Schaakrubrieken weekend 10 augustus 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een Russisch feestje in Amsterdam
De Rus Ilja Levitov is een succesvol zakenman die vroeger een belangrijke functie in de Russische schaakbond had, maar vooral bekend is als de auteur, samen met Jevgeni Barejev, van het boek From London to Elista. Dat gaat over drie WK-matches van Vladimir Kramnik en staat vol pakkende anekdotes en wijze inzichten. Een van die anekdotes heb ik hier al eens eerder naverteld. Tijdens zijn match tegen Kasparov in Londen in 2000 werd Kramnik op een wandeling in het nauw gebracht door een groepje dronken mannen. Hij rende weg en ontsnapte.
Barejev, die toen secondant van Kramnik was, vertelt dat het team van Kramnik overtuigd was dat die hooligans door de mensen rond Kasparov waren gestuurd om te zorgen dat Kramnik de volgende dag bij de dertiende matchpartij met een blauw oog zou verschijnen. Kasparov, de dertiende wereldkampioen, beschouwde 13 altijd als zijn geluksgetal, en wat kon een mooier cadeautje op zijn geluksdag zijn dan een blauw oog van Kramnik? Misschien ben ik naïef, maar ik denk dat de extreme paranoia, zoals toen bij de secondanten van Kramnik, iets van het verleden is.
Alles was uiterst genoeglijk bij het rapidtoernooi dat Levitov de afgelopen week in Amsterdam organiseerde. Het was een verjaarscadeautje voor zichzelf, omdat hij 40 werd. Er waren acht spelers, waaronder de oud-wereldkampioenen Anand en Kramnik. Behalve Anand waren alle spelers, ook onze Anish Giri, geboren in Rusland of Wit-Rusland.
Alles kun je tegenwoordig live op het internet volgen, maar dit toernooi niet, omdat Levitov een hekel heeft aan nitwits die gesteund door hun schaakcomputer agressieve kreten op het net gooien als: „Blunder! Die man moet maar eens met schaken stoppen!”
Toeschouwers waren er alleen op uitnodiging. Ik zag Judit Polgar als partner van Levitov een potje ‘hand en brein’ spelen. Het brein zegt met welk soort stuk gespeeld moet worden en de hand doet de zet. Ik neem aan dat Judit het brein was.
Het rapidtoernooi werd gewonnen door Jan Nepomniatsjtsji, die gelijk eindigde met Alexander Grisjtsjoek, maar hun onderlinge partij had gewonnen. Het was erg gezellig in de kleine zaaltjes van het Amsterdamse Waldorf Astoria hotel. Toch speelt mijn ideale toernooi zich af in een groot theater, tot de nok gevuld met toeschouwers zonder smartphone.
Jan Nepomniatsjtsji – Jevgeni Barejev, Levitov Chess Week rapid, Amsterdam 2019
1. c4 e6 2. Pf3 d5 3. e3 Pf6 4. Pc3 a6 5. b3 c5 6. Lb2 Pc6 7. cxd5 exd5 8. d4 Ld6 9. Le2 0-0 10. 0-0 cxd4 11. Pxd4 Te8 12. Lf3 Nu zou het na 12…Pxd4 13. Dxd4 Le5 ongeveer gelijk staan. 12…Pe5 Interessant, maar Barejev ziet iets over het hoofd. 13. Lxd5 Peg4 14. Pf3
Partijen van dit toernooi in de viewer:
Exclusief rapidtoernooi voor je 40ste verjaardag
Het zal niet iedereen zijn opgevallen dat in de afgelopen week in Nederland een rapidtoernooi plaatsvond met acht topgrootmeesters, onder wie twee oud-wereldkampioenen. U zou graag hebben toegekeken? Helaas, alleen toeschouwers die een uitnodiging hadden ontvangen waren welkom in het Waldorf Astoria hotel in Amsterdam. Het exclusieve toernooi werd gehouden ter ere van de 40ste verjaardag van Ilja Levitov, een zakenman die lang marketingdirecteur van de Russische schaakbond was. Hij is een goede vriend van Vladimir Kramnik, die hij op de voet volgde tijdens diens periode als wereldkampioen. Levitov is co-auteur van het schitterende boek From London to Elista, waarin Kramniks WK-matches tegen Kasparov, Leko en Topalov uitgebreid worden besproken door zijn secondanten.
