Recensie: Fischer – Spassky 1972: Match of the Century Revisited
Tibor Károlyi (*1961) is een Hongaarse internationaal meester, auteur en schaaktrainer, die onder andere Peter Leko en Judit Polgar tot zijn oud-leerlingen mag rekenen.
De aanleiding tot het schrijven van het boek vormt, zoals de auteur zegt in het voorwoord, het 50-jarig jubileum van de beroemde WK-match tussen Bobby Fischer en Boris Spassky die in 1972 werd gespeeld op IJsland. Geen enkel wereldkampioenschap schaken heeft ooit zo veel media-aandacht gekregen en het is de vraag of dat ooit overtroffen gaat worden, aangezien dit evenement zich voltrok in de context van de Koude Oorlog, waarbij Fischer voor de Verenigde Staten uitkwam en Spassky voor de Sovjet-Unie. De enorme hoeveelheid berichtgeving vanuit verschillende perspectieven heeft ertoe geleid dat bronnen elkaar regelmatig tegenspreken, wat het schrijven van het boek des te uitdagender en interessanter heeft gemaakt.
Dit jaar markeert tevens het zesde lustrum van de revanchematch van 1992 tussen beide spelers, waaraan ongeveer een derde van de inhoud van het boek aan is gewijd. Dit maakt de titel van het boek enigszins misleidend omdat deze tweede match symbolisch van aard was terwijl de spelers in 1972 daadwerkelijk om de wereldtitel streden. De auteur erkent dat het niet zijn plan was om te veel aandacht te besteden aan de revanchematch, maar vanwege de belangstelling die deze partijen wekten alsook het belang van Fischers terugkeer na een pauze van twintig jaar leidde ertoe dat ook de tweede match een volwaardige plek heeft gekregen naast de daadwerkelijke match van de eeuw.
Opbouw
Het boek bestaat uit drie delen, die elk in meerdere hoofdstukken zijn onderverdeeld. Het eerste deel, World Championship Preparation, behandelt de voorbereidingen van beide spelers en de prelude tot de eerste match. Het middelste en grootste deel, The Match of the Century, behandelt het wereldkampioenschap van 1972 en het laatste deel, The Rematch, gaat over de revanchematch van 1992. Beide delen die over de matches gaan hebben elk een inleiding en een epiloog, en per hoofdstuk worden steeds enkele partijen behandeld.
Fragment
Hoewel alle partijen al uitgebreid geanalyseerd zijn, slaagt de auteur er toch in om nieuwe inzichten te bieden. Een voorbeeld is de volgende woelige stelling uit de dertiende partij van de eerste match, waarin het feit dat de beste schakers van dat moment zo veel onnauwkeurigheden maakten wel aangeeft wel aan hoe complex de partij is. In het eindspel heeft Fischer, ondanks de ongelijke lopers, uitstekende winstkansen gekregen omdat de vrije a-pion veel sterker is dan de witte d-pion.
Oordeel
Tibor Károlyi (foto Wikipedia)
Hoe vertel je een verhaal dat al vele malen is verteld? Károlyi kiest er niet voor om iets nieuws te scheppen, maar gaat voor een beschouwende aanpak, waarbij hij – naast de partijen – diverse bronnen over de match analyseert. Hij behandelt de belangrijkste perspectieven door bij elke partij de commentaren van zowel de beroemdste grootmeesters van dat moment als de algemene media (in het bijzonder de New York Times) te behandelen. Hierdoor krijg je als lezer echt een gevoel van de belangstelling die er destijds voor beide matches was en word je blootgesteld aan de discrepantie tussen Amerikaanse en Russische bronnen.
Maar het gaat verder. De bronnen blijven niet beperkt tot de beleving van het moment destijds, maar besteden evenveel aandacht aan artikelen en boeken die later over de matches verschenen zijn. Dit benadrukt nog eens dat de matches hun belangstelling bleven behouden, wat tevens ervoor zorgt dat de analyses vollediger zijn.
Toch zou het onvoldoende recht doen aan het boek om het louter als een samenvatting van eerdere bronnen te beschouwen. De analyses zijn sterk, toegankelijk en bieden verrassende inzichten die nog niet eerder waren opgemerkt, waardoor het boek zijn uniek karakter krijgt. Een standaardwerk in zijn genre, aan te raden voor zowel de kenners als degenen die nog niet bekend zijn met de matches.
Bestelpagina op de website van de uitgever:
www.qualitychess.co.uk/products/2/424/fischer_-_spassky_1972_by_tibor_karolyi/
Voorproefje van de eerste pagina’s:
www.qualitychess.co.uk/ebooks/Fischer-Spassky1972-excerpt.pdf
Titel: Fischer – Spassky 1972: Match of the Century Revisited
Auteur: Tibor Károlyi
Aantal bladzijden: 520
Uitgeverij: Quality Chess
Gepubliceerd: 2022
Prijs: €29,99
Paperback ISBN: 978-1-78483-179-0
Hardcover ISBN: 978-1-78483-180-6
