Krantenrubrieken weekend 20 november 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wegens Lennarts werkzaamheden bij de match in Dubai is de rubriek vertraagd.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Boekanier Bosboom
Over welke schaker wil je graag een boek lezen? Over Manuel Bosboom, en dat boek is er nu: Chess Buccaneer The Life and Games of Manuel Bosboom, door Peter Boel en Merijn van Delft. In een voorwoord schrijft Bosboom zonder valse bescheidenheid dat hem vaak gevraagd was om dat boek te schrijven. Hij was het ook van plan, maar twijfelde of hij de discipline op kon brengen om een schaakloopbaan van meer dan vijftig jaar – hij is geboren in 1963 – goed te beschrijven.
Als er iemand in Nederland is die de vraag ‘wilt u het totale schaak?’ met een daverend ‘jawel!’ kan beantwoorden, is het Manuel Bosboom. Schaken is zijn leven, en naast schaken de dingen die daar voor hem bij horen: roken, drinken, kletsen, andere spelletjes en feestvieren.
Hij hoorde lang bij de Nederlandse top, maar niet bij de top van die top. Hij was wel iemand die won van de wereldkampioenen Kasparov en Smyslov en van Peter Leko, die in 2004 op een haartje na wereldkampioen werd. Tegen Kasparov was het maar een vluggertje, een specialiteit van Bosboom, maar wel in een belangrijk snelschaaktoernooi met de wereldtop en met flinke prijzen, in Wijk aan Zee tijdens het Hoogovenstoernooi van 1999.
Toen Jeroen van den Berg, de latere toernooidirecteur, hoorde dat Bosboom van Kasparov had gewonnen, vond hij dat niet vreemd, want hij beschouwde Bosboom als een genie. Die mening werd nog versterkt toen hij Bosboom even later sprak, en die niet in een overwinningsdans uitbarstte of hysterisch riep dat hij de wereldkampioen had verslagen, maar nuchter en zakelijk uitlegde dat Kasparov in hun partij een paar zwakke pionnen had.
Bosboom is de koning van het onorthodoxe spel, bijna altijd gebeurt er iets bijzonders. Maar juist in die partijen tegen Kasparov, Smyslov en Leko speelde hij orthodox en gezond positioneel. Dat kan hij ook.
Geld en het gebrek daaraan vormen een belangrijk thema in het boek. Bosboom had nooit een baan of een baas. Het was altijd een vrij leven van de hand in de tand, met onregelmatige inkomsten uit toernooien en toernooitjes en uit de clubcompetities van Nederland, België, Duitsland en zelfs even van IJsland. Dat wordt niet makkelijker als je ouder wordt. ‘Forever young’ is de titel van een van de laatste hoofdstukken en Manuel probeert er naar te leven.
Manuel Bosboom – Igor Khenkin, AKN-toernooi Haarlem 1997
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pc3 dxc4 4. Pf3 b5 5. a4 b4 6. Pe4 Dd5
Heel onvoorzichtig.
7. Peg5
Zwart staat al aan de afgrond. Na 7…Pf6 komt 8. Pe5 en na 7…h6 zou 8. e4 Dd6 9. Pxf7 Kxf7 10. Pe5+ wit een winnende aanval geven.
7…f6 8. e4 Da5 9. Lxc4
Wit offert graag een stuk.
9…fxg5 10. Pxg5 Ph6 11. 0-0 La6 12. Le6
Dit kwaliteitsoffer zal Bosboom ook weinig hoofdbrekens hebben gekost.
12…Lxf1 13. Dxf1
Met een toren voor zit zwart geheel in de klem.
13…Da6 14. Dd1 Pd7 15. Lf4 g6
Ook met 15…0-0-0 vindt zwart na bijvoorbeeld 16. Tc1 geen veiligheid.
16. Tc1 Lg7 17. Lc4 Da5 18. Pe6 Kf7 19. Df3
Het is afgelopen. Na 19…Pf6 komt 20. Lc7 met damewinst.
19…Dh5 20. Lxh6+ Dxf3 21. Pxg7+ e6 22. Lxe6+ Ke7 23. gxf3
Wit heeft een vracht materiaal gewonnen en zwarts koning is nog steeds in groot gevaar.
23…Tac8 24. e5 Tc7 25. Lb3 Pb6 26. Lg5+ Kd7 27. Le6 mat.
Partij in viewer:
Giri en Jorden van Foreest overtreffen verwachtingen op EK voor landenteams.
De verslaggeving van het Europees landenkampioenschap in Terme Catez in Slovenië wekt soms de indruk dat het gaat om een individueel toernooi en niet om een teamwedstrijd. Opnieuw richt alle aandacht zich op de in Iran geboren Alireza Firouzja (18), die met groot succes debuteert voor zijn nieuwe vaderland Frankrijk. Dankzij een voorlopige score van 5,5 uit 6 aan het eerste bord nadert hij de tweede plaats van de wereldranglijst.