Uiteraard was Kramnik een van de eregasten op Levitovs verjaardagsfeest. Hij mag het klassieke spel vaarwel hebben gezegd, voor rapid- of blitzschaak keert hij graag even terug naar zijn oude metier dat hij nog lang niet is verleerd. Samen met Anand won Kramnik het inleidende blitztoernooi, waarin de lotingsnummers werden verdeeld. Het tragere rapidspel ging Kramnik minder goed af. Ruim achter winnaar Ian Nepomniachtsji bleef hij steken op een score van 2,5 uit 7. Het toernooi zou allicht anders zijn verlopen als Kramnik alerter was geweest in de volgende partij.
Kramnik – Nepomniachtsji (Amsterdam 2019)
1. Pf3 d5 2. d4 Lf5 3. c4 e6 4. Pc3 Pc6 5. cxd5 exd5 6. Lf4 Ld6 7. Lg3 Pf6 8. e3 Pe7 9. Lh4 Pe4 10. Ld3 Wit laat zich niet verleiden tot 10. Pxd5 Pxd5! 11. Lxd8 Lb4+ 12. Ke2 (of 12. Pd2 Lxd2+ 13. Ke2 Txd8) 12 … Pdc3+ 13. bxc3 Pxc3+ 14. Kd2 Pxd1+ 15. Kxd1 Txd8. 10 … c6 11. Dc2 Da5? Nog net speelbaar is 11 … Lb4. Nu komt zwart in grote moeilijkheden. 12. Lxe7! Lxe7 13. 0-0 Pxc3 14. Lxf5 Pb5 15. Pe5 Dc7 Niet 15 … g6 16. Pxc6. 16. Lxh7 Lf6 17. f4 0-0-0 18. Ld3 Pd6 19. Tac1 Kb8 20. b4 De7 21. a4 Tc8 22. Db3? Slordig. Een goede voorbereidingszet van b4-b5 is 22. Df2. 22 … Lxe5 23. dxe5 f6!
Partijen van dit toernooi in de viewer:
Open-NK 2019
Het Open-NK is een evenement met meerdere dimensies. Om te beginnen komen er altijd veel buitenlandse spelers, Grootmeesters en Meesters, op het prijzenfonds af en dat is belangrijk voor aanstormend talent om titel-normen te scoren. Soms is een norm behalen belangrijker dan risico’s nemen voor een hogere eindklassering. Dan is er nog een aparte wedloop binnen het toernooi: de hoogst geëindigde Nederlander van het Open-NK is verzekerd van deelname aan het eerstvolgende gesloten NK. De organisatie hoopt natuurlijk op een Nederlandse winnaar want dan komt alles mooi samen en de editie van 2019 bracht op alle fronten die onuitgesproken wens.
Tot en met de vijfde ronde domineerde Thomas Beerdsen, een jonge Internationale Meester (IM) die op weg is naar het grootmeesterschap. Hij leidde verdiend met 4,5 punt.
