Caruana wint Sinquefield Cup met grote overmacht
De Sinquefield Cup zit er weer op. De prestigieuze dubbelrondige zeskamp werd gewonnen door de fenomenale Fabiano Caruana. Over zijn ongehoorde score van 7 uit 7 in dit gezelschap is inmiddels al veel geschreven. Het bracht hem overtuigend op de tweede plaats op de wereldranglijst.
En toen hij maar bleef winnen, bracht hij het verschil tussen Carlsen en de rest terug tot proporties die doen vermoeden dat hij in de nabije toekomst wel eens de belangrijkste bedreiger van de Noor gaat worden voor de wereldtitel. Het mooie van de Italiaan met een dubbel paspoort is, dat hij het begrip ‘wereldtitel’ nog nooit openlijk in de mond heeft genomen. Ik kan me herinneren dat spelers als Leko (Hongarije) of Radjabov (Azerbeijdjan) zich vroeger wel lieten ontvallen de opvolger te zullen worden. Caruana is veel bescheidener, hij laat zijn zetten het werk doen!
De volgende tussenstanden bij de ‘liveratings’ laten zien dat hij bliksemsnel naderde.
 |
 |
|
Liveratings na ronde 4 |
Liveratings na ronde 6 |
 |
 |
|
Liveratings na ronde 7 |
Liveratings na ronde 8 |
En als hij in de achtste ronde zijn kans had gegrepen om de winst te pakken tegen Carlsen, zou Caruana niet alleen 8 uit 8 hebben gehad, maar dan had die 10 uit 10 – die gescandeerd werd op het internet – er wellicht ook nog in hebben gezeten.
Maar dat gebeurde niet. Carlsen ontsnapte met remise en maakte zo een einde aan deze sensationele serie. Toen was meteen de schwung er ook een beetje uit bij de Italiaan. Een ronde later liet hij Nakamura ontsnappen, toen hij geforceerd kon winnen. Dat was een zet voor de tijdcontrole en hij had wat weinig tijd. Het gaf ook aan wat er aan de hand was met de spelers: ze raakten vermoeid. Carlsen liet in een interview na afloop van zijn korte remise met Topalov zich ook al ontvallen dat hij zich heel vermoeid voelde. Niet verwonderlijk: alle zes de deelnemers hadden de Olympiade in Tromsø (Noorwegen) ook nog in de benen.
Daarom lieten de laatste drie ronden meer remises zien dan de eerste zeven ronden, maar dat had bepaald niet te maken met een gebrek aan vechtlust. Veel partijen werden nog altijd scherp opgezet en zelfs als er een rustige opening op het bord verscheen, werd de stelling vaak helemaal afgekloven tot het verre eindspel. Eerlijk is eerlijk: deze zeskamp met spelers die bereid zijn het gevecht aan te gaan heeft een fantastisch toernooi opgeleverd met vechtschaak van de bovenste plank. En dat werd ook schitterend in beeld gebracht door het camerawerk dat continu plaatsvond.
Maar ook door het wisselen tussen het commentaarduo achter een tafel (Yasser Seirawan en Jennifer Shahade) en Maurice Ashley die zich bediende van een touchscreen waarin hij de openingstheorie opgezocht had, was een verfrissende aanpak.
Tussendoor hield Ashley ook interviews met speciale gasten en dat werd afgewisseld met de interviews van een blonde jongedame die in de wandelgangen de nodige mensen ondervroeg. Ook spectaculair was het telefonische vraaggesprek dat Ashley had met Gary Kasparov tijdens de laatste ronde.
Het ging aanvankelijk over de strijd bij de laatste verkiezingen om het Fide-presidentschap, de strijd die Kasparov zo smadelijk verloren heeft. En toen de interviewer genoeg gehoord had en hij eigenlijk al afscheid wilde nemen, werd hij onderbroken door Kasparov die verbaasd was dat hij als oudwereldkampioen niet gevraagd werd wat hij van de partijen vond! Ashley verontschuldigde zich en liet Kasparov toen flink aan het woord. Deze stak niet onder stoelen of banken dat hij onder de indruk was van het optreden van Caruana.
