Schaakrubrieken weekend 8 december 2018

Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.

Hans Ree Gert Ligterink Hans Böhm Bab Wilders Johan Hut Rini Kuijf Henk Prins

Hans Ree

Nog vier WK’s

November was de maand van de wereldkampioenschappen. Behalve het WK in Londen van Carlsen en Caruana was er bijna tegelijkertijd het WK van de vrouwen in Chanty-Mansisk, dat werd gewonnen door de Chinese Ju Wenjun, die al wereldkampioen was en haar titel prolongeerde. Tijdens dat toernooi schreef een van de deelneemsters, de Rus Natalia Pogonina, dat ze hoopte dat ze met hun kampioenschap de match tussen Carlsen en Caruana uit de publiciteit konden verdringen. Ik geloof dat je daar tegenwoordig expliciet bij moet zeggen dat het een grapje van haar was.

Er waren in november ook nog vier WK’s van de senioren, voor mannen en vrouwen en in twee leeftijdscategorieën, 50+ en 65+. Ze werden gehouden in Bled, een Sloveens stadje met een rijke schaakgeschiedenis. De jongens en meisjes van 50+ kan ik niet echt als senioren beschouwen.
De volksschrijver Gerard Reve plaatste eens een contactadvertentie die begon met de woorden: ‘Jonge man, 50 jaar…’ en Viktor Kortchnoi was 50 toen hij in 1981 tegen Anatoli Karpov een match om het wereldkampioenschap speelde. Het is wel waar dat hij dat drie jaar eerder, toen hij nog een jonge god van 47 was, een stuk beter deed.

Bij de mensen van 65+ keek ik hoe mijn vrienden van vroeger het deden en ik was blij dat een van de aardigste van hen, de Tsjech Vlastimil Jansa, daar wereldkampioen werd. We speelden voor het eerst tegen elkaar in de studentenolympiade van 1964 in Krakau. Hij won toen, maar in de jaren daarna heb ik het ingehaald. Vergeef me dat ik het opmerk. In de loop der jaren verliezen we veel van onze ratingpunten, maar niet onze ijdelheid. Jansa is nu 76 jaar. Ik zag in de database dat hij dit jaar in de Tsjechische, de Duitse en de Sloveense clubcompetitie heeft gespeeld. Een onvermoeibare professional. Als hij een soort Gerard Reve was, zou hij bij een club kunnen solliciteren als ‘jonge man, 76 jaar…’

Alexander Lisenko – Jevgeni Svesjnikov, WK 65+, Bled 2018

1. c4 c6 2. b3 d5 3. Lb2 Lf5 4. Pf3 e6 5. g3 Pf6 6. Lg2 Pbd7 7. 0-0 Le7 8. d3 h6 9. Pbd2 0-0 10. a3 Db8 11. cxd5 cxd5 12. Pd4 Lh7 13. Tc1 a6 14. Lh3 Dd6 15. Dc2 Ld8 16. b4 Lb6 17. P2b3 Tfb8 18. Dd2 Tc8 19. Pa5 Zwart heeft problemen met zijn b-pion, omdat 19…Lxa5 20. bxa5 gevolgd door 21. Db4 hem niet zou helpen. 19…Txc1 20. Txc1 Tb8 21. Tc2 Lg6 22. Dc1 Kh7 23. Tc8 Txc8 24. Dxc8 De5 Zwarts damevleugel wankelt. Hij moet het van een tegenaanval hebben. 25. Pab3 Dh5 Misschien was het angstvallige 25…Dc7 objectief beter. 26. Kg2 Pe5 Dit had mis moeten gaan. Waarschijnlijk was 26…Lxd4 27. Pxd4 e5 zwarts beste kans. 27. Dxb7 Wit denkt dat hij al kan oogsten. Hij had eerst zijn koningstelling moeten beveiligen met 27. f3, waarna een stukoffer van zwart veel minder kansrijk zou zijn dan in de partij.27…Lxd4 28. Pxd4

28…Pxd3 29. exd3 Lxd3 De kansen zijn gekeerd. Opeens heeft zwart een winnende aanval met 30…Dxh3+ 31. Kxh3 Lf1+ en mat als belangrijkste dreiging. 30. f3 Paniek. Er was geen behoorlijke verdediging meer. 30…Dg5 Goed genoeg, al was 30…Dxh3+ mooier en sterker. 31. Lxe6 Dd2+ 32. Kh3 Lf1+ Wit gaf op.

