Toppers schuiven op

De toppers in het bijzonder sterk bezette Gibraltar Congress sluipen langzaam naar de top van de ranglijst. Na zeven ronden hebben zich in elk geval de Fransman Vachier-Lagrave en Hikaru Nakamura bovenaan gemeld met 6 punten. Zij moeten nog wel de Chinees Yangyi Yu en de verrassende Spanjaard David Anton Guijarro naast zich dulden. Laatstgenoemde kreeg vandaag met wit tegen Nakamura snel na de opening een remise-aanbod en dat sloeg hij natuurlijk niet af.

Vachier-Lagrave schoof in een marathonzitting de Engelsman Michael Adams in de Spaanse Berlijnse Muur van het bord. Eerder dit toernooi had de Fransman ook al iemand anders zoek gespeeld, dus misschien heeft hij iets gevonden op dit remisewapen? Over Adams gesproken. De Brit krijgt misschien extra betaald voor elke zet die hij doet, want hij produceert tot dusver redelijk wat lange partijen. Ik heb voor de grap even het aantal zetten dat hij gedaan heeft, opgeteld: 29, 68, 69, 30, 70, 32 en 55. Dat is in zeven ronden tijd 353, een aardig gemiddelde dus.

De hoogste ratinghouder, Fabiano Caruana is een klein beetje achterop geraakt door een gevoelige nederlaag die hij opliep tegen een andere Engelsman: Nigel Short. Die legde hem in de opening flink over de knie en kreeg deze grote vis inderdaad op het droge, nadat die nog vreselijk had tegengesparteld.
Van de Nederlandse deelnemers die in Gibraltar meespelen, doet IM Xander Wemmers het tot dusver uitstekend. Hij heeft 4½ punt.

De tussenstand aan kop na 7 ronden:

De resultaten van de Nederlanders na 7 ronden:

PARTIJMATERIAAL

Hieronder een paar fragmenten van partijen die mij interesseerden. In de viewer is de gehele partij opgenomen.

Short, Nigel D – Caruana, Fabiano

Wit wil zijn potentiële vrijpion direct benutten.
36. c6! bxc6
36…Lxc6 37. Pxc6 bxc6 38. b7 Ld6 is nog veel erger voor zwart vanwege 39. Txe6 Lb8 40. Txc6 gevolgd door Tc8.
37. b7 Tb8 38. Tb1 c5
Als hij gedacht heeft dat het hier nog te redden was, kwam hij wederom bedrogen uit. Er is geen parade, want bijvoorbeeld 38…Ld6 faalt op 39. Pc4 Lc7 40. La7 met winst.
39. Pd7?!
Short is iets te enthousiast over zijn stelling. Met het ‘ingetogen’ 39. Lc3 kon hij de winst simpeler binnenhalen. Een mogelijke variant: 39…Ld6 40. Pd3 Kf8 41. Pxc5 en de dreiging Pa6 is beslissend. Er kan nog volgen: 41…Lxc5 42. Le5 La7 43. Lxb8 Lxb8 44. Tc1 Ld6 45. Tc8 g5 46. b8=D Lxb8 47. Txb8 (zie analysediagram)
en het eindspel van toren tegen loper is gewonnen voor wit.
39…Lxd7 40. Le5 Te8 41. b8=D Txb8 42. Txb8+ Kf7
Wit heeft ook de kwaliteit gewonnen, maar de technische afhandeling is nog zeer problematisch, zeker tegen een speler van het kaliber Caruana. Zwart heeft nog een pion voor de kwaliteit en beschikt nog over het loperpaar.
43. Th8 h5 44. Th7+
44…Kf8?!
44…Ke8 45. Tg7 g5 was hardnekkiger.
45. Ld6!
Dat is mooi gezien van de Engelsman. Zo maakt hij het vijandelijke loperpaar onschadelijk.
45…Lxd6 46. Txd7 Le5 47. g3 c4 48. Kf1 c3 49. Ke2 Ke8 50. Td1
50. Tb7 Op de zevende rij blijven, komt ook in aanmerking.
50…Ke7 51. Kd3 Lf6 52. Ta1 Kf7 53. Ta7+ Ke8 54. Ke4 Kd8
Hoe moet wit deze stelling kraken?
55. Ta4 Ke7 56. Tc4 Kd7 57. Kd3 Ke7 58. Tc7+ Ke8 59. g4
Dit kon wel eens nog grotere technische problemen opleveren. Ik zat deze partij live te volgen en vroeg me af waarom hij geen 59. f4 speelde. De bedoeling is inderdaad om met g2-g4 te komen, maar hij moet het vastleggen waarschijnlijk wel verhinderen.
59…hxg4 60. hxg4
60…Le5?
Caruana had duidelijk zijn dag niet. Hij had onvoorwaardelijk 60…g5! moeten spelen en dan gaan zitten om te kijken of Short deze ‘vesting’ kan innemen.
61. Tc5
61. Tc8+ Ke7 62. Ke4 Lf6 63. f4 wint nu vrij gemakkelijk.
61…Lf6 Ook na 61…Lf4 62. Txc3 g5 zal wit tot winst kunnen komen, maar hij moet hij nog iets harder werken.
62. g5 Lg7 63. Tc8+ Kd7 64. Tg8 Ld4 65. f3 Le5 66. Txg6
Met deze pion erbij is het niet moeilijk meer.
66…Kd6 67. Tg8 Ke7 68. Tc8 Lf4 69. Tc5 Ld2 70. Tc7+ Kd6 71. g6
1-0

Nakamura, Hikaru – Iturrizaga Bonelli, Eduardo

25…c6?
Als er een zet niet mag, is het deze wel. Met 25…Dg4 kon zwart de strijd voortzetten, hoewel wit duidelijk beter staat.
26. dxc6 Txf1+
26…Lxc6 kan natuurlijk niet omdat de dame hangt.
27. Txf1 Lxc6
Zo heeft hij gedacht zich te kunnen bevrijden. Er volgt een ontnuchterend zetje!
28. Df3!
Met de dubbele dreiging Df8# en Lxc6. Zwart gaf het meteen op.
1-0

Nakamura, Hikaru – Lagarde, Maxime

Hier speelde zwart 14…b6 en daarop volgde onmiddellijk 15. Pxc5!
Nakamura staat bekend om zijn tactisch vernuft. Hier is weer zo’n voorbeeld van een schijnoffer waarmee hij groot voordeel behaalt.
15…Lxc5 16. Lxc5 Dxd1
Na 16…bxc5 volgt 17. Lxc6 Dxc6 18. Txb8+
17. Tfxd1 bxc5 18. Lxc6+ Ke7
Met deze transactie heeft hij een mooie pion buitgemaakt, maar het is verre van eenvoudig om die te verzilveren.
19. Tb3
19. Ld5 Lxd5 20. Txb8 Txb8 21. Txd5 Tb2 22. a4 Ta2 23. Txc5 Txa4 levert een eindspel op dat wel eens binnen de remisemarge kan zijn.
19…Lxc4 Waarschijnlijk was 19…Thd8 een betere kans.
20. Td7+ Kf6 21. Tf3+ Kg6
22. Td6+
Hij speelt op mat! Heel erg voor de hand lag 22. Txa7 hetgeen ook uitstekende winstkansen biedt.
22…Le6 23. Le4+ Kh5
23…Kh6? verliest vanwege 24. Txf7
24. Ta6?!
Dat is niet consequent. 24. Tc3 c4 25. f4! was aangewezen om het voordeel vast te houden.
24…Tb2 25. Tc3 Tc8 26. Lf3+ Kg5 27. h4+ Kf5 28. a4
Inmiddels gaat het wel weer voor zwart, maar zijn verdedigende taak is niet eenvoudig.
28…Tc7?
Te passief. 28…c4 29. Txa7 Ke5 30. e3 Td8 zou zwart voldoende tegenspel opleveren. Zijn torens op de tweede rij zijn uiterst lastig voor wit.
29. Ta5
29…Ld7
29…Td2 30. Taxc5+ Txc5 31. Txc5+ Kf6 32. Ta5 Td7 33. e4 en wit heeft riante winstkansen.
30. Tcxc5+ Txc5 31. Txc5+ Ke6
De koning is weer helemaal terug, maar het eindspel valt niet meer te redden.
32. Ta5 Tb4 33. Ta6+ Ke7 34. a5
1-0

Topalov, Veselin – Deac, Bogdan-Daniel

20…Kf8?!
Materieel gezien is zwart goed uit een afwikkeling gekomen en zijn paarden op c3 en e3 ogen indrukwekkend. Maar het feit dat zijn toren op h8 heel moeilijk in het spel gebracht kan worden breekt hem op. Dan had hij nu verder moeten gaan met 20…Td7 21. Lb2 Pe2+ 22. Kg2 Pd4 23. Lxd4 Dxd4 hoewel 24. Lc8 ook niet fijn is… Maar na 24…Dxf2+ 25. Kh1 O-O 26. Lxd7 Dd4 kan zwart nog spartelen.
21. Lb2 Pe2+ 22. Kg2
22…c3?
Dit versnelt het einde, maar er was al geen redding meer. Na 22…De6 23. Dxc7 Te8 moet wit nog 24. Lf3! vinden, waarna de b-toren via b7 snel in het spel gebracht kan worden.
23. La3+ Kg8 24. De4
De penning over de d-lijn wordt zwart nu fataal.
24…c2 25. Txd3
Een mogelijke variant is 25. Txd3 Dxe4+ [ 25…Txd3 26. Dxe5] 26. Lxe4 Te8 27. Te1 en het is gedaan.
1-0

Adams, Michael – Hou, Yifan

Na een helse strijd waarin wit twee torens en een stuk voor een dame en drie pionnen kreeg, bleek dat het allemaal bepaald niet eenvoudig is voor wit om vorderingen te maken.
46. g3!
Daar gaat ie dan! Hij geeft wat weg om te kunnen afwikkelen naar een eindspel. Dat moet Adams heel ver berekend hebben.
46…Dxf3 47. Txh7+!
Dit is de grap.
47…Kxh7 48. Pg5+ Kg7 49. Pxf3
Deze stelling moest Adams binnen de beperkte bedenktijd zien te taxeren. De uitkomst van een dergelijk eindspel is bijzonder moeilijk in te schatten. Hij heeft in elk geval geconstateerd dat hij geen verliesgevaar loopt, hetgeen natuurlijk op het eerste gezicht makkelijk kan omdat zwart twee verre pionnen heeft en het paard het altijd lastig heeft tegen een randpion. Maar hij moet gezien hebben dat het paard tussen de zwarte a- en b-pion in komt en ze dan allebei tegenhoudt. Het gaat er nu om dat die zwarte pionnen niet te ver komen, want dan kan wit op een gegeven moment zelf een vrijpion creëren en met tempospelletjes zwart steeds verder terugdringen. Wat heel opvallend is, is dat ook de huidige engines het met het beoordelen van dit eindspel er ook heel moeilijk mee hebben…
49…a5 50. g4
Ik zat ook dit eindspel live te volgen en was heel benieuwd naar de afloop.
50…a4?
Misschien is deze logische zet al de beslissende fout, maar dat was erg lastig te voorzien. Nu leek mij (zonder engine) dat zwart sowieso 50…Kf6! moet spelen omdat anders de koning op non-actief komt te staan. 51. Kg3 a4 52. Kf4 a3 53. g5+ Ke7 54. Pd4 a2 55. Pb3 Kd6 56. Ke4 b5 57. Kd4 b4 58. Ke4 e5 59. Pa1 Ke6 60. Pb3 en er is sprake van een dynamisch evenwicht. Ik heb geen winst kunnen ontdekken voor wit; misschien is er een bezoeker van Schaaksite die iets weet?
51. Pd4 a3
Waarschijnlijk heeft Hou ingezien dat ze er niet bij komt met de koning en daarom geeft ze pion e6. Maar dat verliest ook. De winst is echter ook hier niet gemakkelijk te vinden, maar Adams is geen kleine jongen! De grap is dat als zwart nu 51…Kf6 speelt, wit met het paard de pionnen al vroegtijdig tegen kan houden met 52. Pb5! Nog steeds is voor het menselijk oog niet makkelijk in te zien waarom wit hier op winst staat na bijvoorbeeld 52…Ke5 Wit antwoordt 53. Kg3 en dan blijkt wat er aan de hand is. De zwarte koning kan niets uitrichten omdat hij dan een cruciale pion verliest. We noemen dit een paardbarrière. Ik heb animaties in het diagram aangebracht om dit te tonen. De velden die rood gemaakt zijn, zijn de velden die de zwarte koning niet kan betreden.

Verder geef ik een paar illustratieve varianten om te laten zien hoe wit dit wint. 53…Kd5 [ Passieve terugtocht verliest ook: 53…Kf6 54. Kf3 ( Niet 54. Kf4?? wegens 54…g5+ 55. hxg5+ Kg6 en het is ineens remise!) 54…Ke5 55. Ke3 Kf6 56. Ke4 Kf7 57. Ke5 Ke7 58. g5 Kd7 59. Kf6 Kc6 60. Pc3 b5 61. h5 gxh5 62. g6 (zie analysediagram)

met winst.] 54. Pc3+ Kd4 55. Pxa4 b5 56. Pb2 Kc3 57. Kf4 Kxb2 58. h5 gxh5 59. gxh5 b4 60. h6 b3 61. h7 Kc2 62. h8=D b2 (zie analysediagram)
En dit is een bekend type winststelling van dame tegen pion.
52. Pxe6+ Kf6 53. Pd4 Ke5!
Hou weet nog iets van complicaties te weeg te brengen. Ook 53…b5 helpt niet: 54. g5+ Ke5 55. Pb3 Kf4 56. Kh3 Kf5 57. Kg3 en langzaam maar zeker wordt zwart uitgetempeerd. Het idee van wit is dat hij de zwarte koning langzaam terugdrijft, een vrijpion creëert waarna hij met het paard op een neer blijft gaan, totdat zwart de witte pion moet laten promoveren of totdat ze haar eigen pionnen moet prijsgeven. Ik geef een variant ter illustratie van dit winstproces. 57…b4 58. Kf3 a2 59. Kg3 Ke6 60. h5 gxh5 61. Kh4 Kf7 62. Kxh5 Kg7 63. g6 Kg8 64. Kg5 Kg7 65. Kf5 Kg8 66. Kf6 Kf8 67. g7+ Kg8 68. Pa1! (zie analysediagram)
En nu wordt alles duidelijk!
54. Pc2 Kf4 55. Kh3!
Die pion moet wit behouden!
55…a2 56. g5 b5 57. Pa1 b4
Zwart speelt uiteraard haar pionnen zo ver mogelijk naar voren, want alles komt aan op één tempo!
58. Pb3 Ke5
59. h5!
De enige zet die wint, hij mag geen tijd verliezen. Het is typisch zo’n eindspel waar alles heel nauw luistert. Wie beweert er nog dat schaken geen topsport is? Als je op dit moment – na al heel wat uurtjes spelen – in staat bent om in te zien dat je hier deze zet moet spelen, ben je in mijn ogen een echte topsporter. Na 59. Kg4? zou al het mooie voorbereidende werk voor niets zijn geweest. 59…Kd5 60. h5 gxh5+ 61. Kxh5 Kc4 62. Pa1 Wit heeft eigenlijk nog mazzel dat hij remise kan maken. [ 62. g6 Kxb3 63. g7 a1=D 64. g8=D+ is nog op het nippertje remise.] 62…b3 63. g6 b2 64. g7 bxa1=D 65. g8=D+ En ook is het wit die remise moet maken.
59…gxh5 60. Kh4 Kd5 61. g6 Kc4 62. Pa1
62…Kc3
Ze laat Adams de meest technische winstvariant zoeken. 62…b3 63. g7 b2 64. g8=D+ Kc3 65. Db3+ en het is klaar.
63. g7 Kb2 64. g8=D Kxa1
Zwart heeft nog drie pionnen, maar de dame wint het van dit trio. Zelfs dit slot is leerzaam om te zien hoe wit dit snel en efficiënt af kan maken.
65. Dc4! Kb2
65…b3 66. Dc1#
66. Dxb4+ Kc2
Nu moet de zwarte koning vóór de pion worden gedwongen.
67. Da3 Kb1 68. Db3+ Ka1
En nou blijkt dat de andere zwarte pion ‘schadelijk materiaal’ is, zoals Cor van Wijgerden dat in zijn Stappenmethode in de les over dit eindspel laat zien.
69. Kg5!
Wit heft het pat op en geeft dan eenvoudig mat met de dame. Kende u dit mechanisme al? Zo niet, dan heeft u nu uw arsenaal uitgebreid!
69…h4 70. Dc2
70. Dc2 h3 71. Dc1#
1-0