Schaakrubrieken weekend 28 maart 2015
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Omgaan met de klok
In het huis van de internationale meester Carel van den Berg (1924 – 1971), waar we vaak bijeenkwamen om openingsvarianten te onderzoeken, waren geen klokken, omdat hij als volgeling van de filosoof Heidegger geen slaaf van apparaten wilde zijn. Als het echt nodig was kon hij de tijdmelding opbellen. In zijn schaakpartijen kwam Carel vaak in verschrikkelijke tijdnood. Het kwam doordat hij meer een geleerde was dan een speler en daarom naar de absolute waarheid zocht, maar misschien ook wel doordat hij weinig ervaring had met klokkijken. Of het waar is weet ik niet, maar ik heb eens gelezen dat het team van de Sovjet Unie op de olympiade in Havana in 1966 hun horloges op de tijd van Moskou had laten staan, zodat de spelers konden blijven leven volgens de Moskouse tijd en geen last van jetlag kregen. Als het echt zo was, betekent het dat ze al hun partijen diep in de Moskouse nacht speelden, wat het nog bewonderenswaardiger maakt dat de Sovjet Unie die olympiade won met vijf punten voorsprong.
Aan het begin van de olympiade kreeg Michail Tal in een nachtclub in Havana een bijna dodelijke klap op zijn schedel met een colafles, van een Cubaan die vond dat Tal zich te intiem met zijn vrouw bemoeide. Dat zou dan om een uur of tien in de Moskouse ochtend zijn gebeurd, een nare tijd voor een schedelbreuk. Tal lag de eerste vier ronden in de ziekenboeg en scoorde daarna 11 uit 13. In het WK van de vrouwen, dat tot 6 april in Sotsji wordt gespeeld, kwam de Oekraïense oud-wereldkampioene Anna Oesjenina een paar minuten te laat voor haar tiebreak tegen de Franse Marie Sebag. Door de medogenloze ‘zero tolerance’ regel werd die partij verloren verklaard. Hun tweede partij werd remise en Oesjenina was uitgeschakeld. Wat was er gebeurd? De batterij van haar telefoontje was leeg geraakt en na oplading was de klok van het telefoontje uit eigen beweging op de tijd van Oekraïne gesprongen, een uur eerder dan de tijd van Sotsji, waar ze was. Toen ze het merkte, was het te laat.
Onder de acht spelers die vrijdag nog in de race waren in dit knock-out WK waren de Oekraïense zusjes Anna en Mariya Muzychuk. De partij hieronder moest Mariya winnen en dat maakt het vreemd dat haar tegenstandster, die aan remise genoeg had om door te gaan, de opening zo roekeloos speelde.
Mariya Muzychuk – Yuan Yuanling, WK vrouwen Sotsji 2015
1. d4 f5 2. c4 Pf6 3. Pc3 g6 4. h4 Lg7 Misschien gaat dit nog, maar veiliger was 4…d6, waarna 5. h5 minder gevaarlijk is dan in de partij. 5. h5 Pxh5 6. e4 fxe4
7. Txh5 Dit kwaliteitsoffer is al vaak gespeeld, meestal met groot succes. 7…gxh5 8. Dxh5+ Kf8 9. Lh6 e6 De beste verdediging was het onnatuurlijke 9…d6 10. Pxe4 Dd7, om de dame op f5 of g4 in de verdediging te brengen. Ook dan blijft zwarts stelling, om met Viktor Kortchnoi te spreken, alleen geschikt voor mensen met een moeilijke jeugd.. 10. Pxe4 De7 11. Lxg7+ Kxg7 12. 0-0-0 d6 13. Td3 Met de toren in de aanval staat wit gewonnen. 13…Tf8 14. Pg5 Kh8 Na 14…h6 wint wit met 15. Tg3. 15. Th3 Tf5 Of 15…e5 16. Pxh7 Lxh3 17. Pxf8+ Kg8 18. Pxh3 Dxf8 19. Pg5 met winnende aanval. 16. P1f3 Pd7 17. g4 Pf6 18. Dg6 Txg5 19. Dxg5 Dg7 20. Ld3 Het lag meer voor de hand om met 20. Dh4 de dames op het bord te houden, maar wat ze doet is goed genoeg. 20…Ld7Dit verliest een stuk, maar ook na andere zetten staat wit gewonnen. 21. Dxg7+ Kxg7 22. g5 Zwart gaf op.
