Nederlandse Olympiadeteams onderuit

Terwijl het zonnetje vandaag in Nederland overal scheen, pakten zich donkere wolken samen boven de tafels van onze nationale teams tijdens de Olympiade in Batumi. De heren hadden natuurlijk op voorhand een zeer zware dobber want zij moesten tegen de topfavoriet: de Verenigde Staten. De dames hadden het op papier zwakkere Slovenië tegenover zich, maar helaas gingen beide teams onderuit. De heren legden het loodje met 3-1, de dames kregen een pijnlijke 2½ – 1½ nederlaag te slikken.

In het herenteam was Sergey Tiviakov buiten de ploeg gelaten en mocht Jorden van Foreest aan het staartbord tegen de nieuwe Amerikaanse kampioen Sam Shankland aantreden. Net als in de andere zwartpartij (van Erwin l’Ami tegen Wesley So) hadden onze landgenoten het zwaar. De mannen met de witte stukken, Anish Giri tegen WK-uitdager Fabiano Caruana en Loek van Wely tegen Hikaru Nakamura konden bogen op een minuscuul plusje. Dat plusje werd nooit meer dan het was, dus bleek remise het hoogst haalbare. Giri was al redelijk snel klaar, Van Wely heeft heel lang geprobeerd om water uit een steen te persen, maar Nakamura was niet genegen om hem vrije doorgang te verlenen. Het eindspel met ieder twee lopers en wat pionnen was en het bleef remise.

Bij So-L’Ami werd al vrij snel duidelijk dat Erwin een zware middag tegemoet zou gaan, in de partij Shankland-Van Foreest zagen we een dichtgeschoven stelling waarin wit het loperpaar had tegenover een zwart paard en zwarte loper. In deze stelling moest zwart een afwachtende houding aannemen en dat deed Jorden ook lange tijd uitstekend. Maar op de 36ste zet meende Jorden een manier gezien te hebben die hem op een vrij geforceerde wijze een half punt zou bezorgen.

In de diagramstelling volgde:
36…Lc3 37. Ke3 Lb2 38. Lxb2 Pc4+ 39. Ke2 Pxb2 40. Lb3! b6 41. Kd2 h6 42. Kc3
42…Pxa4+ 43. Lxa4
Dit was zijn idee toen hij zich op deze afwikkeling inliet. Wit heeft een loper meer, maar zwart een gedekte vrijpion. Heeft zwart een vesting? Leest u verderop in de analyse hoe dit afliep.

Nadat deze partij beëindigd was, slaagde l’Ami er niet in om de stelling te houden en hij moest capituleren nadat hij nog geprobeerd had om met een kwaliteitsoffer het vege lijf te redden.

De persoonlijke uitslagen:

 

De dames traden aan tegen het weliswaar lager geklasseerde Slovenië, maar dat bleek te bestaan uit een stugge ploeg met dames die allemaal wel wat in hun mars hadden. Zhaoqin Peng was aan het topbord niet bij machte om met zwart de verdediging van haar tegenstander Laura Unuk te breken. Met vier tegen vier op één vleugel en ieder een toren, werd de vrede getekend. In de andere zwartpartij had Iozefina Paulet een kwaliteit weten te winnen, maar de prijs die zij ervoor moest betalen was veel te hoog. De tegenstander kreeg er twee pionnen, een sterk loperpaar en aanvalskansen voor terug. Dat dit op voorhand een zware dobber zou worden voor Paulet, werd al snel bewaarheid. Gelukkig hadden de twee dames aan de witborden, Anne Haast en Rosa Ratsma goede tot uitstekende stellingen opgebouwd. Helaas blijkt Haast dit toernooi niet in goeden doen. Op het moment dat zij het punt kon verzilveren, liep zij met open ogen in een val die haar tegenstander voor haar gespannen had. Het kostte haar een vol stuk én een vol punt dat voor het grijpen lag.