Ondanks de enorme versterking van het nationale team zal Frankrijk het toernooi niet winnen. Maxime Vachier-Lagrave doet het aan het tweede bord met 4 uit 6 uitstekend, maar de drie andere Fransen blijven ver onder de maat met 4,5 uit 12.
Nederland heeft last van hetzelfde probleem. Aan de lagere borden vallen de resultaten tegen, maar het team draait mee in de top dankzij Anish Giri en Jorden van Foreest. Zij overtreffen de verwachtingen met scores van respectievelijk 4,5 en 5 uit 6. Als een rampzalige grote nederlaag uitblijft, zal Nederland in de laatste drie ronden steeds de zwaarst mogelijke tegenstand ontmoeten.
In de wedstrijd tegen Kroatië, die in 2-2 eindigde, gaf Giri het goede voorbeeld aan het eerste bord.
Giri – Saric, Terme Catez 2021
1.c4 e5 2. Pc3 Lb4 3. Pd5 Lc5 4. e3 Pf6 5. b4 Le7
Omdat hij het loperpaar moet opgeven, is dit geen bijster aantrekkelijke openingsvariant voor zwart. Ongeveer gelijkwaardig is het alternatief 5 … Pxd5 6. bxc5 Pf6 7. Lb2 De7.
6. Pxe7 Dxe7 7. Lb2 0-0 8. Pe2 Te8 9. a3 a5 10. b5 c5
Flexibeler is 10 … c6 om eventueel … d7-d5 te kunnen spelen.
11. Pg3 d6 12. Ld3 Pbd7 13. 0-0 Pf8
Passief. De computer stelt de onnatuurlijke zet 13 … Pb6 voor om 14. f4 te beantwoorden met 14 … Lg4, gevolgd door … Ph5.
14. f4 b6 15. Dc2 Ta7 16. h3 Pg6 17. fxe5 dxe5 18. Tf2?
Nu krijgt zwart een onverwachte kans. Met 18. Lf5 behoudt wit zijn voordeel.
18 … Dd8?
Beide spelers waren niet alert. Met 18 … e4! 19. Le2 (19. Lxf6? exd3 20. Lxe7 dxc2) 19 … Dd6 kan zwart alle problemen oplossen.
19. Taf1 Ph4
20. Txf6!
Na deze onafwendbare zet, die nauwelijks een offer kan worden genoemd, is zwarts stelling niet meer te verdedigen.
20 … gxf6 21. Lxh7+ Kf8 22. Lc3 Lb7 23. Le4 La8 24. Tf2 Lxe4 25. Dxe4 Pg6 26. h4
In alle rust kan wit het slotoffensief voorbereiden. Zwart heeft geen enkele tegenkans.
26 … Te6 27. h5 Pe7 28. Dh7 Ke8 29. Pe4 f5 30. Pg5 Kd7 31. Dxf7 Th6 32. Txf5 De8
33. g4
Steeds kiest Giri de nauwkeurigste zet. Ook na dameruil is zwarts stelling een ruïne..
33 … Dxf7 34. Txf7 Ta8 35. Lxe5 Tg8 36. Lg7
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Grooten maakt de Egelstructuur begrijpelijk voor clubspelers
Een jaar of vijf geleden had ik een trainingsgroep met talenten als Liam Vrolijk, Robby Kevlishvili en Hing Ting Lai. Die gaf ik maandelijks training in Rotterdam in sessies van vier uur, waarbij ik steeds een bepaald thema behandelde. Dat kon bijvoorbeeld een pionnenstructuur zijn en zo behandelde ik ook een keer de Egelopstelling, waarbij zwart pionnen op a6, b6, d6 en e6 heeft tegen witte pionnen op c4 en (meestal) e4. Dit is een structuur die zelfs ik als grootmeester lastig vond om te spelen, met beide kanten. Wit heeft meer ruimte, maar als hij verder wil komen met zetten als b4 en/of f4 verzwakt hij zijn stelling (respectievelijk pion c4 en e4 kunnen dan doelwitten worden). Zwart speelt op de onderste twee rijen maar kan soms zijn stelling met de pionopstoten b5 en/of d5 juist bevrijden. En elke zet moet je daar opnieuw rekening mee houden… Om de geheimen van de Egelopstelling te doorgronden las ik twee dikke boeken van Shipov, samen ruim1100 pagina’s! Zo kon ik een leerzame training samenstellen met voorbeelden van plannen, modelpartijen en opgaven.
Niet alleen voor (latere) grootmeesters, maar ook voor modale clubspelers is het nuttig om meer te weten te komen over deze pionnenstructuur. Er zijn immers veel openingen waaruit het kan ontstaan, bijvoorbeeld Engels, Siciliaans en Dame-Indisch, dus de kans is groot om het eens op bord te krijgen. Maar om als amateur die boeken van Shipov door te nemen, dan moet je wel erg ijverig zijn. Gelukkig is er sinds kort een handzamer (en Nederlandstalig) alternatief, specifiek gericht op clubspelers: De Egel van Herman Grooten. De auteur, o.a. bekend van de rubriek Begrijp wat U doet in Schaakmagazine, laat in minder dan tweehonderd pagina’s de plannen zien zowel voor wit als zwart (wist u b.v. dat g7-g5 en torens naar g6 en g8 een plan voor zwart is?), geeft een aantal modelpartijen om die plannen te illustreren en laat vooral veel voorbeelden en opgaven zien uit de vele partijen die hij zelf met dit systeem gespeeld heeft, met de typische Grootengarnering erbij (veel anekdotes). Zo is het een leerzaam en prettig leesbaar boek geworden. Twee van de opgaven ziet u in de diagramstellingen.
