer gelijke kansen maar hij wil snel afwikkelen en laat daarbij een tactische finesse toe.

22…La6 23.Ld6! Dxd6 24.Lxf7+ Kf8 25.e5 Dd7 26.e6 Pxe6 27.Lxe8 Txe8

Wit kan hier de strijd rekken met 28.Dxa5 Lb7 29.Dxb4+ c5 30.Db6 Dc6 31.Dxc6 Lxc6 31.a5 en met een meerderheid op beide vleugels blijft hij kansen houden.

28.Dxh7 Dd5 29.f4 d3 30.f5 d2 31.Dh8+ Kf7 32.Dh5+ Kf8 33.Dh8+

met remise. Beide spelers waren ontevreden over hun spel. Volgende week degenen die tevreden zijn.

Bab Wilders

Er zijn schaakhistorici die er naar streven alle feiten uit de schaakgeschiedenis vast te leggen en een voorbeeld daarvan is Gino Di Felice met zijn lijvige boeken Chess Results. Gelukkig vond hij McFarland bereid dit levenswerk uit te geven (www.mcfarlandpub.com) en via Catherine Lawn van de Eurospan Group bereikten mij de laatste drie delen, 1960-1963, 1964-1967,1968-1970.

Alle officiële toernooien uit die periode zijn daarin terug te vinden, of het nu gaat om een WK dan wel het kampioenschap van Santiago de Compostella. Het gaat dus niet om partijen maar om de scores en de eindstand. Voor de liefhebbers van dit genre een genot van urenlang bladeren en herkennen. De liefhebbers van biografieën van schaakgrootheden met wel partijen worden al jaren door McFarland verwend en nu weer een nieuw hoogtepunt nl een prachtig uitgegeven boek over Mikhail Botwinnik van Andrew Soltis (isbn 978-0-7864-7337-3).

Een werkelijk volmaakte biografie met veel aandacht voor achtergrond en jeugd van de zoveelste nakomeling van Abraham die wereldkampioen was (van 1948-1963), het lievelingetje van de USSR-autoriteiten (Stalin!), naast schaker ook bezig met het volmaakte schaakcomputerprogram. Niet altijd even fair tegenover landgenoten die hem {schaaktechnisch} bedreigden maar zonder meer één van de groten uit de schaakgeschiedenis en een leermeester voor velen. Met veel anekdotes, foto’s en diagrammen en 88 volledige partijen en daaruit een partij tegen zo’n andere gigant: Botwinnik-Capablanca, gespeeld in Amsterdam tijdens het legendarische AVRO-toernooi 1938 (inderdaad, AVRO, wel wat anders dan Wie is de Mol….).

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3. Pc3 Lb4 4.e3 d5 5.a3 Lxc3 6.bxc c5 7.cxd exd 8.Ld3 0-0 9.Pe2 b6 10.0-0 La6 11. Lxa6 Pxa6 12. Lb2 een echte Botwinnik-zet want zo op het oog staat die loper daar ongelukkig maar de potentie moet nog komen

12..Dd7 13.a4 Tfe8 14. Dd3 c4

Hier was Db7 sterker.

15. Dc2 Pb8 16. Tae1 Pc6 17. Pg3 Pa5 18.f3!

Botwinnik maakt zich niet druk om pion a4, hij wil een aanval op de koning Pb3 19.e4 Dxa4 20. e5 Pd7 21. Df2 (bereidt Pf5 en Dg3 voor).

g6 tegenmaatregel 22.f4 f5 23. exf e.p. Pxf6 24.f5 Txe1 25. Txe1 Te8 (een valletje: fxg hxg 27. Dxf6 Txe1+ 28. Kf2 De8) 26.Te6 Txe6 27.fxe Kg7 28. Df4 De8 29.De5 De7?

