Spassky 85 jaar geworden
Op zondag 30 januari is Boris Spassky 85 jaar geworden. Tijd voor een kort portret van de oudste nog levende ex-wereldkampioen.
Boris Vasiljevitsj Spassky (dat schrijf je in het Russisch als: Борис Васильевич Спасский) was wereldkampioen van 1969 – 1972. Zoals bekend verloor hij de “Match van de eeuw” van Bobby Fischer in Reykjavik. Dat was in de tijd van de koude oorlog tussen het Westen en het Oosten, waarbij één persoon (Fischer) het vrijwel alleen opnam tegen de superieur geachte Sovjets. Vóór de tweekamp was het Spassky die een positieve onderlinge score had tegen Fischer. In mijn rubriek “Schaakgeschiedenis in vogelvlucht” heb ik een apart artikel gewijd aan Spassky, waarin ik het nodige over hem heb geschreven.
April 1956, Spasski doet de eerste zet in de eerste Haagse jeugdschaakweek (foto Max Euwe Centrum)
Spasski, jeugdwereldkampioenschap 1955 in Antwerpen (foto Max Euwe Centrum)
Wat niet in het artikel staat, was dat Spassky al in 1955 jeugdwereldkampioen was geworden. Zijn loopbaan werd uiteindelijk een zeer indrukwekkende, ook toen hij al wereldkampioen was.
Vele jaren later keerde hij zijn geboorteland de rug toe en ging hij in Frankrijk wonen. Daar kwam heel abrupt een einde aan, want ineens keerde hij op zijn schreden terug door in 2012 volkomen onverwachts naar Rusland terug te verhuizen. Je kunt het eigenlijk geen verhuizen noemen, hij was op de vlucht! Kort gezegd kwam het erop neer dat hij voor een tweede keer in zijn leven een herseninfarct kreeg en toen in Frankrijk werd behandeld. Maar ineens kwam hij erachter dat zij hem volstopten met pijnstillers en hem – naar eigen zeggen – een zachte dood wilden laten sterven. Hij zat opgesloten, had geen papieren, documenten, niets meer. Hij vertrouwde het helemaal niet meer en via de Russische ambassade is hij – zoals hij het zegt door “echte vrienden” – weggehaald uit zijn benarde situatie en op een vliegtuig naar Moskou gezet. Voor iemand het door had, zat hij lang en breed weer in zijn geboorteland. Een meer gedetailleerde weergave van wat er ongeveer gebeurd is, lees dit artikel op de ChessBase-website.
Zoals gezegd is Spassky is de oudste nog levende wereldkampioen. Zelf heb ik hem op één moment van zeer nabij heb meegemaakt, maar de volgende anekdote is de moeite waard om op te halen. Die is afkomstig van de schaakjournalist uit het Brabantse Best, Jules Welling (al overleden in 2016). Die wist zich tijdens het Interpolistoernooi – waar altijd de wereldtop aanwezig was – vaak tussen de grootmeesters te mengen. Voor een deel op de flipperkast of met kaartspelletjes, maar af en toe zat hij – ondanks zijn beperkte speelsterkte – pontificaal achter een schaakbord mee te analyseren met de “grote jongens”. Op een bepaald moment stond Spassky aan de andere kant van het bord mee te kijken met de analyse toen hij ineens een heel sterke zet zag. Ineens begon hij een beroemd liedje van The Beatles te neuriën. Jules, die zelf gitaar speelde, herkende het onmiddellijk. Kent u het? En welke zet bedoelde Spassky hiermee?
En daarna dacht Jules zichzelf: “Wat zingt hij? Aha, nou begrijp ik de hint!” En ineens nam de journalist het paard in zijn handen en speelde met grote kracht “Paard b4” (“Nb4” ofwel “Knight b4” in het Engels…). De aanwezige grootmeesters keken vol ongeloof naar de zojuist uitgevoerde briljante zet en even was het doodstil… Totdat een grootmeester naar Jules keek en zei: “I didn’t know that you were that strong!”. Spassky schijnt lachend weggelopen te zijn…
Spassky tegen Fischer, Olympiade Siegen 1970 (gekregen van Kick Langeweg)
(Met dank aan Eddy Sibbing van het Max Euwe Centrum die de foto’s ter beschikking stelde)
Zó deed Spassky het: 365chess.com/game.php?gid=2551065
En dit gebeurde in 2016 op zijn verjaardag: 365chess.com/game.php?gid=3977284
Vandaag is de zwartspeelster van 2016 jarig, ze is 31 geworden.
Ik kan me ook zo’n situatie herinneren bij Interpolis. Ik zat, als boerenjongen, in de perskamer bij de analyse van een partij en opeens vond iemand een damemanoeuvre die niet voor de hand lag. Later die middag kwam dezelfde stelling op het bord en een ander groepje vroeg zich af hoe het verder moest. Ik gaf, zonder bronvermelding, de manoeuvre aan. Hort keek met grote ogen naar me en vroeg zich waarschijnlijk af hoe ik dit gevonden had. Maar ik hield me van de domme.
Een dag later was er een simultaan tegen Hort. Ik kwam redelijk gelijk uit de opening, een Franse Tarrasch met c5, en bood remise aan. Die nam hij zonder aarzelen aan! Hij dacht zeker dat ik een goede schaker was ;-).
Op de Duitse editie van Chessbase een interview met Spassky’s zus, die een geheel andere kijk op gebeurtenissen in Spassky’s leven heeft. Het interview staat aan het slot van het artikel.
Reeds eerder opgemerkt: De Duitse editie heeft berichten vaak eerder dan de Engelse, en soms berichten die helemaal niet op de Engelse editie verschijnen. Zo moeilijk is Duits niet, dus het is aan te bevelen om ook de Duitse editie te lezen.
Zum 85sten Geburtstag von Boris Spassky | ChessBase
“Burdenko-Krankenhaus”? Dat moet de Boerdenko zijn van de commissie die Duitsland de moord op de Poolse officieren in de schoenen schoof.
Bijzonder verhaal, Wijnand, van de zus van Spassky; het is lastig in te schatten hoe het nou precies zit.
Dit is een van mijn favoriete partijen van Spassky, ik gebruik hem graag in mijn lessen. Tolush speelt wat onhandig 14…Db7, waar de dame ongedekt staat. Spassky maakt meteen hier gebruik van en offert een pion met 16.e5! De hele zwarte structuur is meteen instabiel en niet meer mobiel. De zwarte aanval komt dus ook niet meer van de grond. Ook gaan er allemaal velden open voor de witte stukken, zoals e4 en c5 en de diagonaal voor de witte loper van d3 naar h7. Na wat druk op de zwarte koningsstelling offert Spassky met 22.g5 nog een pion (al is deze duidelijker dan zijn voorganger) en plots vliegen de witte stukken de zwarte stelling binnen via alle zwakke plekken, met allemaal tempo’s hier en daar. Na een zakelijk stukwinst kan het punt al worden getekend op zet 27.
www.chess.com/games/view/85281
Interessant genoeg had hij het pionoffer met e5 al een aantal jaar eerder ook gespeeld, toen ook met positionele voordelen. Het was iets minder duidelijk in deze partij, maar ook hier worden zijn stukken erg actief en in de complexiteit verslaat hij zijn tegenstander.
www.chess.com/games/view/68621
Spassky was overigens een paar maanden jonger dan Tal en in hun jonge jaren was Spassky erg goed (beter?) en liet Spassky echt heel mooi aanvalsspel zien (de latere partijen van Spassky heb ik nog niet echt bestudeerd, dus daar kan ik geen oordeel over doen).
Virtuoos afgespeeld door onze held en als geheel instructief sowieso.
Toloesj’ 14… Db7 “wat onhandig” noemen lijkt me een understatement, de engines achten in het bijzonder 14… Tab8 voor Zwart beter tot gewonnen en nog andere voortzettingen zoals 14… Pxd4 15.Txd4 a5 zijn gunstig voor Zwart.
Ook de tweede partij is voorafgaand en in plaats van 17… Pb6 (365chess prefereert 17… Le7) eerder voor Zwart beter chessgames.com/perl/chessgame?gid=1128311&comp=1
chessgames.com/perl/chessgame?gid=1027617&comp=1
Ik zit momenteel enorm te genieten van de Multibiografie over Tal, Petrosian, Kortchnoi en Spassky van Andrew Soltis. Hierin staan tal van mooie anekdotes. Een aanrader voor iedereen die van schaakgeschiedenis houdt én van mooie partijen die geduid worden naar de tijd waarin ze zijn gespeeld. Over de correctheid van de analyses heb ik geen mening, ik benader het bij de eerste lezing als een leesboek. Met veel plezier dus!