Schaakrubrieken weekend 3 november 2018
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Schaken tot de laatste snik
In het algemeen is het misschien ongezond om bij alles wat nieuw is meteen te denken aan iets uit het verleden dat erop lijkt, maar veel schaakschrijvers zijn er dol op. Het toernooi op het Isle of Man werd een week geleden gewonnen door de Pool Radoslaw Wojtaszek. Zijn Russische vrouw Alina Kasjlinskaja won de prijs voor de beste vrouw in het toernooi en met elkaar wonnen ze 45.000 Britse pond. Ze hebben elkaar gevonden in 2011 bij een toernooi in Hongarije dat ze toen samen wonnen. Het zijn geluksvogels, die twee.
Op het Isle of Man bracht Kasjlinskaja in de laatste ronde een stukoffer waarover ik meteen dacht: net Bernstein – Najdorf, Montevideo 1954. Ik was vast niet de enige, want het is een beroemde partij en historisch besef is in de schaakgemeente goed ontwikkeld.
Ossip Bernstein (1882-1962) was in het begin van de 20ste eeuw een van de beste tien schakers van de wereld. Hij was een amateur, een succesvol advocaat in Rusland, die zijn fortuin verloor toen hij vluchtte voor de communistische revolutie. In Frankrijk verwierf hij een nieuw fortuin, maar hij moest als Jood weer vluchten in 1940. Met zijn vrouw trok hij te voet over de Pyreneeën en volledig uitgeput bereikte hij Spanje. Na de oorlog richtte hij zijn advocatenpraktijk weer op. Hij bleef altijd schaken. De laatste keer dat hij schitterde was in Montevideo in 1954, toen hij 72 jaar oud was. Hij won het toernooi met een punt voorsprong op Miguel Najdorf, die toen bij de toptien van de wereld hoorde, en hij versloeg Najdorf in een prachtpartij. Bernsteins laatste toernooi was het IBM-toernooi in Amsterdam in 1961. Toen kon hij het niet goed meer en een jaar later stierf hij. Ik had graag de partijen van Bernstein en Kasjlinskaja hier als tweeling gepresenteerd, maar ik moest kiezen en ik nam de mooiste.
Ossip Bernstein-Miguel Najdorf, Montevideo 1954
1. d4 Pf6 2. c4 d6 3. Pc3 Pbd7 4. e4 e5 5. Pf3 g6 6. dxe5 dxe5 7. Le2 c6 8. 0-0 Dc7 9. h3 Pc5 10. Dc2 Ph5 11. Te1 Pe6 12. Le3 Le7 13. Tad1 0-0 14. Lf1 Phg7 15. a3 f5 16. b4 f4 17. Lc1 Lf6 18. c5 g5 19. Lc4 Kh8 20. Lb2 h5 Zwart was er niet goed aan toe, maar met zijn laatste zet laat hij zien dat hij zich van geen kwaad bewust was. De verzwakking van veld g6 speelt in het vervolg een grote rol. 21. Pd5
Partij via de viewer:
Basman (72) is nog altijd moedig en eigenzinnig
Michael Basman, de zoon van een naar Engeland geëmigreerde Armeniër, kreeg bij zijn debuut in het kersttoernooi in Hastings 1966-1967 de mooiste aanbeveling die een jonge schaker kan wensen. Nadat Michail Botwinnik tegen hem ternauwernood aan een nederlaag was ontsnapt, voorspelde de oud-wereldkampioen dat ‘we nog veel zouden horen van de talentvolste Britse schaker van zijn generatie’.
Botwinnik kreeg gelijk, zij het niet zoals hij het bedoelde. Grootmeester is Basman niet geworden en zijn erelijst is beperkt. Zijn grootste succes behaalde hij in 1973 met een gedeelde eerste plaats in het Brits kampioenschap, waarna hij een play-off om de titel verloor. Eenmaal, in 1968, was hij lid van het Engelse olympiadeteam.
Basman is om andere dan sportieve redenen geliefd bij het publiek. Zo is hij een goede en openhartige schrijver. In het tijdschrift Kingpin somde hij eens de overtredingen uit zijn juniorentijd op. Hij bekende dat hij in een toernooi een al uitgevoerde zet tijdens een wandelingetje van de tegenstander had teruggenomen en ook eens een gesloten enveloppe had opengestoomd om na het afbreken een afgegeven foutieve zet te veranderen in een veel betere.