Partij in de viewer:

Gert Ligterink

Pool Duda toont zich creatief en compromisloos

Het Tata Steel-toernooi had de deelname van Magnus Carlsenaan de 81ste editie al vastgelegd. Maar het organisatiecomité zal opgelucht zijn na de WK-match. Ellen Carlsen, de zus van de wereldkampioen, zei onlangs dat Magnus na een nederlaag wellicht een time-out had genomen. Als een zo trouwe deelnemer had gevraagd een contract te ontbinden, was het moeilijk geweest dat te weigeren.

Carlsen is de grootste naam van een veld met een mix van gevestigde orde en talent. Vijf jonge spelers debuteren: de Indiër Vidit (24), begin dit jaar winnaar van de tweede groep, de van zelfvertrouwen overlopende Rus Vladimir Fedosejev (23), de Amerikaanse kampioen Sam Shankland (27), de Poolse kampioen Jan-Krzysztof Duda (20) en Jorden van Foreest (19), Nederlands kampioen in 2016.

Duda, 18de op de wereldranglijst, was de kopman van het Poolse team dat net buiten de prijzen viel op de recente Olympiade in Batoemi. Hij werd door Carlsen aangeprezen als een creatieve, compromisloze speler. Creatief is hij zeker. Zie hoe hij zich in de wedstrijd tegen Armenië in een matige stand redt met een briljante remisecombinatie. Van Duda’s aantekeningen in het tijdschrift New in Chess is in het commentaar gebruikgemaakt.

Aronian-Duda Batoemi 2018

1. c4 e5 2. g3 Pc6 3. Pc3 g6 4. Lg2 Lg7 5. Tb1 d6 6. b4 f5 7. b5 Pce7 8. d3 Pf6 9. e3 0-0 10. Pge2 g5 11. f4 Na deze standaardreactie op zwarts laatste zet zag Duda dat hij in moeilijkheden zit. Hij heeft weinig ruimte en een goed plan ontbreekt. 11 … exf4 12. exf4 g4 13. 0-0 h5 14.Te1 h4 15. Le3 a6 16. a4 axb5 17.axb5 c6 18. Pa4 Tf7 19. Lf2 Ph5 20.Pb6 Ta3 21. bxc6 bxc6 22. Pd4 hxg3 23. hxg3 Ta2! De enige zet die het wit moeilijk maakt. 24. Pxc6 Nu ontstaan complicaties die zelfs Aronian te machtig zijn. Simpel en sterk is volgens Duda 24. Pxc8 Dxc8 25. Pe6 Lc3 26. Te2 Txe2 27. Dxe2. 24 … Pxc6 25. Lxc6

25 … Txf2! 26. Kxf2 Ld4+ 27. Kg2 Pxf4+ Duda was van plan 27 … Lxb6 (28. Te8+ Dxe8 29. Lxe8 Lb7+ 30. Kh2 Th7) te spelen, maar zag nu dat wit wint na 28. Db3. 28. Kf1 Lb7! Een geweldige vondst. Na 28 … Th7 is volgens Duda 29. Dd2 vernietigend, al zal ook 29. gxf4 goed genoeg zijn. 29. Lxb7 Niet 29. Te8+? Dxe8 30. Lxe8 Th7 en zwart wint, maar 29. Da4 Kg7 30. Pd5 is sterker. 29 … Ph5! Nu dwingt de dreiging 30 … Pxg3+, gevolgd door … Dh4 wit tot een zetherhaling. 30. Kg2 Pf4+ 31. Kf1 Ph5 32. Kg2 Remise.

