Schaaksite

Grandmaster Gambits 1.e4: een recensie

26 maart 2022 9:24 Bram Klapwijk 3

Het was alweer even geleden dat ik een repertoireboek had gekocht. Eerlijk gezegd, het was nu ook per ongeluk gegaan. Al bladerend over newinchess.com viel mijn oog op dit boek, met de titel ‘Grandmaster Gambits: 1.e4’. Dat niet alleen, het was geschreven door de excentrieke ‘Ginger GM’ Simon Williams en veelschrijver Richard Palliser, auteurs die informatie over het algemeen wel wat luchtiger weten te brengen.

Wat wil je nog meer? Dacht ik. Een mooi boek over de verschillende gambieten na 1.e4. Niet alleen voor mezelf, maar ook als schaaktrainer voor mijn leerlingen zou het nuttig zijn om wat meer overzicht te hebben van de verschillende gambieten na 1.e4.

Maar, het is dus geen boek met daarin een overzicht van verschillende 1.e4 gambieten, het is een openingenrepertoire dat is gebaseerd op de zet 1.e4 en een reactie heeft op alle mogelijke antwoorden van zwart. En voordat u denkt of die uitspraak wel klopt, beken ik dat ik niks heb gezien tegen de zwarte reacties 1…b5, 1…Ph6 en 1…Pa6. U mag bepalen of u dat een verlies vindt.

Na het mentaal omschakelen besloot ik op basis van de inhoudsopgave maar eens een zwarte opening te pakken waarvan ik wel benieuwd was hoe wit er een gambiet van zou maken. Het viel me op dat de Caro-Kann maar een hoofdstuk had van een paar bladzijden. Hoe kan zo’n solide, diep geanalyseerde en gerespecteerde opening nou maar 10 bladzijden krijgen in een boek van meer dan 400 pagina’s? In vergelijking, de Pirc (1…d6 & 2…Pf6) kreeg er 50, de Moderne opening (1…g6) kreeg er 35 en zelfs de Zwarte Leeuw (1…d6, 2…Pf6 en 3/4…e5) kreeg er 28.

Ik bladerde naar het hoofdstuk en zag de volgende tekst en deze bijbehorende afbeelding staan, waarna ik toch even de neiging kreeg het boek meteen te retourneren:

The Hillbilly attack

Lees meer >

Attacking Strategies for Club Players – Michael Prusikin

14 januari 2022 7:00 Bram Klapwijk 0

Met ‘Attacking Strategies for Club Players’ brengt GM Michael Prusikin een nieuw aanvalsboek op de markt. Weer een boek over de kunst van het aanvallen, zegt ook voormalig FIDE wereldkampion Alexander Khalifman in het voorwoord. Hoewel de aanval een van de mooiste kunsten van het schaakspel is, aldus Khalifman, moet een boek ook wel wat bijdragen aan het onderwerp. In een kritische noot geeft hij aan dat dit lang niet altijd het geval is in recente boeken, maar dit boek kan zeker rekenen op de steun van de trainer en voormalig wereldkampioen. Tja, breng daar maar eens wat tegen in. In een poging extra kritisch te zijn na het lezen van deze introductie, moet ik zelf ook bekennen dat het een goed en leerzaam boek is. Prusikin houdt meer van voorbeelden dan van lange lappen tekst, dus laat ik ook maar beginnen met een mooie partij, voorzien van de commentaar uit het boek:

Partij Prusikin – Kvetny (game 45, p.86-87)

The Creative Power of Bogoljubov: volume 2

10 december 2021 21:24 Bram Klapwijk 0

In het tweede volume duikt Grigory Bogdanovich verder in de schaakpartijen van Efim Bogoljubov. Waar het eerste deel nog een apart hoofdstuk had dat inging op Bogoljubov als persoon, kent dit boek enkel schaken. Het echte doel van het boek moge duidelijk zijn: “to provide a complete portrayal of Bogoljubov’s contribution to chess”. En dat is gelukt. Na de vorige pil van volume 1 krijg je met dit deel gewoon de volgende 400 pagina’s vol met partijen van Bolgoljubov. Je zou verwachten dat er dan ook wel wat interessants tussen moet zitten… en dat zit er! Ik vind dit deel beter dan het vorige, omdat je met deze partijen naar mijn idee beter de “echte” Bogoljubov tegenkomt.