Vooral wordt Basman bewonderd om zijn eigenzinnigheid en moed. Rond 1980 besloot hij de traditionele theorie vaarwel te zeggen en voortaan zijn partijen met wit en met zwart te beginnen met de dubbele opmars van de b- of, liever nog, de g-pion. Tegen sterkere spelers liep die verzwakkende strategie vaak slecht af, tegen de wat zwakkeren boekte hij successen in spectaculaire stellingen die gewone stervelingen nooit zullen bereiken.
Vorige week bleef de 72-jarige Basman zijn stijl trouw in een meestertienkamp in Haarlem. Hij verloor vijf partijen op meestal hardhandige wijze, maar tweemaal liep het goed af. Tegen Esper van Baar (19) won hij een typische Basman-partij.
Van Baar-Basman Haarlem 2018
1. e4 g5 2. d4 h6 3. h4 g4 Basman heeft ruime ervaring met dit pionoffer. 4. Dxg4 d5 5. Df4 dxe4 6. Pc3 Sterker is 6. Dxe4 Pf6 7. Dd3 Pc6 8. Le3. 6 … Pf6 7. Le3 Tg8 8. Pxe4 Pd5 9. De5 Tg6 10. Pc3 Pxc3 11. bxc3 Pc6 12. De4 Le6 13. h5 Tg4 14. Df3 Dd7 15. Le2 Tg8 16. Ld3 0-0-0 17. Pe2 Ld5 18. Le4 Lxe4 19. Dxe4 f5 20. Df4 e5 21. dxe5 Tg4 22. Dh2 Dd5 23. f3 Tg8 24. Ld4 Pa5 Sterker is 24 … Lg7 (25. f4 De4). Nu had wit zijn koning in veiligheid kunnen brengen met 25. 0-0. 25. Pf4 Dc4 26. Dh3?
Partij via de viewer:
Hoogeveense tweekampen
Bij het diner op de vrije dag van de twee tweekampen van Hoogeveen kwam de toekomst van dit festival, dat voor de 22e keer in successie werd gehouden, ter sprake. Burgemeester Karel Loohuis weet dat zijn raadhuis als speellocatie uniek is in de schaakwereld en omdat ook de provincie Drenthe het evenement koestert en sponsort, is die brede basis voorlopig verzekerd. Voor de vele extra’s die noodzakelijk zijn om op te tuigen, is er een groep middenstanders uit de regio benaderd en de meesten zaten aan aan het diner. Het zijn er nu nog 32 maar het schaakbord telt 64 velden dus daar zijn nog groeimogelijkheden. Toernooidirecteur Loek van Wely verkeert in de prettige situatie dat de formule springlevend is. Tweekampen zijn altijd interessant als er nog iets extra’s boven het bord hangt. Wij hebben in Nederland zo’n 20 capabele grootmeesters die graag de degens willen kruisen met een internationale grootheid en dat aantal is heel groot. Veel kampioenen van de 189 lidlanden van de FIDE zijn interessant want er komt vanzelf een wisselwerking op gang, niet alleen in afvaardiging ook in de media. En er zijn ook interessante tegenstanders te vinden voor de top van onze jeugd en onze vrouwen…..
V. Fedoseev – J. van Foreest
In bijna alle partijen koos Fedoseev voor een klein technisch openingsvoordeeltje maar die tactiek bleek niet te werken. Hij zal in de eerste partij op het verkeerde been zijn gezet toen Jorden vanuit gelijke stelling duidelijk slechter kwam te staan. Ook in deze derde partij zien we dat beeld vanuit de Catalaanse opening. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.g3 dxc4 5.Lg2 c5 6.0-0 Pc6 7.dxc5 Dxd1 8.Txd1 Lxc5 9.Pfd2 Pa5 10.Pa3 Lxa3 11.bxa3 0-0 12.Pe4 Pxe4 13.Lxe4 e5 14.Lb2 Te8 15.f3?! Daar heb je nou zo’n zet. Tijdens de explicatie keken we vooral naar 15.Lc3 Pc6 16.Tab1 waarna zwart zich niet zo makkelijk kan ontwikkelen. Na de tekstzet krijgt zwart het makkelijker: 15…f5 16.Ld5+ Le6 17.Lxe6+ Txe6 18.Td7
De andere tweekamp ging tussen de regerend kampioenen van Rusland en de Verenigde Staten en dat element was te weinig gecommuniceerd in de pers. Dan blijven alleen twee grootmeesters over: Peter Svidler won met 3,5-2,5 van Samuel Shankland.