Uit de berichten kon ook opgemaakt worden dat de Noorse televisie elke dag een item bracht; zij hadden daar permanent een team ter plekke om hiervoor de publiciteit te verzorgen. Het liet zien dat de schaakwereld langzaam klaargestoomd gaat worden om ook aantrekkelijk te worden voor het grote publiek. Er waait in elk geval een frisse wind door de toptoernooien, laten we hopen dat deze uitstraling ook effect heeft op kinderen om zich ook op ons mooie spel te gaan storten.
Analyses
Uit de partijen van de laatste drie ronden heb ik ervoor gekozen om er drie uit te pikken die op een of andere manier bijzonder waren. Uiteraard zit daarbij het titanenduel tussen Caruana met wit tegen Carlsen. Het was de laatste mogelijkheid voor de Noor om te kijken of hij nog op gelijke hoogte zou kunnen komen. Een achterstand van drie punten goedmaken, leek op voorhand niet meer mogelijk en zeker naarmate de partij vorderde leek het er zelfs op dat deze achterstand nog groter zou worden. Caruana kon ergens winnen, maar dit keer bleek hij niet doortastend genoeg.
Caruana, F. – Carlsen, M.
1. e4 c5
Het is duidelijk dat Carlsen in deze partij voor laatste theoretische kans wil vechten om zijn opponent nog in te halen. Daartoe leent 1… e5 zich minder goed.
2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 g6!?
De versnelde Draak, weliswaar vaker door Carlsen gespeeld, was echter niet verwacht.
5. c4
Het wordt nu de zogenaamde Maroczyvariant.
5…Pf6 6. Pc3 d6 7. f3 Pxd4 8. Dxd4 Lg7 9. Le3 O-O 10. Dd2 a5
Volgens GM Ramirez, die deze partij van commentaar voorzag, is dit systeem niet het meest aangewezen. De opstelling met f2-f3 is bedoeld tegen de opstelling van zwart met … a7-a5. Gebruikelijker is 10…Le6
11. b3 a4 12. b4 Le6 13. Tc1 Pd7 14. Le2 Pb6 Bekend was nog 14…a3 15. Pd5 Lxd5 16. exd5 Lb2 17. Tc2 <groot voordeel voor wit> uit de partij Ehlvest-Ramirez, 2009 waarvan de commentaar erachter kwam dat hij niet zo goed stond hier.
15. Pb5 15. Pd5 is ook een goede mogelijkheid.
15…a3 Op 15…Tc8 wilde Caruana verder gaan met 16. Pa3 waarna het paard op b6 niet al te best staat.
16. Pd4
Verhindert … Lb2.
16…Ld7
17. h4!
Een opmerkelijke zet. Caruana vindt blijkbaar dat de stelling rijp is voor deze gevaarlijke opmars.
17…h5 18. g4
Wie ‘A’ zegt moet ook ‘B’ zeggen.
18…hxg4 19. fxg4 We kennen de stereotiepe aanvalswending 19. h5 maar Caruana heeft geen reden om zo op buigen of barsten te spelen.
19…e5 20. Pb3 Lc6
21. Lf3
Caruana dacht nu lang na omdat hij de consequenties van zwarts volgende actie moest voorzien.
21…f5 22. gxf5 gxf5 23. Pa5!
Dit had Caruana gepland toen hij 21. Lf3 speelde. Zwarts loper op c6 is zwarts beste stuk.
23…f4
Daarmee is zwarts tegenspel in de kiem gesmoord.
Helemaal fout is 23…Lxe4 24. Lxe4 fxe4 25. Pxb7 Df6 26. Pxd6+- en wit staat erg goed.
Het kwaliteitsoffer na 23…Txa5 24. bxa5 Pa4 geeft zwart te weinig compensatie, hoewel de zwarte stukken op mooie velden komen.
24. Lf2 Pa4 25. Pxc6 bxc6
26. O-O?!
Een vreemde beslissing. De witte koning lijkt beter te staan in het centrum en dan kan wit de draad op de koningsvleugel weer oppakken.
