Krantenrubrieken weekenden 15 en 22 februari 2025
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
15 februari: Topduels onbeslist in Meesterklasse
Vorig weekend was het Super Saturday in de Meesterklasse. In de zesde ronde stonden twee topduels op het programma: LSG (10 matchpunten) tegen Charlois Europoort (8) en Groninger Combinatie (8) tegen de huidige kampioen Kennemer Combinatie (6). Zou het Leidsch Schaakgenootschap voor een vorentscheidung zorgen? Of zou juist KC weer terug aanhaken in de titelstrijd? Twee keer nee: beide wedstrijden eindigden in 5-5. Vooral jammer voor KC, ze zullen de hoop op titelprolongatie opgegeven hebben.
De opstellingen van dit soort wedstrijden zijn altijd interessant. Bij gesponsorde clubs worden (in tegenstelling tot bijvoorbeeld bij voetbal) spelers niet per seizoen maar per wedstrijd betaald. Het budget is vaak beperkt en moet dus slim ingezet worden. Vooral bij topwedstrijden dus en dat bleek afgelopen zaterdag. Zo werden bij LSG voor het eerst alle drie hun grootmeesters tegelijk opgesteld. KC was de uitzondering op de regel en kwam vreemd genoeg opdagen met een relatief zwakke invaller, die verloor. De Groningers hadden juist voor het eerst twee in hun stad wonende grootmeesters opgesteld, Sergei Tiviakov en Lucas van Foreest. De huidige stand is voor GC niet ongunstig: de volgende ronde kunnen ze uit tegen LSG de koppositie overnemen. Als ze ook nog Jorden van Foreest en de Poolse grootmeester Tomasz Warakomski (wiens zus in Groningen woont) opstellen zijn ze favoriet.
Een ander opmerkelijk kenmerk van de opstellingen is dat ze helemaal vrij zijn. Vooral bij LSG lijkt het erop alsof ze de opstelling met een dobbelsteen bepalen: zo zat tegen Charlois een van hun sterkste spelers op het laatste bord. Pijpers, vorige maand nog actief in Wijk aan Zee bij de Challengers, won een mooie positionele partij.
Arthur Pijpers – Stefan Tabak
1.e4 c5 2.Pc3 Pc6 3.Pf3 e5 4.Lc4 d6 5.d3 Le7 6.a4 Pf6 7.Lg5 0–0 8.Lxf6 Lxf6 9.Pd5 Le6 10.c3 g6 11.Dd2 Tb8 12.h4 h5 13.Dh6 Lg7 14.Dg5 Lxd5 15.Dxd8 Pxd8 16.Lxd5
Pijpers is eigenlijk een aanvalsspeler, maar dit keer probeert hij een bijna-eindspel met ongelijke lopers te winnen. Zijn loper is echter veel beter dan die van de tegenstander.
16…Pe6 17.g3 Lh6 18.Ke2 Kg7 19.a5 Pc7 20.Lc4 Tfe8 21.The1 Te7 22.Kf1 Pe8 23.Ta4 Pf6 24.b4
Wit wil de b-lijn openen en zo pion b7 als doelwit nemen.
24…Tc8 25.Tb1 Tcc7 26.bxc5
Het beste was nu 26…Txc5! 27.Tab4 b6! met als pointe 28.axb6 axb6 29.Txb6 Pxe4! en het staat gelijk. In de partij kan wit rustig de druk op b7 verhogen.
26…dxc5? 27.Ke2 Kf8 28.Pe1 Pe8 29.Pc2 Pd6 30.Ld5 Ke8 31.f3 Kd8 32.Ta2 f6 33.Tab2 Kc8 34.Pa3 Kb8?
Nu heeft wit de beslissende breekzet.
35.a6! b5
35…b6 36.Txb6+! axb6 37.Txb6+ Kc8 38.Txd6 Lg7 39.Pb5 wint ook voor wit.
36.Pxb5 Pxb5 37.Txb5+ Kc8 38.Tb8+ Kd7 39.T1b7 Lg7 40.Ta8
De pion op a6 beslist nu de partij, zwart gaf daarom op.
Partij in viewer:
22 februari: Keymer verrast in omstreden toernooi
Slechts twee keer is er een officieel wereldkampioenschap Fischer Random (de schaakvariant met wisselende beginopstellingen, ook Chess960 genoemd) georganiseerd door de FIDE, in 2019 en in 2022. Niet vaak dus en het was met versneld tempo. Daarom besloten Magnus Carlsen en de steenrijke Duitser Jan Henric Buettner zelf iets te organiseren: de Freestyle Chess Grand Slam Tour. In vijf toernooien (met klassiek speeltempo) wordt uitgemaakt wie zich wereldkampioen mag noemen.
Het stuitte op verzet van de FIDE. De wereldschaakbond claimde namelijk het alleenrecht te hebben op het organiseren van schaakwereldkampioenschappen. Werk dan samen, zou je zeggen. In eerste instantie waren Buettner en FIDE-president Dvorkovich daar wel voor te vinden en op een gegeven moment waren ze dicht bij een overeenkomst. De gesprekken eindigden echter in een in het openbaar uitgevochten ruzie. Dat de FIDE topspelers een verklaring wilde laten tekenen om niet aan niet-FIDE wereldkampioenschappen deel te nemen viel slecht bij Buettner en Carlsen. Helemaal toen (volgens de twee) Dvorkovich zijn woord daarover brak. Carlsen verklaarde daarop dat hij onder de huidige leiding niet meer aan FIDE-toernooien mee gaat doen. Een vergadering met twaalf topspelers (zonder bobo’s) gaf de oplossing. Ze besloten dat de winnaar de titel “Freestyle Chess kampioen” (in plaats van wereldkampioen) zou moeten krijgen. Waarop Buettner zei: “Dat is goed, het was sowieso nooit onze bedoeling om een officieel WK te organiseren.” Maar waarom was dan al het gedoe nodig? In ieder geval lijkt nu iedereen tevreden.
Ondertussen eindigde het eerste toernooi in Duitsland in een verrassende overwinning voor thuisspeler Keymer. Nadat hij zowel Firouzja als Carlsen met 1.5-0.5 verslagen had won hij ook de finale van Caruana met dezelfde cijfers.
Vincent Keymer – Fabiano Caruana
1.c4
Valt al meteen h7 aan en die pion gaat wit al snel winnen. Niet uit hebberigheid – hij geeft de pion meteen terug – maar om korte rokade te voorkomen.
1…Pf6 2.Pf3 b6 3.b4 c5 4.Le5 d6 5.Lxf6 exf6 6.Dxh7 Pg6 7.e3 cxb4 8.Le2 Tc5?
Na 8…Pe5 zou het gelijk staan. In plaats daarvan gaat zwart met zijn toren op avontuur.
9.Pg3 Dc7 10.d4 Ta5 11.Tc2 Lc6 12.0–0! Ta3
Wit staat volledig ontwikkeld met zijn koning veilig op g1. Zwart heeft een onontwikkelde loper op f8 en de koning onveilig in het midden. Daarom heeft wit groot voordeel.
13.h4! La4 14.Tcc1 a5 15.h5 Pe7 16.d5 Txa2 17.Pd4 Dd7 18.Ta1 Td2 19.h6 gxh6 20.Lh5
Wit staat twee pionnen achter, maar met alle dreigingen op b.v. f7 en e6 gaat hij het materiaal met rente terugwinnen.
20…Txd4 21.exd4 Lb3 22.Dd3 a4 23.Tfb1 Pc8 24.Pf1 b5 25.cxb5 Dc7 26.Pe3 Pb6 27.Tc1 Db7 28.Lf3 f5 29.Dxf5 Lg7 30.Df4 Lf8 31.Tc6 a3 32.Txd6+ Pd7 33.Ta6
Zwart heeft geen goed antwoord tegen d6 gevolgd door Ta8 en gaf daarom op.
Partij in viewer:
14 februari:
Het Tata Steel toernooi 2025 is alweer enige weken ten einde. Volop aandacht is in deze rubriek geweest voor de Mastergroup. De Challengersgroup van de aanstormende talenten kwam daardoor wat in de schaduw. De Challengersgroup werd gewonnen door een tweetal jonge twintigers, te weten Thai Nguyen uit Tsjechië en Aydin Suleymanti uit Azerbeidjaan met 9,5 punten. De winnaar werd Thai Nguyen wegens zijn positieve resultaat tegen betere spelers. Op de derde plaatst kwam de Nederlandse grootmeester Erwin l’Ami met 8,5 punt. Ook in deze groep is er fel gevochten en zijn er prachtige partijen gespeeld. Van de winnaar een mooie wedstrijd tegen de jonge vrouwelijke grootmeester Lu uit China.
T. Nguyen – M. Lu
1. Pf3 d5 2. g3 g6 3. Lg2 Lg7 4. d4 Pf6 5. c4 dxc4 6. 0–0 0–0 7. Pa3 c5
Deze zet is de laatste tijd wat succesvoller dan 8. … c3
8. dxc5 c3
De opening heet Fianchetto Grünfeld.
9. Pb5 Pa6 10. Pxc3 Pxc5
De stelling is in evenwicht.
11. Le3 Pfe4 12. Pxe4 Pxe4 13. Pd4 Pd6 14. Tc1 Da5 15. a3 Td8 16. b4 Da6 17. Db3 e5
Waar moet dit paard naar toe?
18. Pc6! bxc6
Een fractie beter lijkt 18. … Le6.
19. Txc6 Dxe2 20. Dd1!
Veel sterker dan 20. Txd6 Txd6 21. Lxa8 Lh3 en wit staat niet beter.
20. … Lg4 21. Txd6 Dxd1 22. Tdxd1 Lxd1 23. Lxa8 Le2 24. Te1 Lb5 25. Lg2 a6
Na die gehele afwikkeling staan wit en zwart gelijk.
26. Tc1 e4 27. Lxe4 Lb2 28. Tb1 Lxa3 29 .Kg2 Tc8 30. Lf3 Lc6 31 .Lxc6 Txc6 32. Kf3 Tc8 33. Ld2 Tc2 34. Ke3 Ta2 35. Lc3 Tc2 36. Ld2 Ta2 37. Lc3 Tc2 38. Le1 Lc1+ 39. Kd3 Tc6 40. f4 Td6+ 41 .Kc4 Le3 42. Lc3 Kf8 43. Le5 Tc6+ 44. Kd5 Tb6 45. Lc7 Tb5+ 46. Kc6 Lc5?
In dit remise-eindspel gaat de Chinese in de fout.
47. bxc5!
Nguyen laat zien dat hij sterker is en zorgt via een kwaliteitsoffer voor een winnend eindspel. Het vrije c-pionnetje loopt zomaar naar de overkant.
47. … Txb1 48. Kd7 h5 49. c6 Kg7 50. Le5+ f6 51. c7 Tc1 52. Lb2 Tc2 53. c8D Txb2 54. Dc7 Te2 55. Kd6+ Kf8 56. Dh7 a5 57. Dxg6 a4 58. Dxf6+ Kg8 59. Dg6+ Kf8 60. f5
1-0.
Partij in viewer:
21 februari:
De serie over de pion moest een paar weken onderbroken worden, door de actualiteit van het Tata Steel toernooi. De draad wordt weer opgepakt. Er is een oude partij langs gekomen, waarbij wit zijn eerste veertien zetten met pionnen speelt en een aantal schaakproblemen met pionthema’s.
Er is deze vrijdag aandacht voor de pion in de eindspelstudie. Om het schaakspel niet een van zijn boeiendste aspecten, de beweeglijkheid van de stukken, te ontnemen, moest er iets geregeld worden voor de pion, die immers alleen maar voorwaarts mag. Er moet wat gebeuren in de spelregel als de pion aan de overkant van het bord is. Evenals in het damspel wordt hierin voorzien door de ‘promotie’. Het waardeverschil tussen de eenvoudige pion en een machtig stuk als de dame maakt dat het vaak de moeite loont offers te plegen om toch maar zo’n promotie te realiseren. Dit geeft een verdieping van de combinatiemotieven in het schaakspel. Niet alleen de combinatie maar ook op positioneel vlak kan de promotie zeer subtiel worden voorbereid, zoals te zien is in een studie van H.M. Mattison, zie diagram 1.
De opgave is: wit begint en wint.
1.f5!
Al meteen een fijne pointe. Het voor de hand liggende 1. Kg4 heeft een fraaie weerlegging: 1. … Kb5 2. h4 Kc5 3. h5 gxh5 4. Kxh5 Kd5 5. Kg6 Ke4 6. g3 h5! 7. Kxg7 Kf5 8. Kh6 Kg4 9. f5 h4! 10. gxh4 Kxf5 en remise.
1. … Kb5!
Na andere zetten komt zwart te laat.
2. Kf4 Kc6 3. Ke5 Kd7 4. f6 Ke8!
Belangrijker dan het nemen van een pion is de positie van de koning.
5. fxg7 Kf7 6. g8D+
Verschaft de witte koning het veld f6.
6. … Kxg8 7. Kf6 Kh7 8. g4 g5
Gedwongen want zwart zat in tempodwang. Op 8. … h5 volgt bijvoorbeeld 9. g5 h4 10. h3 en zwart moet zijn pionnen loslaten.
9. Kf7 h5 10. h4!!
De as waarom de hele eindspelvoering draait, Zwart mag op geen van beide manieren slaan, omdat wit hem via g5, g6 en g7 de baas is. Hij probeert nog een koningszet.
10. … Kh6 11. Kf6!
En wit wint. Op 11. … gxh4 volgt 12. g5+ Kh7 13. Kf7! , enzovoort.
Een tweede pionneneindspel is diagram 1043.
De opgave is: hoe kan wit deze stelling remise houden, wit is aan zet. Probeer dit eindspel op te lossen, de diepte is vier zetten. Volgende week volgt de bespreking.
15 februari: Het ‘wereldkampioenschap’
Wie heeft recht op een naam? In de rechtswetenschappen zijn bibliotheken vol gepend over dit soort vraagstukken. Geregeld worden advocatenkantoren ingezet om het belang van grote merken te vertegenwoordigen. Maar wie had gedacht dat ook wereldschaakbond FIDE zich in zo’n strijd zou gaan mengen? In 1993 richtten Garry Kasparov en Nigel Short de PCA op als tegenhanger van FIDE. Dit zorgde voor veel verdeeldheid, en bracht eigenlijk weinig goeds. Al na een paar jaar werd deze bond weer opgeheven. Kasparov slaagde er niet in om het schaken te combineren met succesvolle leiding geven aan een grote organisatie. De schaakwereld bleek te klein voor twee grote regulerende instanties, en de PCA viel uiteen nadat hoofdsponsor Intel het contract niet verlengde. Vervolgens waren er wel enkele vervelende consequenties. Topalov, Kasimdzhanov, Ponomariov en Khalifman wonnen destijds het FIDE wereldkampioenschap, maar zullen voor altijd een asterisk achter hun naam houden. Ze worden door het gros van de schaakwereld niet beschouwd als onbetwiste wereldkampioenen.
Ditmaal staat opnieuw de wereldtitel op het spel. Maar betreft het de wereldtitel Freestyle Chess – de moderne naam voor een schaakvariant die geïntroduceerd werd door Bobby Fischer, waarbij de stukken op de onderste rij gehusseld worden in de startpositie. De FIDE heeft al een tijdje geen wereldkampioenschap meer georganiseerd voor deze variant. Dus wilden Magnus Carlsen en de Duitse ondernemer Jan Buettner zelf graag zo’n kampioenschap organiseren. Buettner pakt het serieus aan. In luxueuze resorts nodigt hij de wereldtop uit om te spelen voor prachtige prijzen in een serie Grand Slams. De beste speler in deze Grand Slams mag zichzelf wereldkampioen noemen, zo is het plan.
Maar daar steekt de FIDE een stokje voor. De FIDE wil een grote som geld zien om deze titel ter beschikking te stellen. En omdat ze juridisch geen poot hebben om op te staan gaan ze over op andere middelen: de FIDE dreigt deelnemers aan de Freestyle tour uit te sluiten van hun eigen evenementen. Ook de reactie van Freestyle-bond voorzitter Jan Buettner verdiende niet de schoonheidsprijs. Als antwoord op de handelingen van de FIDE besloot Buettner veel vertrouwde communicatie met de belangrijkste hoofdpersonen van de FIDE naar buiten te brengen.
Enkele creatieve suggesties werden al geopperd: noem het geen wereldkampioenschap, maar galactisch kampioenschap. Ondertussen is er wel een tijdelijke overeenkomst. De beste speler van de serie Grand Slam Freestyle toernooien mag zich aan het eind van 2025 de ‘Freestyle Chess Champion’ noemen.
De huidige wereldkampioen Fischer Random schaak Hikaru Nakamura ging onderuit tegen het Oezbeekse supertalent Javokhir Sindarov. Met 7 uit 7 houdt hij momenteel al flink huis in de Duitse Bundesliga en ook Nakamura moest eraan geloven.
Nakamura-Sindarov
Na 20.Db5! b6 21.b4 staat wit compleet op winst, maar Nakamura stort nu helemaal in.
20.Ld4? c5! 21.Lxe5+?! Dxe5 22.Te1 Dd6 23.Df5 Te5 24.Dxh7?
Dit is veel te gortig. Wit gaat nu ten onder op de damevleugel.
24…Db6!
De pion op b3 hangt en zwart dreigt ook …c4! gevolgd door een vernietigend schaakje op f2. De witte koning moet nu op de vlucht en Sindarov maakt het overtuigend af.
25.Kd1 Dxb3+ 26.Ke2 Dxc3 27.Kf1 Pb3 28.Tad1 Tg5 29.e5 Txe5 30.Txe5 Dxe5 31.Dxg7 c4 32.d6 c3 33.De7 Te8 34.Te1 Pd2+ 35.Kf2 Dc5+ 36.Te3 Txe7 37.dxe7 Pe4+!
Scherp berekend. De rest is simpel.
38.Lxe4 Dxe7 39.h4 d5 40.Lc2 Dc5 41.Ke2 d4 42.Te8+ Kc7 43.Kd3 b5 0–1
Partij in viewer:
22 februari: Meer of minder huiswerk
De Duitse schaker Vincent Keymer (20) heeft het prestigieuze Grand Slam in het eveneens Duitse Weissenhaus gewonnen. In matches met het klassieke speeltempo was Keymer te sterk voor Alireza Firouzja en Magnus Carlsen, om in de finale af te rekenen met Fabiano Caruana. De ontwikkeling van Keymer leek iets achter te lopen bij zijn leeftijdsgenoten uit India en Abdusattorov. Met de nieuwe investeringen in het Freestyle schaak lijkt Keymer een belangrijke troef in handen te hebben. Zijn talent komt in dit format bijzonder goed tot zijn recht. Je kunt bij schakers snel horen hoe sterk ze zijn als je ze over het spel hoort praten. De manier waarop Keymer schaakstellingen analyseert in het Freestyle schaak is indrukwekkend. Hij weet in de nieuwe onbekende stellingen heel snel tot de kern te komen door bepaalde complexen van zwakke velden te identificeren. Hierdoor kan hij nauwkeurig vaststellen welke plannen wel en niet aanbevolen zijn.
De belangrijkste reden dat wordt ingezet op het Freestyle schaak is omdat openingsvoorbereiding hierdoor niet langer relevant is. Al vanaf de eerste zet moeten de spelers zelf nadenken, wat leidt tot meer ongebalanceerde partijen en dus ook meer winstpartijen. Daarnaast hoeven spelers niet langer uren tijd te besteden aan openingsstudie, zo is de gedachte.
Toch gaan er geluiden op dat de hoeveelheid huiswerk van de grootmeesters niet noodzakelijk afneemt. De Nederlandse grootmeester Anish Giri gaf al aan dat als hij iedere dag drie verschillende beginstellingen leert te begrijpen, hij na een jaar alle 960 stellingen bestudeerd heeft. En mocht het format populairder worden, dan overweegt hij een cursus te maken van 80 uur waarin hij iedere beginpositie exact 5 minuten zal bespreken. Een ander aspect dat opvallend is aan het Freestyle schaak is dat er ineens een geluksfactor bij komt kijken. De ene positie is immers veel voordeliger voor wit dan de andere. Een centrale vraag in veel stellingen is of zwart er succesvol in kan slagen om symmetrie te handhaven.
Vincent Keymer – Fabiano Caruana
In Freestyle schaak staan pionnen soms ongedekt in de beginstelling. Dit geldt hier voor de h-pionnen, wat een belangrijk thema gaat spelen.
1.c4 Pf6 2.Pf3 b6 3.b4 c5 4.Le5 d6 5.Lxf6 exf6 6.Dxh7
Keymer gaat gretig achter de pion aan, maar zijn dame raakt nu wel opgesloten. De rechtvaardiging is dat de zwarte koning nu niet langer veilig kan rokeren.
6…Pg6 7.e3 cxb4 8.Le2 Tc5?
Caruana kiest voor een verkeerd plan. Hij wil de pion op a2 winnen, maar dit plan blijkt tijdrovend.
9.Pg3 Dc7 10.d4 Ta5 11.Tc2 Lc6
12.0–0!
De witte koning sprint ervandoor. Hij staat nu helemaal veilig en wit krijgt voorbeeldige coördinatie.
12…Ta3?! 13.h4! La4 14.Tcc1 a5 15.h5 Pe7 16.d5 Txa2
Zwart wint weliswaar een pion, alleen zijn stukken werken niet samen. Keymer voert de druk nu steeds verder op.
17.Pd4 Dd7 18.Ta1! Td2 19.h6! gxh6 20.Lh5 Txd4 21.exd4 Lb3 22.Dd3! a4 23.Tfb1 Pc8 24.Pf1 b5 25.cxb5 Dc7 26.Pe3 Pb6 27.Tc1 Db7 28.Lf3!
Zeer geduldig gespeeld.
28…f5 29.Dxf5 Lg7 30.Df4 Lf8 31.Tc6 a3 32.Txd6+! Pd7 33.Ta6
De dreiging d5-d6 is beslissend. 1–0
Ook de andere finale partij is zeer de moeite waard om door te nemen. Keymer is een zeer verdiend kampioen.
Wilt u het zelf ook eens proberen? Dat kan op 29 maart tijdens het Sissa Random toernooi in het denksportcentrum in Groningen.
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
