Schaakrubrieken weekend 31 maart 2018
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een koele uitdager
In het Kühlhaus in Berlijn was de gevoelstemperatuur dinsdag hoog opgelopen. Een leger van elkaar soms tegensprekende rekenmeesters had koortsachtig gerekend over alle manieren waarop een eventuele tiebreak in het kandidatentoernooi uit kon vallen. De Amerikaan Fabiano Caruana stond een half punt voor op de Rus Sergej Karjakin en de Azeri Sjachriar Mamedjarov, en een punt op de Chinees Ding Liren. Als Caruana in de laatste ronde remise zou spelen en Karjakin of Mamedjarov zou winnen, lag Caruana er uit door de ingewikkelde regels van de tiebreak. Er was zelfs een scenario waarin Ding Liren toernooiwinnaar werd. Alle ingewikkelde berekeningen bleken overbodig, want Caruana hield het hoofd koel, versloeg Aleksandr Grisjtsjoek en won het toernooi met een punt voorsprong. In november mag hij tegen Magnus Carlsen in Londen een tweekamp om het wereldkampioenschap spelen. Door een bevriende journalist werd hem een Amerikaanse vlag over de schouders gelegd. Carlsen had al laten weten dat hij straks de sterkst mogelijke tegenstander wil en noemde Caruana. De Noorse media schijnen in feeststemming te zijn. Caruana is in 1992 geboren in Miami en opgegroeid in Brooklyn. In 2005 verhuisde hij naar Italië, omdat het centrum van de schaakwereld nu eenmaal in Europa ligt, en in de tien jaar dat hij voor Italië uitkwam bereikte hij de wereldtop. Als veertienjarige werd hij grootmeester en in 2014 haalde hij in St. Louis, op het erf van de schaaklievende miljardair Rex Sinquefield, een geweldige toernooioverwinning. Hij begon met 7 uit 7, maakte daarna nog drie remises en eindigde met drie punten voorsprong op nummer twee, Magnus Carlsen. Het was een van de indrukwekkendste toernooioverwinningen in de geschiedenis van het schaakspel. Kort daarna kon Sinquefield hem met veel geld weer Amerikaans schaakburger maken, waardoor Caruana in 2016 op de olympiade in Baku aan het eerste bord van het Amerikaanse team kon spelen. Onder zijn leiding wonnen de Verenigde Staten voor het eerst sinds 1937 weer goud op een volwaardige olympiade.
Fabiano Caruana – Levon Aronian, kandidatentoernooi Berlijn 2018, 13de ronde
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. Te1 b5 7. Lb3 0- 0 8. d3 d6 9. Ld2 Deze zet, die een ronde eerder door Grisjtsjoek was geïntroduceerd , noemde Caruana een briljant nieuwtje. 9…Lg4 10. c3 d5 11. h3 Lh5 12. De2 Tb8 13. Lg5 dxe4 14. dxe4 h6 15. Lc1 Tot hier had Caruana alles voorbereid. 15…Lg6 16. Pbd2 Ph5 17. Pf1 Lc5 18. g3 Kh7 19. Kg2 De7 20. Lc2 Tfd8 21. b4 Lb6 22. a4 Pf6 23. Ph4 Sterk, maar 23. axb5 axb5 24. Dxb5 Lxf2 25. Dxc6 Lxe1 26. Pxe1 was nog beter. 23…De6 24. Ld3 Lh5 25. g4 Een provocatie. 25…Lxg4 Aronian reageert met een stukoffer, hij moet wel. 26. hxg4 Pxg4 27. Pf5 Pxf2 28. Lc2 g6 29. P1e3 Waarschijnlijk niet het beste in deze razend moeilijke stelling. 29…gxf5 30. exf5 Df6 31. Dxf2
Partij in de viewer:
Ding ligt wakker na schaakpartij met Grisjoek en wint slechts eenmaal
