Krantenrubrieken weekend 16 november 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een ode aan de Gardeklok
In den beginne was er geen klok, wat voordelen en nadelen had. Een kalme geest kon in alle rust nadenken, maar zijn ongeduldige tegenstander moest dan eindeloos wachten op een zet. De historicus Henry Thomas Buckle (1821-1862), die een van de beste schakers van Europa was, zei: „De traagheid van het genie valt moeilijk te verdragen, maar de traagheid van de middelmatigheid is onverdragelijk.” Omstreeks 1850 schreef een Engelsman: „Jury’s hebben mensen veroordeeld en rechters hebben ze opgehangen om tijd te sparen. Spoorwegmaatschappijen breken tegenwoordig onze benen en soms onze nek, om tijd te sparen. Onze schaakspelers zijn de enigen in het land die zich daar niets van aan trekken.” Dat was geen compliment, maar een aansporing om ook wat sneller te worden. In die tijd werden schaakklokken ingevoerd en sindsdien is het spel steeds meer versneld.
Op de website van het Hilversums Schaakgenootschap schreef Wim van der Wijk naar aanleiding van het jubileum van de val van de Berlijnse Muur een mooie ode aan de Gardeklok. Voor de schakers was niet het koekblik Trabant, maar de Gardeklok, die tientallen jaren bij alle wereldkampioenschappen werd gebruikt, het ambachtelijke icoon van de DDR. De klokken zagen er mooi uit en ze waren oersolide en nauwkeurig, dat dacht ik tenminste en ook de wereldkampioenen dachten dat. Testresultaten aan een begin van het verenigingsseizoen leerden vaak anders, maar mijn oude Gardeklok doet het nog prima. Je was in de toernooizaal en je hoorde alleen het geluid van het tikken van de klokken. Van ver kon je aan de knoppen op de klok zien of je aan zet was of niet, en met een scherp oor kon je zelfs het vallen van het vlaggetje horen. Aan het eind van de vorige eeuw werden analoge klokken verdrongen door de digitale klokken, waarmee je vluggertjes met een minuut bedenktijd kon spelen. Dat kon niet met de oude Gardeklok, want die ging dan kapot. Toen ik dat artikel van Van der Wijk las, was ik toevallig bezig aan een monumentale biografie van Kurt Richter (1900-1969) door Alan McGowan. Richter, die om zijn woeste aanvalsstijl de Beul van Berlijn werd genoemd, was als wild schaker, enthousiasmerend schrijver en zorgvuldig tijdschriftredacteur ook een icoon van de DDR.
Kurt Richter – Gheorge-Gica Alexandrescu, olympiade München 1936
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 dxe4 4. Pxe4 Pd7 5. Pf3 Pgf6 6. Pxf6+ Pxf6 7. Lg5 Le7 8. Ld3 c5 9. 0-0 0-0 10. dxc5 Da5 11. Te1 Dxc5 12. Pe5 h6 13. b4 Typisch Richter. Hij geeft graag een paar pionnen om zijn stukken in de aanval te brengen. 13…Dxb4 14. Tb1 Da5 15. Ld2 Dxa2 Zwart is te gulzig. 16. Te3 Dd5 Hij kon de aanval nog wat remmen met 16…Td8, omdat dan 17. Tg3 wegens 17…Pe4 18. Lxe4 Txd2 niet goed is. 17. Tb5 Dd6 Hier was 17…Lc5 zwarts laatste kans. 18. Tg3 Met alle witte stukken in de aanval is zwart verloren. 18…Kh8
Partij in de viewer:
Te zwaar, tikje cynisch, maar wel om van te houden
Zelden lukt het een outsider alle favorieten te slim af te zijn, maar als het gebeurt, kan hij rekenen op brede steun van het publiek. In 1999 overkwam het Liviu-Dieter Nisipeanu tijdens het knock-outtoernooi om de Fide-wereldtitel in Las Vegas. Tot ieders verbazing en genoegen bereikte de onbekende Roemeen na zeges op onder anderen Sjirov en Ivantsjoek de halve finale. Daarin werd de toerist, zoals Kasparov hem noemde, tot verdriet van de hartstochtelijk meelevende internettoeschouwers uitgeschakeld.
Vorige week stond opnieuw een held van het gewone volk op. De Oekraïner Anton Korobov (34) kennen we uit Wijk aan Zee als een bepaald niet afgetrainde, zwartgallige cynicus, die in de laatste twee Tata Steeltoernooien vergeefs probeerde naar het hoofdpodium te promoveren door de Challengersgroep te winnen. Op vrolijke uitspraken is hij zelden betrapt: ‘Ik goed in vorm? Nee, ik ben te dik en te oud om in vorm te zijn.’