R. Pruijssers – T. Beerdsen, ronde 4
Na goede overwinningen op sterke spelers als Herman Grooten en Rick Lahaye werd zelfs een favoriet voor de eindzege overtuigend verslagen, grootmeester Roeland Pruijssers. 1.c4 c5 2.g3 g6 3.Lg2 Lg7 4.Pc3 Pc6 5.a3 e6 6.Tb1 Pge7 7.b4 cxb4 8.axb4 0-0 9.b5 Pa5 10.Da4 d5 11.cxd5 Pxd5 12.Pxd5 exd5 13.Pf3 Te8 14.d3 Lf5 Wit heeft bewust een frivole opening gekozen. De achterstand in ontwikkeling doet zich nu voelen, e2 baart zorgen. Ook al speelt wit inventief verder toch laat zwart vanaf hier niet meer los.15.Kf1 Tc8 16.Le3? Dat is niet goed. Beter Lf5 verdrijven met 16.g4 of van de nood een deugd maken met 16.h4. Nu kan zwart zijn enige slechte stuk ook nog bij het spel betrekken: 16…Pc4! 17.Lg5 Db6 18.Db3 Pd6 19.Le3 Txe3! Met vaste hand gespeeld, wit gaat ten onder aan de zwarte gaten in zijn stelling. 20.fxe3 Dxe3 21.Dxd5 Te8 22.Da2 Lxd3! 23.exd3 Dxd3+ 24.Kg1 Te2 25.Dxe2 Dxe2 Materieel gaat het nog wel maar wit speelt zonder Th1.26.h4 Pf5 27.Te1 Ld4+ 28.Kh2 Df2 29.Thf1 Dxg3+ 30.Kh1 Lb6 31.Te8+ Kg7 32.Te4 Pe3 33.Txe3 Lxe3 34.Te1 Lc5 35.Te4 h6 36.Tc4 Ld6 Er is geen verdediging tegen g6-g5-g4 en er gaat nog meer materiaal verloren. Daarom maakt wit er zelf een eind aan 37.Pd2 Dh2 mat.
In ronde 5 hield Beerdsen regerend nationaal kampioen Lucas van Foreest op remise. In de zesde ronde kwam een wisseling van de wacht. Casper Schoppen (17 jaar en vorig jaar gekroond tot ‘talent van het jaar’) versloeg vanuit een beter eindspel Beerdsen en nog een derde Nederlander mengde zich in de strijd om de titel en al die andere zaken: Manuel Bosboom.
Wit kan het hier tactisch uitmaken door overbelasting: 33.Th8 h2 34.Tc1 Td8 35.De5! Txb2+ 36.Ka1 Een mooie slotzet, zwart gaf op.
Bij het ingaan van de slotronde stonden Bosboom en Schoppen op kop en menigeen had verwacht dat Bosboom zijn goede toernooi zou aftoppen met nog zo’n leuke vechtpartij. Hij was in vorm en er stond veel op het spel. Hij durfde echter niet en gaf na acht zetten met wit remise tegen de achttienjarige IM Valentin Buckels uit Duitsland. Toen hoefde Schoppen nog maar te remiseren want hij had de onderlinge partij van Bosboom gewonnen en dan win je ieder tiebreak systeem.
Wit stond in de voorafgaande fase nog veel slechter maar ook hier heeft zwart goede winstkansen na 39…b4 bijvoorbeeld 40.Df5 Ph6 41.Db1 Tg4 en h4 valt ook nog. De vele zwarte pionnen zullen langzaam oprukken. Wit kwam met de schrik vrij na 39…Ta8 40.Df5 Th8 41.h5 Th6 42.Dg4+ Kxh7 43.g3 Txh5+ 44.Dxh5+ Kg7 45.Dxh8 Pxh8 46.gxf4 Kf6 47.fxe5+ Kxe5 48.Kg2 Pg6 49.Kf3 Kd5 50.Td1+ Kc6 51.Ke4 Pe5 52.b3 en remise gegeven, er blijft te weinig over.
Slotstand aan kop Open-NK 2019, 69 deelnemers:
1.Schoppen, Bosboom 7/9 3.Van Foreest, Pruijssers, Alberto, Buckels 6,5
Partijen Open NK in de viewer:
Het zal geen schaakster/schaker zijn ontgaan dat het spel door de komst van de computer ingrijpend veranderd is, ook door de veranderingen in de tijd waarin de partij moet worden beëindigd sinds de onverbiddelijke digitale klok. De schaker Müller en de professor computerwetenschap Schaeffer hebben hierover het boek Man vs Machine (Uitg. Russell Enterprises) geschreven. Uiteraard wordt begonnen bij de nepautomaat De Turk die Napoleon heeft verslagen en na een overwinning door zijn tegenstander werd beschoten. Maar dan komen de echte machines, waar eerst nogal over werd gelachen door het schaakvolk. Beide heren laten in het lijvige boekwerk zien dat langzaam maar zeker het lachen verstomde tot aan het moment waarop de wereldkampioen door Deep Blue werd verslagen en veel schakers tandenknarsend moeten erkennen dat het programma op hun smartphone hun te slim af is.