Wie is dan de echte Bogoljubov? Nou, volgens mij is dat een opportunistische aanvalsspeler. Eentje die kansen ziet en pakt en niet schroomt om met hier en daar wat bluf je van het bord te zetten. Het eerste hoofdstuk (van dit volume) gaat daarom uitgebreid in op de aanval. Als een aanvalsspeler was ik verrast nieuwe thema’s te leren. Dit is natuurlijk naast Bogoljubov ook zeker te danken aan de sterke schaker die dit boek heeft geschreven. Om wat nader toe te lichten: het standaard onderscheid in de aanval wordt allereerst gemaakt op basis van de positie van de koning. De koning kan in het midden staan, aan dezelfde kans als jouw koning staan, of je kan tegengestelde posities (rokades) hebben. Wat interessant is, is dat Bogdanovich hierbij ook het onderscheid telkens maakt tussen een ‘gesloten’ en ‘instabiel’ centrum. Onbewust neemt iedereen denk ik altijd wel in zijn gedachten mee of de stelling open of gesloten is, of dat de stukken van jou of je tegenstander makkelijk bij de koning kunnen komen. Maar het actief beschrijven van wat een instabiel centrum is en hoe dit uitwerkt op de aanval, was voor mij nieuwe theorie. Leuk! Wat ook interessant is aan de stijl van Bogoljubov is dat hij soms ineens kon offeren en soms ook bijzonder veel geduld had en een aanval perfect kon coördineren. Van deze laatste categorie een voorbeeld:

The Creative Power of Bogoljubov: Volume 1

1 oktober 2021 22:03 Bram Klapwijk 11

Deze recensie gaat over het boek ‘The Creative Power of Boguljobov: Volume 1’, geschreven door Grigory Bogdanovich. Dit eerste deel, uitgebracht in 2020, is sinds dit jaar vergezeld van het tweede en laatste deel, dat eveneens in gaat op de partijen van Boguljobov. Twee dikke pillen, elk zo’n 400 pagina’s. Ruim voldoende om een recensie over te schrijven. Ik recenseer hier alleen het eerste deel. Het tweede deel volgt later dit jaar.

Wie is Boguljobov?

Tja, ik stel de vraag toch maar even. Weet u het? Ja? Mooi, dan heeft u vast een keertje de schaakgeschiedenis bestudeerd. Ik had Bogoljubov’s naam weleens langs horen komen. Pas echt geïnteresseerd raakte ik in hem, toen zijn naam veelvuldig benoemd werd in het boek van Romanovsky, waar ik eerder een recensie over schreef. Toen ik zag dat Elk and Ruby, de uitgever van het eerder gerecenseerde boek, recentelijk het tweede deel over Bogoljubov had uitgebracht leek dat mij een goede aanleiding beide boeken te recenseren.

Toch stelde ik de vraag niet helemaal zonder reden. Want net als in het boek van Romanovsky, wordt ook in dit boek in het eerste deel een biografie gegeven. In pakweg 70 pagina’s geeft Bogdanovich een interessant kijkje in het leven van deze Oekraïense (Sovjet) – Duitse schaakmeester. Zo leer je dat Efim Boguljobov nooit om zelfvertrouwen verlegen zat, zelfs niet toen hij pas net als jonge student de schaakkroegjes instapte met een notitieblokje en zelfbedachte openingsnieuwtjes. Lekker spelen, dat straalde van Boguljobov af. Zijn optimistische spel was niet vlekkeloos, iets dat hem de kans op een wereldtitel in de strijd met Aljechin helaas ontnam. Ook leer je dat Boguljobov een echt familiemens was, zijn familie stond op 1. Tijdens de eerste wereldoorlog leerde hij in Duitsland, waar hij wat ongelukkig vast kwam te zitten toen de oorlog uitbrak tijdens een schaaktoernooi daar, zijn vrouw kennen. Duitsland werd zijn woonplaats en uiteindelijk, om voor zijn familie te kunnen zorgen, nam hij afstand van het Sovjet burgerschap.

Nog een laatste keer: wie is Bogoljubov? Na het opgeven van het Sovjet burgerschap was er, zoals gebruikelijk in die tijd, geen goed woord over voor de voormalig vaderlandse helden. Ook niet voor Bogoljubov. Een vraag is of dit ook doorsijpelde in de schaakliteratuur.  Nimzowitsch, die overigens niet meer in de Sovjet Republiek woonde, nam in zijn boek ‘Mijn Systeem’ enkel drie verliespartijen van Bogoljubov op en geen enkele winstpartij. Ook andere prominente schrijven ontweken de winstpartijen van Bogoljubov. Zou dit te maken hebben gehad met zijn vertrek uit de Sovjet Republiek? Of waren er andere redenen? (Zie voor wat nuances ook de opmerkingen onder dit artikel!)