Ook in de pubquiz wil Carlsen de beste zijn
Een tweet van de Australische grootmeester Ian Rogers ging vorige week de wereld rond: ‘Wat een schande! Met één punt verschil verslagen door het team Carlsen/Hammer in de Reykjavik pubquiz.’ Omdat zo’n mededeling schreeuwt om nadere toelichting, bediende Rogers zijn volgers met twee zeer lezenswaardige artikelen op de website van de Amerikaanse schaakbond. Magnus Carlsen was op bezoek in Reykjavik als supporter van zijn vriend en secondant Jon Ludvig Hammer en van zijn vader Henrik Carlsen, die beiden meespeelden in het door Erwin L’Ami gewonnen open toernooi. Altijd is vader Carlsen aanwezig bij de toernooien en tweekampen van zijn zoon. Ditmaal waren de rollen omgedraaid. Om de zinnen te verzetten deden Carlsen en Hammer onder de teamnaam MC Hammer mee aan de jaarlijkse populaire pubquiz met louter schaakgerelateerde vragen. Door 26 van de 30 vragen correct te beantwoorden, verbeterden ze ruimschoots de prestaties van de winnaars van voorgaande afleveringen. Rogers verloor de quiz door een fout antwoord op een vraag die voor Carlsen gemaakt leek te zijn: ‘In het afgelopen jaar maakte de Duitser Arkady Naiditsch indruk door tweemaal achtereen van Carlsen te winnen. Welke speler lukte dat voor Naiditsch?’ Rogers gokte op Kramnik, maar het juiste antwoord was Ivantsjoek die in 2008 binnen een maand Carlsen tweemaal versloeg. Voor één vraag was schaaktechnisch inzicht vereist: ‘Het eindspel koning en twee paarden tegen een kale koning kan niet worden gewonnen. Verandert deze beoordeling als onder veld e1 een 65ste veld aan het bord wordt toegevoegd?’ Carlsen begreep hoe belangrijk dit verschil is. Met een zwarte koning op g1, een witte koning op h3 en witte paarden op g3 en e0 staat zwart mat. Carlsen was de sterkste schakel in het MC Hammer-team. Hij kende de namen van Kasparovs kinderen en hij wist dat de witte opbouw die begint met de zetten 1. f4, 2. Pf3, 3. g3 en 4. Lg2 door de IJslandse grootmeester Henrik Danielsen na een lang verblijf op Groenland de IJsbeervariant is genoemd. Ook herkende Carlsen alle min of meer beroemde partijstellingen. Hoewel beroemd? Weinig schakers zullen weten wie de in de jaren 1970/’80 bijna onverslaanbare Zweed Ulf Andersson tien vrije zetten gaf en de partij desondanks won. Carlsen wist dat de Engelsman Michael Basman degene was die Andersson zo te kijk had gezet:
Andersson – Basman, Hastings 1974/75.
14. h3 Kg8 15. Kh2 Kh7 16. g4 Kg8 17. Lg3 Lb7 18. e3 La8 19. a3 Lb7 20. f4 La8 21. Td2 Dd6 22. f5 Dd8 23. Lf4 Lb7 Basman won de partij bij de 53ste zet.
Hammer zorgde voor enkele waardevolle bijdragen. Hij wist dat de opening 1. e4 a6 2. d4 b5 de naam St. George draagt en hij kende het mat van Anastasia. Geen wonder, in een WK-toernooi voor spelers onder de 14 jaar was hij zelf slachtoffer van het mat tegen … Carlsen.
Hammer – Carlsen Chalkidiki 2003
1. Pf3 d6 2. d4 Pf6 3. Pbd2 g6 4. e4 Lg7 5. Ld3 0-0 6. 0-0 Pc6 7. c3 e5 8. h3 Ph5 9. dxe5 Pf4 10. Lb5 Pxe5 11. Pxe5 Dg5 12. Pg4 Dxb5 13. Pb3 Pe2+ 14. Kh1 Lxg4 15. hxg4 Tae8 16. Le3 Txe4 17. Te1
17 … Dh5+! Wit gaf op. Na 18. gxh5 Th4 ontstaat het mat van Anastasia.
Reykjavik Open (slot)
“Dit is de mooiste overwinning in mijn carrière,” glunderde Erwin l’Ami na zijn zegetocht in het altijd sterk bezette Reykjavik Open. Hij had zelfs, met 8,5/9, in de laatste ronde uitzicht op een historisch Elo-record (de zogeheten Toernooi-Prestatie-Rating, TPR) van boven de 3000 (!) en daar zou ook wereldkampioen Magnus Carlsen, Elo 2860, trots op zijn geweest. Maar het liep anders. “De zekere toernooiwinst haalde de scherpte uit mijn spel en ik verloor zelfs nog.” Al doende kwam hij op een indrukwekkende eindscore die hem weer terugbracht naar de vierde plaats op de Nederlandse lijst. “Zo’n buitengewone prestatie gaat altijd gepaard met geluk, alles viel mijn kant op”, relativeerde Erwin naderhand zijn monsterscore. “Na de overwinning op Mamedyarov (zie vorige week HB) begon ik door te krijgen dat er mooie dingen konden gebeuren. Bovendien gaf de concurrentie links en rechts halfjes weg.” Toen kwam de partij tegen Granda Zuniga in de achtste ronde.
(aantekeningen gebaseerd op commentaar Erwin).
J. Granda Zuniga – E. l’Ami, na 29…Le8-f7
In de periode voor de tijdnoodfase werd ik overspeeld.30.Pb4! axb4!? Ik moest wel, nu had ik in ieder geval een paar gedwongen zetten en mijn verdediging is door minder materiaal makkelijker te voeren.31.Txa7 Txd4 32.Lxc6 Txc4 33.Tee7 Tc1+ 34.Kg2 Lc4 35.La4?! Logisch, zeker onder tijdsdruk, om die b-pion onder controle te houden maar wit geeft zijn voordeel grotendeels weg. Na 35.Kh3! wordt 35…Lf1+ met 36.Lg2 opgevangen en 35…Tc2 36.Tg7+ Kh8 37.Tgb7 Txf2 38.Lb5 Le6 39.Tb8 Kg8 40.Te7! Ld5 41.Te2 vertrouw ik ook niet. 35…b3 36.Tab7 Ld5+ 37.Kh3 g5!!
Gespeeld met 6 seconden op mijn klok. Nu slaat het ineens om! Zwart heeft een gevaarlijke aanval.38.fxg5 fxg5 39.Lxb3? Dat is niet goed. De beste voortzetting was 39.Le8 Tg1 40.Lf7+ Lxf7 41.Txf7 b2 42.Txf8+ met remise.
39…g4+ 40.Kh4 Pg6+ 41.Kg5 Pxe7 42.Lxd5+ Pxd5 43.Kxf5 Tc2 44.Kxg4 Txf2 Het is de vraag of dit eindspel objectief gewonnen is maar l’Ami won wel na zo’n veertig zetten. De volgende ronde was tegen Hrant Melkumyan, een jonge ambitieuze speler en de vaste secondant van Aronian.
E. l’Ami – H. Melkumyan, na 19…Tab8.
Zwart heeft comfortabel spel. Nu lag 20.f4 het meest voor de hand maar na 20…Lg7 21.Le1 a6 gevolgd door Td7 en Tbd8 staat zwart nog beter. Ik kan geen groot centrum neerzetten omdat e5 altijd met f6! beantwoord wordt; c3 blijft een zorgenkindje. Ik besloot dus tot een lelijke zet 20.Lf4!? Lxf4 21.gxf4 Dc7 22.Dc1 a5 23.a3 b4? Dat is te optimistisch. Gewoon alle zwaktes in leven laten met 23…Dc5 houdt wit onder druk. 24.axb4 axb4 25.Txb4 Txb4 26.cxb4 c3 27.De3 Tb8 28.Tc1 c2 29.Dd2 Dc4 30.Dxc2 Dxb4 En ik verzilverde mijn pluspion op de 80e zet. Ik wist met 8,5/9 echt even niet wat ik meemaakte. Natuurlijk wilde ik in stijl het toernooi afsluiten maar ik had niet meer dezelfde focus.