Nu zijn er alweer nieuwe ontwikkelingen van zelflerende apparaten die onderlinge wereldkampioenschappen organiseren, al moet dat (nu nog?) wel door een mens geregeld worden. Een boeiend boek, zowel voor de schaker als voor de computer-freak. Eveneens van Russell Enterprises en van dezelfde auteur, Karsten Müller, nu met eindspelspecialist Yakov Konoval, het boek Understanding Minor Piece Endings. Het is het tweede deel in de serie Understanding Endgames, het eerste deel ging over de toren. Beide auteurs hebben, naar eigen zeggen, allerlei nieuwe ontdekkingen gedaan in de wondere wereld van het eindspel, waarmee volgens wereldkampioen Capablanca de studenten moeten beginnen om een goede schaker te worden.
Het zijn bekende thema’s zoals de loper tegen het paard, waarbij, afhankelijk van de pionnenstelling, dan weer het paard en dan weer de loper in het voordeel is. Boeiend is ook de oprukkende pion die door een paard moet worden geëlimineerd, wat met een loper meestal veel minder problematisch is. Ieder hoofdstuk wordt weer afgesloten met een aantal opgaven en dan moet de lezer niet te vlug naar de oplossingen achter in het boek gaan. Voor de eindspelfreaks een leuke aanwinst.
Dan nu de beloofde winstpartij van Giri, die toch nog altijd goed meedraait tussen de wereldtoppers:
Nepomniatchi – Giri
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Lb5 Pd7 4.c3 Pf6 5.Ld3 g6 6.Lc2 wel erg veel zetten met de loper Lg7 7.d4 0-0 8.0-0 b5 9.e5 Pe8 10.e6 fxe 11.Pg5 Pc7 12.dxc Pxc5 Zwart staat goed maar nu blijkt wat wit beoogde: 13.Pxh7? lijkt heel wat maar is het niet… 13..Kxh7 14.Dxh5† Kg8 15.Lxg6 Tf6 16.Dh7† Kf8 17.Lh6 Txg6 18. Dxg6 Lxh6 19. Dxh6† Ke8 een wel zeer ongewone stelling, maar de computer geeft zwart voordeel 20.b4 Pa4 21.Pa3 Kd7 daar staat hij goed 22.c4 bxc 23.Pxc4 La6 24.Tac1 Pb6 25.Pxb6† axb6 26.Tfe1 Lb7 de beste kans voor wit was nu Txc7† maar hij speelt 27.De3 b5 28.a3 Ld5 29.Tc3 Dg8 30.Dh3 Dg7 31.Tac1 Lc4 32.Te1? Dd4 33.Tf3? Dd2 Na 2 zwakke zetten van wit staat zwart nu echt gewonnen. 34.Tb1 Pd5 35.Dg3 Le2 36.Tb3 Ld1 en 0-1.
Partij in de viewer:
Probleem 2745 is een driezet van Rice:
Manuel Bosboom maakt zijn stunt net niet af
Tussen de tieners die het Open kampioenschap van Nederland leken te beslissen, dook in de achtste ronde plotseling de 56-jarige Manuel Bosboom op. Hij was het toernooi onopvallend begonnen met overwinningen op twee (voor hem) zwakke spelers, een remise tegen Liam Vrolijk en een nederlaag tegen Casper Schoppen. Dat waren twee van die tieners van wie veel werd verwacht. Na weer een overwinning op een zwakkere speler won Bosboom opeens van Hing Ting Lai, Thomas Beerdsen (die de eerste vier partijen had gewonnen) en de verrassende Nederlands kampioen Lucas van Foreest. Vooral dat laatste was een sensatie, al zal Bosboom dat zelf niet zo noemen. Plotseling stond de veteraan bovenaan, samen met de zeventienjarige Schoppen, die dit jaar door het Max Euwe Centrum werd verkozen tot ‘Talent van het jaar 2018’. Er volgde een lichte anticlimax.
