Leren combineren 9: het interferentiemotief

Opleiding en Training 27 september 2023 9:13 2

 

Deze rubriek is primair geschreven voor de minder geoefende clubschakers, waarin de beginselen van het combinatiespel centraal wordt gezet. Aan de hand van enkele instructieve voorbeelden wordt benoemd waar men op kan letten tijdens een partij. Dit alles met een knipoog naar de Stappenmethode, waar grotendeels de terminologie en andere aspecten aan ontleend zijn. En uiteraard kan men meteen wat gaan oefenen. Veel plezier!

 

Inleiding

Het is alweer een tijdje geleden, maar het leek me leuk om clubschakers regelmatig een paar oefeningen voor te schotelen om te zorgen dat de bovenkamer aan het werk blijft. Daartoe heb ik ooit deze rubriek in het leven geroepen die eerder al acht afleveringen kende. Die kunt u vinden onder de link “leren combineren”.

Als schaaktrainer ben ik inmiddels ruim 45 jaar actief en heb ik in de loop der jaren een groot archief opgebouwd van instructielessen en oefenstof. Het is wellicht aardig om een deel van dit materiaal voor te schotelen aan een wat groter publiek. In deze aflevering wil ik graag het “interferentie-motief” aan u voorleggen. Het begrip “interferentie” stamt uit de natuurkunde en een letterlijke definitie zou het volgende kunnen zijn:

Interferentie is het effect dat twee of meer samenkomende trillingen elkaar uitdoven of juist versterken.

Hoe we dat op het schaken kunnen projecteren, kan ik het best laten zien aan de hand van een paar voorbeelden.

Van den Doel, Erik – Vachier Lagrave, Maxime

Erik van den Doel (foto Frans Peeters)

In deze stelling heeft de Nederlandse grootmeester tegen de nog jonge Franse GM (die later absolute wereldtop zou worden!) twee paarden tegen een toren en een pion. In plaats van de zet 27.Pxf7 (die Van den Doel speelde) kon hij met een “onderbreek”-combinatie de winst vrijwel zeker veilig stellen met
27. Pd3!
De dekking tussen de twee zwarte torens wordt ‘doorgeknipt’ en daarmee zou hij dus nog een kwaliteit winnen. Hij speelde dus 27. Pxf7 hetgeen ook ruim voldoende voor de winst zou moeten zijn. Toch bleek dat in de praktijk lastig te zijn, want de partij eindigde nog in remise na 27…T8d4 28. Pe2?! Wint ook nog maar er moet wel gewerkt worden. [Nog altijd had wit de volle buit simpel kunnen binnenhalen met 28. Pe5!+-] 28…Te4 29. Pg3 Te1+ 30. Kh2 Db6 31. Df3+ Ka7 32. Da3+ Kb8 33. Df8+ Ka7 34. De7+ Kb8 35. De8+ Ka7 36. De7+ Kb8 37. De8+ Kc7 38. De7+ En waarschijnlijk heeft zwart hier de remise geclaimd omdat na 28…Kb8 driemaal dezelfde stelling met dezelfde speler aan zet zou zijn ontstaan. [Met 38. Pe4!+- kon wit nog altijd winnen.] Na de beste zet 27.Pd3! lijkt
27…Db6
nog op een goede poging maar na 27…T8xd3 28. cxd3 Txf2 [28…Db6 29. Df3+ Ka7 30. Dxf7++-] 29. Dd8+ Ka7 30. Kxf2 is de winst niet moeilijk meer met een paard tegen een pion.
28. Df3+! Ka7
28…Kb8?? 29. Df4+ gevolgd door Qxd2 wint een volle toren.
29. Dxf7+ Ka8
29…Ka6 30. Pb4+ Ka5 31. Pc6++-
30. Df3+ Ka7 31. Pxb5+!+-
en ook nu stort het in elkaar bij zwart.
1/2 – 1/2

 

Navara, Davic – Dergatchova

In deze stelling staat wit huizenhoog gewonnen en er zijn meerdere manieren om de winst binnen te halen. Het is altijd prettig als dat op de snelste en meest efficiënte wijze kan gebeuren. En nog beter als het ook nog fraai mag!
1. Tc6!!
Een schitterende vorm van interferentie! De toren gaat naar het kruispunt van Ta6 en Lb7 waardoor de verdedigende werking van één van beide stukken wordt verstoord. Ook een zet als 1. Tc7 zou wit de winst bezorgen.
1…Txc6
1…Lxc6 2. De6#.
2. Dd5+ Te6 3. Dxe6# 1-0

 

Stellwagen, Daniel – Grooten, Herman

In deze stelling staat zwart al een tijdje op winst. Maar een gewonnen stelling moet altijd nog gewonnen worden, zeker tegen zo’n sterke grootmeester. Er zit echter een redelijk verborgen motief in de stelling, behalve als je het thema al vaker gezien hebt😊.
44…Pc5!
De samenwerking tussen de twee torens wordt verbroken en omdat na deze zet zowel …Kxc7 als …Nb3+ met een paardvork dreigt, gaf wit zich hier gewonnen. Een afschuwelijke blunder zou bijvoorbeeld 44…Pd5?? zijn, want wit geeft mat in één zet: 45. T1c6#.
0-1

 

Constructiestelling Grooten

In de wereld van de eindspelstudies wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de interferentie thema’s. Een motief, dat “Novotny” wordt genoemd (naar de gelijknamige componist) bestaat uit het plaatsen van een stuk naar een veld dat meermalen gedekt is. De bedoeling is om van de twee vijandelijke stukken, die allebei een verdedigende functie hebben, deze verdediging te verstoren. Bij een Novotny gaat het om het kruispunt van een lijn en een diagonaal. Met dit thema heb ik zelf een simpel (en hopelijk ook inzichtelijk) voorbeeld geconstrueerd dat laat zien wat hiermee bedoeld wordt. In het diagram heeft twee vrijpionnen die allebei op promoveren staan. De zwarte toren houdt echter de witte c-pion onder controle, de loper heeft dienst om f8Q te verhinderen. Wit kan echter op fraaie wijze deze defensieve taken verstoren door zijn eigen toren op het kruispunt van lijn en diagonaal te plaatsen. Dat gaat met
1. Tc5!!
Hij dreigt nu op beide velden een dame te halen en hoe zwart ook neemt op c5 in beide gevallen mag wit promoveren.
1…Txc5
1…Lxc5 2. c8=D+ gevolgd door f8Q.
2. f8=D Tc2+
Lijkt nog met een aftrekschaak de zaak te redden maar hij komt bedrogen uit na
3. Kxa3 1-0

 

Oefeningen

OPGAVE 1

Zwart stond al slecht maar deze tactische misser mag Topalov het punt meteen incasseren. Hoe deed hij dat?

 

OPGAVE 2

Wit speelt en wint.

 

OPGAVE 3

Wit speelt en wint.

 

In de volgende vijf opgaven moet u proberen om telkens een mat in twee te forceren. Daar is maar één goede zet voor die uiteraard alles te maken heeft met het verstoren van de werking van de verdedigers.

 

OPGAVE 4

Wit geeft mat in twee zetten.

 

OPGAVE 5

Wit geeft mat in twee zetten.

 

OPGAVE 6

Wit geeft mat in twee zetten.

 

OPGAVE 7

Wit geeft mat in twee zetten.

 

OPGAVE 8

Wit geeft mat in twee zetten.

 

Al het materiaal via de viewer:

Link naar alle rubrieken: overzicht leren combineren.

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

Bekijk alle artikelen van Herman Grooten | Website

2 Reacties

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.