26…c5!
Zwart legt de pionnen van wit op de witte velden vast. Daarmee voorkomt hij dat wits witveldige loper actief kan worden. Dat zijn eigen loper er niet beter op wordt, neemt hij voor lief.
27. b5 Lf6 28. Kh1
28…Pb6?
Hij draait de zetten abusievelijk om. Carlsen had verder moeten gaan met 28…Kh8 Na 29. Tg1 Ta7 <groot voordeel voor wit> heeft wit weliswaar nog steeds de betere papieren, maar het is niet duidelijk wat hij kan bereiken.
29. Tcd1?
En Caruana verzuimt om zijn illustere concurrent de genadeklap te geven. Had hij de andere toren genomen met 29. Tfd1! hadden we wellicht het record van acht overwinningen op rij tegen wereldtoppers gekregen. Na 29…Le7 volgt 30. Lxc5+- dxc5? 31. Dg2+ met winst.
29…Kh8
Nu neemt Carlsen de gelegenheid te baat om het lastige schaakje over de g-lijn te verhinderen.
30. Dxd6 Dxd6 31. Txd6 Pxc4
Het zwarte paard neemt nu prima deel aan de strijd en zwart vlucht in een eindspel met ongelijke lopers dat remise is.
32. Td5 Pe3 33. Lxe3 fxe3 34. Le2 Lxh4 35. Tf5 Txf5 36. exf5 Td8 37. Txd8+ Lxd8 38. Kg2 Kg7 39. Kf3 Kf6 40. Ke4 c4 41. Lxc4 Lb6 42. Ld3 1/2-1/2
De volgende partij is de moeite waard in al zijn facetten. Aronian, de voormalige nummer twee van de wereld, staat altijd garant voor vechtschaak en dat kwam hier dan ook. Maar de Armeniër kon niet voorkomen dat hij langzaam terug moest en met de rug tegen de muur kwam te staan. Carlsen wikkelde af naar een toreneindspel dat hem goede vooruitzichten bood. En ergens moet de wereldkampioen ook gewonnen hebben gestaan. Maar aalglad vluchtte Aronian in een eindspel dat bekend is uit een vondst van Vancura: remise door flankschaakjes, met drie pionnen minder. En dat tegen de grootste eindspelkenner ter wereld.
Carlsen, Magnus – Aronian, Levon
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Le7 5. Lg5 h6 6. Lh4 O-O 7. e3 Pe4 8. Lxe7 Dxe7 9. Tc1 c6
De Laskerverdediging van het Damegambiet, door alle groten der aarde gespeeld. Kramnik is daar een van. Het interessante is dat Aronian met wit een paar mooie overwinningen tegen dit systeem op zijn conto heeft staan.
10. Dc2
Wit wacht af met zijn koningsloper. 10. Ld3 is de populaire variant.
10…Pxc3 11. Dxc3 Pd7 12. Le2 dxc4 13. Dxc4
Het is grappig dat wits idee voor het eerst werd gespeeld door Aronians vriend GM Melkumyan.
13…e5 14. O-O exd4 15. Pxd4
De livecommentaarsessies met GM Yasser Seirawan zijn altijd interessant om te volgen. Hier begon hij uit te wijden over de keuze van zwarts paard naar e5 of f6. Het eerste veld ligt het meest voor de hand omdat het een tempo wint op de dame. Toch vond hij dat niet de beste zet omdat het paard daarna geen toekomst heeft en zelfs weggejaagd kan worden met een eventueel f2-f4. Het terugnemen met de pion komt onder deze omstandigheden niet in aanmerking. 15. exd4
15…Pf6
Volgens Seirawan vindt het paard meer emplooi vanaf dit veld. Het kan naar e4 of naar het steunpunt op d5. Vervolgens werd er geschakeld naar interviewer GM Maurice Ashley. Die sprak met een andere grootmeester over deze stelling en die haalde de wijze woorden van Seirawan meteen onderuit… Hij vond dat zwart niet direct een constructief speelplan had, terwijl wit met een mogelijk b2-b4 en b4-b5 een mooi plan heeft om pion c6 te ondermijnen. Tja, wie heeft er gelijk?
