Schaakrubrieken weekend 2 augustus 2014

Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.

Hans Ree Gert Ligterink Hans Böhm Bab Wilders Johan Hut Rini Kuijf Henk Prins

Hans Ree

Nijlpaardensysteem

Als Europa ooit een deel van het islamitisch kalifaat wordt, mag misschien alleen nog de Nijlpaarden-opening gespeeld worden, waarin bijna alle pionnen op hun eerste zet slechts één veld vooruit gaan. Zo werd er immers gespeeld in het oude kalifaat van Bagdad, en ook in het middeleeuwse Europa, toen de dubbelstap van de pion nog niet legaal was.

Niet de uitvinder, maar wel de naamgever van het systeem was de Engelsman John Crittenden Thompson (1889-1971), die in 1957 een dun boekje Hippopotamus Chess Opening publiceerde.

Commentaren op de manier waarop hij zelf het nijlpaardensysteen hanteerde (vaak met 1. f3 en dan Pg1-h3-f2) varieerden van ‘een belangrijke bijdrage aan de openingstheorie’ tot ‘die man moet in psycho-analyse’.

Jan Timman had het NK aan zich voorbij laten gaan, omdat hij zich rustig wilde voorbereiden op de Politiken Cup in de Deense stad Helsingor. Zelfs toen het NK voor hem een week vervroegd werd, waardoor er twee vrije weken tussen de twee toernooien kwamen, liet hij zich niet vermurwen.

Timman begon in Helsingor met drie winstpartijen, maar in de vierde ronde overkwam hem iets akeligs. De Deen Jens Ove Fries-Nielsen verdedigde zich met het nijlpaardensysteem. Het systeem is provocerend, omdat zwart met de ogen dicht, zonder te letten op de zetten van zijn tegenstander, werktuigelijk een reeks standaardzetten doet, onder het motto ‘pak me als je kan.’

Het systeem is passief, maar niet makkelijk te kraken. Toch bereikte Timman een stelling waarin hij een ruime keus aan winnende zetten had. Misschien juist daardoor liet hij zich opeens verschrikkelijk beetnemen.

De partij was daarna waarschijnlijk nog wel te redden geweest, maar op zo’n moment denk je: ‘Idioot die ik ben, ik had zus kunnen winnen en zo, maar ik laat net het enige trucje toe dat er nog voor hem in zat.’ Dan kan het snel mis gaan.

Tenslotte haalde Timman de respectabele score van 7 uit 10, maar tevreden was hij niet.

Jan Timman – Jens Ove Fries-Nielsen, Politiken Cup 2014

1. d4 g6 2. e4 Lg7 3. Pf3 e6 4. Ld3 Pe7 5. c3 b6 6. h4 h6 7. Pbd2 Lb7 8. De2 d6 9. Pf1 a6 10. Pg3 Pd7 De nijlpaardenopstelling is voltooid. 11. Ld2 c5 12. 0-0 0-0 13. Tad1 cxd4 14. cxd4 Pc6 15. Le3 Pf6 16. Ph2 Pd7 Een uitnodiging tot herhaling van zetten. 17. h5 Pxd4 18. Dd2 g5 19. f4 g4 Na 19…gxf4, wat beter was, brengt wit met 20. Txf4 en eventueel 21. Tg4 zijn toren in de aanval. 20. Lb1 Pc6 21. De2 Dh4 Een wilde uitval die een onverdiend succes krijgt.22. Lf2 Zwarts d6 en g4 staan in, zijn dame is in gevaar. Wits enige probleem is dat hij teveel goede zetten heeft. 22…Pf6 23. Txd6 Niet slecht, maar 23. e5 was nog sterker. Na 23…dxe5 24. Pe4 Dxh5 25. Pxf6+ Lxf6 26. Pxg4 Kg7 27. De4 heeft wit een winnende aanval. 23…Tfd8 24. Txd8+ Txd8 25. e5 Pd4 Omdat alles slecht is, gooit zwart er een stuk tegenaan. 26. De1 Wit ziet iets over het hoofd. Simpel het stuk nemen met 26. Lxd4 Txd4 27. exf6 was goed genoeg.

26…Lxg2 Zwarts enige kans, maar een goede. 27. exf6 Niet 27. Kxg2 wegens 27…Dh3+ en zwart wint. Het beste was waarschijnlijk 27. Lxd4 Lxf1 28. Lxb6 met een onduidelijke stelling. 27…Pf3+ 28. Pxf3 Lxf3 Dreigt 29…Dh3 en mat. 29. Le3 Lxf6 30. Df2 Hierna kon zwart meteen winnen met 30…Td2. Noodzakelijk was 30. Txf3. 30…Lxb2 Hij ziet het niet. 31. Le4 Maar Timman ook niet. 31. Dh2 ging nog wel. 31…Td2 Nu ziet zwart het wel. 32. Lxd2 Ld4 33. Lxf3 gxf3 Wit gaf op.