Terwijl zijn vele fans tijdens de laatste ronde vol verwachting thuis naar de live uitgezonden partij tegen de jonge Duitser Valentin Buckels keken, gaf Bosboom die partij na acht zetten opeens remise. Schoppen speelde ook remise en beiden gingen met 2125 euro naar huis. Bij een overwinning van Bosboom had hij 2500 euro verdiend, bij een nederlaag nog geen 1000 euro. Bosboom had dus een berekenende beslissing genomen, maar dat had eigenlijk niemand verwacht van de avonturier, de bohemien, de bon-vivant. Maar ook een bon-vivant moet eten kopen.
Ooit, toen Bosboom met een toernooizege in Wageningen 800 euro won, zei hij dat hij daar weer twee maanden van kon leven. Met zijn buit in Dieren kan hij dus weer bijna een halfjaar vooruit en dat is toch belangrijker dat de titel ‘Open kampioen van Nederland’, die naar Schoppen ging omdat die sterkere tegenstanders had gehad. Wij schaakjournalisten, hoewel natuurlijk volstrekt onpartijdig, hadden Bosboom zo graag het toernooi zien winnen. Gert Ligterink noemde hem in de Volkskrant ‘een vrijdenker die voor niets en niemand bang is en een geheel eigen kijk heeft op de behandeling van een schaakpartij’. Hans Ree noemde hem in NRC Handelsblad ‘soms geniaal, maar ook wisselvallig en niet meer de jongste’. Maar in onze volstrekte objectiviteit moeten we melden dat Bosboom gedeeld toernooiwinnaar is geworden, maar formeel tweede.
Bosboom-Van Foreest
1.d4 Pf6 2.Lf4 d5 3.e3 e6 4.Pf3 c5 5.c3 Pc6 6.Pbd2 Ph5 7.Lg5 f6 8.Lh4 g6 9.g4 De kenmerkende Bosboom-zet. Van Foreest laat zich meeslepen. 9…g5 10.gxh5 gxh4 11.dxc5 Lxc5 12.Pb3 Le7 13.Tg1 Ld7 14.Dc2 f5 15.0-0-0 Dc7 16.Kb1 0-0-0 17.c4 Pb4 18.Dc3 dxc4 19.Lxc4 Kb8 20.Pbd4 Lc6 21.a3 Le4+ 22.Ka1 Pc2+ 23.Ka2 Wit heeft geen zin in 23.Pxc2 Lxf3 en beide h-pionnen staan aangevallen. 23…Pxd4 24.Pxd4 Lf6 25.Lxe6 Dxh2 26.f3 Lxd4 27.exd4 Ld5+ 28.Lxd5 Txd5 29.Tg7
Partij in de viewer:
Voor beginners A7973
Voor gevorderden B7973
Tweezet 953 is van Herbert Ahues en is bijna het laatste probleem uit de serie van de wittelijnenthematiek.
In de tweezet van Ahues dreigt er steeds 2. Pe6 mat. Het themaveld is veld e4. Dit veld is door drie lijnstukken gedekt: de dame van b4, de toren van e8 en de loper van h1. Het paard van d2 dekt ook dit veld maar die voert de verleidingen uit wat betekent dat hij het veld e4 niet meer dekt. De eerste verleiding is 1. Pf3?, dreigt 2. Pe6 mat. Wit sluit een lijn die naar e4 kijkt, namelijk van loper h1. Nu moet zwart de tweede lijn interfereren, dat is de lijn van de dame b4, omdat wit met zijn matzet 2. Pe6 de derde lijn, die van toren e8, interfereert. De weerlegging is dan 1. … Td4! Ondanks dat het veld e4 op het diagram vier maal is gedekt, vlucht nu toch de koning naar e4.