Selected games by Peter Romanovsky

2 april 2021 13:05 Bram Klapwijk 8

Stel je voor: je maakt twee wereldoorlogen mee, je stad wordt meermaals belegerd, je hebt jaren amper te eten, je verliest praktisch al je familie door voorgaande punten en je hart is al zwak sinds je jonge jaren. Zou je nog zin hebben in schaken? Zou je überhaupt nog zin hebben in het leven, is misschien nog een betere vraag. In een tijd van luxe en voorspoed is het lastig voor te stellen wat Peter Arseniyevich Romanovsky allemaal heeft doorstaan, maar dit boek licht het tipje van de sluier op. Een kijkje in het leven van een Russisch nationaal kampioen, die gestreden heeft met Aljechin, Euwe, Botwinnik en nog meer grootheden van de vorige eeuw. Een man die ondanks een ongelooflijk zwaar leven in de Russische schaakwereld uit wist te groeien tot een grootheid en de basis legde voor de Russische schaakschool die vele wereldkampioenen voortbracht.

Dit unieke boek heeft alles wat je in een boek wilt zien. Het is eigenlijk een verzameling van meerdere boeken in een, geschreven door verschillende auteurs. Het eerste deel is een 170-pagina lange biografie, geschreven door Sergei Tkachenko over het leven van Peter Romanovsky. Het tweede deel is een autobiografie van Peter Romonovsky zelf. Dit deel behandelt voornamelijk het schaakaspect van Romanovsky’s leven en de ontwikkelingen die hij doormaakte. In totaal bevat dit 21 partijen en fragmenten. Het derde en laatste deel is zijn boek ‘Selected games’. In dit deel behandelt Romanovsky 51 partijen met als hoofdthema ‘de aanval’. Alle in totaal 72 beschreven partijen en fragmenten uit het 2^e en 3^e deel bevatten heel veel uitleg, wat het doornemen van deze partijen leuk en leerzaam maakt. Daarover later meer.

Voordat het eerste deel verder wordt uitgewerkt, hierbij eerst de stelling die Peter Romanovsky’s schaakstijl voorgoed veranderde. Hij speelde op 16-jarige leeftijd een oefenmatch van 10 partijen tegen zijn oudere broer, Alexander, die al een gerenommeerd schaker was. Hoe wint zwart in deze stelling? Het antwoord vind je verderop.

The Hippopotamus Defence

22 januari 2021 10:58 Bram Klapwijk 3

Zo voor de kerst werd ik ineens online een aantal keer van het bord getikt door hetzelfde systeem: De Hippopotamus. Hoewel ik het ook het ‘nijlpaardsysteem’ zou kunnen noemen, houd ik het voor het gemak nu maar even op ‘de Hippo’. Ik had al wel eens van de Hippo gehoord, maar in alle eerlijkheid nam ik het systeem niet zo serieus. Hoe kan het ook goed zijn als zwart alleen pionnen op zijn 6^e rij zet en zijn lichte stukken zelfs alleen maar op de 7^e? Des te frustrerender is het om er meerdere keren van te verliezen. Tijd voor wat kennisverbreding. Het boek “The Hippopotamus Defence” bood uitkomst. Met de ondertitel “A Deceptively Dangerous Universal Chess Opening System for Black” zegt het in ieder geval niks te weinig!

De opzet van het boek

Kennisverbreding was niet helemaal de enige reden waarom ik dit boek koos voor een recensie. Ik had het boek eerder al eens langs zien komen, en toen was het mij al opgevallen dat de auteur een vrij unieke opzet voor het boek had gekozen. De opzet is als volgt:

Stage 1: “Flash”

Stage 2: “Reflection”

Stage 3: “In Depth”

Het interessante aan deze opzet is dat je rustig en oppervlakkig begint. Het eerste deel leidt je door standaardstellingen en -structuren heen. Het kondigt aan waar je in de opening moet letten en geeft een aantal leuke partijen waarin de kracht van de opening wordt gedemonstreerd.

Het tweede deel gaat vervolgens meer de diepte in. Het is niet te zwaar, de focus ligt op de vele witte opzetten en waar je in die structuren op moet letten als zwart. Zo geeft het boek aan dat een centrum van 1 of 2 pionnen aan de witte kant relatief onschuldig is voor zwart en dat een wit centrum met 3 of 4 pionnen een grotere bedreiging vormt. Dit tweede deel bestaat hoofdzakelijk uit partijen. Het interessante is dat bij elke partij een aantal smiley faces 😊 worden gebruikt. 1 😊 betekent dat zwart relatief eenvoudig uit de opening komt, 3 😊😊😊 staat voor een pittige partij waarbij wit weet wat hij doet in de opening. Ik twijfel soms een beetje aan de juiste beoordeling van het aantal smiley faces bij de partij, maar in veel gevallen geeft het een handige indicatie voordat je de partij bekijkt.