Gert Ligterink

Het is niet gelukt om de bijdrage van de Volkskrant te krijgen.

Hans Böhm

Biel 2014

In 1969 kregen Jan Timman en uw schaakmedewerker een uitnodiging om naar het schaakfestival in Biel te komen. We liftten er naartoe, waren een dagje te vroeg, en zochten de woning van toernooidirecteur Herr Suri, die zo’n sympathieke indruk had gemaakt over de telefoon. Hij was aangenaam verrast en regelde een onderkomen in een jeugdherberg. Jan won het Open toernooi, ik won het snelschaaktoernooi en met Hans Suri hielden we nog jaren goed contact. Hij was niet alleen de stichter van het festival maar bleef de inspirator voor dertig jaar (1968-1997). Bij zijn overlijden in 2013, 85 jaar, bleek hoe zeer hij alom gerespecteerd werd: hij was overal erelid, waaronder van de Zwitserse Schaakbond.

Vanaf 1976 kwam er naast het Open toernooi ook een gesloten grootmeester-groep. Aan de namen van de winnaars is het niveau goed af te lezen: Bent Larsen (1976), Viktor Korchnoi (1979), Lev Polugajevsky (1986), Anatoli Karpov (1990, 1992, 1996), Viswanathan Anand (1997), Jeroen Piket 1999, Magnus Carlsen 2007.

Vorige week liep Biel 2014 af. Een dubbelrondige zeskamp met de grootmeesters Anish Giri, Maxime Vachier-Lagrave (Fra), Radoslav Wojtaszek (Pol), Pentala Harikrishna (Ind), Alexander Motylev (Rus) en Yifan Hou (Chi).

In de eerste ronde kreeg Giri een gevoelige tik van de wereldkampioene. Een pionoffer voor vrij stukkenspel kwam niet uit de verf.

Y. Hou – A. Giri

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Lb5+ Pd7 4.d4 cxd4 5.Dxd4 a6 6.Le2 Pg-f6 7.0-0 e5 8.De3 d5 9.exd5 Lc5 10.Dd2 0-0 11.c4 e4 12.Pd4 Pe5 13.b4 La7 14.Pc3 Lg4 15.c5 a5 16.a3 Pxd5 17.Pxe4 Lb8 18.f3

Wit staat ontegenzeggelijk beter, ook als zwart de aangevallen loper terugtrekt naar h5 of e6 of d7. Na nog wat voorbereidende zetten (Lb2, Td1) gaat de pluspion op de damevleugel een grotere rol spelen. Nog geen reden om de volgende kamikaze-aanval in te zetten:

18…Pf4? 19.Pd6 Lxd6 20.cxd6 Pxe2 21.Dxe2 Dxd6 22.Pb5!

Precies, nu gaat zwart echt materiaal verliezen.

22…Df6 23.fxg4 Pf3+ 24.Dxf3 Dxa1 25.Le3 Df6 26.Dxf6 gxf6 27.Pc7 Ta-c8 28.Pd5

en zwart staakte de hopeloze strijd. Hou kan de strijd met de (heren)top aan en het wordt langzamerhand tijd voor een tweekamp met de beste schaakster aller tijden Judit Polgar.

Ik vroeg Judit of ze daar zin in had want ze wil sinds haar vijftiende toen ze grootmeester werd, niets met het aparte vrouwenschaak te maken hebben. “Maar Hou is goed genoeg, regel maar een sponsor”, zei Judit met een mooie lach.

Giri had een slechte start want ook in de tweede ronde verloor hij, dit keer onnodig.

P. Harikrishna – A. Giri, na 35…Dc8-f8

De stelling is in evenwicht maar beide partijen zitten in razende tijdnood. “Ik was me van geen gevaar bewust”, zei Giri naderhand. “Ik deed maar wat, nog maar vijf zetten te gaan tot de eerste tijdcontrole, dat dacht ik”, blikte Harikrishna terug.

36.Pe6 Df6 37.Df3 Tg8?

Een mindere. Na 37…La5 38.Te2 Lxe6 39.Txe6 Dg5 40.Txg6 Kxg6 zou de remisemarge heel groot zijn.

38.Pf4 Tc8?