Voor het begin van een rapid- en blitztienkamp in Boekarest met uitsluitend topgrootmeesters lag het voor de hand dat het niveau te hoog zou zijn voor de met een wild card toegelaten Korobov. Maar zowaar, in het rapidtoernooi steeg hij naar grote hoogte. Dankzij zes remises en overwinningen op Anand, So en Artemjev eindigde hij bovenaan. Korobov bleef zich zelf: ‘Nu moet ik ervoor zorgen dat ik niet achttien keer verlies in het blitztoernooi.’
Het viel mee. In de eerste negen vluggertjes handhaafde Korobov zich in de top met een score van 50 procent. Daarna was zijn kruit verschoten. De volgende dag bleef hij steken op 2 uit 9 en zakte hij naar de vijfde plaats in het eindklassement, ver achter winnaar Levon Aronian. Toch zal Korobov tevreden zijn geweest met zijn beloning. Hij ontvangt niet elke week een cheque van ruim 12 duizend euro.
Korobov – Anand (Boekarest rapid 2019)
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Lb4 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. Da4+ Pc6 8. e3 0-0 9. Td1 Td8 10. Db3 De7 11. a3 dxc4 12. Dxc4 Ld6 13. Ld3 e5 14. d5 Pb8 15. g4! Alleen deze agressieve zet geeft wit kans op een spannend gevecht. Na 15. 0-0 Pd7 heeft zwart het gemakkelijk. 15 … Pd7 16. Tg1 Pc5 17. Lb1 b5! Dit pionoffer verstoort een rustige opbouw van wits koningsaanval. 18. Pxb5 a5 Sterker is de voorzorgsmaatregel 18 … g6 (19. g5 h5), waarmee zwart de opening van de g-lijn voorkomt. 19. g5 h5 20. g6!
Partij in de viewer:
Schakers van Oranje
Er wordt wat afgeschaakt heden ten dage door onze Nederlandse topspelers. Met wisselend succes overigens maar dat terzijde. Een heren- en een damesteam deden mee aan het EK-landen in Batumi. De einduitslag spreekt voor zichzelf: 1.Rusland 2.Oekraïne 3.Engeland en 17.Nederland. Dat was teleurstellend. Bij de vrouwen 1.Rusland 2.Georgië 3.Azerbeidzjan 4.Oekraïne en 5.Nederland! De beste prestatie ooit op een EK! Onze beste individuele prestatie kwam van Jorden van Foreest, die aan bord drie een score haalde van 5,5 uit 8, een ratingperformance van 2700. Daar komen we in de volgende rubriek op terug. Want we mogen de overwinning van Sipke Ernst in het Open toernooi van Hoogeveen niet onbesproken laten. Ik gaf die slotdag commentaar en wij waren onder de indruk van de totale partijvoering. Het is een mooi voorbeeld hoe je te werk gaat als je op winst speelt met zwart.
J. Sindarov – S. Ernst
Javokhir Sindarov uit Oezbekistan is na Sergei Karjakin (12 jaar en 7 maanden) en Dummuraju Gukesh (17 dagen later) de derde jongste grootmeester in de geschiedenis met 12 jaar en 10 maanden. Inmiddels is hij al 13 jaar en een grote belofte. Hij ziet er overigens uit als een jonge vader en hij gedraagt zich ook al heel volwassen. Hij zal toch geen product zijn van een of ander experiment? 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.Lxc6 De uitgestelde ruilvariant van het Spaans (4.Lxc6), zwart kan op twee manieren terugslaan. 6…dxc6 7.d3 Lg4 8.h3 Lxf3 9.Dxf3 Pd7 Zwart laat de tegenstander in het ongewisse welke kant hij op gaat rokeren. Dat is psychologisch een factor waarmee gespeeld kan worden. 10.Pd2 Lf6 Ook Lg5 komt in aanmerking met het idee om met De7 en 0-0-0 te vervolgen en dan de aanval in te zetten met h5. Sipke kiest voor zetten die alles nog open houden om daarmee zijn jonge tegenstander op het verkeerde been te krijgen. 11.Pc4 De7 12.a4 a5 “Ik wilde voorkomen dat wit zelf a5 zou doen”, vertelde Sipke na afloop toen we de hele partij nog eens doornamen voor het publiek. Het geeft altijd een meerwaarde als spelers naderhand praten over hun gedachtes. Nog steeds biedt Lg5 zich aan maar dat haalt ook spanning weg en geeft wit makkelijker spel. 13.Ld2 b6 14.Kh1!? Een mysterieuze zet. Wil wit alvast anticiperen op een aanval over de koningsvleugel? Sipke: “Ik begreep de zet niet maar hij is niet slecht”. 14…h5! 15.d4! De geijkte reactie in het centrum als de tegenstander op een vleugel speelt. 15…g6 16.Tfe1 0-0 Nog steeds kon zwart kort en lang rokeren! 17.Tad1 Tfe8?! Sipke wil de tegenstander dwingen om zelf actie te ondernemen inplaats van te reageren maar objectief was 17…exd4 18.e5 Lg7 19.Dxc6 De6 beter. Nu kan wit met 18.d5! het maximale uit zijn stelling halen want Lf6 blijft dan voorlopig inactief.
