Topalov blijft ongenaakbaar

In het Norway Chess Tournament lijkt koploper Topalov niet meer te houden. De voormalige wereldkampioen heeft in dit toernooi alle wind in de zeilen.

Na zijn fortuinlijke zege in de eerste ronde tegen Carlsen bond hij de ene na de andere tegenstander aan zijn zegekar. In de vijfde ronde ging de andere Noor, Jon Ludvig Hammer, onder het juk door. Gezegd moet worden dat het na 73 zetten potremise stond en dat Hammer nog één simpel zetje van de puntendeling af was. Maar hij sneed zichzelf jammerlijk in de vingers met een afschuwelijke zet die hem meteen tot opgave dwong. Een ronde later was Grischuk het slachtoffer van de Bulgaar. Die koos voor een wat al te frivole paardzet en werd even later daarvoor gestraft. De Rus verloor een stuk waar hij slechts twee pionnen voor terugzag. Maar de pionnen bleken van generlei waarde; de zwarte stukken domineerden niet lang daarna het hele bord.

De vijfde ronde gaf wel de wederopstanding te zien van wereldkampioen Magnus Carlsen die eindelijk zijn eerste volle punt mocht noteren. Het was diezelfde Grischuk die de Noor aan zijn punt hielp. Onze landgenoot Anish Giri blijft zich keurig handhaven op ‘plus één’. Hij speelde zowel tegen Vachier-Lagrave als tegen Aronian een evenwichtige partij waarin nergens het evenwicht verbroken werd.

VIJFDE RONDE

De partij tussen Hammer en Topalov was een doldrieste partij, waarin de Noor middels een stukoffer lange tijd alle kansen aan zijn zijde leek te hebben. Topalov verdedigde zich echter uiterst taai en hij had het stuk nog altijd weten te behouden, hoewel daar drie pionnen van zijn tegenstander tegenover stonden. Die had aan het eind de laatste zwarte pion kunnen ruilen, zodat de welverdiende remise een feit zou zijn geworden. Maar, zoals hierboven al beschreven, greep hij jammerlijk mis.

Voor Magnus Carlsen was het eindresultaat heel wat beter, hoewel hij hier hard voor moest werken. Lange tijd had hij helemaal ‘niets’ tegen Alexander Grischuk, maar de Rus kwam – zoals te doen gebruikelijk bij hem – in tijdnood. Dat nijpende gebrek aan tijd greep Carlsen aan om de stelling te compliceren met een pionoffer. Met zijn ver opgerukte vrijpion op d6 wist hij zodanige onrust te veroorzaken dat Grischuk uiteindelijk het hoofd niet boven water wist te houden.

Anish Giri bleef goed overeind tegen de Fransman Maxime Vachier-Lagrave, tegen wie hij erin slaagde met zwart om zijn openingsproblemen snel op te lossen, waarna hij een volkomen gelijkwaardig eindspel moeiteloos naar de remise loodste. De man die in de hoek zat waren de klappen vielen, de Armeniër Levon Aronian, liet deze ronde zijn tanden zien. Hij versloeg de Amerikaan Fabiano Caruana in een problematisch paardeindspel.

ZESDE RONDE

Veselin Topalov lijkt aan zijn tweede jeugd begonnen te zijn. Hij won opnieuw, ditmaal met zwart van Alexander Grischuk. De Rus kreeg gisteren al klop van Carlsen en nam tegen Topalov ook niet een handige beslissing. Zijn beide paarden raakten in de problemen en na Topalov’s knappe zet 17… g5! moest hij na een paar zetten een stuk inleveren. De compensatie verdween snel als sneeuw voor de zon en daarmee staat de Bulgaar zomaar ineens op 5½ uit 6. Wie moet hem afstoppen? Is het Caruana in de volgende ronde? Of moet onze eigen Giri het gaan doen in ronde 8? Of kan wellicht Anand de Bulgaar nog onderuit halen in de laatste ronde? De Indiër sluipt op kousenvoeten naar boven. Een remise tegen Nakamura liet hij volgen door een prachtige koningsaanval tegen Vachier-Lagrave. De Fransman kreeg een stukoffer op h6 om de oren. Wellicht had hij zich abusievelijk verlaten op het ogenschijnlijk briljante verdediging, die echter door een werkelijk geniale aanvalsvoortzetting van Anand weerlegd werd. Een zeer onderhoudende partij!