P. Svidler – S. Shankland
De beslissing viel in de vierde partij. 1.Pf3 d5 2.e3 Pf6 3.c4 e6 4.Pc3 dxc4 5.Lxc4 a6 6.0-0 b5 7.Lb3 Lb7 8.d4 Pbd7 9.De2 c5 10.Td1 Db8 11.e4 cxd4 12.Pxd4 Ld6 13.g3 0-0 14.f3 Tc8 15.Le3 Pf8 16.Tac1 h5!? Zwart is de onorthodoxe opening goed doorgekomen en permitteert zich deze uitval. Dat was natuurlijk niet nodig: h6 of Lc5 zijn goede alternatieven. 17.Dd2 Td8 18.Pce2 h4!? Zwart ziet kansen die er niet zijn. Nog steeds was rustig 18…Lc7 19.Dc3 Lb6 goed speelbaar. Nu neemt wit het initiatief. 19.Lg5 hxg3? 20.Lxf6! gxf6 21.Dh6 Le5 22.Kh1 g2+ 23.Kxg2 Lxd4 24.Pxd4 De5 25.Kh1 Lxe4 26.Tg1+ Lg6 27.Pxe6 fxe6 28.Txg6+ Pxg6 29.Dxg6+ Kf8 30.Dh6+ Ke7 31.Dh7+ zwart geeft op.
Allereerst een belangrijke mededeling: Het ND-schaaktoernooi 2019 is verplaatst naar 6 juli 2019. Noteer de datum. Iedereen is welkom, ongeacht speelsterkte en geslachtskeuze. We hopen als organisators op meer deelnemers, vooral de categorie van vrouwelijke predikanten was de laatste jaren matig bezet. Dan iets geheel anders: niet iedere schaker kan wereldkampioen worden, het is al heel wat als je één keer op briljante wijze een tegenstander weet op te knopen, zoals Jaime Santos deed met Jaracz in Ciudad Leon 2018. 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Pxe4 Open Spaans 6.d4 b5 (nog leuker wordt het na het corrupte exd4) 7.Te1 d5 8.Pxd4 Ld6! 9.Pxc6 Lxh2† 10.Kh1 (Kf1 is al fout) Dh4 en beiden moeten dan goed weten hoe het verder gaat met voordeel voor wit) 7.Lb3 d5 8.dxe Le6 9.De2 Pc5 10.Td1 Dd7 beter Pxb3
11.Le3 Le7 12.c4 (een nieuwtje, meestal 12.Lxd5 Lxd5 13.Lxc5 Lxc5 14.Pc3 Lc4 15.Txd7 Lxe2 16.Txc7 Lxf3 17.gxf Pxe5 18.Txc5 Pxf3† 19.Kg2 Pd4 en na deze massaslachting is er een lastig en enigszins onduidelijk eindspel ontstaan) 12..bxc? zwart reageert direct al twijfelachtig op de nieuwe zet, ook hier moest Pxb3 13.Lxc4 Pa5 14. Lxd5!! dit stukoffer zal zwart niet verwacht hebben. 14..Lxd5 15.Pc3 Lxf3? verkeerde afwikkeling, c6 moest 16.Dxf3 Dc6 17.Pd5! met een stuk minder gaat de aanval door 17..Pe6 18.Tac1 Db7 19.Txc7!! Pxc7 20.Pxc7† Dxc7 21.Dxa8† Lf8 22.Lg5 f6 (22..0-0 23.Txd8 Txd8 24.Dxd8† Dxd8 25.Lxd8 Pc4 26.f4 Pxb2 is moeilijker voor wit) 23.exf Pb7 24.fxg Tg8 25.Lxd8 Pxd8 26.De4† De7 27. Da4+ en 1-0.