18.Lc3 exd4! 19.Lxd4 Lxd4 20.Txd4 b5
Partij in de viewer:
Hoewel sommige schaakclubs een enigszins noodlijdend bestaan hebben, volgens onderzoekers vanwege schaken op het net, is de markt voor schaakboeken kennelijk nog lang niet verzadigd. Er komen nieuwe uitgevers bij die zich dan vaak specialiseren in boeken die men niet snel bij de groten zal vinden. Zo ook het Elk and Ruby Publishing House van Ilan Rubin dat mijn hart al gestolen had met het boekje Checkmate waarin het liefdesverhaal tussen Sally Landau en Mikhail Tal. Zakdoeken gereed houden tenzij men een hart van steen heeft. Maar Elk and Ruby heeft ook een specialisatie nl componisten van studies, een schaak-gebied dat de meeste partij-spelers zelden betreden. Ten onrechte zoals blijkt uit het nieuwe boek over Jakov Vilner First Ukranian Chess Champion and first USSR Chess Composition Champion van de hand van Sergei Tkachenko (22 euro) Vilner was niet alleen een sterke schaker die bv 6e werd bij het kampioenschap van de USSR in 1924 en regelmatig kampioen van de Oekraïne was, maar ook in zijn korte leven (1899-1931) schitterende studies heeft gecomponeerd die elke schaakliefhebber zullen imponeren vanwege diepte en schoonheid. In dit boek dus de combinatie van partijen en studies wat soms laat zien dat ook partijen door studie-achtige zetten beslist kunnen worden. Zeker niet minder interessant is een tweede boek van deze uitgever Alexander Nikitin Coaching Kasparov Volume 1 The Whizz-Kid (21 euro) In dit boek vertelt Nikitin hoe hij het jongetje van 11 jaar dat later de volgens velen sterkste schaker aller tijden zou worden zo ver heeft gebracht. Een boek dus dat iedereen die schaakles geeft of schakers coacht niet mag missen. Want Nikitin vertelt het hele verhaal “year by year and move by move” . Ook ouders van schakende kinderen kunnen er wat van opsteken, als zij het plezier en het schaak-peil van hun kroost willen stimuleren. Uniek zijn de partijen van de blitz-matcht tussen de 15-jarige Kasparov en wereldkampioen Tal n.b. op 2e kerstdag, niet minder dan 14 partijen, nog nooit vertoond. Interessant en leuk dus zoals veel boeken van Elk and Ruby. Tenslotte een partij van de hoofdpersoon van het eerste boek: Vilner – Duz Khotimirsky (toen een bekende en sterke schaker) Moskou 1924 Kampioenschap Sovjet Unie. 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 d6 dus geen Open Spaans wat meestal tot open spel leidt 6.c4 Le7 7.Pc3 0-0 8.d4 exd 9.Pxd4 Ld7 10.Lc2 Te8 11.Lg5 h6 12.Lh4 Pe5 (Pxe4 ziet er leuk uit maar leidt tot niets) 13.b3 c6 14.h3 Da5 15.Pce2 d5 zwart verliest het geduld maar dit doet zijn stelling geen goed. 16.Lxf6 Lxf6 17.f4 Pg6 logisch maar analyses toonden aan dat het verrassende Pg4 voor zwart beter was. 18.e5 Ld8 19.e6 (Lxg6!) Lc8 20.exf+ Kxf7 21.f5 Pf8 een trieste achterste rij voor zwart. 22.Pf4 Ld7 23.b4 volgt een bepaald plan maar beter was gewoon Pde6 23..Dxb4 24.Tb1 Dc5 durft Dxc4 niet aan 25.Txb7 Kg8 26.Kh1 uit de penning 26..Lf6 27.Pfe6 Lxe6 28.Pxe6 Pxe6 29.fxe6 Txe6 De beslissende fout, nodig was Dxc4 hoewel ook dan zwart verloren staat 30.Dd3 Te7 31. Dh7+ 1-0
Partij in de viewer:
Probleem 2759 is een driezet van White:
Horloges, pennen en pistolen verboden bij Europacup
Afgelopen week speelden enkele Nederlandse clubteams in Montenegro mee in de Europacup. Voorafgaande aan de eerste ronde merkten ze dat de regels om valsspelen te voorkomen weer eens waren aangescherpt. Dat spelers geen telefoon bij zich mogen dragen, is al algemeen geaccepteerd. Daarop kan schaaksoftware zijn geïnstalleerd. Om dezelfde reden mochten spelers bij dit toernooi geen horloge dragen. De techniek schrijdt voort. Geheel nieuw is dat ze geen eigen pen mochten meenemen naar het bord. Waarschijnlijk zit er in de organisatie een fan van James Bond en andere Britse spionagefilms. De spelers mochten tijdens de partij niet met teamgenoten praten. Dat lijkt logisch, maar dat praten (fluisteren) is bij schaakwedstrijden heel gebruikelijk. Na beëindiging van de partij moesten spelers direct de speelzaal verlaten, waarschijnlijk ook om stiekeme steun aan teamgenoten te voorkomen. Achter het bord van de tegenstander staan was verboden, want dan kun je ongezien seintjes aan je teamgenoot geven. Ten slotte hingen er in de speelzaal affiches met pictogrammen die aanduidden dat er niet mocht worden gerookt en dat spelers geen pistool bij zich mochten dragen. Niet roken is al algemeen aanvaard, het wapenverbod is nieuw. Voorkomen is beter dan genezen, zullen ze in Montenegro hebben gedacht.
