Eindspelfinesses 45: Remisemechanismen met toren en paard

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Het is altijd leuk als je post krijgt. Dat gaat er tegenwoordig, met al die sociale media, heel anders aan toe dan pakweg tien, twintig jaar geleden. Ik heb gemerkt dat e zo’n overvloed aan informatie is, dat niet iedereen heel adequaat op kleine berichtjes reageert. Wist u al dat u binnen Schaaksite ook met elkaar kunt communiceren? Als u geregistreerd bent, kunt u via het interne berichtensysteem berichten versturen.

Een van de trouwe Schaaksitebezoekers, Henk Dissel, stuurde mij via deze weg het volgende berichtje:

“Afgelopen dinsdag kwam de bijgevoegde stelling voor in de partij (van mijn clubgenoot) Kees Volkers tegen Ruth Woning (De Rode Loper 2 – Rivierenland 2 1e klasse SGS).

Volkers, Kees – Woning, Ruth

1. Txd6 cxd6 2. Te7+ Kc8 3. Te8+ Kc7 4. Te7+ Kd8 5. Te8+ Kc7 6. Te7+

met remise.

½ – ½

Het eeuwig schaak achter de paaltjes heb ik niet terug gevonden in de Megadatabase 2014. Komt het jou bekend voor? Dankzij het strategische contact tussen T en P doet het me denken aan het mechanisme dat Nimzowitsch in Mein System opvoert”.

Ik antwoordde hem dat het voorbeeld uit het boek van Nimzowitsch mij heel bekend voorkwam. Dat zag er zo uit:

Eeuwig schaak Nimzowitsch 1

Dit is het idee van Nimzowitsch. Een toren en een paard kunnen samen wel eens een remisemechanisme organiseren. Dat gaat alleen met

1. Td7!

Waarom de toren nu juist op dit veld moet gaan staan, wordt weldra duidelijk.

Schaakjes gaan geven loopt op niets uit voor wit: 1. Ph7+ Ke8 [1…Kg8 2. Pf6+ Kh8 3. Th7#] 2. Pf6+ Kd8 3. Td7+ Kc8 en de schaakjes houden hier op, waarna zwart een dame kan halen.

1…d1=D

Het maakt niet uit waar zwart promoveert, het is en blijft remise.

2. Ph7+ Ke8

De andere kant maakt ook niet uit. 2…Kg8 3. Pf6+ en zwart moet terug met 3…Kf8 [Vooral niet 3…Kh8?? wegens 4. Th7#] 4. Ph7+ Ke8 5. Pf6+ (zie analysediagram)

en ook nu werken de toren en het paard mooi samen.

3. Pf6+

We zien hier de samenwerking tussen de toren en het paard. Samen houden zij de koning gevangen binnen de paar velden die hij nog tot zijn beschikking heeft. Daarom moest de toren dus naar d7.

3…Kf8 4. Ph7+ Kg8 5. Pf6+ Kf8 6. Ph7+ Ke8 7. Pf6+

met remise.

Nimzowitsch geeft nog een tweede manier waarop de controle over de zevende rij voldoende is om remise door zetherhaling af te dwingen.

Zwart heeft een ondekbare matdreiging gecreëerd. Er rest wit niets anders dan remise te forceren door eeuwig schaak. Het van belang dat hij inziet met welke toren hij dat moet doen.

1. Tfe7+! Wit moet het afleggen na 1. Tde7+? Kd8 2. Td7+ Kc8 3. Tc7+ Kb8 en de loper op f3 dekt veld b7 waarna het einde oefening is.

1…Kf8 2. Tf7+ Kg8 3. Tg7+ Kh8

4. Th7+

Zwart komt niet weg. Het is nog even goed om te zien dat wit geen winstpoging kan wagen met 4. Tg1?? waarmee hij het mat op g1 opheft. Hij verliest zelfs beide torens na 4…Tf2+ 5. Tg2 Txg2+ 6. Kh1 Tg7+

½ – ½

Maar om de vraag van Henk Dissel te beantwoorden: nee, ik had dit typische eeuwig schaakmechanisme van een toren plus een paard over de zevende en achtste rij nooit eerder gezien. Ik moet zeggen dat ik het ook een vrij bijzonder motief vind. Zo bijzonder dat ik eens ben gaan grasduinen. Enig onderzoek leverde ook nog geen resultaat op, maar wel kwam ik een paar eindspelstudies tegen waarin de witspeler op een of andere curieuze manier remise kan afdwingen. Die wil ik de lezer natuurlijk niet onthouden en omdat veel mensen van puzzeltjes houden, bied ik ze als opgave aan. Heeft u daar geen belangstelling voor, dan klik u gewoon op de button onder het diagram. Pas op, ze zijn behoorlijk pittig, veel plezier ermee!

Oefeningen

OPGAVE 1

Studie van Vlasak

Wit speelt en maakt remise.

OPGAVE 2

Studie van Runquist

Wit speelt en maakt remise.

OPGAVE 3

Studie van Grzeban

Wit speelt en maakt remise.

OPGAVE 4

Studie van Zeller

Wit speelt en maakt remise.

Deze fragmenten via de viewer:

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

4 Reacties

  1. Avatar
    Frans Konings 11 april 2014

    Hoi Herman,

    Het eea (remise maken met Toren en paard door eeuwig schaak) deed me denken aan dit probleem, bekende uit "De Koning" van Donner.

    wit: Kh2, Tg8, Pf5, pionnen a7, h5; zwart: Kd7, Ta6,Ta4, pion a3.

    Zoals Donner schreef: "wit doet nog één zet en het is remise"

    Erg fraai!

    Groet en tot morgen;) Frans

  2. Avatar
    Hendrikom 12 april 2014

    Het staat ook in het dagboek van de tweekamp Karpov-Kortchnoi, Frans, 1978, ook van Donner!

  3. Avatar
    HermanGrooten 12 april 2014

    @Frans: nu je het zegt, herinner ik me het ook. Ik heb hieronder het diagram voor alle zekerheid even ingekopieerd:

    {bord}6R1/P2k4/r7/5N1P/r7/8/7K/8 w – – 0 1,normaal,centrum,{/bord}

  4. Avatar
    MvanLeeuwen 14 april 2014

    Hetzelfde remisemotief met toren en paard kwam voor in de partij Karpov-Timman, Tilburg 1986. Althans toen het ging ontstaan werd tot remise besloten.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.