De tweede verleiding is 1. Pc4?, weer met dreiging 2. Pe6 mat. Wit verstopt met zijn verleidingssleutel de lijn van de dame, zwart moet met zijn weerlegging de lijn van de loper sluiten, want als wit de dreiging uitvoert, sluit hij zelf de torenlijn van e8 die naar e4 kijkt. De weerleggin g is dus 1. … Lg2!, en 2. Pe6 is geen mat meer omdat de koning vlucht naar het themaveld e4.
In de verleidingen wordt het thema H getoond in de oplossing van het probleem werkt Ahues met thema A varianten. De sleutelzet is 1. Dc3! Een grappige sleutelzet, want wit geeft die dame weg. Ook nu dreigt wit 2. Pe6 mat. Wit dekt met Dc3 het veld e5, zodat 2. Pe6 als matzet mogelijk wordt. Dit idee zat ook in de twee verleidingen. De thema A varianten zijn 1. … Td4 en 1. … Ld4. Deze twee stukken interfereren de lijn van de dame die dan veld e5 niet meer dekt, zodat 2. Pe6 mat niet kan. De twee zwarten varianten vertonen het klassieke Grimshaw-thema. Na 1. … Td4 komt 2. Dxe3 mat, de zwarte toren staat de loper van a7 in de weg en dus is veld e3 niet meer gedekt, zodat daar mat gezet kan worden. Na 1. … Ld4 wordt de toren van c3 geïnterfereerd en daar maakt wit gebruik van voor zijn matzet 2. Pd5. Deze zet komt ook als de dame wordt genomen.
Tweezet 954 is de laatste tweezet in de serie van de wittelijnen-thematiek. Deze kan opgelost worden.
Er zijn ook topgrootmeesters die niet zo gelukkig zijn met al dat rapid en blitz in de huidige toptoernooien. Ik citeer Levon Aronian na zijn remise tegen MVL in de eerste ronde van de Sinquefield Cup : « Het is moeilijk om klassieke partijen te spelen na 5 dagen rapid en blitz in Saint Louis, omdat je vlug wilt spelen. Je moet uiterst nauwkeurig zijn, je moet strategische beslissingen nemen, je moet die berekenen en begrijpen.. en ik kan met klem verzekeren dat dat niet het geval was! Om eerlijk te zijn, had ik de stelling niet echt begrepen.
Kan ik me goed indenken. Misschien is het beter om het rapid & blitz event op de kalender los te knippen van het klassieke toernooi, in dit geval de Sinquefield Cup. Een aantal deelnemers doen beide en zullen niet twee keer heen en weer willen reizen, maar er zijn er ook die een wild card voor rapid & blitz en anderen (Giri) die daar niet bij zijn, en alleen voor het klassieke toernooi komen, dus die zullen dat een minder groot probleem vinden. En anders moet je overwegen of je na rapid en blitz niet twee dagen (waarvan een met handtekeningensessies) rust, maar een week de tijd neemt voor je start met de Sinquefield Cup. Giri zal toch ook vier of vijf dagen voor de start naar Saint Louis zijn gevlogen, neem ik aan.
Kasparov, die mede achter deze Grand Chess Tour zit, gaf aan dat de wereldtop door de vele toernooien overbelast raakt. Er is iets goed mis, als er zoveel blunders in het rapid en blitz toernooi van Saint Louis worden gemaakt. Bij een vorig toernooi konden zijn blunders nog worden toegeschreven aan zijn lange afwezigheid achter het schaakbord, maar nu was ook wereldkampioen Carlsen helemaal van slag. En elke schaker kan al die blunders rechtstreeks volgen. Tijd voor bezinning, lijkt me zo!