Vele verrassingen in Gibraltar
Bij al het geweld van het Tata Steel toernooi, hebben we een ander topevenement even links laten liggen. Maar in Gibraltar wordt momenteel het Tradewise Gibraltar Chess Festival
gespeeld. Op deze apenrots, die inderdaad tot Engels grondgebied behoort, vindt jaarlijks een ongelooflijk sterk open toernooi plaats dat met een fors prijzengeld een enorme aantrekkingskracht heeft op veel sterke spelers. Zo zijn er liefst tien spelers boven 2700 en zeker niet de minsten.
Vishy Anand is niet gewend zich zo in het strijdgewoel te moeten begeven (foto John Saunders op de toernooisite)
De Amerikaan Nakamura prijkt als nummer één bovenaan direct gevolgd door de Franse topspeler Vachier-Lagrave en ex-wereldkampioen Anand. Ook de twee Chinezen, Li en Yu mogen met hun respectievelijke ratings 2751 en 2747 er ook wezen. En dan hebben we het nog helemaal niet over het contingent grootmeesters en meesters wat daarachter komt. Meervoudig winnaar van dit ‘Congres’ is bijvoorbeeld de Britse topspeler Nigel Short.
De voormalige nummer drie van de wereld kreeg ook gevoelige nederlagen te incasseren (foto John Saunders op de toernooisite)
Aan vrouwelijke topspeelsters geen gebrek. Zij komen ook als bijen op de goed gevulde honingpot af. De dames doen het op het moment van schrijven behoorlijk goed. Menig topspeler heeft al wat te slikken gekregen van het vrouwelijk geslacht.
Hieruit blijkt maar weer dat een Open toernooi altijd heel andere koek is als een gesloten toernooi waarin de topspelers elkaar door en door kennen. En het spelen van zo’n evenement is voor sommigen, waaronder Anand, al decennia geleden. In de tachtiger jaren herinner ik me dat er in het Zwitserse Lugano jaarlijks ook zo’n vreselijk sterk bezet open toernooi werd gehouden. De sponsoring van een grote bank, lokte zelfs ex-wereldkampioen Boris Spassky en de toen nog nummer twee van de wereld, Viktor Korchnoi daar naartoe. Ook Jan Timman, de voormalige nummer twee van de wereld, speelde hier een keer mee.
Voor de topspeler, die niet gewend is om tegen iemand te spelen met een veel lagere rating, blijkt het psychologisch niet gemakkelijk. Want die tegenstander zal elke remisevariant aangrijpen om een halfje te versieren. Dus wat moet je dan doen als je tegen iemand speelt die je niet kent, maar die uit is op bloed. Deze situatie leverde in de eerste zeven ronden al veel verrassingen op.
Als we de stand opmaken na zeven ronden zien we dat de koppositie wordt ingenomen door niet minder dan zes spelers die allemaal 5½ punten hebben. Daar zit alleen Vachier-Lagrave bij; Nakamura staat op een vol punt achterstand en Anand is helemaal in geen velden of wegen te bekennen.
Stand aan kop na twee ronden:
De Indiër heeft het erg moeilijk in dit open toernooi. Hij moest in ronde 1 al meteen een halfje toestaan aan IM Szidonia Lazerne Vajda met de ‘bescheiden’ Elorating van slechts 2359. Na twee overwinningen en een nieuw halfje (ditmaal tegen GM Grigoriy Oparin (RUS, 2565) ging hij zelfs ten onder tegen de Franse GM Adrien Demuth (FRA, 2535). En nog was de lijdensweg niet ten einde. Een overwinning tegen de Tjech Vaclav Fiala (CZE, 2217) werd gevolgd door een nieuwe nul. Ditmaal voltrok IM Benjamin Gledura (HUN, 2515) het vonnis, nog wel in een kunstig gespeeld pionneneindspel. Zie ook mijn artikel over een verraderlijk pionneneindspel tussen Carlsen en Hou bij het laatste Tata Steel toernooi.
Ook de nummer één op rating, Nakamura heeft al vier remises moeten afgeven. Hij moet nog op stoom komen. Onder de Nederlanders bevinden zich twee IM’s: Stefan Kuipers en Xander Wemmers. Zij spelen een beetje een jojo-toernooi. Winnen van de wat zwakkeren, teruggeworpen worden door de sterkeren. Ik kan er over meepraten want zelf heb ik ook tweemaal in dit toernooi gespeeld. Van beide IM’s heb ik een aardige aanvalspartij geanalyseerd (zie hieronder).
Om een idee te geven van de kracht van het deelnemersveld hieronder de top-20 van de ratinglijst:
LEUKE FRAGMENTEN
|
|
|
Anand, Viswanathan – Demuth, Adrien
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 d6 5. O-O Lg4 6. h3 h5 7. Lxc6+ bxc6 8. d3 Lxf3 9. Dxf3 Df6 10. Dd1 g5 11. Pc3 Pe7 12. g3 Lg7 13. Kh2 Dg6 14. f4 exf4 15. gxf4 g4 16. f5 Le5+ 17. Lf4 Df6 18. Dd2 Tb8 19. Tab1 Tg8 20. Lxe5 Dxe5+ 21. Df4 Dc5 22. Tg1 Kd7 23. h4 g3+ 24. Txg3 Txg3 25. Kxg3 Tg8+ 26. Kh3 Tg4 27. Df3 Dd4 28. Tf1
Hier kwam de zwartspeler met een leuke zet.
28…Pd5!? 29. Pe2 29. exd5 wordt gevolgd door 29…Txh4+ 30. Kg3 Tg4+ en het remise. Een resultaat dat de sterkere speler natuurlijk steeds uit de weg moet gaan.
29…Df6 30. Df2 Pe3
Het paard blijft maar irriteren!
31. Tg1 Pxc2 32. Pf4 Txg1 33. Dxg1 Dxb2
De witte damevleugel is verdwenen, maar nog staat wit iets beter.
34. Dg8 Dxa2 35. Pxh5 Pe3 35…Pe1! verdiende de voorkeur.
36. Pf6+ Ke7
Sterk spel van de ex-wereldkampioen.
37. Ph7! Kd7 38. h5 De2
Maar hier zou je toch wel zenuwachtig van worden…
39. Kh4?
Maar hij grijpt mis! 39. Dxf7+ Kc8 40. Dg8+ Kb7 41. Pf6 zou wit nog altijd riante winstkansen hebben gegeven.
39…Dh2+ 40. Kg5 Dg3+ 41. Kh6 Dxg8
Heeft hij vertrouwd op de paardvork?
42. Pf6+ Ke7 43. Pxg8+ Kf8 44. Pf6 a5
Dan is hij er nu wel achtergekomen dat de zwarte a-pion niet valt af te stoppen.
45. Kh7 a4
Wat een afschuwelijk einde…
0-1
Gledura, Benjamin – Anand, Viswanathan
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. e3 Pbd7 6. Dc2 Ld6 7. Ld3 O-O 8. O-O e5 9. cxd5 cxd5 10. e4 exd4 11. Pxd5 Pxd5 12. exd5 h6 13. Pxd4 Dh4 14. Pf3 Dh5 15. Lh7+ Kh8 16. Df5 Dxf5 17. Lxf5 Pf6 18. Lxc8 Tfxc8 19. Td1 Td8 20. Le3 Le7 21. d6 Txd6 22. Txd6 Lxd6 23. Td1 Lc7 24. Kf1 a6 25. h3 Kg8 26. b3 Td8 27. Txd8+ Lxd8 28. Ke2 h5 29. Lg5 Kf8 30. Kd3 Ke8 31. Lxf6 Lxf6 32. Ke4 Ld8 33. Pe5 Ke7 34. Kd5 Lb6 35. Pd3 Kd7
36. Pc5+
De witspeler kiest voor een pionneneindspel!
36…Lxc5 37. Kxc5 Kc7
Geen gekke beslissing, wit heeft meer ruimte en verliezen kan hij het nooit meer.
38. h4!
Belangrijk om de koningsvleugel vast te gaan leggen.
38…Kd7
Er is eigenlijk geen houden meer aan. Ook 38…b6+ mag niet baten. Na bijvoorbeeld 39. Kd5 Kd7 40. f3 Kc7 41. a3 Kd7 42. b4 Kc7 speelt wit eindelijk 43. g4! en wint dan simpel na 43…g6 44. Ke5
39. Kb6 Kc8 40. b4 Kb8 41. f3 Kc8 42. g4 hxg4 43. fxg4 Kb8
44. h5!
Dreigt met g4-g5 een verre vrijpion te creëren.
44…f6
Gedwongen maar nu zijn alle ‘reservetempi’ van zwart weg. Zie ook mijn rubriek over het pionneneindspel Carlsen-Hou.
45. a4 Kc8
46. Ka7!
Dat heeft hij bijzonder knap gezien!
46…Kc7 47. b5 a5
Nu moet wit er nog een vinden. En dat doet hij ook!
47…axb5 48. axb5 Kc8 [48…b6 49. Ka6] 49. b6 wint ook eenvoudig.
48. Ka8!!
Opgegeven.
Na 48. Ka8!! komt zwart ook in tempodwang: 48…Kc8 [48…b6 49. Ka7] 49. b6 en wit wint de pion.
1-0
Short, Nigel D – Harika, Dronavalli
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Le7 4. e5 c5 5. Dg4 Kf8 6. dxc5 h5 7. De2 Lxc5 8. Pb3 b6 9. Ph3 Dc7 10. Lf4 Pe7 11. O-O-O Pg6 12. Kb1 Pc6 13. Te1 a5 14. Pxc5 bxc5 15. De3 c4 16. Dc5+ Kg8 17. Lc1 a4 18. f4 Pge7 19. Pg5 Pf5 20. Td1 Ta5 21. Df2 Tb5 22. c3 Da5 23. Dc2 Tb8 24. Ka1 La6 25. Pf3 Db5 26. g3 a3 27. bxa3 Da5 28. Lh3
Zwart heeft haar sterke tegenstander overspeeld en zij betrekt nu een nieuw stuk in het spel.
28…Lb5!
Short denkt dat ze iets overzien heeft en begint te combineren. Maar er zit een levensgroot lek in deze combinatie.
29. Txd5??
Dit verliest op fraaie wijze. 29. Lxf5 was ook geen feest na 29…La4 30. Dd2 Lxd1 31. Txd1 exf5 32. Lb2
29…La4 30. Dd2 Hij zag toch niet gemist hebben dat 30. Txa5 niet ging vanwege 30…Lxc2
30…Dxd5 31. Dxd5
Of heeft hij de volgende tussenzet niet zien aankomen?
31…Lc2!!
Opgegeven. Zwart dreigt mat en daarmee heeft zij het paard op f5 gedekt.
0-1
Esserman, Marc – Short, Nigel D
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 a6 4. Ld3 c5 5. dxc5 Lxc5 6. Pgf3 Pc6 7. c3 Pge7 8. O-O O-O 9. De2 Pg6 10. Pb3 La7 11. Le3 Dd6 12. Tad1 Pf4 13. Dd2 Lxe3 14. Dxe3 Dc7 15. Lb1 f6 16. g3 dxe4 17. Dxe4 Pg6 18. h4 Tf7 19. h5 Pf8 20. Pbd4 Ld7 21. a3 Te8 22. La2 b5 23. Tfe1 Pa5 24. Pd2 Pb7 25. Df3 Pd6 26. Pe4 Pc4 27. b4 Pxa3 28. Pc5 Pc4 29. Lxc4 bxc4 30. Pxa6 Dc8 31. Pc5 h6 32. De2 e5 33. Pxd7 Txd7 34. Pc2 Ted8 35. Txd7 Pxd7 36. Td1 Pb6 37. Pe3 Td7 38. Dg4 Txd1+ 39. Dxd1 Dc7 40. Dg4 Df7 41. Pf5 Kf8 42. Pe3 Ke8 43. De4
Zwart is al in grote moeilijkheden, maar de volgende zet is een regelrechte zelfmoordpoging.
43…Dxh5? 44. Dc6+ Pd7 45. g4!
En opgegeven.
45. g4 Dg6 [45…Df7 46. Dc8+ Ke7 47. Pf5+ Ke6 48. Dc6# is zelfs mat!] 46. Dc8+ Ke7 47. Pf5+ en zwart verliest het paard.
1-0
Blomqvist, Erik – Li, Chao b
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Lg5 e6 7. Dd2 a6 8. O-O-O Ld7 9. f4 b5 10. Lxf6 gxf6 11. Kb1 b4 12. Pce2 Db6 13. Pxc6 Lxc6 14. f5 e5 15. Pg3 Dc5 16. Ph5 Ke7 17. Ld3 Tg8 18. The1 a5 19. De2 a4 20. Lc4 Ta7 21. h4 Lh6 22. g4 Lf4 23. Pxf4 exf4
24. g5!?
Wit probeert de zwarte koning te bedreigen.
24…f3 25. gxf6+ Kxf6?
Een verschrikkelijke misrekening van de Chinese topspeler. Hier moest 25…Kd8 gebeuren.
26. Dxf3 Dxc4?
En nog een erbij! Na deze hebberige slagzet wordt de zwarte koning het halve bord over gejaagd. 26…Td7 27. Ld5 gevolgd door Dh5 en Dh6 had zwart al in vrijwel onoverkomelijke problemen gebracht.
27. Df4!
Een vreselijk sterke zet die de klopjacht op de koning inluidt.
Had hij alleen gekeken naar 27. Txd6+ en dat blijkt inderdaad mee te vallen na 27…Ke7 [Zelfs 27…Ke5 lijkt mogelijk! 28. Td8! Txd8 29. Dg3+ Kf6 30. Dg5+ Ke5 31. Dg3+ met herhaling van zetten.] 28. Df4 Td7 29. De5+ Kd8
27…Dc5 28. Txd6+ Ke7 29. f6+ Ke8
30. Txc6!
Een mooi schijnoffer.
30…Dxc6 31. Db8+ Kd7 32. Td1+ Ke6 33. Dxa7
Wit staat inmiddels materiaal voor en er dreigt De7#.
33…Kxf6 34. Tf1+ Ke5 35. Dxf7
Een koning zonder bescherming moet het altijd afleggen tegen een aanval met zware stukken. Het is een wonder dat Li het nog redelijk lang weet te rekken.
35…Tg2 35…Te8 36. Df4+ Kd4 37. Dd2+ Kc5 38. Tf5+ Kb6 39. Dxb4+ (zie analysediagram)
zou ook pijnlijk aflopen voor zwart.
36. De7+ Kd4 37. Dxb4+
Een computer komt met 37. Dd8+ Ke5 38. Tf5+ Ke6 [38…Kxe4 39. Dd3#] 39. Tf6+ Ke5 40. De7+ Kd4 41. Dxb4+ Ke5 42. De7+ Kd4 43. Da7+ Ke5 44. Txc6 en veld g1 is gedekt…
37…Ke5 38. De7+ Kd4 39. Da7+ Ke5 40. Da5+ Kd4 41. Dd8+ Kxe4 42. De7+ Kd5 43. c4+
En omdat het mat op de onderste rij er nu definitie uit gehaald is en de zwarte koning nog altijd geen schuilplaats heeft, besloot de zwartspeler om hier de klok stil te zetten.
43. c4+ Kd4 [43…Dxc4 44. Td1+ Kc6 45. Td6+ Kb5 46. Db7+ Kc5 47. Db6#] 44. Td1+ Kxc4 45. Tc1+ is natuurlijk ook een vrij simpele winst.
1-0
Muzychuk, Anna – Fressinet, Laurent
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Pc3 Pf6 4. d4 exd4 5. Pxd4 Lc5 6. Le3 Lb6 7. Dd2 Pg4 8. Pxc6 dxc6 9. Dxd8+ Kxd8 10. Lxb6 axb6 11. f3 Pf6 12. O-O-O+ Ke7 13. Le2 h5 14. h4 b5 15. a3 Le6 16. f4 g6 17. The1 Pe8 18. Lf3 Lg4 19. Lxg4 hxg4 20. g3 Pd6 21. Td3 Thd8 22. Pd1 c5 23. Pe3 c6 24. e5
24…Pc4?
Een lelijke fout. 24…Pf5 ging nog wel voor zwart.
25. Txd8 Txd8 26. Pxg4
Wit heeft een forse pionnenmeerderheid op de koningsvleugel gekregen, die van zwart (met twee dubbelpionnen) stelt niet zoveel voor.
26…b4 27. a4 b5 28. b3
28…Pa3?
Wat doet dat paard hier? Waarschijnlijk vond hij 28…Pa5 er ook niet uitzien.
29. a5!
Sterk gespeeld van Muzychuk.
29…c4 30. Td1 Nog beter was 30. e6!
30…Ta8 31. Pf6 Txa5 32. Td7+ Ke6 33. g4 Ta8 34. Td6+ Ke7 35. Td7+
35…Kf8 Waarom gaat hij niet terug? Waarschijnlijk had hij gezien dat het verliest na 35…Ke6 36. Tc7 maar na de tekstzet is het ook volkomen hopeloos.
36. e6!
Ja de absolute zevende rij, zo hebben we dat vroeger geleerd…
36…fxe6 37. Ph7+ Kg8 38. Pf6+ Kf8
Eerst even tijd winnen en dan kijken hoe het wint.
39. h5! gxh5 40. Ph7+ Kg8 41. Pf6+ Kf8 42. g5
En tegen g5-g6 en Tf7# valt niets zinnigs te verzinnen.
1-0
Kuipers, Stefan – Menna Barreto, Felipe Kubiaki
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. h3 e5 7. Pde2 h5 8. Lg5 Le6 9. Lxf6 Dxf6 10. Pd5 Dd8 11. Dd3 Pd7 12. Pec3 g6 13. O-O-O Tc8 14. Kb1 Lg7 15. Le2 Pc5 16. De3 Lh6 17. f4 Lxd5 18. Pxd5 h4 19. Df3
19…exf4?
Dit is vragen om moeilijkheden.
20. Dc3! O-O 21. Pf6+ Kh8 22. Pe8+
Even laten voelen dat die diagonaal van wit is!
22…Kh7 23. Pf6+ Kh8
24. Txd6!
Natuurlijk.
24…De7
Nu is het verder stukken rapen… Wit moest wel zien dat op 24…Pa4 25. Dd4 kan volgen.
25. Pd5+ Lg7 26. Pxe7 Lxc3 27. Pxc8
Opgegeven.
1-0
Wemmers, Xander – Nebolsina, Vera
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 g6 5. Ld3 Lg7 6. O-O O-O 7. Pc3 a6 8. a4 a5 9. b3 Lg4 10. La3 Te8 11. h3 Lxf3 12. Dxf3 e6 13. Tad1 Pa6 14. De2 Db6 15. Ld6 Lf8 16. c5 Dd8 17. Lg3 Pb4 18. Lb1 e5 19. dxe5 Ph5 20. Lh2 Lxc5 21. g4 Pg7 22. f4 Db6 23. Tde1 f5 24. gxf5 gxf5 25. Kh1 Kh8 26. Tg1 Tf8 27. Pd1 Dc7 28. Tg5 Le7
29. Txg7
Xander is niet vies van een kwaliteitsoffertje.
29…Kxg7 30. Lxf5
Dat was het idee. Wit krijgt een nieuw stuk in de aanval en zijn pionnenblokje wordt mobiel.
30…Txf5
Ze besluit om het materiaal te retourneren. 30…Kh8 31. Dh5 Lc5 32. Lg6! gevolgd door f4-f5 is dodelijk.
31. Dg4+ Tg5 31…Kh8 32. Dxf5 Tf8 33. Dg4 Tg8 34. Dh5 Dc8 was vermoedelijk de minste van de kwaden, maar wit moet hier ook op winst staan.
32. fxg5 Tf8
33. g6?
Dat is jammer, want dat had al het fraaie werk te niet kunnen doen. Waarom niet eenvoudig 33. Dh5! met het idee om na Dh6+ met e5-e6 en Lh2-e5 te gaan werken?
33…hxg6?
Gelukkig, de zwartspeelster werkt mee. Met 33…Dc8! 34. e6 hxg6 35. Tg1 De8 had zwart het nog aardig bij elkaar kunnen houden.
34. Tg1 g5 35. e6?!
Het goede idee, de uitvoering had misschien iets beter gekund. 35. Lf4! was veel overtuigender. De zwarte koning wordt beroofd van zijn natuurlijke bescherming. Op 35…Dd8 gaat wit verder met 36. Pf2 (om … Pd3 uit de stelling te halen) zodat hij daarna met e5-e6 de aanval definitief kan laten doorslaan.
35…Dd8 36. Dh5 Tf5?
Gelukkig, zwart ziet het ook allemaal niet al te scherp. Deze voortzetting lijkt op het eerste gezich heel plausibel. Het dekt g5 en e5, cruciale punten in het zwarte kamp. Het was niet gemakkelijk geweest na 36…Pd3! Ik zie vooralsnog niet direct hoe wit verder zou moeten gaan.
37. e4!
Prima gezien. Het paard komt met tempo in de aanval. Nog fraaier (en ook sterker) was 37. Le5+!! Txe5 38. Tf1 maar dat is meer computerwerk.
37…dxe4 38. Pe3 Df8 39. Pxf5+ Dxf5
40. Le5+
Hij heeft de wending dus wel gezien!
Het mooie was dat 40. Ld6!! helemaal een genadeklap geeft. De loper op e7 moet alles bij elkaar houden. En na 40…Ld8
[40…Lf6 41. Df7+] [40…Lxd6 41. Txg5+]41. e7 is dan toch echt gedaan.
40…Dxe5 41. Df7+ Kh6 42. Dxe7 Pd5 43. Df8+
Voor de zwarte koning is het nog altijd een zeer netelige kwestie.
43…Kh5 44. Df7+ Kh6
45. h4!
Een mooie slotzet, waarna zwart zich gewonnen gaf.
45. h4 g4 [45…gxh4 46. Dg6#] 46. Txg4
1-0
Beste Herman,
ik geloof dat bijen op de honing afkomen en vliegen op een hoop stront.
Groet, Tom Terhorst
Ai, wat een vervelende vergelijking heb ik dan gemaakt. Ik pas het direct aan!
Het pionneneindspel Gledura, Benjamin – Anand, Viswanathan is erg gelijkend op een compositie-idee die ik beschreef op mijn blog: schaken-brabo.blogspot.be/2015/01/optische-illusies.html
Leuke gelijkenis inderdaad!
Dank voor die verhelderende eindspelanalyses van de twee partijen van Anand.
Bij de partij tegen Demuth schoot ik in de lach vanwege dat kreupele paard van Anand, dat veel te laat kwam. En wat Gledura betreft: die is pas 16 jaar. Het loont dus echt voor jonge schakers om eindspelen te bestuderen. En dan weet ik in Nederland wel geschikt studiemateriaal.
Anand is inmiddels uit de (live) top tien van de wereld gevallen. Daar komt hij in Gibraltar niet in terug, want winstpartijen leveren hem niet zo veel op. De FIDE-site heeft een archief vanaf 2000 en daarin stond hij altijd in de top tien. Ik denk dat we meer dan 25 jaar terug moeten om hem erbuiten te zien.
Dit lijkt me behoorlijk moeilijk voor Anand, die vandaag 3 februari wel won,
maar al ruim 20 ratingpunten kwijt is. Gisteren speelde hij remise tegen de Amerikaan Esserman, die met wit het Morra-gambiet tegen hem speelde. Op dat soort gambieten is Anand waarschijnlijk niet goed voorbereid. In 2011 speelde van Wely met zwart tegen Esserman, die hem met het Morra-gambiet in 26 zetten versloeg. Dus het had nog erger gekund.