Aan speculaties zal ik me voorlopig niet meer wagen nu het kandidatentoernooi heel anders is verlopen dan ik drie weken geleden voorspelde. Alleen de inschatting dat Karjakin opnieuw een kanshebber zou zijn, kwam een beetje in de buurt. Alle anderen overtroffen zich zelf, stelden teleur of waren zich zelf niet. Wie had kunnen vermoeden dat ¬Levon Aronian onderaan zou eindigen met de miserabele score van 4,5 uit 13? De Armeniër verloor 27 ratingpunten en zakte uit de toptien van de wereldranglijst. Vanaf dit weekeinde moet hij met onder anderen Carlsen en Caruana de draad weer zien op te pakken in de Grenke Classic in Baden-Baden. Ik houd mijn hart vast. Heel ver naast het doel was mijn voorspelling dat de Chinees Liren Ding de outsider van het toernooi zou zijn. Mysterieus was het optreden van Vladimir Kramnik. Na een schitterend begin met 2,5 uit 3 had een onfortuinlijke nederlaag tegen Caruana fatale gevolgen. Hij nam grote risico’s en verloor nog driemaal. Een forumbezoeker schreef dat hij een goede kans zou hebben gehad als hij na zijn droomstart zou hebben gespeeld als Smyslov of Petrosian. In plaats daarvan speelde hij als Kortsjnoi. Heel ver naast het doel was mijn voorspelling dat de Chinees Liren Ding de outsider van het toernooi zou zijn. Niets was minder waar. Ding speelde voortreffelijk en verloor geen enkele partij. Voor het begin van de laatste ronde was er zelfs een minimale kans dat hij de uitdager van Carlsen zou worden. Ding deed zich zelf te kort door slechts eenmaal te winnen. Hij zei dat hij de slaap niet had kunnen vatten na de volgende partij:
Ding-Grisjoek, Berlijn 2018
1. c4 c5 2. Pf3 Pf6 3. Pc3 Pc6 4. e3 e6 5. d4 d5 6. a3 dxc4 7. Lxc4 a6 8. 0-0 b5 9. La2 Lb7 10. De2 Dc7 11. Ld2 Le7 12. Tac1 c4 13. e4 Td8 14. Le3 Pg4 15. e5 Pa5? Na 15 … 0-0 of 15 … f5 (16. exf6? Pxd4 17. Lxd4 Lxf3) heeft zwart niets te klagen. 16. Lf4 Db6 17. Tcd1 h5 Een betere kans is 17 … 0-0 (18. h3 f5!). 18. h3 Ph6 19. Lb1 Pb3 20. Le3 Dc7 21. Tfe1 Kf8 22. d5! exd5 23. e6 fxe6 24. Pg5 Dd7 25. Lg6 Lf6 26. Lb6 Tc8 27. Pxe6+ Kg8 28. Pxd5 Lxd5
Partij in de viewer:
Caruana nieuwe uitdager
De Amerikaan Fabiano Caruana heeft het recht verworven om wereldkampioen Magnus Carlsen uit te dagen. Die tweekamp over twaalf partijen zal in november in Londen verspeeld worden. De tussenstand in hun onderlinge partijen is voorlopig in het voordeel van Carlsen, met 9 tegen 5 keer winst en vijftien remises. Maar Caruana heeft zeker kansen als hij zich in de voorbereiding in het komende half jaar volledig op zijn zware taak gaat richten. De slotstand van het kandidatentoernooi geeft de spanning niet goed weer:
1.Caruana 9 2.Karjakin, Mamedyarov 8 4.Ding 7,5 5.Kramnik, Grichuk 6,5 7.So 6 8.Aronian 4,5
In de dertiende, voorlaatste ronde waren er nog vijf kanshebbers op de toernooizege! Door winst op de onherkenbare Levon Aronian (nota bene vooraf een van de grootste favorieten gezien zijn resultaten het laatste jaar) ging Caruana de laatste ronde in met een half punt voorsprong op Mamedyarov en Karjakin. Bij gelijk eindigen zou eerst het onderlinge resultaat tellen en daarbij lag Karjakin voor want hij had gewonnen van Caruana in de twaalfde ronde, alle andere partijen tussen deze drie kanshebbers waren na boeiende gevechten onbeslist geëindigd. De slotronde bood Grichuk-Caruana, Karjakin-Ding en Kramnik-Mamedyarov. Moeilijk om voorspellingen te doen want vele scenario’s waren mogelijk (zelfs nog een theoretische waarin Ding zou zegevieren als hij zou winnen, Caruana zou verliezen en Mamedyarov op remise bleef steken). Het zou een lange schaakdag worden, die slotronde. Weliswaar was Aronian-So in tien minuten remise (zij hadden er genoeg van, weinig lukte dit toernooi) maar de drie andere partijen werden tot op het bot uitgevochten. Vladimir Kramnik hield dankzij een positioneel pionoffer Shakryar Mamedyarov vanaf de opening onder druk. Menigeen was ergens onderweg bezweken maar de nummer twee op de wereldranglijst verdedigde tot in het verre eindspel met fantasie en zo eindigde dit interessante gevecht na vijf uur spelen onbeslist.
