Krantenrubrieken weekends 22 en 29 juni 2024
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
22 juni: Loek van Wely kan het nog
Gewone NK’s speelt hij niet meer, maar voor het NK Rapid wil Loek van Wely nog wel uit zijn bed komen. En met succes: afgelopen weekend won hij dit in Helmond gehouden toernooi. Met 7.5 uit 9 eindigde hij gelijk met Dgebuadze, Baselmans en Bok, maar op basis van de meeste weerstandspunten werd de 51-jarige Ossenaar tot kampioen uitgeroepen.
Dat Van Wely niet aan het komende klassieke Nederlands kampioenschap meedoet maar wel het NK Rapid wint is typisch van hoe hij tegenwoordig het schaken benadert. Hij is op een gegeven moment gestopt met het spelen van ‘zware’ toernooien zoals Wijk aan Zee. Met klassiek schaak overigens niet, maar hij speelt voornamelijk in clubcompetities in diverse landen, in Nederland bijvoorbeeld voor Magnus uit Schagen. Hij probeerde andere dingen uit: hij was een tijdje pokerprof, zat tot vorig jaar in de Eerste Kamer, was toernooidirecteur van het Hoogeveen Schaaktoernooi en coach van het Italiaanse nationale team. En dan heeft hij ook nog vrijwilligersfuncties zoals het voorzitterschap van de Osse Schaakvereniging en rekenles geven op een basisschool. Naast vader zijn van twee jonge kinderen. Met rapid- en snelschaaktoernooien is dat allemaal goed te combineren en die speelt hij dan ook graag.
Bij het NK rapid speelden de mannen en vrouwen speelden in één groep, zodat vrouwen kans maken op zowel de algemene als de vrouwentitel. Dat eerste leek even te gebeuren toen Eline Roebers in de vijfde ronde Erik van den Doel versloeg en daarmee ongedeeld bovenaan kwam. In de zesde ronde nam Van Wely een voorschot op zijn kampioenschap door Roebers (die wel nog vrouwenkampioen werd met 6.5 punten) te verslaan.
Eline Roebers – Loek van Wely
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 d6 6.g4 Pge7 7.h4 a6 8.Le3 b5 9.a3 Lb7 10.Tg1 Tc8 11.g5 Pxd4 12.Lxd4 Pc6 13.h5!?
Ik zou de loper weggezet hebben, maar Eline vindt de snelheid van haar aanval belangrijker.
13…Pxd4 14.Dxd4 Dc7 15.g6?! hxg6 16.hxg6 f6 17.0–0–0 Dc5 18.Dd3?!
Een pionoffer dat niet goed uitpakt.
18…Dxf2 19.Lh3 Df4+ 20.Kb1 De5
Zo heeft zwart voorlopig alles goed gedekt.
21.De3 Tc5 22.Th1 Th6 23.Td4 Txg6 24.Pe2 Th6 25.Pf4 Th4!
Wit hoopte compensatie te krijgen door de druk op e6, maar 26.Pxe6 Txe4 of 26.Lxe6 Txf4 wint voor zwart.
26.Tf1 Txf4?! 27.Txf4 d5?
In rapid krijg je vaak een tweede kans. Het zwarte idee is goed, maar na 28.Dd2! kan hij niet op e4 slaan wegens schaak op d8 en is de stelling opeens onduidelijk. Zoals het gaat is het genieten voor zwart.
28.Tf1? dxe4 29.Lg2 f5 30.Tdd1 Le7 31.Dh3 Ld5 32.Tfe1 Lf6 33.c3 Kf7 34.Tg1 a5 35.Td4 Tc4 36.Tgd1 Txd4 37.Txd4 e3 38.Lf1 e2 39.Dh5+ g6 40.Dxe2 Dxe2 41.Lxe2 Lxd4 Wit gaf op.
Partij in viewer:
29 juni: Lucas van Foreest winnaar HSG Open
Afgelopen weekend werd in Hilversum het HSG Open gehouden. Dat toernooi heeft een geschiedenis sinds 2006, maar eigenlijk gaat het veel verder terug. Er is namelijk veel geschaakt in Hilversum en/of dankzij de omroepen: bijvoorbeeld AVRO 1938, de KRO-matches en het VARA NK jeugd. Als u daar meer over wilt lezen kunt u terecht op de website matindemediastad.nl waar het gelijknamige boek van wijlen Johan Hut (mijn voorganger als rubriekschrijver) en Wim van der Wijk te lezen is.