Partij in de viewer:

Hans Böhm

Belangrijk vluggertje

Uiteindelijk moest snelschaken de beslissing brengen in het WK-schaken 2018. Eerst vier rapidpartijen van een half uur per speler en zou het dan nog gelijk staan, dan volgden 5 setjes van twee partijen van vijf minuten per speler. Als er dan nog geen beslissing was, dan kwam de finalepartij, de suddendeath, het Armageddon. Daarin krijgt wit vijf minuten en zwart vier maar bij remise wint zwart. Zover is het nooit gekomen want zoals bekend won Carlsen de eerste drie rapidpartijen en prolongeerde daarmee zijn titel. De allereerste rapidpartij forceerde de ommekeer. Weer een zware strijd, weer een inventieve verdediging maar dit keer door gebrek aan tijd toch een beslissing.

M. Carlsen – F. Caruana

1.c4 e5 2.Pc3 Pf6 3.g3 Lb4 4.e4 0-0 Met eerst 4…Lxc3 5.dxc3 komen we in de Rossolimo-variant van het Siciliaans met verwisselde kleuren: 1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 g6 4.Lxc6 dxc6 (zoals in de reguliere partijen 1, 3 en 5). Nu krijgt wit een verbeterde versie omdat hij de dubbelpion kan vermijden: 5.Pge2 c6 6.Lg2 a6 7.0-0 b5 8.d4 d6 9.a3 Lxc3 Carlsen bleef vlug spelen en Caruana gebruikte tijd om de verwikkelingen na 9…La5 10.b4 Lc7 11.cxb5 axb5 12.d5 in te schatten, wit staat ook dan beter. 10.Pxc3 bxc4 11.dxe5 dxe5 12.Pa4! Sterk en nog steeds vlot gespeeld. In de live commentaren werd meer gekeken naar 12.Da4 Le6 en 12.Dxd8 Txd8 13.Lg5 Le6 en zwart blijft aan pion c4 hangen. Het voordeel van Pa4 is dat b2 gedekt staat zodat de loper kan spelen. Als c4 eenmaal is opgehaald (Tc1 en Lf1) houdt zwart losse pionnen over op a6 en c6. 12…Le6 13.Dxd8 Txd8 14.Le3 Pbd7 15.f3 Tab8 16.Tac1 Tb3 17.Tfe1 Het eerste moment dat Carlsen even de tijd nam. Hem beviel kennelijk de normaalzet 17.Kf2 niet omdat zwart na 17…Tdb8 met c4-c3 kan werken en tegenkansen krijgt op de damevleugel. Judit Polgar stelde nu het positionele offer 17…Pd5?! voor waarna zwart een mooi centrum krijgt, 18.exd5 cxd5, zoiets kan zeker werken met snelschaken maar Caruana pakte het anders aan. Nog steeds kwam 17…Tdb8 18.Lf1 c3 19.Txc3 Txc3 20.bxc3 a5 in aanmerking. 17…Pe8 18.Lf1 Pd6 19.Tcd1