De tussenstand na 6 ronden:

ANALYSES

RONDE 5

Vachier Lagrave, M. – Giri, A.

1. c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 c6 4. e3 Pf6 5. Pf3 Pbd7 6. Dc2 Ld6 7. Ld3 O-O 8. O-O e5

Deze vroegtijdige opmars lijkt tegenwoordig te aangewezen weg naar gelijkspel.

9. cxd5 cxd5

10. e4 10. Pb5 Lb8 11. dxe5 Pxe5 12. Pxe5 Lxe5 13. Ld2 lijkt wit een klein voordeeltje te verzekeren (vanwege de geïsoleerde pion op d5) maar dat blijkt in de praktijk wat lastig uit te buiten.

10…exd4 11. Pxd5 Pxd5 12. exd5 h6 13. Pxd4 Dh4 14. Pf3 Dh5 15. Lh7+ Kh8 16. Df5 Dxf5 17. Lxf5 Pf6 18. Lc2

18…b6

Er is inmiddels uitgezocht hoe zwart de stelling weer in evenwicht kan brengen. De pion op d5 moet via b7 verder onder schot genomen kunnen worden. 18…Lg4 niet toereikend is. In de partijen Sokolov-Piket, 1996 en Chernin-Savchenko, 1996 ging beide zwartspelers de mist in.

19. La4

Vachier-Lagrave probeert iets nieuws. 19. Td1 Lb7 kwam voor in Mamedyarov-Anand, 2013, maar wit kwam ook niet verder dan remise.

19…Lb7 20. Lc6 Lxc6 21. dxc6 Tac8 22. Le3 Txc6

De pion is weer in bevriende handen en de symmetrische pionnenstructuur verzekert zwart van een comfortabele verdediging.

23. Tad1 Te8 24. Ld4 Lf8 25. g3 Kg8 26. Kg2 Pe4 27. Tfe1 Tce6 28. Te3 Pc5 29. Ta3 a5 30. Te3 Td8 31. Tc1 Txe3 32. Lxe3 Pd3

33. Tc3

Na de tekstzet gaat er teveel van het bord. Hij had duidelijk ook geen zin in 33. Tc2 waarna zwart simpel remise kan maken: 33…Lc5 34. Lxc5 Pxc5 en hier valt helemaal niets te bereiken voor wit.

33…Pxb2 34. Lxb6 Pa4 35. Lxd8 Pxc3 36. Lxa5 Pxa2

Met drie tegen drie pionnen op een vleugel hadden de stukken nu al opgeborgen mogen worden. Voor de vorm speelt de Fransman nog even door.

37. Pd4 Pc1 38. Ld2 Pd3 39. Pf5 h5 40. h3 f6 41. Kf3 Kf7 42. Ke2 Pe5 43. Lc3 Pc6 44. g4 hxg4 45. hxg4 g6 46. Pd4 Pxd4+ 47. Lxd4 Ke6 1/2-1/2

Carlsen, M. – Grischuk, A.

1. Pf3 c5 2. e4 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. g3 e5 7. Pde2 Le7 8. Lg2 b5 9. Pd5 Pbd7 10. Pec3 Lb7 11. a4 Pxd5 12. Pxd5 Pf6 13. axb5 Pxd5 14. exd5 axb5 15. Txa8 Dxa8

Zwart heeft de opening uitstekend behandeld, want hier heeft hij geen enkel probleem.

16. Dd3 O-O 17. O-O De pion is vergiftigd met het oog op de volgende variant: 17. Dxb5 Da1 18. O-O La6 en zwart wint een kwaliteit: 19. Ld2 Da2!