Wit heeft zeker kansen na 31.Lg5 Ph5 32.Pxc6 maar het ging zo
31.h3 Lxf2! 32.Dxf2 Lxh3+ 33.Kg1 Dxf2+ 34.Kxf2 Txe5 35.Lxe5 Pg4+ 36.Kg1 Pxe5 37.Le2 en op zet 55 werd tot remise besloten.
Ook Sergei Karjakin begon tegen Liren Ding voortvarend en het was al snel duidelijk dat hier een langdurig, zwaar strategisch gevecht zou plaatsvinden. Ook al stond hij aanvankelijk onder druk, de Chinees Ding is niet voor niets de enige ongeslagen speler in dit supersterke veld. Ook dit keer ontworstelde hij zich aan de omklemming en nam het initiatief over. Karjakin mocht met twee pionnen minder blij zijn dat hij een vesting had die de remise veilig stelde.
Wit heeft een vesting, de zwarte koning kan nergens binnendringen maar de stelling geeft wel aan dat alleen zwart op winst kon spelen.
Met het wegvallen van de naaste achtervolgers zou Caruana met remise de toernooiwinst veilig kunnen stellen (95.000 euro) en ook uitzicht hebben op het wereldkampioenschap! Dat deed hij niet want zijn stelling was inmiddels te goed.
Zwart kan hier direct winnen met 58…Te1+ 59.Kf2 Tbb1 en de koning zit in een matnet. Caruana deed het anders en ook overtuigend. Wit gaat altijd kapot aan of de dreiging van c3, of dat matnet of het ophalen van pion g2.
Het was een bijzonder kandidatentoernooi met een terechte winnaar.
Partijen in de viewer:
Menig schaker kent het verhaal van de grootmeester die aan de juffrouw achter het loket op het postkantoor als telegram aan zijn vrouw opgaf : “Ik heb de schoonheidsprijs gewonnen “ waarop het meisje later tegen haar collega zei “ Dan moeten die andere schakers wel ontzettend lelijk geweest zijn”.Het verschijnsel schoonheidsprijs is er een beetje uit ,waarschijnlijk omdat er nogal eens heftige ruzies uit voort kwamen,zelfs Kasparov verliet eens stampvoeten de speelzaal. Maar deze partij komt er zeker voor in aanmerking:
Kasparov-Topalov
1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 g6 4.Le3 Lg7 5.Dd2 c6 6.f3 b5 7.Pge2 Pbd7 8.Lh6 Lxh6 9.Dxh6 Lb7 10.a3 e5 11.0-0-0 De7 12.Kb1 a6 afgezien van de loper-ruil is er nog weinig gebeurd. 13.Pc1 0-0-0 14.Pb3 exd 15.Txd4 c5 16.Td1 Pb6 17.g3 ruimte voor de loper Kb8 18.Pa5 La8 19.Lh3 d5 wellicht te vroeg 20.Df4+ Ka7 21.The1 d4 22.Pd5 Pbxd5 23.exd5 Dd6 wit heeft wat voordeel maar de volgende zet moet voor zwart zijn gekomen als een donderslag bij heldere hemel: 24. Txd4!! cxd4 Topalov neemt de handschoen op (objectief was Kb6 beter) maar als hij de volgende zet gezien had….25.Te7+! Kb6 (25..Dxe7 26.Dd4+ Kb8 27.Db6+ Lb7 28.Pc6+ Ka8 29.Da7mat) 26.Dxd4+ het 3e offer Kxa5 gedwongen 27.b4+ Ka4 28.Dc3 dreigt mat Dxd5 29.Ta7 Lb7 30Txb7 Dc4 tegen wit’s Dc7-Da5 Ondanks de toren achter staat wit gewonnen maar dan moet je het natuurlijk nog wel waarmaken. 31.Dxf6 Kxa3 anders weer mat 32.Dxa6+ Kxb4 33.c3+ Kxc3 34.Da1+Kd2 35. Db2+ Kd1 36.Lf1! Td2 (Dxf1 37.Dc2+ Ke1 38.Te8 mat) 37.Td7! het zoveelste offer Txd7 38.Lxc4 bxc4 39.Dxh8 de rest is techniek Td3 40.Da8 c3 41.Da4+ Ke1 42.f4 f5 43.Kc1 Td2 44.Da7 1-0.
In de rubriek van vorige week werd uitgelegd hoe het komt dat Rusland nog steeds HET land van de schakers is,al komen China en India er aan. Ook de leerboeken uit Rusland zijn dus meer dan uitstekend,zoals Mikhail Shereshevsky ‘s The Shereshevsky Method to Improve in Chess, nu uitgegeven door New In Chess met als veelbelovende ondertitel From Chessplayer to Master (prijs 29.95, 978-90-5691-764-7). Het is een soort compendium van de beroemde trainingsmethode van de auteur, aangevuld met de actuele ontwikkelingen. Alles vanuit de lange traditie van de Russische school: Hoe bouw je een eigen goed openingsrepertoire op ,zowel met zwart als met wit. Hoe bereken je in het middenspel de vele mogelijkheden, vanuit logica of vanuit intuïtie want alles uitwerken gaat natuurlijk niet met de beperkte speeltijd. Dan de belangrijkste principes van de eindspelen, dit alles toegelicht met de partijen van de schaak-groten der aarde. De clubspeler die zijn hele leven begint met 1.g3 2.Lg2 3.Pf3 zal waarschijnlijk ook in de andere aspecten niet verder komen. Een zaak als tijdnood, een manco bij vele amateurs maar ook bij grootmeesters, komt aan de orde en wat er tegen te doen. En dan het begrip DAUT: do not analyse unnecessary tactics, het is een hoofdstuk op zich. Maar wel van belang. Al met al een goede gedachte in Alkmaar om dit meer dan voortreffelijke leerboek in de vaderlandse handel te brengen.
Probleem 2674 is een 2-zet van Shinkman:
Fabiano Caruana nu op weg naar Magnus Carlsen
De schrik sloeg menig schaakliefhebber om het hart toen Fabiano Caruana in de twaalfde ronde van het WK-kandidatentoernooi in Berlijn verloor van Sergei Karjakin. Caruana leek regelrecht op de toernooiwinst af te stevenen en dus op een WK-match tegen Magnus Carlsen. Maar Karjakin nam de leiding gedeeld over, met als voordeel dat hij bij gelijk eindigen tot winnaar zou worden uitgeroepen vanwege het onderlinge resultaat. Karjakin verloor in 2016 de match tegen Carlsen weliswaar pas na de tiebreak, maar de meeste schakers vinden een match Carlsen-Caruana spannender en onvoorspelbaarder. In de laatste ronden kwam het toch nog goed en won Caruana het toernooi met vijf overwinningen, die ene nederlaag en acht remises.
Karjakin-Caruana
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 5.Pc3 Pxc3 6.dxc3 Pc6 7.Le3 Le7 8.Dd2 Le6 9.0-0-0 Dd7 10.a3 h6 11.Pd4 Pxd4 12.Lxd4 Menigeen zou hier met cxd4 zijn dubbelpion oplossen, maar dat maakt er een symmetrische stelling van en dat wil Karjakin kennelijk niet. 12…Tg8 13.Le2 c5 14.Le3 d6 15.f4 0-0-0 16.Lf3 Lg4 17.Lxd5 Een zeer verrassend en gedurfd kwaliteitsoffer.