Caruana dacht hier zes minuten na en hield nog negen minuten over voor de rest van de partij. Zwart kan zijn stelling aardig onder controle houden met 19…Pb7! omdat Td8 dan gedekt staat. Als hij vervolgens met zijn koning naar e7 loopt zal wit het zwaar krijgen die veste te slopen. Caruana kiest een actievere verdediging. 19…Pb5 20.Pc5 Txb2 21.Pxe6 fxe6 22.Lxc4 Pd4 23.Lxd4 exd4 Carlsen met nog veertien minuten nam hier alle tijd (negen minuten!) om de stelling te doorgronden. Zwart heeft een verborgen vluchtplan: 24.Txd4 Kf7 25.Ted1 Pe5! 26.Txd8 Pxf3+ 27.Kf1 Pxh2+ met remise. Deze wending met Pe5 zit er in andere varianten ook in. Toch kan wit dit spelen als hij de computerzet 25.Kh1! Ke7 26.Ted1 doet waarna zwart het zwaar heeft (want 26…Pe5 27.Txd8 Pxf3 28.T1d7+ Kf6 29.Tf8+ kan nu niet). Carlsen wil duidelijkheid en kiest voor een gunstig toreneindspel maar dat is niet de winstweg. 24.Lxe6+ Kf8 25.Txd4 Ke7 26.Txd7+ Kxd7 27.Lxd7 Kxd7 28.Td1+ Ke6 29.f4 c5 30.Td5 Tc2 31.h4 c4 32.f5+ Beide spelers hadden hier nog ongeveer twee minuten. Het probleem is dat de toren niet direct achter de vrijpion kan staan 32.Tc5 Kd6 33.Tc8 Kd7. 32…Kf6 33.Tc5 h5! Mooie zet die de zwakte in de pionnenstructuur van wit vastlegt. 34.Kf1 Tc3 35.Kg2 Txa3 36.Txc4 Ke5 37.Tc7
Zwart is er bijna. Met 37…Ta2+ 38.Kh3 Kxe4 39.Txg7 Kf3 forceert hij de remise vanwege het matbeeld met Ta1. Met nog dertig seconden grijpt Caruana mis: 37…Kxe4? 38.Te7+! Kxf5 39.Txg7 Kf6 40.Tg5 a5 41.Txh5 a4 42.Ta5 Ta1 43.Kf3 a2 44.Ta6+ Kg7 45.Kg2 Ta2+ 46.Kh3 Ta1 47.h5 Kh7 48.g4 Kg7 49.Kh4 a2 50.Kg5 Kf7 51.h6 Tb1 52.Ta7+ Kg8 53.Txa2 Tb5+ 54.Kg6 Tb6+ 55.Kh5 zwart gaf op en was gebroken.

Partij in de viewer:

Bab Wilders

Nu het sinterklaasfeest voorbij is, kan de aandacht gericht worden op eindejaarszaken en op de al bekende goede voornemens voor 2019. Die kan men in gaan vullen in de Schach Kalender van Edition Marco/Verlag Arno Nickel, ook wel Schachladen Lasker in Berlijn. Op internet is alles te vinden (ISBN 978-3-924833-78-7, € 16). Het is al de 36e keer dat dit boekje verschijnt, een mooie traditie die voortkomt uit nog oudere tradities in Duitsland, waar men zelfs aparte Schachkalenders had voor bijvoorbeeld Arbeiter, die men zo nu en dan nog weleens op veilingen tegenkomt. Natuurlijk niet de arbeiders, maar de boekjes. Zoals gebruikelijk vind je in de boekjes niet alleen een agenda, maar is er bij iedere week ook aandacht voor de jarigen, aangevuld met problemen en opgaven. Maar er is meer te zien: interessante artikelen zoals boekbesprekingen, herinneringen aan Kortschnoi, Hübner met zijn leuke gebruikelijke bijdrage, een artikel over Buenos Aires 1939, de beroemde Olympiade, Samuel Beckett en het schaken, een prachtig artikel en meer. De liefhebber is zo het hele jaar voorzien van schaak-informatie naast de zaken die men zoal in een agenda optekent. En natuurlijk: de traditionele paringstabellen. Leuk is altijd de puzzel Wer Bin Ich? (die is trouwens niet zo moeilijk dit keer. Dé agenda voor schakers!

Volgende week wordt Jan Timman alweer 67 en door de match Carlsen-Caruana vermenigvuldigden onze gedachten zich over de derde keer dat een Nederlander om de wereldtitel mocht spelen – na 2 keer Euwe de match Timman-Karpov, gedeeltelijk ook in Nederland. Helaas verloor Jan, maar ter ere van zijn verjaardag hier een mooie overwinning op de wereldkampioen:

Timman-Karpov, Bugojno 1978.

