Krantenrubrieken weekend 4 janauri 2025
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
Kruistocht in spijkerbroek
De laatste dagen heb ik veel vragen of opmerkingen gekregen over wat ik aan heb, in de trant van “Je draagt een spijkerbroek, 200 euro boete!” of “Mag jij wel een spijkerbroek aan bij het schaken?” De spijkerbroekrel, waarbij Magnus Carlsen uit het WK rapid stapte omdat hij niet met zijn spijkerbroek mocht spelen, haalde zelfs tot twee maal toe het jeugdjournaal. Het spreekt veel mensen aan. De oorzaak van de rel lag eigenlijk al voor het toernooi: een sluimerend conflict tussen Carlsen en de wereldschaakbond FIDE. Carlsen heeft het idee dat de FIDE bezig is de organisatie Freestyle Chess, waar hij de mede-oprichter van is, tegen te werken. Daarnaast was de Noor ook nog matig aan het spelen en dus niet in een al te beste stemming. En dan was er ook nog besloten om dit jaar streng op de dresscode te letten. Die is al een tijd geleden ingevoerd en op zich is dat niet zo gek: men wil dat spelers er representatief uitzien, niet slonzig. Maar daarvoor is het niet nodig om spijkerbroeken en sneakers te verbieden.
Tijdens het toernooi waren er al verschillende spelers gedwongen om zich om te kleden, al was er ook een speler die met succes de JAR (Jeans Assistent Referee) inschakelde die oordeelde dat zijn broek toch geen spijkerbroek was. Na de voorlaatste ronde van de tweede dag werd Carlsen gesommeerd een andere broek aan te doen. Zijn “Doe ik morgen” werd niet geaccepteerd, waarna hij dacht “Ik heb hier geen zin meer in” en uit het toernooi stapte. Een dag later besloot de president van de FIDE dat de dresscode versoepeld kon worden, waarmee Carlsen overgehaald werd om alsnog (in spijkerbroek) mee te doen aan het aansluitende WK snelschaken. Dat eindigde op een bijzondere manier. Carlsen kwam in de finale (vier partijen) 2-0 voor tegen Nepomniachtchi, maar verloor toen twee keer. Sudden death werd drie keer remise, waarna de spelers de titel wilden delen. Niet volgens het reglement, maar het werd toegestaan. Onderstaand vluggertje bracht Nepo terug tot 2-2.
Magnus Carlsen – Jan Nepomniachtchi
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pfd7 5.Pce2 c5 6.c3 Pc6 7.a3 a5 8.Pf3 a4 9.h4 Pb6 10.Pf4 Pa5 11.Tb1 Ld7 12.Ld3 h6 13.0–0 Dc7 14.Te1 Pbc4 15.Ph5 Lb5 16.dxc5 Dxc5 17.Pd4 Ld7 18.Dg4 0–0–0 19.Df4
19.Pxg7! kan maar lijkt riskant.
19…De7 20.b3 axb3 21.Pxb3 Pxb3 22.Txb3 Lc6 23.Le3 g5 24.Dd4 gxh4 25.Pf6 Lg7 26.Teb1 Lxf6 27.exf6 Dc7
Nu is na 28.Lf4! e5 29.Da7! b6! remise de logische uitkomst. Carlsen draait het om.
28.Da7?! Thg8 29.Lf4?? Dxf4 30.Txb7
Ondekbaar mat, maar zwart is eerst.
30…Txg2+! 31.Kxg2 Pe3+!
Na 32.Dxe3 d4+ verliest wit de dame, hij gaf daarom op.
Partij in viewer:
De eerste rubriek alweer van 2025. Voor iedereen die dit leest en regelmatig de rubriek volgt een gezegend nieuw jaar gewenst. Dat de tijd snel gaat, kwam ik weer achter door een vriend die bij een onderzoek in The Guardian een oude bijzondere compositie van mij tegenkwam en dat mij mailde. Het bijzondere van deze compositie was dat ik die maakte samen met twee legendarische personen uit de schaakprobleemwereld, te weten Jan Hartong (11.2.1902-29.1.1987) en Meindert Niemeijer (18.2.1902-5.10.1987). Ik hoop over enige tijd wat meer over deze componisten te schrijven in deze rubriek. Dat deze compositie een eerste prijs kreeg in 1985 betekent dat dit dus veertig jaar geleden is, en ik weet het nog als de dag van gisteren, Zo snel gaat de tijd. Deze compositie, tweezet 1042, kan worden opgelost en past in de kleine serie over de pion in het schaakprobleem.
Tweezet 1040 van Smtih en Bettmann was uit 1901 en was geplaatst in Sydney Telegraph. Het thema in dit probleem is de zogenaamde Pickabish. Dat de loper en de toren elkaar wederzijds in de weg kunnen staan, het Grimshaw-thema, hebben we vaak vertoont in deze rubriek, maar ook een zwarte pion op de zevende lijn en een loper kunnen elkaar wederzijds interfereren, en dat heet de Pickabish.