E. l’Ami – P. Eljanov, na 23…Tac7
Er is werkelijk niets aan de hand na 24.Tac1 en 25.Tfd1. 24.Lxc5? Txc5 25.Lxa6 Tc3 26.Df2 Txb3 27.Tfd1 Ta3 28.Lf1 h5? Simpel 28…Dc7 met pionwinst. 29.a6 h4 30.f4? De laatste kans was 30.h3 en het de twee vrijpionnen houden elkaar in evenwicht. Nu niet meer.30…g6 31.Tac1 Tb8 32.Td2 b3 33.h3 Ta2 34.Tb1 Tc8 35.Kh2 Txd2 36.Dxd2 Tc2 37.Da5 Kg7 38.a7 Ta2 39.De1 Txa7 40.Le2 Ta2 en ik gaf op. Ik ben bang dat dit succes een once-in-a-life-time ervaring was maar ik heb dat dus wel meegemaakt.
Resultaten Nederlanders Reykjavik Open
1.l’Ami 8,5 32.Welling 6,5 117.Bersselaar, Eijk, Tolhuizen, Stam 5 187.De Winter 4
Een mens is nooit te oud om iets nieuws te ontdekken , zo was ik niet op de hoogte van het bestaan van Verlag Die Werkstatt uit Göttingen (www.werkstatt-verlag.de) en bij het kijken op de site viel ik van de ene verbazing in de andere . Zo publiceerden ze daar een onafzienbare rij boeken over het Duitse voetbal, vooral over Traditionsvereine , net zo’n onvertaalbaar woord als Slachtenbummler. Tot mijn vreugde ontdekte ik niet minder dan 6 boeken over mijn favoriete Duitse club, de FC Sankt Pauli uit Hamburg.
Ik hoor enigen al mompelen: ik dacht dat ik een schaakrubriek ging lezen, welnu , daar komt ie: Het leuke boek van Martin Breutigam Himmlische Züge (isbn 978-3-7307-0087-7) met 140 schaakopgaven, per pagina 1 ,gekoppeld aan een leuk verhaaltje of een anekdote . En wie de pagina op zijn kop houdt kan de oplossing lezen maar het is natuurlijk leuker die zelf te vinden . De partijstellingen stammen uit grootmeesterpartijen uit de jaren 2010/2013 en zijn soms makkelijk maar dan is het egoversterkend dat je direct ziet waar een wereldkampioen lang over nadacht. Daarnaast ook moeilijke waar je echt bord en stukken bij moet pakken. Het is ongeveer als de schaakrubriek van grootmeester Helmut Pfleger in Die Zeit, de Duitse kwaliteitskrant die zoveel aan schaken doet, meer in ieder geval dan welke Nederlandse krant ook. Al met al een formule die het boek van het Verlag Die Werkstatt een genoegen maakt om bv in de trein mee te nemen en sta je dan weer eens een keertje stil ben je de enige in de coupé die niet moppert maar rustig doorgeniet.
Waarom niet weer eens een partij van Giri, zo schreef een lezer mij. Ja, als er weer eens een landgenoot aan de top staat willen we het weten , ook al lopen er nog geen supporters in oranje gehuld door de speelzaal. Ook de majesteit hebben we nog nooit met zijn pilsje in de hand aangetroffen bij het TATA-toernooi. Maar vooruit dan: Giri –Kramnik , ook al is het blitz. 1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3.Pc3 Pf6 4.h3 in snelschaken kan ( bijna ) alles Lb4 5. Ld3 0-0 6. 0-0 d6 7. a3 Lxc3 8.dxc Pe7 Kramnik wil actief worden op de koningsvleugel 9. a4 h6 10.a5 Pg6 11. c4 Le6 12. Le3 Pd7 13. b4 ( verhindert Pc5) Pf4 14. Te1 toch even ruimt voor de koning Df6 15. Lf1 g5 de beuk erin 16. Kh2 Kh8 17. a3 Pxh3 Kramnik denkt zich alles te kunnen veroorloven in deze aanval maar dat blijkt te optimistisch:18. Lxh3 g4 19. Lg2 gxf3 20. Lxf3 Lxc4 welke koning is nu onveiliger 21. Kg2 Kg6 22. Th1 Th8 23. Th4 Pf8 wit kan veel makkelijker een aanval opbouwen dan zwart 24. Dd2 Pe6 25. Dc3 Lb5 26. Tah1 Kf8 zwarts koning kiest het hazenpad 27. Lg4 Lc6 ( 27..Ke7 28. Txh6 Txh6 29. Txh6 Dg7 30. Lxe6 fxe6 31. Dxc7+) 28. Lxe6 Dxe6 29. b5 Lxb5 nu is ook de c-lijn open voor de dame 30. Txh6 Txh6 31. Txh6 Dg4 32. f3 wit had ook rustig via Th8+ de toren kunnen winnen 32..Dg7 33. Dxc7 Dxd6+ 34. Th5 1-0 Hoewel vooral de laatste zetten duidelijk blitzen is het toch topschaak op niveau. Hoe ver zal Giri komen?