16. b4 Ld7 17. Tfd1 Tfe8 18. Dc5!
Carlsen dacht 20 minuten na om eventuele aanvalskansen van zwart (lees … Pe4 en … Pxf2) uit de stelling halen.
18…g6 19. a4 Dxc5 20. bxc5 a5
Deze pion kan potentieel zwak worden, maar Aronian vreesde dat wit anders zelf a4-a5 zou spelen, waarna pion b7 akelig zwak zou worden.
21. Pb3 Te5 Ook na 21…Le6 22. Lc4 Lxc4 23. Txc4 Pd5 24. e4 staat wit beter.
22. Td4 Kf8 23. Kf1 Ke7 24. Lc4 g5 25. h3 b5?!
Aronian is er niet de man naar om passief te moeten toekijken. Maar met deze zet compromitteert hij zich. De stelling na 25…h5 26. Ke2 h4 lijkt toch redelijk in evenwicht.
26. cxb6 Tb8 27. f4!
Zonder deze zet zou het allemaal weer in evenwicht zijn.
27…Txe3 28. Pc5 Txb6 29. Kf2! gxf4 Vooral niet 29…Ta3?? wegens 30. Te1+ Kd8 31. Ted1 hetgeen een stuk wint.
30. Txf4 Te5
31. Txf6
Een combinatie die op slag lijkt te winnen, maar het valt mee voor zwart. Wit heeft eveneens de iets betere stelling na 31. Pxd7 Pxd7 32. Txf7+ Kd8 33. Th7 Tb4 34. Lf1
31…Le8
31…Txc5 32. Txf7+ Kd6! [32…Ke8 33. Te1+ Kd8 34. Td1 Txc4 35. Tdxd7+ Ke8 36. Tde7+ Kd8 37. Ta7 Ke8 38. Th7 winning for white] 33. Td1+ Ke5 34. Te7+ Kf6 35. Te4 Tb4 36. Td6+ Kf5 37. Tdd4 white is only slightly better.
32. Tf4 Txc5 33. Te4+ Kf8 34. Txe8+ Kxe8 35. Lxf7+ Kxf7 36. Txc5
Met hard werken heeft de wereldkampioen eindelijk een pluspion weten te verwerven. Het resterende toreneindspel moet echter nog steeds remise zijn, hoewel zwart nog flink aan de bak moet.
36…Tb4 37. Txa5 c5
Zwarts strategie is om zijn c-pion tegen de witte a-pion te ruilen. Twee tegen een op een vleugel is potremise.
38. Ke3 Td4 39. Ta6 Kg7 40. a5 Ta4 41. g4
41…h5!
Uitstekend verdedigd door Aronian.
42. gxh5 Ta3+ 43. Ke4 c4 44. Kd4 c3!
Die pion moet het doen.
45. Kd3 Kh7
46. h6??
De vraagtekens zijn GM Ramirez. Hij toont aan dat wit na deze zet niet meer kan winnen. Het was noodzakelijk om te verhinderen dat de zwarte toren naar b3 kan. Dat is om later met flankschaakjes (bekend van Vancura!) remise te kunnen houden.
46. h6??
Het winnende plan was 46. Kc2! om te verhinderen dat de zwarte toren naar b3 kan. 46…Kh8
[46…Ta2+ Dit helpt niet 47. Kxc3 Ta1 48. Kc4 Tc1+ (48…Tf1 49. Td6+-) 49. Kb5 Tb1+ 50. Kc6 Tc1+ 51. Kb7 Tc5 52. Kb6+- (zie analysediagram)
De pion is gedekt door de koning en daarmee kan de toren bevrijd worden.]
[46…Kg7 is hardnekkiger. 47. h4 Kh7 48. h6 (zie analysediagram)
En zwart is in zetdwang. 48…Kh8 49. Ta7 Kg8 50. h5 Kh8 51. a6+-]
[46…Ta1 47. Kxc3+- En de toren komt te laat naar de vijfde rij.]