Het ontstaan van het HSG Open is mede aan politicus Jan Nagel te danken. Hij haalde in 2006 het NK naar het Mediapark in Hilversum en dat was aanleiding voor HSG (toen nog een topclub) om een “internationaal grootmeestertoernooi” te organiseren, negen ronden Zwitsers. Nou deed aan de eerste editie alleen Karel van der Weide en wat Nederlandse clubspelers mee, maar de tweede editie had zeven grootmeesters uit o.a. India en Georgië en zo hadden we in Nederland er een sterk zomertoernooi bij. Het derde toernooi werd gewonnen door de dertienjarige Anish Giri die daarmee zijn naam in Nederland vestigde. Het NK verdween daarna uit Hilversum, de sponsorinkomsten liepen ook terug en dat was in 2011 het einde van het HSG Open als groot zomertoernooi, maar ook een nieuw begin: het ging als zesrondig weekendtoernooi verder. Het bleef mooie winnaars houden met o.a. Robin van Kampen in 2014 en Jorden van Foreest in 2018. Op deze erelijst is dit jaar weer een Van Foreest gekomen: namelijk jongere broer Lucas (23). Hij begon met 3 uit 3 en haalde toen 2.5 punten tegen drie IJslanders: alleen grootmeester Stefansson wist hem op remise te houden.
Dagur Ragnarsson – Lucas van Foreest
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 Pf6 4.cxd5 exd5 5.Lg5 Le6 6.e3 Pbd7 7.Ld3 c6 8.Dc2 h6 9.Lh4 g5!
Tegenwoordig kan men het solide Damegambiet ook agressief spelen met zwart.
10.Lg3 Ph5 11.Pge2 Pxg3 12.Pxg3 h5! 13.e4
Zo zeggen de boekjes het: een flankaanval beantwoorden met een centrumopstoot.
13…Pb6 14.De2? h4 15.Ph5 dxe4 16.Lxe4 De7 17.g4 0–0–0 18.0–0–0 Kb8
Mede dankzij de 14e zet is wit opgescheept met een zwakke d-pion zonder dat hij ervoor compensatie heeft. Ook zijn h-pion zal een zwakte blijken te zijn.
19.The1 Dc7! 20.h3 Lb4! 21.Pg7 Lc4 22.Dc2 f6 23.Pf5 The8 24.Te3 Lg8 25.b3 Lh7 26.Tde1
Zwart vindt een sterke afwikkeling.
26…Lxf5! 27.Lxf5 Txe3 28.fxe3 Dg3!
Zwart wint een pion en daarmee ook de partij.
29.Te2 Lxc3 30.Dxc3 Dxh3 31.Le6 Te8 32.d5 Df3 33.Tc2 Pxd5 34.Lxd5 Dxd5 35.Dxf6 Txe3 36.Df8+ Kc7 37.Td2 Te1+ 38.Kc2 De4+ 39.Kc3 Te3+ 40.Kb2 De5+ 41.Kb1 De7 42.Df2 De4+ 43.Kb2 Df3 44.Dh2+ Dg3 45.Dh1
Opgegeven zonder 45…De5+ met mat of damewinst af te wachten.
Partij in viewer:
21 juni:
6B1/qb2b3/6n1/rR3N2/3Pk3/3pP1BK/2r3P1/3N1R2 w – – 0 1
H. Ahues, thema G, tweezet
Het tweede deel van de tweezet 1031 van Herbert Ahues is te zien op het diagram. De verleiding is nu 1. Pe6? Wit dreigt 2. Pc5 mat. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … Pd3! Nu is 2. Pf6 mat onmogelijk, omdat veld f5 een vluchtveld wordt. Wit heeft echter met zijn schijnsleutel de loper van d7 die naar f5 kijkt, geïnterfereerd. Zwart mag daarna niet de andere lijn f8-f5 interfereren. Gevolg daarvan is dat veld f5 niet meer gedekt staat. In het eerste deel van deze tweezet was er ook een verleiding die op vergelijkbare wijze strandde. Ik heb vorige week wel het thema genoemd in de oplossing, maar niet in de