Thinkers Publishing kwam weer met een mooi boek: Together with the Candidates van Alexey Kuzmin (ISBN 978-94-92510-35-8 € 28,95) waarin de auteur de geschiedenis behandelt van de toernooien en matches die moeten leiden tot een uitdager van de regerende wereldkampioen. De auteur is er zelf bij betrokken geweest, niet als speler maar bv. als secondant van Karpov. Vanaf 1950 zijn deze toernooien gebruikelijk, zoals het legendarische van 1953 met Euwe. Het duurt even voor we weer een landgenoot tegenkomen: in 1985, Jan Timman. Maar dan zijn het geen toernooien maar knock-out tweekampen en in 1990 brengt Timman het tot de finale, waarin hij verliest van Karpov. En dan moeten wij weer wachten tot 2016 : Giri, met zijn inmiddels legendarische 14 remises. Geen tweekampen meer inmiddels, maar toernooien. Veel wordt toegelicht met partijen en partijstellingen, met altijd ook de oplossingen. Het hoofdstuk ‘Testen voor Grootmeesters’ is niet zo eenvoudig, maar gelukkig is er ook een hoofdstuk voor spelers uit de categorie rond 1900. Maar als je weet ‘dat er iets in zit’, komt ook een lagere ELO er wel uit. Zo ook bij het testhoofdstuk ‘Strategy in Action’. Het vaak niet zo makkelijke verdedigen komt aan de orde in het gedeelte: Als de tegenstander aanvalt. Een bijzonder mooi boekwerk voor iedereen die zich wil verbeteren door studie van partijen van de grootste schakers.
Partij via de viewer:
Probleem 2705 is een driezet van Albarda:
Bart Gijswijt is opeens een topschaker
De kroongroep van het toernooi Haarlemse Meesters is voor de tweede keer op rij gewonnen door een speler van de organiserende club Het Witte Paard (HWP). Vorig jaar was dat niet zo bijzonder. Winnaar Jaap de Jager was weliswaar geen meester, maar had wel de hoogste rating. Er doen ieder jaar drie meesters aan de tienkamp mee en dat zijn niet altijd de sterksten. Door dat resultaat kon De Jager overigens wel de meestertitel aanvragen. Dit jaar waren er met Li Riemersma en Manuel Bosboom twee sterke meesters uitgenodigd, met als derde de excentrieke Brit Michael Basman. De toernooiwinst van Bart Gijswijt was zonder meer een sensatie. De 41-jarige Haarlemmer is een van de sterkste spelers van HWP, maar speelt nauwelijks of geen toernooien op dit niveau. Op basis van zijn Elo-rating had hij zesde mogen worden. In plaats daarvan had hij na zeven van de negen ronden zijn gewenste (eerste) meesternorm al binnen en kon hij zich relaxed richten op de toernooizege. Er kwam even een kink in de kabel door een nederlaag tegen David van Kerkhof. Wijlen Leon Pliester, schaker en psycholoog, constateerde eens dat het vaker voorkomt dat als een schaker een titelnorm haalt, hij zijn eerstvolgende partij verliest. Een soort koudwatervrees op het nieuwe niveau. In de laatste ronde werden alle partijen remise en handhaafde Gijswijt zijn voorsprong. Nu hij van clubschaker is gepromoveerd tot toernooiwinnaar en kandidaat-meester, mag hij zich afvragen hoe hij als laatbloeier verder gaat met zijn schaakleven. De partij waar bijna iedereen het meest naar uitkeek, was die tussen Manuel Bosboom en Michael Basman. Beiden zijn bekend van de bizarre zetten, maar die van Bosboom zijn meestal wel gezond en dat kan van die van Basman niet gezegd worden. Toen in de eerste ronde Zhaoqin Peng aan zijn bord de ceremoniële eerste zet mocht uitvoeren en vroeg welke dat moest zijn, antwoordde Basman: “Doe maar wat.” Om eraan toe te voegen: “Nou ja, doe maar g4.” Tegen Bosboom ging het mis.