Probleem 2522 is een driezet van Bron, dat klinkt Nederlands maar de voornaam is Vladimir…
K6k/p3Np1B/7B/bp1R2N1/2p1p1p1/1r1n2p1/3rp3/3q3n w – – 0 1
En de sleutelzet van 2520 is!: Kg7!
Competitie was nog nooit zo spannend
Het is lang geleden dat de Meesterklasse van de KNSB-competitie zo spannend was als dit jaar. De competitie staat vanaf halverwege de jaren zeventig bekend om de alleenheersers: Rotterdam, De Variant (Breda), HSG (Hilversum) en En Passant (Bunschoten-Spakenburg). Soms was er spanning tussen de nummers een en twee en er kwamen zelfs twee outsiders tussendoor: Groningen werd kampioen in 2007 (wel met Kramnik, Ivantsjoek en enkele andere wereldtoppers) en Voerendaal in 2012. Maar de situatie van nu is de laatste veertig jaar niet voorgekomen. Twee ronden voor het einde zijn er twee ploegen met tien punten (Charlois Europoort en BSG) en twee met negen (HMC Calder en En Passant). Ook nog eentje met acht (Utrecht), maar die kan alleen in theorie kampioen worden. En Passant is net iets zwakker dan in de twee superieure voorgaande jaren. BSG is net ietsje versterkt en ziet bovendien in iedere wedstrijd het kwartje net de goede kant uit vallen. De grootste overwinningen van de Bussumers zijn er twee van 6-4 tegen de huidige nummers negen en tien. Ongelofelijk, dat je dan gedeeld eerste kunt staan. Charlois Europoort speelde vorig jaar nog in de eerste klasse. Het is een team van talentvolle jonge Rotterdammers, aangevuld met een paar Belgen en Fransen die ze uit de Belgische competitie kennen. Plus Loek van Wely en Erik van den Doel voor het zware werk. HMC Calder is misschien nog wel de meest degelijke ploeg, maar verloor vorige week van BSG. Met 5,5-4,5, weer zo’n kleine uitslag. Wie er kampioen wordt? Niemand kan daar een zinnig woord over zeggen. Dat maakt de laatste twee ronden zo leuk.
Een van de leukste partijen van de ronde van vorige week werd gespeeld door Michael Riemens. Zijn ploeg Groninger Combinatie gaat wel vrijwel zeker degraderen. Maar het gaat in het schaken ook om plezier en dat had hij in deze partij.
Taha Yasen-Riemens
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 0-0
Normaal is 4…d6, dus deze zet is een uitdaging aan wit: jaag mijn paard maar naar de achterste rij. Riemens liet zich hierbij inspireren door een beroemde partij van Fischer (met zwart) tegen de Chileen Letelier op de Olympiade van 1960.
5.e5 Pe8 6.f4 d6 7.Pf3 c5 8.dxc5 Pc6
Zwart wil zijn stukken ontwikkelen terwijl wit vooral pionzetten doet. Daar heeft zwart nu ook een pion voor over. Een witspeler die dit nog nooit heeft gezien, begrijpt waarschijnlijk niet waarom hem dit in de schoot geworpen wordt.
9.cxd6 exd6 10.Pb5
Logisch. Nog een aanval op d6 en dameruil lonkt, wat prettig lijkt als je een pion voorstaat. Dat blijkt in deze partij echter niet zo prettig te worden.