47. Ta7 Kg8 48. a6 Kh8 49. h6 Kg8 50. Tg7+ Kh8 51. a7+- met winst.
46…Tb3!
De zwarte toren komt nu in het spel.
47. Kc2 Tb5!
Hier moet de toren uiteindelijk terecht komen om aan pion a5 te gaan ‘hangen’.
48. Kxc3 Tf5!
Deze defensieve methode is ooit ontdekt door Vancura. Zwart blijft aan pion a5 ‘plakken’ en wit kan geen schuilplaats voor koning vinden omdat de toren dan aan de zijkant schaakjes geeft.
49. Ta8 Tb5 50. Kc4 Tf5 51. Kb4 Tf4+ 52. Kc5 Tf5+ 53. Kd4 Tb5 54. Ke4 Tc5 55. Ta6 Tb5 56. h4 Tc5 57. Kd4 Tb5 58. Kc4 Tf5 59. Kb4 Tf4+ 60. Kc5 Tf5+ 61. Kb6 Tf6+ 62. Kb7 Tf7+ 63. Kc8 Tf8+ 64. Kd7 Tf5 65. Ta8 Td5+ 66. Ke6 Tb5 67. Kf6 Tc5 68. Ta7+ Kxh6 69. Kf7 Tb5 70. a6 Tb6 71. Kg8 Tb8+ 72. Kf7 Tb6 73. Ke7 Kg6 74. Kd7 Tf6 75. Ta8 Kg7 76. Kc7 Tf7+ 77. Kd6 Tf6+ 78. Ke5 Tb6 79. Ta7+ Kg6 80. h5+
80…Kh6! Niet 80…Kxh5?? wegens 81. Th7+ Kg6 82. a7 Ta6 83. Te7 en wit wint.
81. Kf5 Tc6 82. Te7 Txa6 83. Te6+ Txe6 84. Kxe6 Kxh5
Carlsen stond op winst in dit eindspel, maar Aronian vond na een fout de enige manier om remise te maken. Een knap gevecht op leven en dood.
1/2-1/2
Na de remise tegen Carlsen, waarin zijn mooie winstserie van 7 uit 7 werd afgebroken, ging Caruana weer gewoon verder. Hij speelde Nakamura zoek in het eindspel dat ontstaat uit de ‘Berlijnse muur’. En precies op zet 40 zat er een fraaie combinatie in. Maar hier zagen we dat de vermoeidheid hem ook parten ging spelen. De Italiaan miste de geforceerde winst, later nog een kans en zo werd het toch remise.
Caruana, Fabiano – Nakamura, Hikaru
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Pf6 4. O-O Pxe4 5. d4 Pd6 6. Lxc6 dxc6 7. dxe5 Pf5 8. Dxd8+ Kxd8 9. h3 Ke8 10. Pc3 h5 11. Lf4 Le7 12. Tad1 Le6 13. Pg5 Th6 14. Tfe1 Lb4 15. g4 hxg4 16. hxg4 Pe7 17. Pxe6 Txe6 18. Kg2
18…Td8 18…Lxc3 19. bxc3 Td8 20. Txd8+ Kxd8 21. Th1 Pd5 22. Lg3 g5= Anand-Karjankin 2014
19. Txd8+ Kxd8 20. Td1+ Kc8 21. Lg3 Lxc3 22. bxc3 Tg6 23. Td4 f5 24. Lh4 c5 25. Tf4 Pd5 26. Txf5 Txg4+ 27. Lg3 Kd8 28. Kh3 Tg6?! 29. c4 Pe7?! 30. Tf8+ Kd7 31. f4! Ke6? 32. Lh4 Th6 33. Te8 g5 34. fxg5 Tg6 35. Kg4 Kf7 36. Th8 Ta6 37. Th7+ Kf8 38. Th6?!
In het zicht van de haven grijpt Caruana mis.