Diagram 1: welke sterke zet heeft zwart?
Van Gool – Grooten
De diagramstelling ontstond na 26…h5 27.h4? Die laatste zet gaf zwart een tactische mogelijkheid.
27…b5! 28.Kg1
Want na 28.cxb5? Pg4+ wint zwart een stuk.
28…bxc4 en zwart had een pion gewonnen (en won de partij bijna 100 zetten later!)
Diagram 2: is 30.bxc5 goed?
Claesen – Grooten
30.bxc5?
Dit verliest. Wit had 30.Lf1 moeten doen, waarna hij wel op c5 dreigt te slaan.
30…Lxc3! 31.Txb8 Txb8!
31…Lxd2? 32.Txc8+ zou wit meer dan genoeg stukken voor de dame geven.
32.Dxd6
Als wit terugslaat op c3 dan wint de paardvork 32…Pxe2+.
32…Pxe2+ 33.Txe2 Tb1+ 34.Kf2 Le5!
En wit verloor een dame (en even later de partij) omdat 35.Dd7 Lg3 mat is.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Rusland staat bekend als een schaakland met veel talent. Niet alleen in het partijschaak, maar vooral ook in de schaakproblematiek en de eindspelstudies gaat Rusland vaak voorop. De Russische eindspelcomponisten Oleg Parvakov en Karen Sumbatyan maakten een prachtige eindspelstudie en wonnen daar een eerste prijs mee in een wereldjaarwedstrijd waarin de beste eindspelstudies werden ingezonden. Van de 24 topstudies die in 2014 werden gecomponeerd, werd hun studie als beste eindspelstudie bekroond.
De opgave is: wit begint en maakt remise.
Wit moet eerst zijn loper van h7 in veiligheid brengen, ondanks dat de zwarte pionnen zwak zijn. Een zet als 1. Kxd5? wordt weerlegt met 1. …Pxh7. De sleutelzet is 1. Lf5! (Niet goed is 1. Lg8? wegens 1. .. d4!) 1. …. d4! 2 Pxh5+ (De dreiging was 2… Lh2+ en zwart wint de loper. Slecht is 2. Lxe4? Lxe4 3. Pxe4 dxc3! 4. Pxc3 Pxh3 met een gemakkelijk te winnen eindspel voor zwart.) 2… Kh6 3. Ld2! (Niet 3. Lxd4? Pf3+ 4. Kd5 Pxd4 en zwart wint.) 3… Kxh5 (Op 3… e3 komt 4. Lxd3 exd2 5. Le2 Pxh3 6. Pf6! Is remise.) 4. Lg4+ Kg6 (Zwart verliest snel als hij besluit tot 4…. Kh4? wegens 5. Le1+ Lf2 6. Lxf2 en mat.) 5. Lf5+ Kh5! (Na 5… Kh6 komt 6. h4, en nu 6… e3 7. Lxe3 dxe3 8. hxg5+ Kxg5 9. Lxd3 is remise of 6… Le3 7. hxg5+ Kxg5 8. Lxe4 is ook remise.) 6. Lg4+ Kh6! 7. h4 Le3! (De zwarte zet 7… e3 leidt naar remise: 8. hxg5+ Kxg5 9. Kxd4 exd2 + 10. Kxd3.) 8.hxg5+ (Als wit 8. Lxe3? zal spelen verliest hij, er volgt dan 8. …dxe3 9. hxg5 Lxg5 10. Ld1 Lb1 11. Le2 Kc2! 12. Kd4 Kf4 en 0-1.) 8. …Kxg5 (Als wit nu weer kiest voor de meest logische zet 9. Lxe3+? komt er 9. … dxe3 10. Ld1, maar na 10… Lb1! 11. Le2 Lc2! de witte loper heeft geen zetmogelijkheden en wit verliest vanwege zetdwang: 12. Kd4 Kf4.)
9. Le2!!
(Deze bijzondere zet levert een bijzonder mooi plaatje op, zie diagram 2. Welke loper zwart ook neemt de partij wordt remise: 9. …Lxe2 10. Lxe3 dxe3 11. Kxe4 of 9. …Lxd2 10. Lxd3 exd3 11. Kxd4.)
Twee prachtige zettenreeksen. De componisten demonstreren op een vakkundige wijze de thematiek van echolijnen.
Ik mag aannemen dat in de tweede opgave van Rini Kuijf de zwarte dame op e7 moet staan in plaats van op e6?
Volgens mij staan de twee diagrammen in de rubriek van Dimitri verkeerd om.
Edit redactie: hersteld.