Bosboom-Basman
1.c4 g5 2.h4 Of Basman zijn g-pion tijdens dit toernooi nou met wit of met zwart opspeelde, steeds werd het beantwoord met de h-pion. 2…g4 3.g3 Lg7 4.Lg2 c5 5.e3 d6 6.Pe2 Pc6 7.d4 Ld7 8.Pbc3 Pf6 9.0-0 0-0 Volgens het dagverslag op de clubsite was Gerard Welling langs geweest, ook een groot liefhebber van bizarre openingszetten. Hij zou tegen Basman hebben gezegd dat die het niet te gek moest maken. Als je nu de zwarte pion van g4 op g6 zou mogen zetten, zou het een doodnormale stelling zijn. Maar daar staat hij niet. 10.Pd5 Ph5 11.Te1 Tc8 12.b3 e6 13.Pef4 Nodigt zwart uit tot van alles, bijvoorbeeld eerst Pxg3 en dan exd5. Maar vooral tot het nemen van de pion op d4. 13…Pxf4 14.Pxf4 cxd4 15.exd4 Lxd4
Partij in de viewer:
Voor beginners A7726
Voor gevorderden B7726
In Londen zal van 9 tot 28 november de schaaktweekamp plaatshebben tussen wereldkampioen Magnus Carlsen uit Noorwegen en uitdager Fabiano Caruana uit de Verenigde Staten. Op de wereldranglijst staan deze grootmeesters op positie 1 en 2. Over Caruana kwam onlangs een schaakboek op de markt van de Russische grootmeester Alexander Kalinin. (“Fabiano Caruana. His amazing story and his most instructive chess games”, uitg. New in Chess, Alkmaar, 208 blz.; 19,95 euro). Een prachtige uitgave over de 26-jarige kandidaat voor het wereldkampioenschap schaken en meest succesvolle grootmeester van Amerika na Bobby Fischer. In het boek staat een schitterende winstpartij van Caruana op Carlsen (St. Louis, VS, september 2014). Prachtig materiaal om in de sfeer van het aanstaande wereldkampioenschap te komen.
Carlsen – Caruana
1. e4 e5 2. Lc4 Pf6 3. d3 c6 4. Pf3 d5 5. Lb3 Lb4+ 6. c3 Ld6 7. Lg5 dxe4 8. dxe4 h6 9. Lh4 De7 10. Pbd2 Pbd7 11. Lg3 Lc7 12. 0-0 Ph5 13. h3?! Dit is niet logisch. Carlsen was ontevreden dat hij niets had bereikt met zijn bijzondere openingskeuze en gaat zich wagen aan een onverantwoord aanvalsplan op de koningsvleugel door opening van de f-lijn. 13. …Pxg3 14. fxg3 Pc5 De computer schrijft 14. … Pf6 voor. Caruana wil het paard meer flexibel gebruiken. Caruana heeft in deze stand de betere papieren. Dat blijkt uit een betere pionnenstelling en het loperpaar. 15. Lxf7?! Een spectaculair maar foutief loperoffer van de wereldkampioen. Caruana verdedigt zich kalm en aast op een tegenactie. 15. …Kxf7 Uiteraard niet 15. … Dxf7? wegens 16. Pxe5 Lxe5 17. Txf7 Kxf7 18. Dh5+ Ke6 19. Df5+ Kd6 20. Pc4+ en 1-0 16. Pxe5+? Beter, maar onvoldoende voor wit, is 16. Ph4+ Kg8 17. Pg6 De8 18. Tf8+ Df8 19. Pxf8 Kxf8 20. Dh5 Le6 21. Pf3 Pd7 22. Td1 Ke7 23. Ph4 The8 24. Pg6+ Kd8 en zwart staat beter. 16. … Kg8 17. Pg6 Dg5! De tegenactie van Caruana die Carlsen gemist heeft. 18. Tf8+ Kh7 19. Pxh8 Lg4 20. Df1 Pd3!!
Partij via de viewer:
Op Wikipedia staat een aardig verhaal over hetgeen er voorafging aan de partij van Najdorf en Bernstein: In 1954, [Ossip Bernstein] tied for 2nd–3rd with Miguel Najdorf, behind René Letelier, at Montevideo at age 72. Nadjorf protested that it was unfair to play such an aged opponent, and then became so confident of victory that he convinced the tournament organizers to double the First Prize money at the expense of reducing the payouts for the lesser prizes, a gamble that backfired in spectacular fashion as the septuagenarian Bernstein routed him in a 37-move Old Indian Defense that won Bernstein the Brilliancy Prize. en.wikipedia.org/wiki/Ossip_Bernstein
Beginners: 1 Tb8, Dxb8 2 Dxd5
Ik wilde al bijna gaan vragen, wat de oplossing is. Maar op dat punt zag ik het magnifieke Pxd5 thema opdoemen.
Gevorderden: 1 Pxd5!!, exd5 2 Pxd7, Dxd7 3 Lxh7!!, Kh8 4 Lf5