Spieken bij het schaken
In de achtste rond van de Grand Swiss 2019 kwam in twee partijen, die naast elkaar gespeeld werden, dezelfde variant van de Taimanov Siciliaan op het bord. Het betrof de partij tussen Karjakin en Dreev en die tussen Shirov en Yu Yangyi, die tot aan de 20e zet hetzelfde verloop hadden. Zo’n situatie komt hoogst zelden voor. Het bijzondere was dat Karjakin in 2015 tijdens de World Cup dit met wit tegen Yu op het bord had gekregen en die partij had gewonnen. Het gaat hier met name om de 16e zet g4 van Karjakin met wit, waarvan hij zelf na afloop zei dat hij die uit de partij tegen Yu vergeten was.
Tegen die tijd had de hoofdarbiter opgemerkt wat hier gaande was en bracht hij Shirov en Yu over naar de andere speelzaal. Vanaf de 20e zet van wit gingen de partijen hun eigen weg. Karjakin won zijn partij, maar Shirov kwam niet verder dan remise. Dit is niet iets wat vaak voorkomt en ik heb ook geen idee of dit in de Nederlandse clubcompetitie wel eens gebeurt. Maar het is wel apart dat grootmeesters steun zoeken bij het bord naast hen.
Helaas laat mijn geheugen me enigszins in de steek en weet ik de details niet meer. Wat ik me wel herinner: twee Sovjets hadden dezelfde vlijmscherpe variant van het Siciliaans voorbereid en in dezelfde ronde op het bord gekregen. Ze speelden met dezelfde kleur. Hun tegenstanders werden door de enorme complexiteit van de stelling voor problemen gesteld die ze achter het bord nauwelijks konden oplossen.
Als ik moet gokken ging het om de Richter-Rauzervariant en werd het gespeeld in Curaçao 1962. Maar het kan ook een andere variant geweest zijn, in een ander plaats in en ander jaar.
Hopelijk zijn er mensen met een beter geheugen dan ik!
Ik weet niet of toen discussie is geweest over afkijken op een ander bord.
www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1149536 en www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1099729
Ik heb het zo een keer meegemaakt. Destijds werden de partijen bijgehouden op de demonstratieborden, deze partijen werden niet naast elkaar gespeeld. Slechts 12 zetten, maar toch niet onaardig 🙂 Ik denk dat er wel een uurtje voorbij was toen er afgeweken werd. Alex zei na afloop dat hij er zich niet zo lekker bij voelde 🙂
Bekend is de Argentijnse Tragedie uit de Interzonale van Göteborg 1955. Drie Argentijnen speelden met zwart tegen drie Russen hadden een nieuwtje in de Najdorf (gebaseerd op een val) dat niet deugde. Weliswaar trapten de Russen in de ‘val’ (een paardoffer), maar het bleek toch de correcte voortzetting te zijn. Er werd over en weer gespiekt, zowel door de Argentijnen als door de Russen, maar de Russen wonnen alledrie hun partij. Zij zijn niet door de arbiter uit elkaar gehaald.
Er zijn op lager niveau nog veel partijen met deze variant gespeeld. Het grappige is echter dat deze variant op hoger niveau door een Rus (!) ‘gered’ werd bij het Grand Chess Tour Rapid in Ivoorkust. Nepomniasjtsji speelde het met zwart tegen zijn landgenoot Karjakin. De partij eindigde in remise, doordat Nepo goed voorbereid was.
Het was Fisher die de remisevariant bedacht en gespeeld heeft en daarmee de variant gered. Nepo deed het alleen maar na.
Een beroemd geval van drie identieke partijen kwam voor in het interzonale toernooi van Gothenborg in 1955. In de 14e ronde speelden drie Sovjet schakers tegen drie Argentijnen, die de Najdorf Siciliaan kozen. Ik citeer Evert Straat die als verslaggever daar was, want ook Donner speelde mee, maar eindigde gedeeld laatste ver achterin het veld. Welnu de Argentijnen [Najdorf, Panno en Pilnik] zouden een nog nooit vertoonde, zorgvuldig uitgeplozen variant ten tonele voeren, waarmee de Sovjets zo achter het bord geen raad zouden weten. Des te minder omdat de variant ogenschijnlijk te weerleggen was met een flitsend paardoffer. Aan die enorme verleiding zouden de Sovjets [Keres, Geller en Spasski] geen weerstand kunnen bieden.
Het nieuwtje van de Argentijnen was 10….Pd7. Alles leek volgens plan te gaan. Geller offerde inderdaad op de 11e zet zijn rossinant ofwel paard op e6 tegen Panno. Keres [tegen Najdorf] en Spasski [tegen Pilnik] volgden hem, nadat ze eenmaal de weerlegging van Geller met 13 Lb5! gezien hadden. Er werd dus duidelijk gespiekt. En het gezicht van de Argentijnse teamleider Bolbochan, die het nieuwtje ingebracht had, werd steeds langer. Het zijn alle drie prachtige Siciliaanse offerpartijen, waarvan ik er één toevoeg.