De sleutelzet van 1040 is 1. Da8! Er dreigt 2. Dd5 mat. Dit wordt gepareerd door 1. … c6 en door 1. … Lc6. Na 1. … c6 komt er 2. Da7 mat en daarbij profiteert wit van afsluiting van de pion door de loper, want zwart kan niet meer 2. … c5 spelen. Dit is de eerste Pickabish, maar er nog een tweede Pickabish op e6. Na 1. … e6 volgt 2. e5 mat omdat pion e6 de loper op d7 interfereert. Op 1. … Le6 komt 2. Dh8 mat, nu staat de loper op e6 zijn pion e7 in de weg. De dubbele uitwerking van de Pickabish is hier met slechts twaalf stukken bereikt, dit heet in probleemjargon een Meredith. Zeker voor die tijd, begin 20e eeuw, was deze compositie een bijzonder hoge prestatie.
Tweezet 1042 vertoont ook een Pickabish maar combineert dit met andere thema’s uit de schaakproblematiek. Over enkele weken zal dit worden uitgelegd. Succes met het zoeken naar de oplossing
De effectiviteit van afbraakschaak
Het Chessfestival Groningen dat traditioneel in de laatste week van het jaar wordt gehouden was opnieuw een groot succes. Honderden schakers legden de reis richting Groningen af. De Indiase grootmeester Narayanan begon als huizenhoog favoriet, en met 7 uit 9 wist hij de hoofdgroep op zijn naam te schrijven.
Ook Machteld van Foreest maakte indruk door een meesternorm te scoren. Daarvoor moest in de laatste ronde wel gewonnen worden van grootmeester Kazakouski. Ze slaagde daarin op overtuigende wijze. Verder was er succes voor Xaveer Blok. De jonge schaker die uitkomt voor schaakverening Tjonger Aa Linde won met 7 uit 9 de B-groep.
Voor deze editie werd een seniorentoernooi in leven geroepen, waaraan zelfs een grootmeester meedeed. De 62-jarige Schotse grootmeester Paul Motwani bevestigde zijn favorietenrol door al zijn partijen te winnen.
Zelf beleefde ik ook een uitstekend toernooi door op de gedeelde tweede plaats te eindigen in de hoofdgroep. In de slotronde werd ik met zwart gekoppeld aan de sterke grootmeester Narayanan, die begin vorig jaar met zijn rating net niet de 2700 aan tikte. Hoe ga je om met zo’n situatie?
Sunilduth Lyna Narayanan – Nick Maatman
1.c4 c5 2.Pf3 Pf6 3.Pc3 Pc6 4.g3 e6
4…d5!? 5.cxd5 Pxd5 6.Lg2 Pc7! 7.0–0 e5 is een alternatieve speelwijze die ik eerder heb gehanteerd. Zwart krijgt het centrum terwijl wit aan kan vallen op de flanken. Alle stukken blijven hier op het bord, wat de Indiër in de kaart zou spelen.
5.Lg2 d5 6.cxd5 exd5 7.d4 cxd4 8.Pxd4 Lc5!
De Dubov-Tarrasch. Een moderne uitvinding die al meermaals met succes is toegepast in de meesterklasse door teamgenoot Leandro Slagboom. Soms moet je bij elkaar de kunst afkijken.
9.Pb3 Lb6 10.0–0 d4! 11.Pa4 0–0 12.Te1 Te8 13.Lg5 h6!
Kenmerkend aan de Dubov-Tarrasch is dat het spel een bijzonder geforceerd karakter heeft, waarbij tevens een groot aantal stukken spoedig van het bord verdwijnen.
14.Pxb6 axb6 15.Lxc6 bxc6 16.Lxf6 Dxf6 17.Dxd4 Dd8!?
Zwart wil wel dames ruilen, maar het liefst onder eigen voorwaarden.
18.Dc3 c5!
Tot zover de voorbereiding. Wit heeft een pion buitgemaakt, maar staat hij ook beter? De zwarte compensatie komt voort uit de activiteit van de stukken. De torens hebben mooie open lijnen, en met name het witte paard heeft veel moeite om een goed veld te vinden.
19.Tad1 De7 20.a3 Ta4!? 21.f3 h5!?
Een bekend plan in deze structuur. Nu wit de f-pion heeft opgespeeld wil zwart de witte pion op g3 verder verzwakken.
22.Pd2 Td4!
Na deze nauwkeurige torenzet heeft zwart geen problemen meer. Wit wordt nu gedwongen de pion terug te geven.
23.Pe4 Txd1 24.Txd1 Lb7 25.Td3 Lxe4 26.Te3 Db7 27.fxe4 Txe4 28.Kf2 Txe3 29.Dxe3 Dd5 30.Df4 ½–½
Een nauwkeurigheid van 99,3%.
In interviews heeft Magnus Carlsen meermaals aangegeven dat schaken ‘te makkelijk is’. Dat klinkt absurd. Het aantal mogelijkheden binnen het spel is immers bijna ongelimiteerd. Maar de opmerking is gestoeld op het spelbeeld in bepaalde stellingstypen. Als de stelling overzichtelijk is en materiaal van het bord verdwijnt, dan is het vaak veel makkelijker om de juiste zet te vinden dan in complexe stellingen. Openingen als het Russisch, Berlijns, de Semi-Tarrasch of Dubov-Tarrasch zijn speciaal ontwikkeld om zo snel mogelijk duidelijkheid te creëren. Met een slimme voorbereiding, een goed plan en gereduceerd materiaal op het bord, daalt de moeilijkheidsgraad aanzienlijk. Zo is het ineens mogelijk om weerstand te bieden aan tegenstanders die eigenlijk vele malen sterker zijn. Afbraakschaak mag dan niet elegant zijn, het is wel bijzonder effectief.
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
