Giri loopt tegen tweede nederlaag aan
Schaken in de zomer in Spanje schijnt Anish Giri niet zo goed te liggen. Dat is misschien een overhaaste conclusie, maar na een nederlaag in de achtste ronde in de dubbelrondige zeskamp te Bilbao is hij inmiddels moederziel onderaan in het klassement komen te staan. Met nog partijen tegen Nakamura en Carlsen op het programma, toevallig de nummers één en twee in het klassement, zijn de vooruitzichten op een acceptabel resultaat niet bijzonder groot. Wie weet, produceert hij iets opmerkelijks, maar het kan ook zomaar heel anders aflopen.
Gelukkig kan hij zich deze zomer nog revancheren waar hij in de Verenigde Staten gaat deelnemen aan de Sinquefield Cup.
Na zijn nederlaag tegen Yi Wei, trad Giri in de zevende ronde met wit aan tegen de Sergey Karjakin, de uitdager van Magnus Carlsen voor de WK-tweekamp later dit jaar. Onze landgenoot slaagde er niet in om op enigerlei manier vuist te maken tegen de solide opstelling van zijn tegenstander. Al vroegtijdig stond er een vrijwel symmetrische pionnenstructuur op het bord met slechts één open lijn. Daarover werd een stel torens geruild. Toen er op de damevleugel een witte b-pion tegenover aan zwarte a-pion kwam te staan, kon het bijna niet uitblijven dat die ook nog tegen elkaar geruild zouden worden. Dat gebeurde ook en de totaal symmetrische pionnenstructuur van vijf tegen vijf op de koningsvleugel zorgde er dan ook snel voor dat de vrede getekend zou worden.
Een ronde later had Giri bedacht dat hij met zwart een winstpoging zou doen tegen Wesley So. Inderdaad liet hij in een Italiaans pardoes een paard instaan. Dat was natuurlijk nog openingsvoorbereiding; het paard kon inderdaad niet door wit geconsumeerd worden omdat zwart dan een dijk van een koningsaanval zou hebben gekregen. Daar ging So uiteraard niet op in, in plaats daarvan accepteerde hij vrijwillig dubbelpion in het centrum. Dat had hij goed gezien want de zwarte paarden hadden daardoor geen mooie velden tot hun beschikking.
Vanuit het niets wist de voormalige Filippijn een soort van initiatief te ontwikkelen op de damevleugel en ineens was het voor zwart heel lastig om alles bij elkaar te houden. Ik heb in de analyse een counter kunnen vinden voor Giri, gepaard met een torenoffer, dat misschien in remise door eeuwig schaak had kunnen leiden. Toen hij dat speelde, verloor hij een pion en kwam hij in een vrij uitzichtloos eindspel terecht. De Amerikaan beschikte over toren, paard plus 3 pionnen tegen toren, paard plus 2 pionnen. Maar de witte b-pion bond de zwarte stukken op de damevleugel. Wat So heel knap zag, was dat hij op een gegeven moment zijn prachtige vrijpion opgaf om met koning, toren, paard en pionnen een mataanval in het eindspel tegen de zwarte koning op touw kon zetten. Dat werd Giri teveel. Toen hij groot materiaal zou verliezen om niet mat te gaan, gaf hij het op.
Deze score was natuurlijk niet wat hij zich had voorgesteld van dit toernooi. Laten we maar hopen dat hij gesterkt wordt door de klappen die hij hier oploopt en dat hij daar zijn voordeel mee doet. Er komen gelukkig nog veel mooie evenementen waarin hij zich kan manifesteren.
De stand na 8 ronden luidt:
Omdat we als Nederlandstalige site vooral geïnteresseerd zijn in de verrichtingen van onze wereldtopper Anish Giri, heb ik vooral zijn partijen uitvoerig geanalyseerd.
Ronde 7
Giri, A. – Karjakin, Sergey
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 Lb4+
Een variant die lijkt op het Bogo-Indisch als reactie op het Catalaans van Giri.
4. Ld2 Le7
4…De7 is vaker gespeeld.
5. Lg2 d5 6. Pf3 O-O 7. O-O c6 8. Dc2 Pbd7
8…b6 is o.a. door Carlsen gespeeld.
9. Lf4 b6
- cxd5 Het handhaven de spanning is meer in de mode. In Giri-Grischuk, 2015 wist onze landgenoot er een overwinning mee te behalen. 10. Td1
10…cxd5 11. Tc1
Giri zet zijn kaarten op de c-lijn.
11…Lb7 12. Db3 Tc8 13. Txc8 Dxc8
14. Pc3
Ook 14. Pa3 lijkt op het eerste gezicht een mogelijkheid. Wit kan dan snel Tc1 spelen. Maar hij schiet daar waarschijnlijk niets mee op na 14…a6 15. Tc1 Da8 want zwart kan die toren via …Tc8 weer afruilen.
14…Ph5
Nu kan zwart die dominante loper op f4 verjagen.
15. Lg5 Lxg5 16. Pxg5 Db8 17. e3 Phf6 18. Lf1 Tc8
19. a4 Een ‘lelijke’ zet is 19. f4 maar het voordeel hiervan is dat wit met Pg5-f3 naar het mooie veld e5 zou kunnen springen. Het grote nadeel is vermoedelijk dat zwart met 19…h6 20. Pf3 gebruik kan maken van het verzwakte veld e4. 20…Pe4 waarna het totaal gelijk staat.
19…h6 20. Pf3 Pe4 21. a5
Zo wil wit de tegenstander zien te verontrusten. Maar die vangt deze actie koeltjes op.
21…Lc6 22. La6
22…bxa5!
Goed gezien van Karjakin. De toren op c8 hoeft zo helemaal niet te wijken.
23. Dc2 Lb7 24. Txa5 Lxa6 25. Txa6 Tc7
De situatie is zo heel erg remise-achtig geworden. De pion op b2 is even zwak als die op a7. Als die tegen elkaar geruild worden, blijft er een min of meer ‘bevroren’ pionnenstructuur van vijf tegen vijf op de koningsvleugel over die geen van beide spelers enig zicht op een overwinning heeft.
26. Kg2 Db4 27. Ta4 Db7 28. Ta3 Pb6 29. Pe5 Pc4
Ook na 29…f6 30. Pd3 Pc4 31. Tb3 valt er weinig eer te behalen voor beide spelers.
30. Pxc4 Txc4 31. De2
Uit de penning, wat anders?
31…Pxc3 32. bxc3 De7 33. Da2 Tc7 34. Ta5
Een verkapt remise-aanbod.
34…g6 35. h4 h5 36. Da3
En min of meer de aanname van een puntendeling. Voor de vorm wordt er nog even doorgespeeld; er mag in Bilbao geen remise-aanbod gepleegd worden.
36…Dxa3 37. Txa3 a5 38. Txa5 Txc3 39. Ta8+ Kg7 40. Ta5 Kg8 41. Ta8+ Kg7 42. Ta5 Kg8 43. Ta8+ ½ – ½
Ronde 8
(klik op derde partij)
So, Wesley – Giri, Anish
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. O-O Pf6 5. d3 O-O 6. Te1 Pg4
Deze voortzetting is de laatste populair onder sommige ‘big guys’. 6…d6 is natuurlijk de normaalzet.
7. Te2 Kh8
7…Pd4 8. Pxd4 Lxd4 9. h3 Pf6 kwam voor in Saric-Sakaev, 2008, in Brkic-Fillipov, 2011 én Saric-Fillipov, 2016.
8. h3
8…f5!?
Een scherpe poging om er een echte strijd van te maken.
9. Pc3
Gek genoeg is deze normale zet nooit eerder gespeeld. Er waren twee partijen bekend met andere mogelijkheden. 9. c3 9. exf5 Wit moet vooral niet ingaan op het stukoffer want na 9. hxg4 fxg4 10. Pg5 [ 10. Pe1 Dh4 en de zwarte aanval na 11. Le3 Lxe3 12. fxe3 Tf6 loopt als een trein. Bijvoorbeeld 13. Pd2 Th6 en wit moet materiaal teruggeven, zonder dat de kracht uit de aanval kan halen. Dat gaat ongeveer zo: 14. Pdf3 (zie analysediagram)
14…Dh1+! 15. Kf2 Tg6! Dreigt …g4-g3 mat! 16. Pg1 d5 17. Lxd5 g3+ 18. Kf1 Lg4 en met deze open f-lijn is duidelijk dat zwart op zwart op winst staat.] 10…g3! 11. c3 h6! [ 11…Lxf2+?! 12. Txf2 gxf2+ 13. Kf1 is iets beter voor wit.] 12. Pf3 [ 12. b4 Lb6! 13. Tb2 om Dh5 mogelijk te maken, maar zwart komt in het voordeel na 13…gxf2+ 14. Kf1 De8 waarna de aanval ook volle toeren gaat draaien.] 12…Txf3 13. gxf3 Dh4 kan wit het vergeten.
9…Pf6
Het paard keert terug. Om het paard te blijven offeren, is misschien ook mogelijk maar ik kan me voorstellen dat Giri zijn doel bereikt heeft: het doorzetten van f5. 9…d6
10. Le3 Lxe3 11. fxe3
Een opmerkelijke beslissing van Wesley So. Hij laat vrijwillig een dubbelpion toe op de e-lijn.
11…fxe4 12. dxe4 d6
Over deze stelling hield de Engelse grootmeester GM Simon Williams een hele strategische verhandeling. De pionnen op e3 en e4 zien er zwak uit, maar – zo doceerde hij – ze dekken gezamenlijk belangrijke centrumvelden (d4, d5, f4 en f5) waardoor de zwarte paarden geen toekomst hebben.
13. a3
Om na …Pc6-a5 te kunnen antwoorden met Lc4-a2.
13…De8 14. Dd3
14…Pd8 De vraag is of zwart nu niet beter had kunnen verder gaan met het veel agressievere 14…Dg6! De dreiging …Lxh3 is duidelijk en na 15. Kh1 Dh6 moet wit weer ernstig rekening houden met offers op h3.
- Tf2 Le6 16. Taf1 a6 17. Pd2 b5 18. Lxe6 Pxe6
De zwarte paarden staan wel leuk, maar geen van beide spelers heeft hier iets.
19. Pd5 Pd7 20. Txf8+ Pdxf8 21. c4
Zo probeert So er toch iets van te maken.
21…c6 22. Pc3 De7 23. b4 Pd7 24. Pb3
Wit staat nu klaar voor Td1.
24…Pf6 25. Pa5
Het is wit gelukt toch een klein soort initiatiefje te ontwikkelen. Zwart moet omzichtig verdedigen om niet iets te verliezen.
25…Dc7 26. Tc1 Dd7
Uit de c-lijn omdat wit anders tweemaal op b5 zou slaan.
- cxb5 axb5
De zwarte pionnenstructuur oogt nog altijd iets beter, maar feitelijk is wit degene die enige druk kan uitoefenen. De zwarte pionnen zijn stuk voor stuk kwetsbaar.
- a4
28…bxa4 De vraag is of Giri niet het hoofd kon wenden naar de andere kant van het bord. Nu de witte paarden ver van de koningsvleugel verwijderd zijn, had hij misschien met een wat ‘va banque spel’ de witte koning kunnen uitroken. Een paar mogelijke varianten: 28…Pg5 29. axb5 cxb5 30. Dxb5 (zie analysediagram)
30…Pxh3+! Dat is dan wel gedwongen. 31. Kh2 [ Zwart heeft tenminste remise met 31. gxh3 Dxh3 32. Kf2 Pg4+] 31…Df7! en nu kan zwart eeuwig schaak afdwingen na 32. gxh3 Pg4+ 33. hxg4 Df2+
29. Pxa4
Gek genoeg moet zwart steeds meer op zijn tellen passen.
29…Tf8 30. Pb6 Df7
Giri realiseert zich dat hij de strijd op de damevleugel zo’n beetje verloren heeft, dus hij gaat nu toch voor de ‘alles of niets’ aanval aan de andere kant.
31. Pxc6?! Veel veiliger en ook sterker was 31. Pbc4
31…Pg5! 32. Tf1 Dc7 Hier faalt 32…Db7? op 33. Dxd6
33. Db5
Dwingt inderdaad deze zet af en nu kan zwart zijn pion weer terugwinnen. Maar daar had hij even mee moeten wachten!
33…Pgxe4?!
Zwart had even moeten wachten met het slaan van deze pion. Dat was overigens wel heel lastig te zien. Na 33…Db7! valt e4 ook en dan mist wit de grap die hij nu wel in de stelling heeft.
34. Pd5!
Deze zet verstoort de samenwerking tussen de zwarte stukken. En wat belangrijker is: wit ruilt een paard af, waardoor zijn eindspelvoordeel (vrije b-pion) steeds belangrijker begint te worden.
34…Dd7 35. Pxf6 gxf6
Hij probeert zo maar te gaan vissen in troebel water. Na 35…Pxf6 36. Dc4 Tc8 37. b5 h6 38. Td1 stapelen de problemen zich verder op bij zwart.
- Dd5 Pc3
Dit soort acties toont aan dat er flink aan de noodrem getrokken moet worden.
- Dc4 Pa4 38. b5 Pb6 39. Dd3
De b-pion is geblokkeerd maar het gevolg is dat het zwarte paard zijn mooie post in het centrum heeft moeten verruilen voor het wat passieve veld b6. Verder zijn ook d6 en f6 zwakke broeders.
39…Tg8 Het oplossen van een zwakte met 39…De6 40. e4 d5 zou beantwoord worden met 41. Da3! Tf8 hangt en via de a-lijn wordt ook Pb6 bedreigd. Na 41…Ta8 42. Dc5 Pd7 43. exd5 zou wit materiaal buitmaken.
40. e4 De6 41. Td1
Pion d6 is ten dode opgeschreven. Het wordt al bijna onmogelijk voor zwart om alles bij elkaar te houden. Maar Giri is een taaie verdediger.
41…Pd7 Een gekke poging met 41…Da2 42. Td2 Dc4 (zie analysediagram)
lijkt op niets uit te draaien na 43. Dxd6? Pion f6 hangt met schaak en zwart is al een pion kwijt. Maar volkomen onverwacht (tenminste voor mij!) heeft zwart hier een ongelooflijke combinatie die hem een half punt oplevert door eeuwig schaak. Door een volle toren te offeren [ Een nadere blik op de stelling leert ons dat wit met 43. Pe7!! (zie analysediagram)
wel zo’n beetje de winst kan binnenhalen. Ga dat maar eens bedenken allemaal! 43…Tg7 44. Dxd6 Nu kan het wel! Omdat het offer niet werkt: 44…Txg2+ 45. Txg2 Dc1+ 46. Kf2 Df4+ 47. Ke2 Dxe4+ 48. Kd1 Db1+ 49. Kd2 Db2+ 50. Ke1 En nu komt de koning wel uit de schaakjes! 50…Dxg2 zou dan falen op 51. Dd8+ Kg7 52. Dg8+ Kh6 53. Pf5+ Kh5 54. Dxg2] 43…Txg2+!! kan wit niet ontsnappen aan de schaakjes van de zwarte dame. 44. Kxg2 [ 44. Txg2 Dc1+ 45. Kf2 Df4+ 46. Ke2 Dxe4+] 44…Dxe4+ 45. Kf2 Df4+ 46. Ke2 De4+ en de witte koning komt niet weg.
42. Kh2
Hij heeft geen haast. Eerst moest … Dxh3 uit de stelling gehaald worden.