Het deelnemende En Passant uit Bunschoten-Spakenburg won twee weken geleden in de Nederlandse competitie van HMC Den Bosch. Namens En Passant won Konstantin Landa een leuke partij van Twan Burg.
Landa-Burg
1.Pf3 d5 2.g3 g6 3.Lg2 Lg7 4.d4 Pf6 5.0-0 0-0 6.Pbd2 Pa6 7.b3 c5 8.Lb2 b6 9.e3 Lb7 10.De2 e6 11.Pe5 Tc8 12.c3 Pe8
Het tweede paard op een onnatuurlijk veld, maar zwart wil f6 spelen.
13.Tfd1 De7 14.a4 f6 15.Pd3 e5 16.dxe5 fxe5 17.e4 d4 18.cxd4 exd4 19.e5 Lxg2 20.Kxg2 Pac7 21.b4
De manier om de mooie zwarte pionnenformatie aan te tasten.
21…cxb4 22.Lxd4 Pd6
Zwart geeft zomaar een pion, maar hij komt daardoor wel wat lekkerder te staan.
23.Pxb4 Pf5 24.Lc3 Pe6 25.Pd5 Db7 26.Pe4 Tfd8 27.Da2
Nu staan beide dames diagonaal op de vijandelijke koning gericht. Het begin van een fascinerend spel van penningen.
27…Pc5 28.Pef6+ Lxf6 29.exf6 Pxa4 30.Dxa4 Txd5
31.Db3
Landa wees op het fraaie 31.De4? Pe3+ 32.fxe3 Td2+ en zwart wint de dame.
31…Tcd8
Hier wees Landa op 31…Tcc5 32.Ta5 Txa5 33.Lxa5 en zwart kan Td5 niet meer dekken.
32.Ta5
Ook nu. Landa’s teamgenoot Richard Vedder keek tijdens de partij naar 32.Txa7 Dxa7 33.Txd5, maar na 33…Db7 zou het zwart zijn die van de penningen profiteert.
32…bxa5
Zwart neemt twee torens voor de dame en dat pakt niet goed uit. Na het alternatief 32…b5 33.Txd5 Dxd5+ 34.Dxd5+ Txd5 35.Txa7 staat wit ook gewonnen.
33.Dxb7 Txd1 34.Lxa5 T8d7 35.Dc8+ Kf7 36.Dh8 T1d5
Ook 36…h5 37.Dh7+ Kxf6 38.Lc3+ is een ramp voor zwart.
37.Lc3
Zwart geeft het op. Hij verliest zijn g- en h-pion.
Partij in de viewer:
Voor beginners A8093
Voor gevorderden B8093
Pionnen die vechten tegen stukken, zijn een geliefd thema voor eindspelcomponisten. Wit heeft in zulke composities een aantal pionnen en zwart een aantal stukken. De pionnen winnen of houden remise, het kleine heeft de sympathie. De pionnen worden ook wel ‘boeren’ genoemd en onwillekeurig denken we aan de boerenprotesten van enkele weken geleden. Boeren en het gewone volk bereiken soms heel wat in praktijk, zo ook de pionnen. In het schaakspel kunnen de kleintjes soms groot worden door te promoveren. Een studie van A. Effron illustreert dit.
Wit heeft alleen maar pionnen en zwart heeft twee lichte stukken en een pion. Materieel staat zwart gewonnen, maar wit wint. De oplossing is 1. g6 xh7 Lf8-g7 2. e6-e7 Lg7xe5 (Op 2. … Pxe7 wint 3. Kxg7 Pg6 4. e6.) 3. e7-e8D Pf5-d6+ 4. Kf7-e6 Pd6xe8 5. Ke6xe5 en wit wint.
In het volgende eindspel van H. Rombach en H. Aloni, moet wit remise houden. De witte pionnen lijken machteloos tegen al die zwarte stukken.