1.c4 e6 2.Pc3 d5 3.d4 Le7 4.cxd exd 5.Lf4 Pf6 6.e3 0-0 7.Dc2 c6 8.Ld3 Te8 9.Pf3 Pbd7 tegengestelde rokades betekent meestal geen snelle remise 10.0-0-0 Pf8 extra bescherming van h7 11.h3 Le6 12.Kb1 Tc8 13.Pg5 b5 tegenaanval op de damevleugel . 14.Le5 h6 15.Pxe6 Pxe6 16.g4 Pd7 17.h4 b4 het logische beeld maar wit lijkt dreigender 18.Pe2 Lxh4 Het is de vraag of deze pion winst goed is want nu komt de h-lijn open voor wit 19.f4 c5 20.La6 Le7 (20..Ta8 21.Lb7) 21.Lxc8 Dxc8 22.Pg3 nu gaat de tactiek heersen immers 22..f6 23. Txh6!! in dit soort stellingen is Timman op zijn best 23..Pef8 (23..gxh6 24.Dg6† Pg7 25.Pf5 Lf8 26.Pxh6† Kh8 27.Pf7† Kg8 28.Th1 met mat) 24.Th3 (de computer geeft de voorkeur aan Dh2) c4 25.Pf5 fxe 26.fxe Dc6 27.Tdh1 Pg6 28.Pd6 (28.Pxg7 Kxg7 29.Th7† Kg8 30.Df5 Tf8 31.Th8† Pxh8 32.Dh7 mat zou ook leuk zijn geweest.) 28..Pdf8 29.Pxe8 Dxe8 Qua hout lijkt het nog redelijk voor zwart, maar wit heeft verder gekeken 30.Th5 Dc6 31.Df5 a5 32.e6 Dxe6 33.Dxd5 a4 34.Tc1 c3 35.bxc bxc 36.Txc3 Dxd5 37.Txd5 Pe6 het witte overwicht aan pionnen gaat beslissen maar zwart kan nog vechten 38.Kc2 Kf7 39.Ta5 Pg5 40.Tc6 Pe4 41.Txa4 Pf6 42.Ta7 Pd5 slaan op g4 kan niet 43.Txg6 de eenvoudigste oplossing Kxg6 44.e4 Pb4† 45.Kb3 Lf8 46. Tb7 en zwart staakte de strijd.

Partij in de viewer:

Probleem 2710 is een tweezet van Salazar:

Johan Hut

Waarom Carlsen anders is dan zijn voorgangers

Magnus Carlsen heeft zijn wereldtitel geprolongeerd. Dat is altijd aanleiding iets over hem te vertellen en dat doe ik aan de hand van een mooi nieuw boek van Paul van der Sterren: ‘Koningen van het schaakbord’, uitgegeven bij Thinkers Publishing. Van der Sterren beschrijft de zestien wereldkampioenen die we in de geschiedenis hebben gehad. Carlsen introduceert hij als volgt: “Alles aan Carlsen is anders dan we gewend zijn van de wereldkampioenen voor hem: zijn uiterlijk, de manier waarop hij achter het bord zit, zijn visie op – en omgang met – de grote verscheidenheid aan speeltempi en toernooivormen van tegenwoordig, maar vooral de manier waarop hij zijn bekendheid ook buiten de schaakwereld gebruikt en vergroot. Hij heeft het schaken in de ogen van het grote publiek weer hip en zelfs sexy gemaakt. Hij is een ster. Hij is, kortom, in alle opzichten de vaandeldrager van een nieuwe generatie.”

Vervolgens beschrijft Van der Sterren in grote stappen de carrière van Carlsen, die op weg naar de wereldtitel gedwarsboomd werd door organisatorische problemen bij de FIDE. Maar wat heet dwarsbomen, Carlsen werd na Kasparov de jongste wereldkampioen aller tijden. Na een aantal partijfragmenten te hebben laten zien, geeft Van der Sterren een uitgebreide beschrijving van Carlsens speelstijl. Briljant aanvaller, maar ook hardnekkig verdediger. Eindspelbeheersing van het hoogste niveau, maar niet uitzonderlijk. “Wat hem misschien het meest onderscheidt is dat hij – geheel tegen de heersende mode in – zijn openingen niet zozeer uitkiest op scherpte (wat in feite het zo snel mogelijk creëren van duidelijkheid is), maar juist op het zolang mogelijk uitstellen van duidelijkheid.” Van der Sterren meent dat Carlsen wil vechten, maar daarbij het middenspel als uitgangspunt kiest. In tegenstelling tot de meeste topspelers van deze tijd, heeft Carlsen geen haast. De eerste partij waarvan Van der Sterren een fragment laat zien is die tegen Sipke Ernst, in de C-groep van het Corus-toernooi in Wijk aan Zee in 2004. Carlsen won later ook de B-groep en uiteraard de A-groep, met deze partij van bijna vijftien jaar geleden gaf hij op het hoogste niveau zijn visitekaartje af. Van der Sterren heeft de zestien wereldkampioenen beschreven op een manier die precies goed is als eerste introductie. Een leuk, luchtig geschreven geschiedenisboek.