De beste zet was 38. Lf2! met de dreiging Lxc5. 38…b6 39. e6 Txa2 40. Lg3 Txc2 41. Th8+ Pg8 [41…Kg7 42. Le5+ Kg6 43. Th6#] 42. e7+ Kxe7 43. Txg8 met winst voor wit.
38…Pg6 39. Kf5 Kg7?!
Op 39…Kf7 volgt 40. Lf2 Pe7+ 41. Ke4 Te6 42. Lxc5+- ook met winst voor wit.
40. Lf2?
Caruana had hier niet zoveel tijd en daarom mist hij een prachtige winst met een offertje. Na 40. Txg6+! Txg6 volgt 41. e6! Kh7 om de toren weer te bevrijden. 42. e7 Tg8 maar nu kan wit de zwarte koning afhouden met 43. Kf6! (zie analysediagram)
43…Tg6+ 44. Kf7 Tg7+ 45. Ke6 Tg8 46. Kd7 en wit haalt een dame bij.
40…Pe7+ 41. Ke4 Ta4 42. Te6?!
Na deze zet glipt al het voordeel uit wits handen. De laatste kans bestond in 42. Kd3! Pg6 43. e6 en wit behoudt alle kansen aan zijn zijde.
42…Pc6 43. Kf5 Txc4 44. Tg6+ Kf8 45. Tf6+ Kg8! 46. g6 Txc2 47. Le3 Pd4+!
Knap verdedigd van Nakamura.
48. Lxd4 cxd4 49. Tf7 d3 50. Td7 Tf2+ 51. Kg5 Tg2+ 52. Kf6 Tf2+ 53. Kg5 Tg2+ 54. Kf6 Tf2+ 55. Kg5 Tg2+ 1/2-1/2
De analyses en de partij uit de laatste drie ronden via de viewer:
Omdat er zoveel te zien was tijdens dit toernooi heb ik de nodige snapshots genomen van het gebeuren.
Ook Joel Lautier kondigde aan wereldkampioen te zullen worden. Ergens mag ik dat wel! En hij kwam ver, hij versloeg mij tijdens de playoffs in Breda
"Tussendoor hield Ashley ook interviews met speciale gasten en dat werd afgewisseld met de interviews van een blonde jongedame (Alisa Melikhina) die in de wandelgangen de nodige mensen ondervroeg."
De blonde jongedame was dus niet Alisa Melikhina.
Ik dacht aanvankelijk dat in het eindspel Carlsen-Aronian, de variant die eindigt met 51 a7 +-, zwart kan profiteren van het pat staan van zijn koning met 51.. Ta2s. Na 52 Kxc3,Ta3s blijft zwart schaak geven op de a-lijn; als wit naar de h-lijn en zijn toren er op de g-lijn tussen zet, dan valt pion a7, met triviale remise. Helaas, er volgt 52. Kb3. Het lijkt er dus op dat Carlsen inderdaad de winst liet liggen daar!
Ja, Lautier, die noemde er zelfs een jaartal bij: "Ik ben de wereldkampioen van 2…" Het jaartal weet ik niet meer. Stond volgens mij boven een interview in het Parool, maar daar ben ik niet zeker van.
Goed stuk. Even voor de duidelijkheid: Caruana had beter zijn c-toren kunnen laten staan om pion c4 te blijven dekken?
De jongedame is klaarblijkelijk niet Alisa Melikhina. Dus die naam heb ik bij deze weggehaald. Weet iemand wie het wel was?
Behalve Lautier en Radjabov zullen er vast nog wel een paar zijn geweest die geroepen hebben dat ze wereldkampioen gingen worden; ik ben benieuwd welke namen er behalve Lautier ook nog boven komen drijven.
@Ludo Tolhuizen: Het eindspel Carlsen-Aronian blijkt inderdaad vreselijk verraderlijk te zijn.
@Tobi: inderdaad pion c4 moest gedekt blijven.
"De jongedame is klaarblijkelijk niet Alisa Melikhina. Dus die naam heb ik bij deze weggehaald. Weet iemand wie het wel was?" De jongedame in kwestie is Teryn Schaefer.