17…Lxd1 18.Txd1 Dc7 19.c4 Tge8 20.Df2 Je kunt moeilijk volhouden dat een van de zwarte torens sterker is dan de loper op d5. 20…b6 21.g4 Lf6 22.Kb1 Td7 23.Td3 g5 24.Ka2 Tee7 25.Df3 Kd8 26.Ld2 Kc8
Kennelijk weet Caruana zich niet goed raad met zijn stelling. Wat moet hij ook?27.Df1 Td6 En dan volgt er in zijn ongemakkelijke houding een foutje dat een pion kost. 28.fxg5 Lxg5 29.Lxg5 hxg5 30.Df5+ Tdd7 31.Dxg5 De5 32.Dh6 Kd8 33.g5 Dd6 34.Dh8+ Te8 35.Dh4 Dg6 36.Dg4 Te5 37.h4 Ke7 38.Td2 b5
Fabiano Caruana werd in 1992 geboren in Florida uit Italiaanse ouders. Hij heeft beide nationaliteiten. Op zijn veertiende werd hij grootmeester en op weg naar de wereldtop was Nederland belangrijk voor hem. In 2007 won hij het zomertoernooi van Vlissingen, in 2008 de C-groep van het Corus-toernooi in Wijk aan Zee en een jaar later de B-groep. In 2012 werd hij in Wijk aan Zee gedeeld tweede in de A-groep, waarmee hij definitief tot de ‘kroonprinsen’ van Carlsen behoorde. Twee jaar later passeerde hij de belangrijke Elo-grens van 2800 na het winnen van het elitetoernooi in Dortmund. Datzelfde jaar boekte hij een spectaculaire winst in Saint Louis. Tussen de sterkste schakers van de wereld begon Caruana met zeven overwinningen, ook op Carlsen. Hij eindigde met drie remises en dat resultaat wordt beschouwd als een van de allergrootste toernooizeges in de schaakgeschiedenis. Hij bereikte er de tweede plaats van de wereldranglijst mee, die hij een jaar vasthield. Later kreeg hij die plaats nog een paar keer terug. Momenteel staat Caruana officieel achtste en virtueel, na zijn zege in Berlijn, derde. Die plaats is niet van belang. Wat voor hem nu alleen nog telt is zijn WK-match in het najaar tegen Carlsen.
Partij in de viewer:
Diagram 5: E. Bogdanov, driezet
De tweede driezet uit het RD-winterpuzzelnummer van december is van de Russische probleemcomponist E.Bogdanov. Dit probleem heeft een schijnspel. Op 1. …Td1 ligt klaar 2. exf5+ Kxf5 3. Ph6 mat of 2. … Kd5 3. Pxe7 mat. Na 1. … Td4 heeft wit 2. Dg3+ Kxe4 3. Pxf6 klaar liggen. De thematische verleiding is 1. Kc4? Nu dreigt zowel 2. exf5+ als 2. Dg3+. Zwart weerlegt dit met 1. … Lg4! De sleutelzet is 1. Pxf6! Dit geeft een vluchtveld voor de zwarte koning. Er dreigt 2. Pg4+ Lxg4 3. Lg7 mat. Tegen deze dreiging kan zwart 1. … Txf7 spelen. In dat geval komt er 2. exf5+ Kxf6 of Kxf5 3. Dxe6 mat. Ook 1. … Lxc5 houdt de dreiging tegen. Na deze zet komt 2. Dg3+ Kd4 3. Dxc3 mat of 2. … Kxf6 3. Dg7 mat. De matvoeringen 2. exf5 en 2. Dg3+ zien we als dubbele dreiging en na verschillende zwarte paraden.
Diagram 6: H. le Grand, driezet.
De laatste driezet is van Henk le Grand. De sleutelzet is 1. Ld1! Wit dreigt dan 2. Te2+ dxe2 3. Dxe2 mat. Zwart kan deze dreiging pareren door een stuk naar c4 te verplaatsen. Na 1. … Pc4 speelt wit 2. Pf1+ Kxe4 3. Dc6 mat. Dit is een bijvariant. De hoofdvarianten zijn 1. … Lc4 en 1. … Tc4. Als zwart 1. … Lc4 speelt dan staat hij zijn toren van c3 in de weg. Wit speelt dan 2. Tf1! en 3. Te1 mat. Dit is mogelijk geworden omdat de zwarte toren niet naar c7 kan om veld f4 van zijn dekking te beroven als wit 3. Te1 speelt. Na de andere hoofdvariant 1. … Tc4 staat de zwarte toren zijn zwarte loper in de weg. Wit komt tot zijn doel door 2. Lh2! te spelen en daarna 3. Lg1 mat. Zwart kan door die interferentie op c4 niet met zijn loper naar f7 om veld f4 zijn dekking te ontnemen en daardoor 3. Lg1 onmogelijk te maken. De interferentie op veld c4 heet de Grimshaw. De lange witte tweede zetten 2. Tf1 en 2. Lh2 heten antikritische zetten. Een mooie combinatie van twee thema’s.
Bij mijn weten is er nooit naar buiten gebracht dat Caruana überhaupt voor geld geswitched is van Italië naar de VS, laat staan voor veel geld zoals Ree beweert. Dat er veel gedacht wordt dat het om geld zou gaan ligt voor de hand, maar dat blijft speculatie. Iets wat schaakjournalisten te vaak doen. Hun eigen gedachten en wereldbeeld (al dan niet bewust) als feit presenteren.