10…Lf5 11.Le3 dxe5 12.Dxd8 Txd8 13.fxe5 Pxe5 14.Lc5
Dat wint toch ook nog een kwaliteit? Of niet?
14…Pxf3+ 15.gxf3 Lxb2 16.Td1 Txd1+ 17.Kxd1 a6
Nu blijkt hoe sterk zwarts lichte stukken zijn, onder aanvoering van zijn loperpaar. Na 18.Lxf8 Kxf8 is wits paard gevangen.
18.Pa3
18…Pd6
Op deze opmerkelijke manier ontkomt zwart aan kwaliteitsverlies. Na 19.Lxd6 Td8 wint hij zijn stuk terug, want 20.c5 Lxa3 21.Ke1 b6 maakt het alleen nog maar erger voor wit.
19.Ke2 Te8+ 20.Kf2 Pc8
Plotseling is het afgelopen. Wit geeft het op. Zijn paard kan nog steeds nergens naartoe en zwart gaat dat stuk winnen na b6 en a5.
|
Voor beginners A6668 Wit aan zet moet wat doen?
|
Voor gevorderden B6668 Na welke witte zet moet zwart het opgeven?
|
De laatste twee driezetten uit het winterpuzzelblad hebben weinig materiaal op het bord. Probleem 5 is een miniatuur, omdat deze maximaal zeven stukken heeft.
De sleutelzet is 1. Pbc4! Zwart is in tempodwang. Speelt zwart 1. …La8 dan speelt wit 2. a4, met de dreiging 3. Da3 mat. Zwart kan nog 2. …Kxa4 spelen, maar dan is 3. Db3 mat. Speelt zwart 1. …Ld5 dan kan zwart het plan van wit via a4 verstoren door te slaan op c4. Na 1. …Ld5 speelt wit 2. Db3 schaak, Kc5 en wit speelt 3. Db6 mat. De zwarte loper blokkeert een belangrijk vluchtveld van de zwarte koning op de derde zet. Dit thema gebeurt ook na 1. …Lc6, waarop 2. Da3 schaak, Kb5 en 3. Da5 mat volgt. Ook na 1. …Ld4 blokkeert zwart een vluchtveld: 2. Db6 schaak, Kc3 en 3. Db2 mat. Gaat de loper schuin rechts naar voren, bijvoorbeeld 1. …Lh7 dan gaat het mat met 2. De5 en 3. Da5 mat. De componist heeft in het probleem ook nog een verleiding ingebouwd. Na 1. Pdc4? dreigt wit met 2. a3 schaak, Kb5 en 3. Db6 mat te spelen. Zwart weerlegt dan met 1. …Ld3! Een mooi gevecht tussen witte dame en zwarte loper met drie blokkades.
De oplossing is 1. Dh4!, met alweer zetdwang. De zwarte pion van f2 kan op verschillende manieren promoveren. Op 1. …fxg1D speelt wit 2. Dc4 schaak, Kxe1 en 3. De2 mat. Op 1. …fxg1P speelt wit 2. Dh1, Kxe1 en 3. Dxg1 mat. Promoveert zwart naar links dan komt er op 1. …fxe1D 2. Dh3 schaak, Kxg1 en 3. Dg2 mat. De minorpromotie naar paard 1. …fxe1P loopt ook mat: 2. Tf2 schaak, Kxg1 3. Dh2 mat. Op 1. …Kxg1 doet wit 2. g4 en na 2. …f1D komt er 3. Dh2 mat en na 2. …f1P 3. Tg2 mat. Zwart kan ook nog spelen 2. …fxe1 maar dan is het altijd mat door 3. Dxe1, onafhankelijk welk stuk wit neemt voor promotie. De zwarte koning kan ook het paard slaan: 1. …Kxe1. Dan speelt wit 2. Dd4. Nu komt er op 2. …f1D 3. Dd2 mat en op 2. …f1P 3. Lf2 mat. Op 2. …fxg1 is 3, Dxg1 mat en op 2. …Kf1 is 3. Dxf2 mat. Een prachtig promotie spektakel.
Mooi puzzeltje, die moeilijke in het AD!