verleiding. Het thema in beide genoemde verleidingen is thema G. Een thema ui t de familie van het witte lijnenspel. Uitleg van thema G doen we weer met de specialist Herbert Ahues, zie tweede diagram. De definitie van thema G: wit heeft twee lijnen gericht naar een vluchtveld van de zwarte koning. Als wit de ene lijn afsluit, mag zwart niet de andere lijn afsluiten. In het thema G probleem van Ahues dekken de twee witte torens het themaveld f5. Het zoeken naar de oplossing levert al gauw het feit op dat de loper van g3 verplaatst moet worden om Pg3 mat te dreigen. Speelt wit dan 1. Lh2? dan kan zwart met 1. … Db8 veld g3 met succes aanvallen, zodat het mat niet mogelijk is. Dus probeert wit 1. Lf4? Ja nu interfereert wit een van de lijnen die naar f5 kijken. Zwart weerlegt dan ook met 1. … Lc8!, waardoor het dreigpaard wordt gepend. Normaal zal na 1. … Lc8 2. Ld5 mat zijn, maar helaas wegens thema G kan dit niet, omdat door interferentie van de andere toren, die naar f5 kijkt, veld f5 vrij komt voor de zwarte koning. De derde verleiding is 1. Le5? Nu interfereert wit zelf de andere torenlijn. Zwart weerlegt dit met 1. … d2! Zwart maakt vluchtveld d3 en interfereert zijn toren op c2. Normaal gesproken komt dan 2. Pf2 mat, maar de torenlijn f1-f5 mag niet geïnterfereerd worden omdat veld f5 dan vluchtveld is voor de zwarte koning wegens thema G. De laatste verleiding is ook een mooie 1. Ld6? Deze zet faalt wegens 1. … Lh4! en 2. Pd6 mat kan niet meer. De sleutelzet is dus 1. Lc7!. De varianten zijn genoemd: 1. … Lc8 2.Ld5 mat, 1. … d2 2. Pf2 mat en 1. … Lh4 2 Pd6 mat.
We gaan terug naar diagram 1031. U heeft de oplossing nog te goed. Net als de oplossing van het eerste deel, dus met paard van c7 op b2, wordt ook voor de tweede keer het Java-thema vertoond.
Definitie hiervan zie vorige week. Sleutelzet is 1. Pa6! Wit dreigt 2. Pc5 mat. Op 1. … Pe6 komt dan 2. Pf2 mat. Niet goed is hier 2. Pf6 mat, omdat veld f5 vrijkomt, zwart interfereerde een lijn naar f5 en daarom mag wit niet de andere witte lijn naar f5 in de weg staan, Java-thema. Na 1. … Pd3 gaat wel 2. Pf6 mat en niet, wegens het Java-thema 2. Pf2. Na 1. … Lxa6 is 2. Lf5 mat.
28 juni:
Het derde probleem uit het winterpuzzelmagazine is aan de beurt van behandeling. De sleutelzet 1 . b6! van deze tweezet is een zogenaamde Novotny. Dit houdt in dat wit zijn sleutelzet op een kruisveld doet van een zwarte loper en toren. Wit sluit twee lijnen af, er dreigen daarom twee matzetten, namelijk 2. Pf2 en 2. Pxf6 mat. Als zwart deze pion slaat met zijn toren, dan wordt zijn loper geïnterfereerd en speelt wit 2. Pf2 mat, de eerste dreiging. De witte pion kan ook genomen worden door de zwarte loper, maar dan interfereert deze de zwarte toren en speelt wit 2. Pxf6 mat. Zwart kan de twee dreigingen tegenhouden door het dreigpaard van g4 te slaan. Dit kan op twee manieren, na 1. … Lxg4 is 2. De3 mat en na 1. … Pxg4 is 2. Df5 mat.