Van kwaad tot erger. De toren gaat weg van de open g-lijn; 38…Tg5 houdt de boel nog een beetje bij elkaar. Nu slaat de witte aanval ineens makkelijk door.

39.Dh5 Ld8 40.Tg1 Le7 41.Tg6

En Giri had weer de tijd om 41…Df8 42.Lg8+ Kh8 43.Pe6 Lxe6 44.Lxe6 te voorzien en dus gaf hij op. Hij liet zien uit het goede hout gesneden te zijn want hij won beide volgende partijen.

De winnaar in Biel werd Maxime Vachier-Lagrave, die overigens tiende op de wereldranglijst staat. Maxime heeft geen spectaculaire stijl, hij wint met kleine middelen, hij zuigt zijn tegenstanders uit. Zie hoe Hou wordt opgegeten.

Y. Hou – M. Vachier-Lagrave, na 41…c4xd3.

Er is niets aan de hand na 42.Da8 Pc5 43.Pd2 en wit heeft het eeuwig schaak mechanisme via f6. Een kleine aarzeling geeft zwart plotseling spel.

42.Pd2 Dd8 43.c4 Dxg5 44.Dxd3 b4 45.Pb3 h5 46.Kg2 h4

creëert nog een zwakte. Wit had nu met 47.Df3 f5 48.exf5 gxf5 49.Kh3 hxg3 50.Dxg3 in het eindspel moeten vluchten. Het verschil zit vooral in de activiteit van de dames.

47.Kh3 hxg3 48.fxg3 Dd8 49.Kg2 Da8 50.Dc2 Da7 51.Dd2 Pf6 52.De2 Da2 53.Pc1 Db1 54.Pd3 b3 55.Pf2 Dc1 56.Kf3 Ph7 57.Kg2 Pg5 58.g4 Kf6 59.Dd3 Dxb2 60.c5 dxc5 61.d6 Dd4

en wit gaf op.

Slotstand Biel 2014

1.Vachier Lagrave 6 2.Wojtaszek 5,5 3.Giri, Hou, Harikrishna 5 6.Motylev 3,5

Bab Wilders

Een minpuntje van het laatste nummer van CHESS (www.chess.co.uk) vond ik de foto van de zeer dubieuze voorzitter van d FIDE, Ilyumzhinov met de dito Putin. Toch kan ook dit zich positief ontwikkelen want we kennen ook foto’s van de FIDE-baas met Sadam en Khadaffi en die zijn van het toneel verdwenen dus hopelijk…..Maar CHESS kwam wel net op tijd voor het volgende: in de laatste ronde van het Nederlands Kampioenschap heren (trouwens, ook bij de dames een beslissende match, Haast-Peng) kon Spoelman kampioen worden via een zege op Bok , maar hij verloor door een spectaculair paardoffer van Bok en die werd daarna de hemel in geprezen, de naam Tal viel zelfs.

Maar, toeval bestaat dus toch, kort daarvoor speelde ik een partij na uit CHESS met hetzelfde offer in een redelijk identieke zwarte koningsstelling. Eerst die partij: Velimirovic- Sovrevski 1.e4 c5 2. Pf3 Pc6 3.d4 cxd 4. Pxd4 e6 5. Pc3 d6 6. Le3 Pf6 7. Lc4 Le7 8. De2 a6 9. 0-0-0 Dc7 10. Lb3 Pa5 11.g4 b5 12. g5 Pxb3+ 13. axb Pd7 14. Pf5 !! exf moet zwart wel aannemen, geldt ook voor de partij van Bok 15. Pd5 Dd8 16. exf 0-0 17. f6 gxf 18. Ld4 Pe5 19. gxf Lxf6 20. Thg1+ Lg7 21. Lxe5 dxe 22. Dxe5 f6 23. Pe7+ Kf7 24. Dh5+ 1-0. Ik weet natuurlijk niet of Bok ook CHESS had gelezen, hij kan natuurlijk ook deze partij uit 1965 een keer gezien hebben waardoor deze zet is blijven hangen: Bok-Spoelman: 1.e4 c5 2. Pf3 e6 3.d4 cxd 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Dc7 6. Le2 Pf6 7. Le3 Le7 8. f4 d6 9. Dd2 a6 10. 0-0-0 Pa5 Er zijn dus enige verschillen met Velimirovic maar ook principiële overeenkomsten 11. g4 b5 12. g5 Pd7 13. Pf5!! exf 14. Pd5 Dd8 15. exf Lb7 16. Pxe7 Dxe7 de partij ontwikkelt zich nu anders 17. The1 0-0 18. Lg1 Dd8 beide zwartspelers klemmen zich vast aan het materiële voordeel Dd8 19. Dxd6 Lc6 20. f6 ook weer een zet uit de eerste partij Te8 21. Lg4 Txe1 22. Txe1 Tc8 23. Te7 Pc4 24. De6 briljant Df8 25. fxg Dxg7 26. Ld4 Pf8 27. Dxc4 het speelt allemaal vanzelf Ld7 28. Dd3 Dg6 29. Dxg6 hxg 30. Lxd7 Td8 31. Te8 en zwart gaf op. Twee mooie partijen met twee overeenkomsten, de eerste partij kwam trouwens uit een

In Memoriam voor Dragoljub Velimirovic (1942-2014) nu aangeduid als Serviër maar natuurlijk ook Joegoslaaf. De woorden op de voorkant van CHESS: The boy becomes a king. slaat op Karjakin die een belangrijk toernooi in Noorwegen won voor wereldkampioen Carlsen. Verder in dit nummer weer de gebruikelijke en vertrouwde rubrieken die dit blad tot één van de beste schaakbladen ter wereld maken. Altijd het laatste nieuws over de toernooien die gespeeld worden en over brandende kwesties in de schaakwereld zoals de nieuwe spelregels, de eventuele herverkiezing van bovengenoemd individu en de vraag waar de match Carlsen –Anand gespeeld gaat worden. Ieder aspect van het Koninklijke spel komt aan de orde zoals problemen, eindspelen en middenspelstellingen als opgave, kortom, men kan heel wat uurtjes met CHESS doorbrengen, dus opnieuw hartelijk aanbevolen.

Het probleem van vandaag, nr 2488, is een driezet van Viktor Losinski,

En de oplossing van probleem 2486 begint met 1. Df6!

Johan Hut

Van Foreest hard op weg naar de top

De naam Jorden van Foreest kwam hier al eerder voor. Vorig jaar werd hij Europees kampioen tot veertien jaar en met Pinksteren werd hij tweede in het weekendtoernooi in Maastricht, achter Erwin l’Ami. Twee weken geleden bereikte de Groninger een nieuwe mijlpaal. In een toernooi in Frankrijk boekte hij zijn derde meesternorm, waardoor hij al op zijn vijftiende internationaal meester is. Eerder werden Daniel Stellwagen, Wouter Spoelman en Benjamin Bok meester op hun vijftiende, Robin van Kampen werd het op zijn veertiende. Zij allen zijn nu sterke grootmeesters. Het moet gek lopen wil Van Foreest dat niet worden. Hij bestormt met een enorme vaart de Nederlandse ranglijst, waarop hij momenteel de nummer 26 is. Voor iemand die net meester is geworden, is dat hoog, tussen 31 grootmeesters en 80 meesters. De jonge Van Foreest, die nog drie schakende broertjes en een schakend zusje heeft, wordt goed begeleid. Sergei Tiviakov is momenteel zijn trainer.

In de afgelopen twee weken speelde Van Foreest mee in het open kampioenschap van Nederland in Dieren. De afloop van het toernooi kan ik pas volgende week melden. Hij gaf wel opnieuw een waarschuwing af aan de absolute top van Nederland, waar hij op afstormt. In Maastricht speelde hij remise tegen Erwin l’Ami en Sipke Ernst. Deze keer speelde hij opnieuw remise tegen l‘Ami en won hij zelfs van Ernst. Wel verloor hij van Roeland Pruijssers.

Tegen de Duitser Dietmar Kolbus speelde Van Foreest een partij waarmee hij liefhebbers van het Konings-Indisch een groot plezier deed. Hij liet heel demonstratief en overtuigend zien waar zwarts kansen liggen: op de koningsvleugel, zelfs als daar geen witte koning staat! En het leek allemaal zo vanzelf te gaan. Een modelpartij.

Kolbus-Van Foreest

1.Pf3 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.d4 0-0 6.Le2 e5 7.0-0 Pc6 8.d5 Pe7 9.Pd2 Pd7 10.b4 f5 11.Pb3 Pf6 12.f3 f4 13.a4 g5 14.g4 h5 15.h3 Kf7 16.Kf2 Th8 17.Ke1 a5 18.bxa5

Wit zet aan op de damevleugel, zwart op de koningsvleugel. Zoals dat hoort, in het Konings-Indisch. Wit had hier beter 18.Pxa5 kunnen spelen. Van Foreest verklaarde na afloop dat hij niet eens wist wat hij dan zou spelen.

18…c5 19.Kd2 hxg4 20.hxg4 Th3 21.Kc2 Pg6 22.Ld2 Dh8 23.Th1 Ld7 24.Df1 Th4 25.Dg2 Dh7 26.Txh4 Pxh4 27.Dh1 Th8 28.Tb1 Dg6 29.Dg1 Lc8 30.Tf1

30…Pxf3

Wit is met zijn koning ver weggevlucht, maar het gaat zwart niet om koningsaanval. Zijn f- en g-pion moeten de compensatie gaan vormen voor het geofferde stuk.

31.Lxf3 Th3 32.Dg2 Tg3 33.Dh1 Pxg4 34.Kb2 Pf6 35.Ld1 g4 36.Lc2 f3 37.Tf2 Th3 38.Dc1 Dh5 39.Le3 g3 40.Tf1 Lg4 41.Pd2 g2 42.Tg1 Lh6 43.Lf2 Th1 44.De1 Dh2 45.Pb3 Lf4 46.Pb5 Lg3

Het gaat allemaal zo vanzelf voor zwart en wit heeft nauwelijks tegenspel. Deze zet is de killer.

47.Pxd6+ Kg6 48.Lxg3 Dxg1 49.Dc3 f2 50.Dxe5 f1D 51.De7

51…Da1+

Van Foreest was trots op dit dameoffer. Tja, als je er twee hebt plus nog een g-pion op promoveren, dan kun je er eentje missen. Er volgt nu enig gemanoeuvreer, maar het zal zeker tot mat leiden.

52.Pxa1 Dxa1+ 53.Kb3 Tb1+

Er nog een toren ertegenaan. Het moet ook wel tot mat leiden en zwart moet steeds schaak geven, want als wit de tijd krijgt voor Df7+, dan heeft hij zelf een mataanval, of op zijn minst eeuwig schaak.

54.Lxb1 Ld1+ 55.Lc2 Db1+ 56.Ka3 Dc1+ 57.Ka2 Dxc2+ 58.Ka1 Dc3+ 59.Kb1 Lc2+ 60.Ka2 Db3+

Wit geeft het op.

Rini Kuijf

Voor beginners A6468

Wit aan zet, wat moet hij spelen?

Voor gevorderden B6468

Zwart aan zet, goede zet gevraagd.

Henk Prins

Welk land zal het hebben? Een museum ter nagedachtenis van een wereldkampioen schaken. In Amsterdam is het Max Euwe Centrum en bestaat al weer 28 jaar. Het is niet alleen een museum maar ook bibliotheek en bezoekerscentrum. Er worden tevens lezingen, cursussen en rondleidingen gegeven. Interessant om in de vakantie, als het weer wat minder is, dit centrum te bezoeken. Nederland heeft tot nog toe één wereldkampioen schaken gekend: prof. dr. Max Euwe (1901-1981).

Toen Euwe in december 1935 van wereldkampioen Aljechin won, gonsde Amsterdam van feestgedruis. Euwe was leraar wiskunde en later hoogleraar informatica in Rotterdam en Tilburg. In 1970 koos de wereldschaakbond hem tot president, dat hij acht jaar deed. Daarnaast schreef hij veel schaakboeken en leverde belangrijke bijdragen aan de theorie.

Het Max Euwe Centrum is gevestigd aan het Max Euweplein 30A in Amsterdam. Het kan bezocht worden van dinsdag t/m vrijdag en de eerste zaterdag van de maand van 12.00 – 16.00 uur. Ter gelegenheid van het zilveren jubileum maakte ik een tweetal schaakproblemen die opgelost konden worden in deze rubriek en in dit centrum. Op tweezet 840 zijn de letters MEC te zien en op 841 de cijfers 25, of wel: 25 jaar MEC.

De oplossing van tweezet 840 is 1. Pe7! Er dreigt zowel 2. Pxc8 als 2. Tc6 mat. Zwart kan het paard op drie manieren nemen. Neemt hij met zijn koning dan is 2. Te5 mat, met de toren is het met 2. Pe5 mat en met de loper mag het paard van d3 een willekeurige zet doen om mat te geven. Mooi is de variant 1. …Tc7, maar dan is het mat met 2. Td5.

De sleutelzet van het 25-probleem is 1. Tc1! Er dreigt 2. Td3 mat. Neemt de koning de toren dan is 2. Te1 mat. Interessant is de zet 1. …Ld1, deze houdt de dreiging tegen door juist het veld niet meer aan te vallen. Wit zet mat met 2. Te2, juist op het veld dat de loper aanvalt. Het lijkt de omgedraaide wereld maar dat kan met dubbelschaak.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.