Carlsen-Ernst

1.e4 c6 2.d4 d5 3.Pc3 dxe4 4.Pxe4 Lf5 5.Pg3 Lg6 6.h4 h6 7.Pf3 Pd7 8.h5 Lh7 9.Ld3 Lxd3 10.Dxd3 e6 11.Lf4 Pgf6 12.0-0-0 Le7 13.Pe4 Da5 Allemaal heel normaal in deze opening. 14.Kb1 0-0 15.Pxf6+ Pxf6 16.Pe5 Tad8 17.De2 c5

Nog steeds niets bijzonders, toch komt er nu al een verrassing. 18.Pg6 fxg6 Van der Sterren vindt dat Ernst hier maar Tfe8 had moeten spelen en vraagt zich af of hij het knulletje onderschatte. 19.Dxe6+ Kh8 20.hxg6 Had Ernst misschien gedacht dat Carlsen hier Dxe7 had willen spelen? Dan had hij met Pd5 geantwoord, met goed spel. 20…Pg8 21.Lxh6 Een tweede klap en er komt een derde achteraan. 21…gxh6
22.Txh6+ Pxh6 23.Dxe7 Pf7 24.gxf7 Wit staat gewonnen. Zwarts volkomen kale koning wordt hem fataal, zijn extra toren verandert daar niets aan. 24…Kg7 25.Td3 Td6 26.Tg3+ Tg6 27.De5+ Kxf7 28.Df5+ Tf6 29.Dd7+ Mat.

Partij in de viewer:

Rini Kuijf

Voor beginners A7806

Zwart aan zet, wat is winnend?

Voor gevorderden B7806

Wit aan zet doet?

Henk Prins

Enige weken geleden werd het Mari-thema uitgelegd als onderdeel van de wittelijnen thematiek. Bij het Mari-thema beschikt wit na een zwarte zet schijnbaar over twee matzetten. De ene matzet faalt doordat wit daarbij een juist door zwart geopende lijn afsluit.

In de tweezet van de Finse componist E. Wirtanen doet het paard op d3 de sleutelzet.
Als dit paard speelt, dreigt er 2. Dd3 mat. Het probleem draait om het ongedekte veld e4. De themalijnen zijn a4-e4 en e8-e4. De eerste verleiding is 1. Pdb4? met dreiging 2. Dd3 mat. Na 1. … Lxd5 opent zwart een themalijn naar e4. De matzet 1. Pe7 kan niet, omdat dan de zojuist geopende lijn weer gesloten wordt. Wel kan 2. Pd4 mat en veld e4 blijft dan gedekt. Een mooie themavariant van het Mari-thema. Zwart weerlegt de verleiding met 1. … Pc willekeurig, de zwarte dame dekt dan het dreigveld d3. Omdat wit op zijn eerste zet de themalijn a4-e4 heeft verstopt, komt veld e4 niet aan zijn dekking en kan wit niet mat zetten. De tweede verleiding is 1. Pde5? Nu verstopt wit de lijn e8-e4 en is de weerlegging 1. … Lxd5! De matzet van zojuist, 2. Pd4, is geen mat omdat e4 niet is gedekt. De sleutelzet is 1. Pb2! De dreiging 2. Dd3 en de Mari-thema varianten: 1. … Pc willekeurig 2. Pe7 mat en 1. … Pxd5 2. Pd4 zijn bekend.

Tweezet 939

Tweezet 940

De tweezetten 939 en 940 zijn ook twee problemen met het Mari-thema. Beide zijn gecomponeerd door de Duitse grootmeester H. Ahues, die een specialist is in de wittelijnenthematiek. De liefhebbers kunnen de problemen oplossen. Over twee weken volgt de uitleg.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.