Evenals probleem 2 van vorige week, is deze tweezet ook een deel van een tweeling. Het nieuwe deel ontstaat als de pion van b4 wordt geplaatst op e3. Ook dan is de opdracht, hoe kan wit in twee zetten mat geven. De sleutelzet is nu 1. Dxh4! Wit geeft aan de zwarte koning vluchtveld f5. Wit dreigt met 2. Pg3 mat. Zwart kan de dreiging tegenhouden met 1. … Pxh5. Hij opent daarmee de torenlijn van f8 en veld f5 staat gedekt. Dit betekent voor wit dat hij de batterij e4-h4 kan gebruiken door dubbelschaak en daarmee mat te geven met het paard op g4. Natuurlijk moet wit niet de zojuist geopende torenlijn niet interfereren, dus niet 2. Pf6, want dan is f5 als nog niet gedekt. Wel goed is 2. Pf2 mat. Ook 1. … Lxe2 voorkomt de dreiging 2. Pg3. De zwarte loper opent hier ook een lijn dat naar f5 kijkt. Wit moet weer niet die lijn sluiten, dus 2. Pf2 is geen mat, maar wel is 2. Pxf6 mat. De twee varianten in deel B vormen het zogenaamde Mari-thema. Dit is ook weer een thema uit de familie van de witte lijnopeningen, zoals de twee andere tweezetten uit de winterpuzzel. De definitie van het Mari-thema is: wit beschikt na een zwarte zet schijnbaar over twee matzetten. Het ene faalt, doordat wit daarbij een juist door zwart geopende lijn afsluit. Een oude tweezet van de uitvinder van dit thema, A. Mari uit Italië, wil ik daarom laten zien. De sleutelzet is 1. Ld6! Wit dreigt 2. De5 mat. Zwart kan dit pareren door een zwart paard naar f5 te spelen. Als zwart dat doet dan wordt het witte paard van f4 ontpend en kan deze op twee manieren mat geven. Daarbij moet wel bedacht worden dat de zwarte paarden door lijnopeningen van de witte toren vluchtveld e4 dekt. Na 1. … P3f5 is het mat door 2. Pe6. Volgens het Mari-thema is 2. Pe2 niet mat, omdat veld e4 dab toch weer vluchtveld wordt. Wit mag niet de door zwart geopende lijn interfereren. Op 1. … P7f5 gaat goed 2. Pe2 mat, maar 2. Pe6 is dus fout volgens het Mari-thema. Ten slotte is het nog zo dat de twee delen van de tweeling een derde thema vormen, en dat is het Rudenko-thema.
22 juni: Vals spel en paranoia
Voormalig wereldkampioen Vladimir Kramnik is na zijn pensioen nog steeds bijzonder actief. Zijn schaakactiviteit op het internet bracht hem een nieuwe levensmissie: het uitbannen van vals spel. Want hoe kan het dat ‘middelmatige’ schakers op het internet ineens wel met hem kunnen concurreren? Kramnik kwam met een voorstel: specialisten op het internet moeten op een fysiek bord bewijzen dat ze hun speelsterkte waard zijn.
Kramnik neemt zelf de proef op de som door als tegenstander te fungeren. Zijn lang geanticipeerde match tegen de Peruaanse grootmeester Jose Martinez kwam er dan ook eindelijk. In het Spaanse Madrid speelden ze een lange match snelschaak, waarbij een deel op een houten bord en een deel op het internet plaatsvond. Om te garanderen dat de match eerlijk verliep had Kramnik een lange lijst verzoeken, dat doet denken aan Fischers capriolen tegen Spassky. Zo wilde Kramnik dat elke dag een nieuwe set laptops werden geopend. Ironisch is dat juist dit verzoek ten grondslag lag aan de latere problemen.
De match tussen Kramnik en Alcantara werd gekenmerkt door een serie aan incidenten, die pas ontstonden nadat het strijdtoneel verplaatst werd naar de laptops. Zo beweerde Kramnik al snel dat zijn increment niet goed werd opgeteld. Nadat de kwestie opnieuw optrad pakte hij de rekenmachine erbij om alle seconden handmatig bij elkaar op te tellen. Kramnik was in de veronderstelling dat de problemen met chess.com specifiek op hem gericht waren om de kansen van Martinez te vergroten.
Naast alle paranoia was af en toe een glimp zichtbaar van het genie dat ooit Kasparov versloeg. Ook tegen Martinez had Kramnik een gedegen matchstrategie. Toch is het geen wonder dat internetspecialisten met Kramnik kunnen concurreren. Kramnik is zo traag met de muis dat hij het in vliegende tijdnoodfases structureel moet laten afweten – zelfs als gespeeld wordt met increment.
Vladimir Kramnik – Jose Martinez
Vanuit een remise-eindspel heeft Martinez de partij knap gaande weten te houden.
75.Tb1?!
Hier mist Kramnik de mogelijkheid om af te wikkelen naar een remise pionneneindspel, en zo blijft zwart kansen houden.
75…d4 76.Te1 Td2 77.Te8 Td1+ 78.Kf2 Td2+ 79.Kg1 Tg2+! 80.Kh1??
“Ratatatatat!”, de vermakelijke Spaanse commentatoren gaan helemaal tekeer nadat de evaluatiebalk op zwart springt. Kramnik kiest het verkeerde veld voor zijn koning en gaat nu ten onder. Na 80.Kf1 Txh2 81.Tf8+ houdt zwart nog steeds soepeltjes remise.
80…Te2!
Ineens boekt zwart progressie.
81.Tf8+ Ke3 82.Te8+ Kf2 83.Te4
Een leuke pattruc tot besluit, maar daar tuint de geslepen Martinez natuurlijk niet in.