17…Lc8 18. Le3 Ld7 19. Tc1 h6 20. Dd1 Db7 21. Ta1 Ta8 22. h4 Ta6 23. b3

23…Ld8 Riskant is het ‘vastleggen’ met 23…b4 want zwart heeft nu vrijwillig een zwakke pion op b4 gecreëerd. 24. Txa6 Dxa6 25. Ld2 en nu moet zwart alert blijven om niet in het nadeel te geraken. Met 25…Lf5! lijkt dat te kunnen: 26. Lxb4 Da2 27. c4 Dc2 en zwart wint de pion terug.

24. c4 bxc4 25. bxc4 Lb6

Al met al gaan er de nodige stukken van het bord en oppervlakkig gezien zou je denken dat de puntendeling voor zwart in zicht komt. Maar nu blijkt de klasse van Carlsen. Uit het niets tovert hij een wending tevoorschijn die hem een fiks voordeel oplevert.

26. c5! Lxc5 27. Lxc5 dxc5 28. d6

Deze vrijpion is bijzonder lastig te bestrijden door zwart, die zelfs (tijdelijk) een pion meer heeft.

28…Db6 29. Txa6 Dxa6 30. Ld5 Dc8?! Gezien de partij was 30…Db6! de juiste verdediging. Een mogelijk vervolg zou dan 31. Df3 Db1+ 32. Kg2 Dg6 33. h5 Df5 34. Da3 kunnen zijn. Het lijkt erop dat zwart stand houdt.

31. Db3 Le8

Wat passief allemaal wat Grischuk doet, maar vooralsnog lijkt er hier ook weinig aan de hand.

32. Dc3

Zo wint wit in elk geval zijn pion terug.

32…c4 Na het veiligere 32…Df5 33. Dxc5 g5 34. hxg5 hxg5 35. De3 blijft het toch allemaal wat onaangenaam voor zwart.

33. Lxc4 Ld7 34. Db3 De8 35. Df3

Carlsen blijkt plaagstootjes uitdelen. Zwart heeft grote moeilijkheden om alles bij elkaar te houden.

35…Kf8 Ook na 35…e4 36. Db3 Kf8 37. Kh2 kan wit het eindeloos blijven proberen.

36. h5 Kg8

Grischuk volhardt in passiviteit. Wellicht viel 36…e4 37. Da3 e3 38. fxe3 De4 te proberen. In elk geval krijgt zwart de broodnodige activiteit.

37. De4 Lc6 38. Ld5

Ruil van de lopers levert een vrijwel gewonnen dame-eindspel op.

38…Ld7 39. Kg2 Kh8 40. f4

Dat was zijn idee. Dameruil levert min of meer stukwinst op.

40…exf4?

Grischuk gaat nu definitief door de knieën. De enige zet is 40…f6! waarna wit nog een lastige technische klus voor de boeg heeft; als het überhaupt al te winnen valt voor wit.

41. Dxe8+ Lxe8 42. Lxf7!

Heeft hij deze tactische grap gemist?

42…Lc6+ 43. Kf2 fxg3+ 44. Kxg3 Ld7

Een mooie sterke zet, die de zwarte koning gevangen houdt in zijn kooi.

45. Lg6!

En zwart gaf zich gewonnen. Hij staat kansloos tegen een koningsmars naar c7, waarna hij zijn loper moet inleveren. Dat wordt duidelijk na 45. Lg6! Kg8 46. Kf4 Kf8 47. Ke5 Kg8 48. Kd4 Kf8 49. Kc5 Kg8 50. Kb6 Kf8 51. Kc7 Lg4 52. d7 Lxd7 53. Kxd7 (zie analysediagram)

Dit eindspel zou normaal gesproken remise zijn als zwart de pionnen op g7 en h6 niet zou hebben gehad. Maar nu hij ze wel heeft , kost hem dat de kop! 53…Kg8 54. Ke7 Kh8 55. Ke8 Kg8 56. Lf7+ Kh8 57. Kf8 Kh7 58. Lg6+ Kh8 59. Le4 (zie analysediagram)

Nu is hij pat gezet en dan is een pionzet verplicht: 59…g5 60. hxg6 h5 61. g7#

1-0

Hammer, J. – Topalov, V.

Na een lange en enerverende partij, waarin de tweede Noorse topspeler, Hammer, de ‘gelijkmaker op de schoen’ heeft, grijpt hij ineens jammerlijk mis.

74. Kc6??

Wat een verschrikkelijke zet en wat zal hij hier nachtmerries aan overhouden… Met 74. f5! gxf5 75. Ke5 zou Hammer een welverdiend half puntje aan deze door hem prima gespeelde partij hebben overgehouden. Zou de druk op de Noren in eigen land hen allebei te groot worden? De televisie is elke dag aanwezig en dat schept verwachtingen…

74…Ke6 Na 74…Ke6 75. Kb7 Le3 76. a7 Lxa7 77. Kxa7 Kf5 is de witte koning veel te laat terug: 78. Kb6 Kxf4 79. Kc5 Kxg5 80. Kd4 Kf4, derhalve opgegeven door wit.

0-1

RONDE 6

Grischuk, A. – Topalov, V.

1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. f3 c5 5. d5 O-O 6. e4 d6 7. Pge2 b5 8. Pf4 exd5 9. cxd5 a6 10. Le2 Pbd7 11. O-O c4 12. Le3 Lc5 13. Lxc5 Pxc5 14. b4 cxb3 15. axb3 b4

Waarschijnlijk het kritieke moment in de partij. Het witte paard op c3 moet kiezen waarheen het moet.

16. Pb5?!

Hier gaat Grischuk m.i. de mist in.

16. Pb1

16. Pa4 komen allebei in aanmerking waarna het ongeveer gelijk zal staan.

16…Db6 17. Kh1 g5!

Sterk gezien. Het andere paard heeft ineens geen goed veld tot zijn beschikking.

18. Dd4

Grischuk moet gaan vissen in troebel water.

18. Pd3 kan uiteraard niet vanwege 18…Dxb5

18. Ph3 faalt natuurlijk op 18…Lxh3 19. gxh3 axb5

18…Pcd7 19. Dxb6 Pxb6

Omdat Ta8 nu gedekt staat hangt Pb5 ook ineens. Wit moet een stuk inleveren tegen een paar pionnen, maar Topalov weet feilloos aan te tonen dat het stuk van meer waarde is dan de pionnen.

20. Pc7 Ta7 21. Pb5 Te7 21…Td7 was nog nauwkeuriger.

22. Pxd6 gxf4 23. Lxa6 Td8 24. Lxc8 Txd6 25. Lf5 Pbd7 26. g3 fxg3 27. Tg1 Kf8 28. Txg3 Pc5 29. Lh3 Te8 30. Tb1 Ph5 31. Tg5 Pf4 32. Lf1 Ta8 33. Lc4 Ta2 34. Tg4 Th6 35. h4 Pfd3 36. Tg2 Txh4+ 37. Kg1 Ta7 38. d6 Th6 39. Th2 Txd6 0-1

Giri, A. – Aronian, L.

1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Lb4

De Ragozinvariant van het Damegambiet is anno 2015 de mode. Dat kon Sosonko ook niet vermoeden toen hij in de jaren ’70 en ’80 voor dit systeem opteerde.

5. Lg5

5…dxc4

Misschien een slimme keuze. Nu ontstaat er een stelling waarin verplicht is iets te moeten ondernemen. Wit komt min of meer gedwongen een pion achter en moet daar compensatie voor zoeken. Met 5…h6 gaat zwart over in een van de hoofdvarianten.

6. e4 c5 7. Lxc4 cxd4 8. Pxd4 Lxc3+ 9. bxc3 Da5 10. Lb5+ Pbd7 Ook het alternatief 10…Ld7 wordt vaak gespeeld.

11. Lxf6 Dxc3+ 12. Kf1 gxf6

Het ziet er allemaal wat merkwaardig uit als je dit voor de eerste keer ziet. Het is echter al heel wat keren eerder gespeeld. Zwart heeft een pion meer en wits rokade is verhinderd. Maar zijn stukken kunnen moeilijk ontwikkeld worden en hij heeft met … gxf6 een lelijke verzwakking moeten toelaten.

13. h4

Deze zet dient ertoe om vooral Th1 zo snel mogelijk in het spel te betrekken. Tevens wordt zo ook een mogelijk korte rokade onaantrekkelijk gemaakt voor zwart.

13…a6 14. Th3 Db4 14…Da5 De oudere zet.

15. Le2 Pe5 16. Tb1

Met de tegenwoordige engines kan worden uitgezocht dat deze torenzet de voorkeur verdient.

16. Tc1 kwam o.a. voor in Grischuk-Kramnik, 2011.

Ook 16. h5 is een aantrekkelijke zet; in Gelfand-Naiditsch, 2008 was de witspeler hier succesvol mee.

16…Dd6

Deze stelling is ook al een tijdje onderwerp van discussie.

17. Dd2

Bij mijn weten de nieuwe zet. 17. Tc3 werd eerder toegepast, onder meer in een partij Ramirez Alvarez – Macieja, 2013.

17…Ld7

De enige zet om in elk geval te proberen de stukken in het spel te betrekken. Maar dan wint wit zijn pion terug en kan hij redelijk risicoloos op winst spelen.

Op 17…Pc6?! zal Giri ongetwijfeld 18. Td3 hebben gepland. Hij moet dan nog wel even gekeken hebben naar 18…Dh2!? dat pardoes mat in één dreigt. [18…Pxd4? 19. Txd4 De7 20. Dh6 en zwart ondervindt grote problemen om zijn spel te bevrijden.] 19. Pf3! Dh1+ 20. Pg1 en ook hier heeft zwart het moeilijk.

18. Txb7 Lb5 19. Tb3 Tc8 Ook 19…Tg8 was mogelijk, maar wit blijft beter staan.

20. Lxb5+ axb5 21. Db4 In aanmerking kwam ook 21. T7xb5 en dan lijkt het erop dat zwart het beste verder kan gaan met het verrassende 21…O-O! 22. Tg3+ Pg6 23. h5 Tfd8 24. Tb4 e5 en zwart houdt zich staande.

21…Dxb4 22. Txb4 O-O 23. T7xb5

Wit heeft een pionnetje verdiend, maar kan hij er ook zaken mee doen?

23…Tfd8 24. Ke2 Kg7 25. Ta4

Na deze zet glijdt de partij af naar remise. Aronian heeft waarschijnlijk goed ingeschat dat hij gewoon die a-pion achter mag staan om toch een redelijk comfortabele remise te behalen. Ook 25. Tb7 Kg6 26. f4 biedt vermoedelijk niet voldoende winstkansen.

25…Ta8 26. Tbb4 Tdb8

27. Pb3

Nu verdwijnt de pluspion van het bord en kan de vrede getekend worden. 27. Txa8 Txb4 is het duidelijk ook niet voor wit.

27…Txb4 28. Txb4 Txa2+ 29. Pd2 Kg6 30. g3 h5 31. Td4 f5 32. exf5+ Kxf5 33. Tf4+ Kg6 34. Td4 Kf5 35. Tf4+ Kg6 36. Td4 1/2-1/2

Anand, V. – Vachier Lagrave, M.

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. h3 e6 7. g4 h6 8. Lg2 Pc6 9. Le3 Le7 10. f4 Pd7 11. O-O Pxd4 12. Dxd4 O-O 13. Dd2 Tb8 14. Pe2 b5 15. Tad1 Dc7 16. f5 Pf6 17. Pg3 Lb7 18. Kh1

18…Tbd8 Als hij had geweten wat hem boven het hoofd hing, had hij hier vermoedelijk wel 18…Kh7 gespeeld.

19. Lxh6!

In een vluggertje wordt een dergelijk stukoffer zonder nadenken gespeeld. Maar in een partij met normale bedenktijd tegen een speler met een rating boven 2700, zul je je wel even bedenken voordat je hiertoe overgaat.