Volgens Fischer had zwart zich met 13… Th7 kunnen verdedigen. Casper Schoppen kwam overigens in 2017 tegen Alina l’Ami met het nieuwtje 14 e5 en won. Geen idee of daarmee de ‘Argentijnse variant’ definitief weerlegd is, of dat daarmee bewezen is dat Casper sterker is dan Fischer…
Overigens begreep ik dat de scheidsrechter niet zozeer ingreep omdat spelers iets tegen de regels deden, maar omdat de situatie storend was voor in ieder geval Dreev. Zijn bevoegdheid daartoe staat in het Handbook:
12.2 The arbiter shall:
(…)
Mijn informatie is dat Keres naderhand die zet 13 Th7 ontdekte en dat de toen ongeveer 15 jarige Fischer dat in het interzonale toernooi van Bad Portoroz van 1958 tegen Gligoric speelde en remise maakte.
Wat is jouw bron voor Keres, Wim? Ik kan me herinneren uit een van de Praatschaakboekjes (nog in een verhuisdoos) dat Keres in eerste instantie twijfelde over Lb5, maar uiteindelijk het feestje niet wou bederven, of zoiets, niet dat hij aan Th7 dacht.
In de link die je geeft verwijst ‘Polarmis’ naar een interview met Gligoric op chessbase, waarin me de volgende zin opviel: ‘So he showed me a game, played somewhere in a minor tournament in Siberia, and asked what I thought about the rook move he was analysing.‘ Ik heb gezocht naar partijen met 13 Th7 in deze variant van tussen 1955 en 1958, maar niets gevonden. Gligoric verwijst dus niet naar Keres.
Overigens staat op dezelfde link een verwijzing naar Schoppens nieuwtje 14 e5 (14.e5 Nxe5 15.O-O+ Kg8 16.g6 Rg7 17.Bxe7 Qxe7 18.Ne4 Nbd7 19.Bxd7 Nxd7 20.Qxh6 Qe8 21.Rf7 1-0). Een Stockfish-analyse geeft dit resultaat: 14.e5 Nxe5 15.0-0+ Kg8 16.g6 Bxh4 17.gxh7+ Kxh7 18.Bd3+ Kg7 19.Ne4 Nbc6 20.Nxd6 Qxd6 21.Qxh4 Qd4+ 22.Qxd4 Nxd4 23.Be4 = (0.21)
Dat zou kunnen betekenen dat Caspar niet alleen sterker is dan Fischer, maar ook sterker dan Stockfish…
De voortzetting na 23.Le4 in twee partijen op database.chessbase (uit 2016 en 2017) is 23… Pf5 24.Tae1 en nu 24… Pg6 resp. 24… Pf7.
Het toeschrijven van 13… Th7 aan Keres is een loze bewering van Dale Kirton in NiC-YB48 uit 1998. Ausgewählte Partien 1931-1958 van Keres (Ten Have Verlag, Amsterdam 1964) heeft en dergelijke claim niet en meldt keurig, dat Fischer dat heeft gespeeld.
Frits, het is goed mogelijk dat Fischer dit los van Keres gevonden heeft, gezien dat interview met Gligoric. Maar de bron is dezelfde als de partij van Gligoric en Fischer.
Of particular theoretical note is that the 14th round saw three unsuccessful tries of the novelty 9 … g5 10. fxg5 ♘d7 by players from Argentina when three Soviets tested their sacrifices in the move-order 1. e4 c5 2. ♘f3 d6 3. d4 cxd4 4. ♘xd4 ♘f6 5. ♘c3 a6 6. ♗g5 e6 7. f4 ♗e7 8. ♕f3 h6 9. ♗h4, so the so-called Vespers – (Argentine or Göteborg) variation – with the main continuation being 11. ♘xe6 11 … fxe6 12. ♕h5 ♔f8 13. ♗b5 – and remained under a cloud for more than 2 years, until Paul Keres suggested the improvement 13 … ♖h7 which was later played in Gligoric vs Fischer, 1958 1/2-1/2 and resurrected that Sicilian, Najdorf (B98) line.
Er stond me bij dat Geller de eerste was met het Paard maal e6 offer. Toch handig dat zo’n tactisch zeer vaardige speler het voorbeeld geeft voor de rest 🙂
Geller – Panno :
Gligoric – Fischer:
en.chessbase.com/post/first-anniversary-of-bobby-fischer-s-death
Mooie aanvulling en ik zie ook dat in sommige opzichten de versie van Evert Straat uit Praatschaak deel 2 daarmee verschilt. Zoals gezegd was hij als verslaggever ter plekke. Ik heb van hem wel overgenomen dat Geller het voortouw nam tegen Panno. Toen Najdorf en Pilnik zagen wat hun landgenoot overkwam, speelden ze op de 13e zet van zwart Kg7 i.p.v. Pe5. Die partijen lopen parallel, alleen geeft Najdorf eerder op dan Pilnik.
Door een recente reactie zie ik nu het oorspronkelijke verslag uit 2019. Een mooi verhaal, en de waarheid moet een goed verhaal niet in de weg zitten, maar… het is niet zo dat de spelers bij elkaar keken om zetten te kopiëren. Alle vier de spelers gebruikten veel bedenktijd om de beste zet te zoeken. Ik vermoed zelfs dat Shirov pas erg laat door kreeg dat de stelling op het bord naast hem identiek was.
Er waren inmiddels voortdurend veel andere spelers bij beide borden aan het kijken (en het was natuurlijk ook een interessante stelling). Dat was de belangrijkste reden om een bord te verplaatsen naar de andere speelzaal (en de arbiters hadden natuurlijk al langer door wat er aan de hand was, maar het nam wel even tijd in beslag om het bord in de andere zaal gereed te maken).