Hier was 29..h6 nodig. Nu komt 30. La3! Dxa3 31. Ph5+ gxh 32. Dg5+ Kf8 33. Dxf6+ Kg8

Volgens het verhaal liep Capablanca rond met een gezicht of er niets aan de hand was maar Botwinnik wist beter 34. e7 (34. Df7+ Kh8 35.h3 wint ook, geen eeuwig schaak) Dc1+ 35. Kf2 Dc2+ 36. Kg3 Dd3+ 37. Kh4 De4+ 38. Kxh5 De2+ 39. Kh4 De4+ 40. g4 De1+ 41. Kh5 en 1-0.

Botwinnik vertelt in één van zijn boeken dat hij na deze partij zo uitgeput was dat hij nauwelijks nog uit zijn stoel kon opstaan. Hij werd in dit toernooi 3e na Keres en Fine maar wereldkampioen Aljechin raadde hem desondanks aan hem uit te dagen voor een tweekamp om de wereldtitel. Zo ging dat toen en Stalin zelf gaf toestemming. Hoe dan ook, een aanrader, dit prachtige boek.

Probleem 2471 is een tweezet van Oudot:

En de sleutelzet van 2469:1. Lxd4!

Johan Hut

Rini Kuijf

Voor beginners A6369

Wit aan zet wint met?

Voor gevorderden B6369

Wit aan zet moet snel zijn, dus wat doet hij?

Henk Prins

In de puzzelbijlage van december 2013 was de traditionele schaakpuzzel weer opgenomen. De formule, het zelf maken van een schaakprobleem met de oplossingen van andere problemen, viel ook nu weer goed in de smaak. Drie twee- en drie driezetten waren op te lossen. Vandaag de uitleg van de eerste twee tweezetten.

Diagram 1: M. Vukcevich, tweezet. Het mooie mat als zwart 1. …dxc5 speelt, namelijk 2. Dd3, valt op. De gedachte is dan snel gemaakt door een eerste zet met dat paard te spelen, dan dreigt er 2. Dd3 mat. Zwart weerlegt met 1. …Lb6! Het paard moet dus spelen naar een veld, waarbij hij ook gelijk een mat na 1. …Lb6 regelt. Wit gaat proberen 1. Pe4?, omdat dan op 1. …Lb6 wit 2. Pxf6 mat speelt. Zwart kan tegen de dreiging 1. …Pd7 spelen, waarop 2. Db3 mat is. Op 1. …Pxe4 komt 2. Dd4 mat. Maar zwart speelt 1. …c5! De goede oplossing is 1. Pd7! Nu komt er op 1. …Pxd7 2. Dd4 mat. Op 1. …Pe4 is 2. Db3 mat. Schitterend dat de matzetten na 1. …Pe4 en 1. …Pd7 precies verwisseld zijn. Op 1. …Lb6 is 2. Pxf6 mat en na 1. …c5 is 2. Lb7 mat.

Diagram 2: M. Velimirovic, tweezet. Wat het witte paard in het vorige probleem deed, doet de witte loper in dit probleem. Als wit met loper b6 speelt, dreigt hij 2. Pb6 mat. Zwart weerlegt met 1. …Txd5! en 1. …Dg1! Wit moet dus nauwkeuriger spelen met zijn loper. Op 1. Lf2? weerlegt alleen 1. …Txd5! Probeert wit 1. La5? dan weerlegt alleen 1. …Dg1! Er is dan wel een mat na 1. …Txd5, namelijk 2. Tc3. De volgende verleiding is 1. Lc5? Op 1. …Txd5 komt dan 2. b6 mat. Nu weerlegt zwart met 1. …Kxd5! De laatste verleiding is 1. Ld4? Wit heeft weer een nieuw mat na 1. …Txd5, namelijk 2. exd3. Zwart weerlegt met 1. …Te6! De sleutel is 1. Le3! Wit heef een alweer een nieuw mat na 1. …Txd5, nu 2. Pd2. Op 1. …Kxd5 is 2. Dc6 mat en op 1. …Te6 is 2. Td4 mat. Twee bijzonder mooie tweezetten met een logische inhoud.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.