19…gxh6 20. Dxh6

Twee pionnen plus aanval. Wat heeft zwart dan in petto?

20…d5

Dit valt het paard op g3 aan, het paard dat hard nodig is voor de aanval zou je zeggen.

21. g5!

Maar Anand blijkt zijn rekenkunsten nog niet verleerd. Het is de enige zet om het voordeel te behouden.

21…Dxg3 22. Td3

Dit was Anands basisidee. Hij staat weliswaar twee stukken achter, maar de zwarte dame moet wijken, de g-lijn gaat open met gxf6 waarna een van de torens via de g-lijn ingrijpt. Vachier-Lagrave denkt echter een belangrijke pijl op zijn boog te hebben, maar vermoedelijk heeft hij de geniale riposte van Anand gemist.

22…Ph5?

Deze op het eerste gezicht briljante verdedigingszet wordt hardhandig weerlegd.

Ook 22…De5 helpt hem niet uit de brand. Wit vervolgt zijn exercitie met 23. gxf6 Lxf6 24. Tf4! Lg7 25. Tg3 en zwart gaat mat.

Hij had ook 22…Pxe4 kunnen proberen en dan is 23. f6! het juiste antwoord. Na [Vooral niet 23. g6?? wegens 23…Dh4 en zwart pareert het mat en slaat de aanval af.] 23…Lxf6 24. Lxe4! Die moet wit ook voorzien hebben! 24…dxe4 25. Txg3 e3+ 26. Kg1 Lg7 27. Dh5 (zie analysediagram)

moet wit toch nog wat technische problemen oplossen. Zwart heeft een machtig loperpaar voor de dame en vooral zijn pion op e3 is uiterst irritant bijkomstigheid. Na 27…Ld4 28. Kh2 Td5 denk ik dat zwart nog bepaald niet kansloos is, hoewel ik me niet kan voorstellen dat wit ergens moet kunnen winnen.

23. g6!

Maar nu heeft hij buiten de waard (lees: Anand!) gerekend. De Indiër ontpopt zich in deze partij opnieuw als de uitstekende aanvalsspeler die hij vroeger altijd was. Hij kreeg niet vaak de kans, maar nu mag hij zijn kunsten etaleren. Na deze geweldige zet is de partij eigenlijk voorbij. Zwart moet grof materiaal inleveren om niet mat te gaan. De zwartspeler had uitstekend gezien dat zwart vrijwel op winst staat na 23. Dxh5? De5

23…fxg6 24. fxg6 Txf1+ 25. Lxf1

Het lijkt allemaal nog steeds niet zoveel bijzonders maar gek genoeg kan zwart zich niet fatsoenlijk verdedigen tegen de dreiging Dh7+.

25…Pf6

De enige manier maar dat kost een volle dame, waar zwart slechts twee stukken voor heeft. De rest had de zwartspeler zich kunnen besparen. De ‘ellende’ voor zwart is dat hij na 25…Df2 (dekt weliswaar het matveld op f7) toch mat gezet wordt: 26. Dh7+ Kf8 27. Dh8#

26. Txg3 dxe4 27. Le2 e3+ 28. Kg1 Lc5 29. Kf1

En hier streek hij de vlag.

1-0

(De foto’s zijn genomen van de toernooiwebsite)

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

4 Reacties

  1. Avatar
    Richard Vedder 22 juni 2015

    In de goeie ouwe tijd BOND men verslagenen aan de zegekar. Ze aan die kar rijgen zou tot ongewenst bloederige taferelen leiden…

  2. Avatar
    HermanGrooten 23 juni 2015

    Het verhaspelen van spreekwoorden en gezegden is mijn grote hobby :) Het is inmiddels aangepast. Anand kan nog echt wel schaken inderdaad!

  3. Avatar
    Lucas 23 juni 2015

    Topalov heeft 5½ uit 6 met een TPR van 3189!

    Ik wil niets suggereren, maar deze TPR komt wel in de buurt van de rating van Stockfish :D

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.