42…Pc5 43. Dxd6 Dxd6 44. Txd6 Pxe4 45. Te6
Nog altijd is het materieel gezien gelijk. Maar de b-pion dreigt te gaan stomen met b5-b6-b7-b8. Dus zwart moet wel een pionnetje inleveren.
45…Pc5
45…Kg7 46. Te7+ Kg6 47. b6 Pc5 48. b7 zal al zo’n beetje een stuk opleveren voor wit.
46. Txf6 e4 47. Tf5 Pb7 48. Te5 Pd6
49. Pd4
Zwart staat een pionnetje achter, maar toch valt de nederlaag nauwelijks af te wenden. De verre witte b-pion is een cruciale factor. Daarbij het heeft het zwarte paard geen steunpunten en dat betekent dat ook pion e4 dodelijk zwak is. Als hij die verliest, is de partij beslist. Ook 49. b6 Tc8 50. Pe7 Tb8 51. Pd5 was heel sterk geweest voor wit.
49…Tb8 50. g4
Wesley So heeft uitstekend ingeschat dat zwart vrijwel niets meer kan ondernemen. Daarom zet hij in op het naar voren spelen van zijn pionnenmeerderheid op de koningsvleugel. Met twee vrijpionnen en volkomen passieve zwarte stukken, zal het op den duur instorten bij zwart.
50…Kg8 51. Kg3 Kf7
52. Pf5!
Deze afwikkeling heeft de Amerikaan uiterst knap gevonden. Hij geeft zijn belangrijkste vrijpion op b5 op om een soort mataanvalletje tegen de arme zwarte koning op te zetten.
52…Kf6
Hij probeert er iets van te maken. Daarbij heeft hij goed gezien dat in het toreneindspel na 52…Pxf5+ 53. Txf5+ Ke6 54. Kf4 het technisch gezien uit is.
53. Kf4 Pxb5
De gevaarlijke b-pion is van het bord, wat heeft zwart nog te vrezen?
54. g5+!
Juist.
54…Kg6
De grap is natuurlijk dat 54…Kf7? faalt op 55. Txb5! Txb5 56. Pd6+
55. Te7!
Tja en nu dreigt er zomaar iets als Tg7+, waarna de zwarte koning naar bijzonder onaangename oorden wordt gedreven.
55…Th8
Om de dreiging Txh7+ dadelijk uit de stelling te halen. Maar daar weet So ook wat op. Iets als 55…Tf8 helpt ook niet. Wit wikkelt af naar 56. Tg7+ Kh5 57. Txh7+ Kg6 58. Th6+ Kf7 59. Tf6+ Kg8 60. Txf8+ Kxf8 61. Kxe4 een eindspel dat simpel gewonnen voor hem is.
56. Kg4!
Dreigt op twee manieren mat in één.
56…h5+
Na 56…Tg8 om Tg7# te voorkomen, volgt het andere mat: 57. Ph4#
57. Kf4!
Hier gaf Giri zich gewonnen. Het mat op h4 dreigt nog steeds. Een zure nederlaag, maar wel bijzonder knap afgewikkeld van de talentvolle Amerikaan. Vooral niet 57. gxh6? want dan doet zwart nog volop mee: 57…Pc3 Een mogelijke winstvariant verloopt dan zo: 57. Kf4 h4 De enige manier om Ph4# uit de stelling te halen. 58. Kg4 Th7 59. Te6+ Kf7 60. g6+ Kxe6 61. gxh7 En de witte pion promoveert.
1-0
(De foto’s zijn genomen van de toernooisite)
Ook op dit niveau kan een heel sterke grootmeester een duidelijk ondermaats toernooi spelen. Het gebeurde Anand dit jaar in Gibraltar, Carlsen vorig jaar [2015] in de Norway Chess en Kramnik in Dortmund, een toernooi dat hij tien keer won, maar toen met 3 nederlagen op 7 partijen, o.a. met zwart tegen So, afsloot. Maar leuk is natuurlijk anders, zeker na de net gemiste zege in het Gashimov-toernooi.