Met fraai spel heeft wit deze stelling weten te bereiken en eigenlijk had de tegenstander het al op kunnen geven. Wat volgt is afschuwelijk. Wit speelde 32. Tae1?? maar ze ziet over het hoofd dat haar dame g2 moet blijven dekken en na zwarts volgende zet 32…Td6! kan dat niet meer… Als wit bijvoorbeeld 32. dxc5 had gespeeld, had zwart op kunnen houden.

Dat was een fikse tegenvaller, want het resterende eindspel speelde de zwartspeelster met vaste hand naar winst. Gelukkig had Rosa ruim daarvoor al gewonnen. Helaas bleken Iozefina en Anne (die nog van alles uit de kast trok) hun partijen niet te kunnen redden en ging ons damesteam toch nog ten onder. Gelukkig zijn er acht ronden om de schade te herstellen!

De persoonlijke uitslagen:

ANALYSES

HERENTEAM

Shankland, Samuel – Van Foreest, Jorden
1. d4 d5 2. Pf3 Pf6 3. c4 c6 4. e3 Lg4 5. cxd5

5…Lxf3
Zwart geeft het loperpaar op voor een symmetrische stelling waarin zijn stukken harmonieus ontwikkeld kunnen worden.
6. Dxf3 cxd5 7. Ld3 Pc6 8. O-O e6 9. Pc3 Le7 10. Ld2 O-O 11. Dh3 Pb4 12. Lb1 Db6 13. a3 Pc6 14. b4 a5 15. b5 Pa7 16. Ld3 Pc8 17. Tfc1
17…Pd6
Wellicht was 17…a4 een idee. Wit kan dan natuurlijk de stelling openen met 18. e4 maar na 18…dxe4 19. Pxe4 Pxe4 20. Lxe4 g6 is er niet veel aan de hand voor zwart.
18. Pa4 Dd8 19. Df3 Pd7 20. Dd1 Pb6 21. Pxb6 Dxb6 22. Da4 Tfc8
Nog altijd is wit in het bezit van het loperpaar en heeft hij meer ruimte op de damevleugel. Aangezien ook pion a5 een aanvalsdoel kan vormen, heeft zwart hier toch het nodige ongemak. Daar staat tegenover dat het een vrij gesloten stelling is, die niet eenvoudig te kraken valt door wit.
23. Txc8+ Pxc8 24. Tc1 Dd8 25. Tc3 g6 26. g3 Pb6 27. Dc2 Ld6
Wit heeft de enige open lijn in handen, maar geen veld om ergens binnen te kunnen komen. Al met al lijkt me dat zwart hier ongeveer gelijkspel moet hebben bereikt. Hij zal wel omzichtig moeten blijven verdedigen.
28. Kg2 Df8 29. Lc1 Tc8
Nu gaan ook nog de zware stukken van het bord. Kan wit het resterende eindspel winnen?
30. e4
30…Txc3
De engine beveelt hier 30…a4 aan maar die pion lijkt me toch op lange termijn een potentieel doelwit te worden. 31. Txc8 Dxc8 32. Dxc8+ Pxc8 33. Lc2 Pb6 34. f3 en dan is natuurlijk de vraag hoe groot wits winstkansen in dit eindspel zijn. Vooralsnog bepaald niet gemakkelijk om hier iets van te maken. Het plan kan misschien zijn om de koning naar a2 om te spelen en dan met een manoeuvre van de zwartveldige loper het paard van b6 aan de tand te voelen. Zwart kan natuurlijk in de tussentijd altijd met …Pb6-c4 pion a4 ruilen tegen die van a3. Dat nieuwe eindspel moet ook weer beoordeeld worden. Het lijkt me allemaal binnen de remisemarge, maar het valt niet mee om in een praktische partij dit soort zwaarwegende pionzetten te spelen en dat ook op de juiste manier in te schatten.
31. Dxc3 Dc8 32. Dxc8+ Pxc8 33. e5
Wit vergroot zijn ruimtevoordeel maar of dat zijn loperpaar ten goede komt is de vraag.
33…Le7 34. a4
Kennelijk vindt Shankland de optie …a5-a4 toch niet prettig en haalt hij die uit de stelling. Het gevolg is wel dat hij veld b4 kwijt is.
34…Lb4 35. Kf3 Pb6 36. Lc2
Vanaf hier moet zwart blijven staan en niets doen. Dat is niet gemakkelijk. Jorden denkt evenwel een briljant idee te hebben om remise te forceren. Hij laat zich nu in op een variant die hem niet bracht wat hij zich er misschien van voorgesteld heeft…
36…Lc3 37. Ke3 Lb2
Dit was de grap: het forceert loperruil en dan zou hij af zijn van het witte loperpaar.
38. Lxb2 Pc4+ 39. Ke2 Pxb2
Maar… wit antwoordt natuurlijk
40. Lb3!
en daarmee is het zwarte paard min of meer gevangen. Want een sprong naar c4 is uit den boze omdat het pionneneindspel na Lxc4 dxc4 kansloos is aangezien pion c4 verloren gaat.
40…b6 41. Kd2 h6 42. Kc3
42…Pxa4+
Van deze zet moest het komen.
43. Lxa4
Wit heeft een loper meer, maar zwart een gedekte vrijpion. Heeft zwart een vesting? Jorden heeft vermoedelijk gedacht van wel. Maar nu blijkt hij helaas buiten de waard te hebben gerekend.
43…Kf8 44. Kd3 Ke7 45. Ke3 Kf8 46. Kf4 Kg7
En ineens hielden de zetten op en stond er 1-0 bij dit bord. Wat was er aan de hand? Had Jorden zich dan toch vergist? Was het bord vastgelopen? Waren er nog zetten gespeeld? Had de arbiter in plaats van de remise per ongeluk 1-0 ingevuld? Of had Jorden toch maar opgegeven? Grote verwarring bij het Nederlandse thuispubliek… Want de zwartspeler had zich toch bij zijn volle verstand ingelaten op het paardoffer op a4? Dan moet dat toch remise zijn? Ik was tussen andere werkzaamheden in deze partij aan het volgen en besloot nu om de stelling aan een nader onderzoek te onderwerpen. En al snel kwam ik tot de conclusie dat wit een manier heeft om de ‘vesting’ op te blazen. Een mogelijke winstvoering is: 46…Kg7 47. Kg4 Kg8 48. h4 Kg7 49. Lc2 Kg8 50. f4 Kg7 51. h5 Kh7 52. Kh4 Kg7 53. g4 Kh7 54. hxg6+ fxg6 (zie analysediagram)
55. f5! gxf5 56. gxf5 exf5 57. Lxf5+ Kg7 58. Lc2 gevolgd door Kh4-h5xh6 (na tempodwang). Daarna beslist de vrije witte e-pion de strijd.
1-0

DAMESTEAM

Haast, Anne – Janzelj, Lara
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6 4. d3 h6 5. c3 d6 6. Pbd2 g6 7. O-O Lg7 8. Lb3 O-O 9. Te1 Te8 10. h3 g5 11. Ph2 Pe7 12. Pdf1 Pg6 13. Pg3 De7 14. Pg4 Kh7

15. Pf5
Ook een idee is 15. Pe3!?
15…Lxf5 16. exf5 Ph4?
Zwart grijpt mis en nu had wit vrijwel winnend kunnen uithalen.
17. d4
Geen slechte zet. Maar met het geforceerde 17. g3! Pxf5 18. Df3 Dd7 19. Lc2! zou Anne een vol punt hebben kunnen opstrijken. Bijvoorbeeld: 19…Pxg4 20. hxg4 Pe7 21. Dxf7 Tf8 22. d4+ en het is gedaan met de zwartspeelster na 22…Kh8 23. Dh5.
17…e4 18. f3 d5 19. fxe4 dxe4 20. Pe5 Tf8 21. Tf1 c5 22. Le3 Tad8 23. De2 Pd5?
Zwart laat nu een truc toe.
24. Lxd5 Txd5
25. f6!
Goed gezien!
25…Lxf6 26. Lxg5 Lxg5 27. Dxe4+ f5 28. Dxd5 Dg7
29. Kh1
Ruim voldoende voor een vol punt. Maar 29. dxc5 Td8 30. Df7 had aan alles direct een eind gemaakt.
29…Lf6 30. Pd7 Tf7 31. Pxf6+ Txf6
Hier staat wit huizenhoog op winst. Maar helaas loopt Anne in een heel gemene val die haar tegenstander voor haar gespannen had.
32. Tae1??
Afschuwelijk, de dame moet g2 blijven dekken en na zwarts volgende zet kan dat niet meer… 32. dxc5 was bijvoorbeeld al einde oefening geweest.
32…Td6!
Ai…
33. Te7 Dxe7 34. Dxc5 b6
Zwart heeft een stuk gewonnen en tikte het resterende eindspel uit.
35. Dc4 Tg6 36. Tf2 De3 37. Dc7+ Tg7 38. Df4 Dxf4 39. Txf4 Pxg2 40. Txf5 Pe3 41. Tf2 h5 42. b3 b5 43. Tf3 Te7 44. Kh2 Kg6 45. Kg3 Pf5+ 46. Kf2 Kg5 47. a4 b4 48. cxb4 Pxd4 49. Td3 Te2+ 50. Kf1 Te4 51. b5 Kf4 52. Kf2 h4 53. Kf1 Ke5 54. Tc3 Tf4+ 55. Kg2 Tf7 56. b4 Ke4 57. Tc5 Tb7 58. Tg5 Pf5 59. Kf2 Tc7 60. Tg4+ Ke5 61. a5 Tb7 62. b6 axb6 63. a6 Tc7 64. b5 Tc2+ 65. Kf3 Pd4+ 66. Ke3 Tc3+ 67. Kf2 Txh3 68. Kg2 Ta3 69. Txh4 Kd5 70. Th5+ Kc4 71. Th4 Ta5 72. Th7 Pxb5 73. Th4+ Pd4 0-1

 

Ratsma, Rosa – Vidic, Teja
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 g6 4. Lxc6 dxc6 5. d3 Lg7 6. h3 Pf6 7. Pc3 O-O 8. O-O Pd7 9. Le3 e5 10. Dd2 Te8 11. Ph2 De7 12. Lh6 Lh8 13. Kh1 b6 14. Tae1 a5 15. f4 exf4 16. Lxf4 Pe5 17. Pd1 Le6 18. Pe3 Tad8 19. Df2 Lf6 20. Lg3 Pd7 21. b3 Df8 22. Pc4 Lxc4 23. bxc4 Ld4 24. Dd2 Lg7 25. Tb1 Tc8 26. Lf4 h5 27. Pf3 De7 28. Df2 Lf6 29. h4 Dd8 30. Dg3 Te6 31. e5 Lg7 32. Pg5 Te7

Rosa heeft haar tegenstander met strak positiespel helemaal zoek gespeeld. Tijd om te oogsten. En dat doet zij met verve:
33. e6!
Met deze pionzet trekt zij de koningsstelling aan flarden.
33…fxe6 34. Ld6 Pf6
Na 34…Te8 wint 35. Pf7 grof materiaal.
35. Lxe7
De eerste buit is binnen.
35…Dxe7 36. Tbe1 e5 37. Txe5 Dc7 38. Pe6 Pe4
De tegenstander probeert te vissen in troebel water. Maar daar weet Ratsma wel raad mee.
39. Dxg6 Dxe5 40. dxe4 Tb8 41. Tf7
Opgegeven. Een mooie zege.
1-0