Schaakrubrieken weekend 19 maart 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Heroïek in Moskou bij Giri ver te zoeken
Je kunt op veel manieren proberen de uitslag van het kandidatentoernooi te voorspellen. Twee computergeleerden deden het door alle relevante gegevens van de acht spelers in hun computer in te voeren en de zo geschapen virtuele schakers een paar miljoen virtuele kandidatentoernooien te laten spelen. Aan het begin schreven ze op chessbase.com dat Sergey Karjakin iets minder dan 7 procent kans op de overwinning had. Toen hij na vijf ronden bovenaan stond, berichtten ze na nog een paar miljoen virtuele partijen dat Karjakins winstkans naar 28 procent gestegen was. Moet het echt zo ingewikkeld? Iemand schreef dat het in elk geval een troost was als je favoriet het toernooi niet won, dat hij wel een miljoen virtuele toernooien had gewonnen. „Onderschat nooit de tijger van Madras. Hij lijkt te slapen en kan dan toeslaan als een bliksemschicht.” Va n zulke lyrische voorspellingen houd ik meer. Het werd over Anand geschreven door iemand die zich pieterpriem noemde en donderdag bleek dat priem de spijker op zijn kop had geslagen, want toen sloeg Anand Peter Svidler in 24 nauwkeurige zetten van het bord. Anand doet geen rare dingen. Hij won twee keer en verloor van Karjakin. Zijn eerste nederlaag in een toernooi als dit sinds San Luis 2005, merkten de feitenpluizers op. Na de zesde ronde van donderdag (vrijdag was een rustdag) stonden Karjakin en Levon Aronian bovenaan met 4 uit 6. Wie had dat voorspeld? De Rus Sergej Sjipov zat er met zijn voorspellingen in New in Chess in elk geval niet ver naast. Anand staat een half punt achter de leiders, dan komen Fabiano Caruana en Anish Giri met nog een half punt minder.
Giri heeft alle zes partijen remise gemaakt. Hij ziet veel, hij speelt sterk en hij heeft een gezond vertrouwen in kleine voordeeltjes. Er is ook een meer heroïsche school die zegt dat je om te winnen juist de tegenstander kansen moet geven, maar daar lijkt Giri geen aanhanger van.
Giri – Karjakin, kandidatentoernooi Moskou, derde ronde.
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 La6 5. b3 Lb4+ 6. Ld2 Le7 7. Pc3 d5 8. cxd5 exd5 9. Lg2 0-0 10. 0-0 Te8 Karjakin in zijn knollentuin. Na 11. Dc2 Pbd7 zou een stelling ontstaan die hij een dag eerder met wit had tegen Nakamura. 11. Pe5 Lb7 12. Lc1 Pbd7 13. Lb2 De manoeuvre Ld2-c1-b2 had Karjakin zelf tegen Nakamura gespeeld. 13…Ld6 14. Pd3 a5 Dit verraste Giri. Later wordt zwarts pion b6 zwak. 15. Tc1 c6 16. Pa4 Tc8 17. e3 La6 18. Te1 h5 Een provocerende zet die tot grote complicaties leidt. 19. Lh3 Pg4
Onberekenbaar ingewikkeld waren nu de consequenties van 20. f3. Als zwart zich dan deemoedig terugtrekt met 20…Pgf6 staat wit prachtig, dus zwart moet doorzetten met 20…Pxe3 of 20…Txe3. Wit kan dan op verschillende manieren materiaal winnen, maar de hoofdvariant is waarschijnlijk 20…Txe3 21. Txe3 Pxe3 22. Dd2 Lxd3 23. Dxd3 Dg5 24. Kh1 Td8 25. f4 Lxf4 26. gxf4 Dxf4 en zwart houdt aanval voor het verloren stuk. 20. Pf4 Dit is veel kalmer en ziet er ook goed uit. 20…g6 21. Lxg4 hxg4 22. Dxg4 Pf6 Wit heeft een pion gewonnen, maar Giri vertrouwde het niet. Hij gaat zelf een stuk offeren, wat hem in elk geval remise garandeert. 23. Dg5 Le7 24. Pxg6 fxg6 25. Dxg6+ Kh8 Nu lijkt het of wit op winst kan spelen met 26. e4, met de bedoeling 26…dxe4 27. Te3 gevolgd door 28. g4, maar zwart heeft 26…Lb4 27. Te3 Ld2. 26. Pc5 Eieren voor z’n geld. Hij forceert remise. 26…bxc5 27. dxc5 Tf8 28. Dh6+ Kg8 29. Dg6+ Kh8 30. Dh6+ Kg8 Remise .
Karjakin is en blijft de jongste grootmeester
Het zal door het recente onopvallende optreden van Sergey Karjakin in Wijk aan Zee komen dat ik geen moment rekening hield met de mogelijkheid dat hij het kandidatentoernooi zou kunnen winnen. Aan zijn erelijst ligt het in ieder geval niet. Hij won het Tatatoernooi in 2009 en hij beroofde tweemaal Magnus Carlsen van een triomf in eigen land door het Norway Chess toernooi in Stavanger op zijn naam te schrijven. Bovendien kwalificeerde hij zich voor de kandidatenstrijd langs de moeilijkste weg door vorig jaar de knock-out World Cup te winnen. Er zijn verstandige mensen die het beter hadden gezien. Sergei Sjipov noemde hem nadrukkelijk in zijn voorbeschouwing op het toernooi in Moskou in het tijdschrift New in Chess. Carlsen, een nog veel grotere autoriteit, zei onlangs in een Noorse krant dat hij Karjakin beschouwde als een van zijn drie mogelijke uitdagers. Nog altijd staat een bijzonder record op Karjakins naam. Hij was twaalf jaar en zeven maanden oud, toen hij in 2002 de jongste grootmeester ooit werd. Indertijd dacht ik dat het niet lang zou duren voor een Chinees of Indiaas wonderkind dat record zou verbeteren, maar het houdt nog steeds stand. In de eerste vijf ronden van het kandidatentoernooi won Karjakin tweemaal. De meeste voldoening zal hem de partij tegen Anand hebben gegeven. Na mislukte pogingen in de 26 voorafgaande onderlinge duels versloeg hij de exwereldkampioen voor de eerste keer. In zijn andere winstpartij kreeg Karjakin medewerking van zijn tegenstander.
Karjakin – Nakamura Moskou 2016
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 La6 5. b3 Lb4+ 6. Ld2 Le7 7. Lg2 d5 8. cxd5 exd5 9. 0-0 0-0 10. Pc3 Pbd7 11. Dc2 Te8 12. Tfd1 Pf8 13. Pe5 Lb7 14. Lc1 Pe6 15. Lb2 Ld6 16. e3 a6 Na afloop zei Nakamura dat hij onmiddellijk 16 … c5 had moeten spelen. Karjakin was het niet hem eens. Ter illustratie gaf hij een mooie variant: 16 … c5 17. Pc4! Lf8 18. dxc5 bxc5 19. Df5 g6 20. Dxf6! Dxf6 21. Pxd5 Dxb2 22. Pxb2 en wit heeft een gezonde pion meer. 17. Pe2 c5 18. dxc5 Pxc5 19. Pd3 Pce4 20. Tac1 Tc8 21. Db1 De7 22. Ld4 Txc1 23. Txc1 b5
Een aangename stelling voor wit, al is het niet gemakkelijk verder te komen. 24. b4 Pd7 25. a3 Pf8 26. La1 Pe6 27. Da2 Lc7 28. Pd4 Lb6 29. h4 Na deze zet, die de koningsvleugel enigszins verzwakt, veerde Nakamura op. Met een klap kon hij de ketenen van zich afwerpen en materiaal winnen. Helaas hield hij een zet te vroeg op met rekenen.
29 … Pxg3? Na 29 … Pxd4 30. Lxd4 Lxd4 21. exd4 Df6 is wits voordeel beperkt. 30. fxg3 Pxd4 31. Lxd4 Lxd4 32. exd4 De3+ 33. Df2 Dxd3 34. Tc7! Deze simpele weerlegging van zwarts combinatie was Nakamura ontgaan. Wit wint een stuk. 34 … f5 35. Txb7 h6 36. Lxd5+ Kh7 37. Lg2 Te2 38. Lf1 Zwart geeft op.
Wereldkampioene Hou
De 22-jarige Chinese Yifan Hou heeft haar wereldtitel volgens verwachting weer terugveroverd. Zij werd al kampioene op haar zestiende, de jongste in de geschiedenis. Op de ratinglijst aller tijden jongens/meisjes tot achttien jaar staat ze derde achter Magnus Carlsen en Anish Giri. Al snel was zij meer gemotiveerd om in de elite- (lees mannen) toernooien mee te doen. Zij was wat dat betreft de ware opvolgster van Judit Polgar, alleen deze twee vrouwen kunnen dat allerhoogste niveau aan. Bij het laatste vrouwen-WK liet Yifan verstek gaan maar dit keer was ze er weer bij. Het werd een eenzijdige tweekamp met de Russin Marya Muzychuk. Yifan verloor geen partij en won er drie zodat de eindstand 6-3 werd, ongeveer volgens de wiskundig voorspelde uitslag via de Elo-rating (2670 – 2560).
Toch wel weer een aardig puntje van aandacht: kennelijk zitten zelfs de gemaakte blunders en de niet gegrepen kansen verweven in het Elo-systeem. En het had zo anders kunnen lopen. Bij een tussenstand van 3-2 kreeg Marya haar kans om in partij zes de stand gelijk te trekken.
M. Muzychuk – Y. Hou
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.0-0 Pf6 5.d3 d6 6.c3 0-0 7.Lg5
Deze ooit populaire speelwijze uit de Italiaanse opening werd al door Luis Ramirez de Lucena in 1497 beschreven. In de eerste partij koos Marya voor 7.h3 h6 8.Te1 a6 9.a4 La7 10.Pbd2 Te8 11.Pf1 Le6 12.Lxe6 Txe6 13.Le3 Lxe3 14.Pxe3 d5 en daar was niets uit gekomen. Dus had ze deze loperuitval voorbereid. Zwart wordt tot actief spel gedwongen en dat biedt altijd kansen. 7…h6 8.Lh4 g5!? Yifan is niet bang. Ook speelbaar is 8…Pa5 9.b4 Pxc4 10.bxc5 Pa5 11.cxd6 cxd6 met gelijke kansen. Gezien de matchstand verwachtte ik hier 9.Pxg5!? hxg5 10.Lxg5 met onduidelijk spel. 9.Lg3 g4 10.Ph4 Ph5 11.a4 a6 12.Pa3 Dg5 13.Pc2 La7 14.Pe3 Een positioneel pionoffer, wit krijgt een mooie open f-lijn na 14…Pxg3 15.hxg3 Lxe3 16.fxe3 Dxe3+ 17.Kh2 alhoewel de kansen in evenwicht zijn. 14…Pe7 15.d4 Dg7 16.dxe5 dxe5 17.Pf5 Lxf5 18.exf5 Lc5
Zwarts laatste zet was iets te relaxed (beter direct 18…Pxg3). Dit was een uitgelezen moment om de fraaie opstoot 19.f6! te plaatsen, zwart komt in de problemen na zowel 19…Pxf6 20.Lxe5 als 19…Dxf6 20.Dxg4+ Dg5 21.Df3 en de verzwakte koningsvleugel gaat een rol spelen. 19.Te1 Pxg3 20.hxg3 Kh8 21.De2 Ld6 22.De4 Tab8 23.Le2?!
Te slap, dit was de laatste gelegenheid voor 23.f6 en wit heeft nog steeds wat. Nu neemt zwart het 23…h5 24.Tad1 Pg8 25.Kh2 Dg5 26.Lc4 Pf6 wit heeft niets bereikt in de achterliggende fase en zwart heeft zijn stukken betere plekken gegeven. Muzychuk vlucht naar een vereenvoudigde stelling maar de inactieve positie van Ph4 gaat alsmaar zwaarder tellen. 27.De3 Dxe3 28.Txe3 e4 29.Te2 Tbd8 30.Lb3 Td7 31.f3 Te8 32.Tde1 Tde7 33.Lc2
Zwart kan het hier geforceerd uitmaken en Yifan doet dat ook: 33…exf3 34.Txe7 Txe7 35.Txe7 f2!
Precies! Het is geen gezicht meer na het normale 36.Ld3 Lxe7 want wit houdt slechts een zwakke loper over, de andere stukken zijn geamortiseerd. Daarom 36.Txf7 f1D 37.Pg6+ Kg8 38.Txf6 Lc5 en wit gaf op, zij kan nog een paar loze schaakjes geven maar dat is uitstel van executie. In feite was hiermee de strijd beslist. In de negende laatste partij stelde Hou zich met wit zo onneembaar op dat Muzychuk moest kiezen tussen een slappe remise of met de kop tegen de muur. Ze koos voor het laatste wat haar siert maar kreeg daarmee wel een te harde afstraffing. Hou kan, als ze wil, de titel wereldkampioen van de vrouwen nog lang behouden.
De grand prixs voor dames zijn weer begonnen en schaaksters reizen de wereld rond, van oost naar west, zuid naar noord, maar de leukste pabo-meisjes staan op het station van Amersfoort. Dit keer waren ze (de schaaksters) in Iran en ik zag ze op de mij toegestuurde foto’s ze allemaal, ook de Russen en de Chinezen, keurig zitten met een hoofddoekje. Ik zeg niet wat ik daarvan denk om ingezonden brieven van politiek-correcte lezers te voorkomen.
De nu volgende partij uit Teheran is vooral leuk vanwege het foutenfeest in de tijdnoodfase. Xue Zhao (China)-Humpy Koneru (India) dus uit de twee komende toplanden. 1.c4 e6 2.Pf3 Pf6 3.Pc3 d5 4.d4 Le7 5.Lg5 h6 6.Lh4 0-0 7.e3 b6 8.Le2 Lb7 9.Lxf6 Lxf6 10.cxd exd 11.Db3 Te8 12.0-0 c6 13.Tfd1 Pd7 14. Tac1 Pf8 15.Td2 Le7 16.Da4 Pd7 17.b4 b5 18.Db3 a5 zwart heeft licht voordeel 19.a3 Pb6 20. Pe1 Pc4 en nu nog meer 21.Ta2 Ld6 22.Tca1 Dh4 23.g3 De7 24.Pd3 Lc8 25.Pc5 a4 27.Dc3 g5 28.De1 g4 29.Pc3 h5 Nu gaat het aan beide kanten mis al kan zwart als excuus aanvoeren dat alles wel won en dan is het moeilijk geconcentreerd te blijven. 30.h4? gxh3 e.p. 31.Lxh5? (e4) Dg5 32.Lf3 Lxg3 33.Pd1? Le5† 34.Kh1 Lxd4 35.Tc1? Kh8 36. Pc3 Le5 37.Pe2? Tg8? (Lg4!) 38.Pd4 Lxd4 39.exd4 Tac8?(Lg4) 40.Dc3 Df4? (h2) 41.Tf1?? (Pe4) Tg2 0-1
Zo ziet men wat tijdnood teweeg kan brengen en op dit onderwerp komen we nog wel terug. Het heeft in ieder geval niets te maken met ‘ach het is vrouwenschaak’ want we zullen voorbeelden van de heren laten zien uit het grootmeestertoernooi in Zürich waar je spontaan haaruitval van krijgt. Misschien herinnert de oplettende lezer zich nog dat grootmeester Hecht klaagde dat door al die nieuwe tijdsregelingen men haast geen prachtig eindspel meer ziet zoals in de dagen van Olim toen partijen nog werden afgebroken. Alles hat ein Ende nur der Wurst hat zwei, zingen onze Oosterburen en inderdaad komt met het boek Wij presenteren De Koning een einde aan de serie over de schaakstukken van de heren Afek en Böhm, uitgegeven door VBKmedia in Urecht.
Eerst het gebruikelijke verhaal over de geschiedenis van het schaken, altijd interessant. Bijzonder om te lezen dat bij Chaturanga, de voorloper van het schaken, degene die de ander pat zette, had verloren. Met veel voorbeelden uit de praktijk volgen zestig hoofdstukjes waarin zijne Majesteit de hoofdrol vertolkt. Uiterst leerzaam maar ook gewoon leuk. In een eindspel met twee koningen en pionnen blijkt vaak één zet het verschil te maken tussen winst en remise of zelfs tussen winst en verlies. Dat alles gekoppeld aan het bekende maar moeilijke thema van de oppositie. Yochanan Afek is een ware virtuoos in het componeren van eindspelen en kan zich in dit boek uitleven. Zelfs republikeinen zullen door alle koningswandelingen geïmponeerd raken en net als bij de vorige boeken over de overige vijf stukken is het voor jong en oud, clubspeler of huisschaker maar ook voor de schaaklessen van de schaakdocent. (978-90-21560-76-2, € 22.95). Probleem 2572 is een tweezet van Losinski:
Probleem 2570:1.De8!
Acht toppers tasten elkaar af in Moskou
Behoedzaam tasten de deelnemers aan het WK-kandidatentoernooi elkaar af. Alleen de eerste plaats telt, dus een partij verliezen mag bijna niet. In de eerste vier ronden eindigde steeds slechts een van de vier partijen in een beslissing. Verrassend was dat de overwinning in de eerste ronde op naam kwam van Anand, die door weinigen als favoriet is genoemd. Na vier ronden had Karjakin al twee partijen gewonnen. Ook hij werd nauwelijks getipt, maar wel door Carlsen! Topalov verloor twee keer, door zijn naam kon al na vier ronden als eerste een streep. Giri begon met vier remises. Zijn spel werd geprezen, maar om het toernooi te winnen zal hij zeker drie partijen moeten winnen. Het voorzichtige sluipgevecht telt veertien ronden. Op de sportpagina’s hebt u al meer informatie kunnen lezen, maar na vier ronden leken Karjakin en Aronian de grootste kanshebbers om de uitdager van Carlsen te worden. Caruana zou nog heel goed uit zijn slof kunnen schieten. Giri zal door weinigen nog als favoriet genoemd worden.
Anand-Topalov
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.0-0 d6 6.c3 0-0 7.Pbd2 Pe7 8.d4 exd4 9.cxd4 Lb6 10.Te1
Er staat een stelling op het bord die Topalov met wit, dus de andere kleur, een keer gewonnen heeft van Nakamura en een keer verloren van Caruana. Beide spelers weten ook de komende zetten precies wat ze doen.
10…Lg4 11.h3 Lh5 12.a4 a6 13.Lf1 Te8 14.a5 La7 15.Db3 Pc6 16.d5 Pd4 17.Pxd4 Lxd4 18.Dxb7
Nu komt er tekening in de strijd. Zwart loert naar de koningsvleugel, terwijl de witte dame afzijdig staat en hij nog een paar onontwikkelde stukken heeft.
18…Pd7 19.Pc4
Die kant moet wit niet op. Ta3 was beter, om dat inactieve stuk te ontwikkelen.
19…Pc5 20.Dc6
20…Pb3
Het meest besproken moment in deze partij. Juist van een aanvalsspeler als Topalov zou je 20…Lxf2+ 21.Kxf2 Dh4+ 22.g3 Pxe4+ 23.Txe4 Dxe4 verwachten. Er is geen overtuigend vervolg, maar materieel hoeft zwart ook niet te vrezen.
21.Tb1 Pxc1
Wat bereikt zwart hier nu eigenlijk mee? 21…f5 was een interessant alternatief.
22.Tbxc1 Tb8 23.Dxa6 Dh4 24.Tc2 Txe4 25.Pe3 Dd8 26.Dc4 Lg6 27.Ld3 Tf4 28.Lxg6 hxg6 29.g3 Te4 30.a6
Een geweldige pion, wit kan rustig wachten op het juiste moment om op c7 te slaan (wat er overigens niet van komt) en zwart heeft geen compensatie.
30…De8 31.Tce2 Lb6 32.Dd3 Ta8 33.Kg2 Da4 34.b3 Td4 35.bxa4 Txd3 36.Pc4 Txa6
Wits troef is eraf, maar hij blijkt een andere te hebben. Ondanks de dameruil gaat zwart nu aan een koningsaanval ten onder. 37.a5 Ld4 Want na 37…Lxa5 38.Ta1 Txd5 39.Tea2 wint wit een stuk, waarvoor de twee pionnen niet voldoende compensatie vormen. Al had de partij dan langer geduurd dan nu.38.Te8+ Kh7 39.T1e7 Tc3 40.Pd2 Tc2 41.Pe4
Dreigt 42.Pg5+ Kh6 43.Pxf7+ en 44.Th8 mat. 41…f6 42.h4 Txa5 43.Tf7 g5 44.h5De dreiging Tf7-f8-h8 mat is nu niet meer goed te pareren. 44…Txf2+ 45.Pxf2 Ta2 46.Tff8 Txf2+ 47.Kh3 g4+ 48.Kxg4 f5+ 49.Txf5 Zwart geeft het op. Na torenruil is het mat er heel even uit, maar dat komt er na g4-g5 weer in.
|
Voor beginners A6968 Zwart aan zet, moet wat doen? |
Voor gevorderden B6968 Wit aan zet, wat te doen? |
In de Oekraïense stad Lviv werd vorige week de 22-jarige Chinese Yifan Hou voor de derde keer wereldkampioen bij de vrouwen. Zij versloeg in een tweekamp de Oekraïense wereldtitelhoudster Marija Muzychuk met 6-3. Al in de tweede ronde sloeg Hou toe.
Hou, Y. – Muzychuk, M.
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Pxe4 (Zwart kiest voor het open Spaans.) 6. d4 b5 7. Lb3 d5 8. dxe5 Le6 9. Le3 Le7 10. c3 O-O 11. Pbd2 Dd7 12. Lc2 Pxd2 13. Dxd2 Lg4 14. Lf4!?
(Een nieuwe zet, die Hou thuis zal hebben voorbereid.) 14…Lxf3 (Dit verminkt de koningsstelling van wit, maar betekent wel dat wit een sterk loperpaar heeft.) 15. gxf3 Tad8 (16. …Pd8 om het paard om te spelen naar e6 is ook een interessant idee.) 16. Tfd1 (De natuurlijke zet is de andere toren naar d1. Gezien het vervolg van de partij gebruikt Hou die toren voor andere doeleinden.) 16…De6 (Helaas kan zwart geen 16. …f5? spelen wegens 17. Lb3!) 17. De3 Td7 (Muzychuk heeft nog steeds het plan f7-f5 in gedachte. Met de tekstzet dekt zij c7. Aangewezen plan in deze stelling is 17. …Pa5. Na 18. b3 c5 heeft zij tegenspel.) 18. Lg3 g6 (Een verzwakking van de zwarte velden.) 19. a4 Pd8 (Misschien had Muzychuk toch 19. …b4 moeten kiezen, om de a-lijn gesloten te houden.) 20. axb5 axb5 21. f4! (Hou speelt nu op twee fronten: via de a-lijn op de dame- en via de f-lijn op de koningsvleugel.) 21. …f6 22. exf6 Dxf6 23. De2! (Met in haar achterhoofd de ongedekte stand van toren d7.) 23…c6 24. Dg4 Tb7 25. f5 Ld6 (Zwart moet wat doen tegen het sterke loperpaar.) 26. Ta6! Tg7 27. fxg6 Lc5?
(Een fout in wat mindere stelling. Redelijk speelbaar is 27…Lxg3 28. Dxg3 De7 29. Kf1 Te8 30. Ld3 hxg6 en Hou moet nog meer uit de kast halen om de winst binnen te kunnen halen.) 28. Kg2 hxg6? (Niet 28. …Lxf2? wegens 29. Tf1!) 29. Txd5! Lxf2 (Na 29…cxd5 30. Txf6 Txf6 31. Dg5! verliest zwart veel materiaal.) 30. Lb3! (Batterijvorming heeft niet alleen in schaakproblemen plaats!) 30…Pe6 31. Td6 (31. Le5! Is de sterkste zet.) 31…Lc5 32. Dxe6+ 1-0.