83…Te1+! 84.Txe1 Kxe1
En de f-pion wandelt naar de overkant. 0-1
Martinez won uiteindelijk de match en de sympathie van de fans. Hij kon het niveau prima aan en ging met alle verzoeken van Kramnik akkoord. Zo liet hij zelfs weten het oké te vinden als alle partijen op het houten bord werden voortgezet. Nadat Martinez mathematisch niet meer in te halen was, ontstond nog wel een nieuw incident. Door een serverprobleem ging Kramnik in totaal gewonnen stelling door zijn tijd. “Genoeg!”, riep een verbouwereerde Kramnik. Zo haalde de match het einde niet.
Partij in viewer:
29 juni: Sterk tegen zwak
‘Study the classics!’ is schaakadvies dat veelvuldig wordt geroepen. Is dit advies waardevol? Want waarom zou een grondige studie van de partijen van Steinitz en Aljechin nuttiger zijn dan bestudering van de overwinningen van Carlsen en Caruana? Door de verbeterde informatievoorziening en inzichten van schaakcomputers zijn de partijen van de later geboren grootmeesters immers van een aanzienlijk hoger niveau. Toch is het advies om ‘klassieke’ partijen te studeren niet geheel ongegrond. In een tweedelige serie onderzoeken we waarom dit het geval is.
De beroemde Indiase schaakcoach RB Ramesh wijst op een interessant voordeel van de studie van klassieke partijen. Bij de partijen van de virtuozen uit het verleden was namelijk heel vaak sprake van ‘sterk’ tegen ‘zwak’. Maar weinig spelers konden zich in het verleden veroorloven om zich volledig toe te wijden aan het schaakspel. Wedstrijden tegen collega’s werden afgewisseld met partijen tegen edelen. Bovendien is er niemand die zovaak aan het verliezende eind van een meesterwerk zat als de armoedige N.N. Wat verliezers van klassieke partijen gemeen hebben is dat ze vaak opzichtig in de fout gaan. Juist dit soort fouten zullen onze eigen tegenstanders ook regelmatig maken. Het is aan ons de taak om deze fouten efficiënt af te straffen. De leermeesters uit het verleden kunnen ons hier formidabel in onderwijzen.
Omdat het niveau door de jaren heen zo enorm gegroeid is, zijn ook de verdedigingskunsten verbeterd. Topspelers vallen niet zomaar om. Je moet ze drie of vier keer verslaan in dezelfde partij. Veel overwinningen op het hoogste niveau komen tegenwoordig tot stand door urenlange grinds, waarbij minuscule voordeeltjes met chirurgische precisie worden uitgebuit. Voor instructieve positionele concepten kunnen we dus beter terecht bij de classics.
Zo’n beroemde classic werd later bekend als de ‘Operapartij’. Het schaakgenie Paul Morphy nam het in Parijs op tegen twee sterke amateurs, terwijl op het toneel een opera werd opgevoerd. De Duitse nobele Karl II en de Franse aristocraat Isouard waren gezamenlijk niet opgewassen tegen de aanvalsdrift van het Amerikaanse wonderkind.
Paul Morphy – Hertog Karl & Graaf Isouard
1.e4 e5 2.Pf3 d6?! 3.d4! Lg4?!
De Philidorverdediging heeft geen al te beste reputatie, maar de variant na 3…exd4 kent nog steeds wel volgelingen.
4.dxe5 Lxf3?!
De edelen moeten nu het loperpaar inleveren om pionverlies te voorkomen.
5.Dxf3 dxe5 6.Lc4 Pf6 7.Db3!
Door deze dubbele aanval staat wit al vroeg op winst.
7…De7 8.Pc3!?
Interessant is dat Morphy de pion op b7 laat staan, om zich te focussen op zijn ontwikkeling.
10…c6 9.Lg5 b5
10.Pxb5!
Morphy gooit er nu een stuk tegenaan. Vanwege zijn grote voorsprong in ontwikkeling is dit uiteraard gerechtvaardigd.
10…cxb5 11.Lxb5+ Pbd7 12.0–0–0 Td8 13.Txd7! Txd7 14.Td1
Alle stukken moeten meedoen.
14…De6 15.Lxd7+ Pxd7
16.Db8+!!
Fabelachtig berekend.
16…Pxb8 17.Td8# 1-0
Grijp het centrum. Waardeer het loperpaar. Prioriteer ontwikkeling boven materiaal. Offer materiaal voor een hoger doel. Het zijn schaakwijsheden die culmineren in de geniale combinatie met Db8!! Paul Morphy was zijn tijd ver vooruit. Volgende week volgt deel 2!
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree