Boekenrubriek

Mastering Chess Logic

Voor een denksport is er in de schaakliteratuur opmerkelijk weinig aandacht voor het belangrijkste aspect van ons mooie spel: nadenken. De auteurs doen een poging om deze leemte op te vullen. De vraag is natuurlijk: zijn ze daarin geslaagd?

Om maar met de deur in huis te vallen: ik heb daarover wat gemengde gevoelens. Want ze beloven nogal wat. Op de achterflap lees ik:

“Waarom steken de grootste spelers aller tijden, zoals Magnus Carlsen, Bobby Fischer en Garry Kasparov met kop en schouders boven anderen uit? De basisaspecten van het schaken (calculatie, bestuderen van openingstheorie, en technische eindspelvaardigheid) zijn uiteraard van groot belang. Maar het mysterieuze deel van de schaakvaardigheid zit hem toch in het gedachtenproces.”

De auteurs verduidelijken het nog met de toelichting dat het daarbij in het bijzonder draait om hoe je bepaalde zetten beoordeelt, waarom je de voorkeur geeft aan de ene boven de andere zet en hoe je het gevoel voor het spelletje ontwikkelt. Dat is natuurlijk allemaal waar. Maar hoe ontwikkel je dat dan? Vervolgens komen de volgende vragen uitgebreid aan bod:

Lees meer >

The Creative Power of Bogoljubov: volume 2

 

In het tweede volume duikt Grigory Bogdanovich verder in de schaakpartijen van Efim Bogoljubov. Waar het eerste deel nog een apart hoofdstuk had dat inging op Bogoljubov als persoon, kent dit boek enkel schaken. Het echte doel van het boek moge duidelijk zijn: “to provide a complete portrayal of Bogoljubov’s contribution to chess”. En dat is gelukt. Na de vorige pil van volume 1 krijg je met dit deel gewoon de volgende 400 pagina’s vol met partijen van Bolgoljubov. Je zou verwachten dat er dan ook wel wat interessants tussen moet zitten… en dat zit er! Ik vind dit deel beter dan het vorige, omdat je met deze partijen naar mijn idee beter de “echte” Bogoljubov tegenkomt.

Wie is dan de echte Bogoljubov? Nou, volgens mij is dat een opportunistische aanvalsspeler. Eentje die kansen ziet en pakt en niet schroomt om met hier en daar wat bluf je van het bord te zetten. Het eerste hoofdstuk (van dit volume) gaat daarom uitgebreid in op de aanval. Als een aanvalsspeler was ik verrast nieuwe thema’s te leren. Dit is natuurlijk naast Bogoljubov ook zeker te danken aan de sterke schaker die dit boek heeft geschreven. Om wat nader toe te lichten: het standaard onderscheid in de aanval wordt allereerst gemaakt op basis van de positie van de koning. De koning kan in het midden staan, aan dezelfde kans als jouw koning staan, of je kan tegengestelde posities (rokades) hebben. Wat interessant is, is dat Bogdanovich hierbij ook het onderscheid telkens maakt tussen een ‘gesloten’ en ‘instabiel’ centrum. Onbewust neemt iedereen denk ik altijd wel in zijn gedachten mee of de stelling open of gesloten is, of dat de stukken van jou of je tegenstander makkelijk bij de koning kunnen komen. Maar het actief beschrijven van wat een instabiel centrum is en hoe dit uitwerkt op de aanval, was voor mij nieuwe theorie. Leuk! Wat ook interessant is aan de stijl van Bogoljubov is dat hij soms ineens kon offeren en soms ook bijzonder veel geduld had en een aanval perfect kon coördineren. Van deze laatste categorie een voorbeeld:

Lees meer >

1001 Chess Exercises for Advanced Club Players van Frank Erwich (Recensie)

Het boek 1001 Chess Exercises van Frank Erwich is een uitstekend boek voor spelers met een Elo tussen 1800 en 2300. Een van de belangrijkste kwaliteiten die een schaakspeler kan hebben, is het herkennen van patronen.

Het kan echter ook een valkuil zijn; onze patroonherkenning kan ons impulsief maken. Dit betekent niet dat het fout is, of dat wij slechte spelers zijn, maar soms zullen we er iets te snel op vertrouwen.

Lees meer >

Recensie: The Best Endgames of the World Champions 1 en 2 van Karsten Müller

Een paar weken geleden plofte er een groot pakket met twee paarskleurige boeken, afkomstig uit Duitsland, op mijn deurmat. Om maar meteen met de deur in huis te vallen, uitgeverij JVB (Joachim Beyer Verlag) heeft deze serie van twee boeken uitgebracht. Het onderwerp van schrijver Karsten Müller is uiteraard zijn geliefde eindspel. En niet zomaar een nieuw standaardwerk over dit deelgebied in ons spel maar een prachtige verzameling met de beste eindspelen ooit door wereldkampioenen gespeeld. Bij mijn weten is nog nooit eerder een dergelijke verzameling bij elkaar gezet hoewel een aantal van deze eindspelen zijn weg wel in de schaakliteratuur heeft weten te vinden. Dat zegt Müller min of meer ook in zijn voorwoord: de lezer krijgt een fraaie collectie van zeer instructieve en ook indrukwekkende voorbeelden voorgeschoteld. Daarbij neemt “schaakdocent” Müller zijn toehoorders mee in de thematische keuze die hij heeft genomen bij alle voorbeelden.

Zo koppelt hij het “het loperpaar” aan Steinitz, “de ingenieuze verdediging” aan Lasker, de manier waarop Aljechin “aanvallen opbouwt in de zogenaamde vierde fase van de partij”, de “vakkundige wijze waarop Euwe vrijpionnen wist te benutten” en zo verder. Deel 1 handelt over alle wereldkampioenen van Steinitz tot en met Tal, waar deel 2 de meeste memorabele eindspelen voor het voetlicht brengt van Petrosian tot en met Carlsen. En de term “schaakleraar” houdt natuurlijk in dat Müller veel opgaven aanbiedt. Dat is sowieso een sterk punt in de didactische kaders waarin hij zich manifesteert. In zijn beroemde “Endgame Magic Show” bij Chessbase, in zijn leerzame analyses op de website van Chessbase en de vele doorwrochte analyses die hij via Chessbase Magazine aanbiedt, altijd zal hij de kijker of de lezer uitdagen om zelf na te denken over bepaalde stellingen die hij toont. En dat doet hij in deze tweedelige serie ook. Maar de manier waarop is uniek! Want na een korte inleiding over de wereldkampioen die hij onder de loep neemt wordt een instructief voorbeeld vergezeld van een QR-code!

Voorbeeld van een pagina met QR-code.

En dat op het moment dat onze wereld op zijn kop wordt gezet door QR-codes… Ik vrees dat hij hiermee alle complotdenkers en antivaxers in de gordijnen jaagt, maar vermoedelijk zitten daar niet veel schakers tussen, omdat die algemeen beschouwd worden als logische denkers en meestal hun gezond verstand gebruiken. De rechtszaak die de KNSB onlangs aan zijn broek kreeg van een aantal niet gevaccineerde spelers bij het kwalificatietoernooi voor het NK, daargelaten…

Terug naar de QR-code bij de voorbeelden. De lezer hoeft zijn smartphone maar te richten hierop en hij wordt onmiddellijk omgeleid naar een Chessbaseplatform waar het voorbeeld in een mooie viewer wordt getoond, compleet met alle varianten. De begeleidende tekst moet de lezer uit het boek halen, dus de pgn downloaden kan natuurlijk maar daarmee heeft de lezer het boek nog niet (digitaal) in handen. Dat zou overigens een ongelooflijke klus worden want elke stelling in het boek is via de QR-code gelinkt naar de digitale versie. Voor zover ik weet is dit de eerste keer dat het zo wordt gedaan, de JBV Chess Books en Chessbase hebben de handen ineen geslagen om dit mogelijk te maken: een geweldige noviteit!

 

Als we bij de pagina (links op de afbeelding) inzoomen met onze QR-scanner worden voor dit eindspel Englisch-Steinitz geleid naar onderstaande weblink: share.chessbase.com/SharedGames/game/?p=BXtiWVelr621J7tENiszylyXmXY90GFNUoizb/I7o6RyaJrJYxt0fs05J297Qzru

Daar kunnen we ook op klikken en dan ziet het uit zoals op de afbeelding rechts:

Dat is de pgn-viewer die Chessbase tegenwoordig hanteert en waar de auteur zijn commentaar, tekst en analyses in kwijt kan. En die mag ook nog gedownload worden. Hier komen twee werelden bij elkaar, het schaakboek en de digitale representatie ervan. Fraai gevonden!

Lees meer >

Manuel Bosboom: plezier centraal

In een jeugdtraining stelde Manuel Bosboom eens direct na de opening ….h7-h5 voor. Trainer Hans Ree: “Naar dat soort zetten kijken wij niet.” Bosboom repliceerde: “Daarna speel ik …h5-h4 en dan moet je er wel naar kijken.”

Dit verhaal staat in het zojuist verschenen Chess Buccaneer : the life and games of Manuel Bosboom.

Lees verder op renzoverwer.wordpress.com/2021/11/20/manuel-bosboom-plezier-centraal/

Boekrecensie – Miguel Najdorf “El Viejo”. Life, Games and Stories


Mijn zevende recensie behandelt het boek: Miguel Najdorf “El Viejo” door GM Zenon Franco Ocampos (1956). Een ervaren schrijver met al zo’n kleine 30 titels op zijn naam. Zijn andere boeken heb ik niet gelezen, maar ik durf te beweren dat dit zijn beste boek ooit is! (Een gewaagde uitspraak natuurlijk, want hij heeft zo te zien ook andere goede boeken geschreven, maar ik ben nu eenmaal enthousiast over dit boek!). Het kan ook niet anders met zo’n gigant als onderwerp. Najdorf is al 24 jaar dood, maar Zenon Franco flikt het hem om Najdorf te laten leven, wat als schrijver geen sinecure is. Leest u het boek zelf en u zult merken wat ik bedoel. Zenon Franco is geboren in Paraguay en was lange tijd ’s lands enige grootmeester. Toen hij geboren werd, was Najdorf 46 jaar oud. “El Viejo” (letterlijk: De Oude, het koosnaampje voor Najdorf, die al redelijk snel oud oogde, maar dat zeker niet was). Zelf heb ik Don Miguel nooit ontmoet, maar ik sta naast hem en Fischer als ik lees over hun aanvaring. Ik heb medelijden met Gheorghiu als Najdorf het uitschatert dat hij met een stuk meer niet eens van hem winnen kan. Nu heeft Zenon Franco Najdorf goed gekend; en dat doet het boek natuurlijk geen kwaad.

Opbouw
Het boek behandelt Najdorfs leven chronologisch, maar voor we daaraan beginnen heeft Zenon Franco een aangename verrassing voor ons. We krijgen het onafgewerkte boek van Najdorf te lezen. Typisch Najdorf om jarenlang aan een boek  te werken en het nooit af te maken. Dat was niet echt Najdorfs kopje thee, hij was liever nachtenlang op bezig met blitzen. Een omen ook misschien dat Najdorfs boek eindigt op bladzijde 64?

Daarna de vijf delen over Najdorfs leven. De Nazi’s hebben zijn gehele familie uitgemoord, er bleef niet eens een achterneef in leven. Najdorf wilde wereldberoemd worden als schaker, zodat er wellicht overlevenden van zijn familie naar hem zouden toekomen, maar er kwam niemand. Zenon Franco kiest ervoor om de toernooien te tonen (in het begin met fraaie kruistabellen) en ook een of meer partijen uit dat toernooi, uiteraard de mooiste. Later verdwijnen de kruistabellen. Dat is begrijpelijk: die toernooien zijn overbekend. Ook door de hoofdstukken heen een dikke 30 foto’s, van goede kwaliteit. Het is een feest om dit boek te lezen. De partijen zijn mooi, spannend, de analyses zijn vriendelijk, dus het boek is zeker van kaft tot kaft te lezen. Je leest over zijn jonge jaren, je ziet hoe groot zijn talent is, vooral wanneer hij het wereldrecord blindsimultaan op zijn naam brengt. Hij vond ook dat hij wereldkampioen kon worden, en waarom ook niet, maar na 1957 stopt hij met die aspiratie. Hij is overigens net als Kortsjnoi altijd blijven schaken. Het boek eindigt met zijn dood in 1997, Najdorf is 87 geworden; hij heeft zijn drie echtgenotes overleefd.

Lees meer >

Your Jungle Guide To Unbalancing Your Opponents

Wellicht vraagt u zich af: wie zijn Dorsa en Borna Derakhshani? Broer en zus komen oorspronkelijk uit Iran. Maar na een conflict met de Iraanse schaakbond zijn ze naar het buitenland vertrokken.

Dorsa, een getalenteerde internationaal meester en damesgrootmeester, is uiteindelijk in St. Louis terechtgekomen. Ze is daar als trainer verbonden aan de St. Louis Chess Club. Ze is de jongste officiële Fide Trainer. Haar jongere broer Borna (FM) heeft zich in Engeland gevestigd.

Onderwerpen

Het boek behandelt diverse aspecten van het schaakspel. De inhoud is opgedeeld in 4 delen en 11 hoofdstukken. De auteurs behandelen daarin de volgende onderwerpen:

  • opening (valstrikken, voorbereiding en pionnen roven)
  • middenspel (offers, veiligheid van de koning, water in wijn veranderen, pakken wat je pakken kan)
  • eindspel (trucjes, je tegenstander murw spelen, alert blijven)
  • psychologie van het schaken.

Kortom: een grote diversiteit aan onderwerpen. Daar hebben we meteen de kracht en ook wel een beetje de zwakte van het boek te pakken. Ik krijg bijvoorbeeld het gevoel dat de hoofdstukken over valstrikken en ook de eindspeltrucjes er enigszins bekaaid afkomen. De auteurs hadden deze onderwerpen vollediger kunnen uitwerken. Laat ik meteen met enkele voorbeelden komen. Zie onderstaand diagram.

Lees meer >

Boekrecensie – The Comfort Zone; Keys to Your Chess Success

Daniel Gormally is een interessant figuur. In de schaakwereld verkreeg hij vooral enige bekendheid doordat hij op een van de Olympiades Levon Aronian een vuistslag gaf tijdens een feest, waarvoor Gormally later ook uitgebreid zijn excuses aanbood. De Engelsman is daarnaast natuurlijk een sterke schaker, sinds 2005 grootmeester en met een hoogste rating van 2573, en daarnaast is hij schrijver van een aantal boeken en van een vermakelijke blog.

Zijn laatste boek heet The Comfort Zone; Keys to Your Succes. De titel suggereert dat het een leerboek is, met concrete tips om een betere schaker te worden, maar dat is niet hoe ik het boek gelezen heb. Het is veeleer een amusante, ietwat chaotische vertelling over het leven van Gormally zelf waarbij hij zijn successen en mislukkingen op originele manier uit de doeken doet met af en toe een uitstapje naar bekende wereldtoppers en – leuk, vond ik – Engelse subtoppers uit Gormally’s sociale kring. Het leven dat hij beschrijft is hard. Zo kan hij aan een Brits kampioenschap enkel meedoen door in de week voor het toernooi te winnen bij het gokken op paardenrennen, waardoor hij zijn accommodatie tijdens het toernooi net kan betalen.

Lees meer >

Recensie: Rakhmanov’s Secrets of Opening Preparation

De Russische grootmeester Aleksandr Rakhmanov (geboren 1989, FIDE-rating ongeveer 2650) probeert in zijn boek inzicht te geven in de wereld van openingsvoorbereiding. Er zijn massa’s schaakboeken verschenen over specifieke schaakopeningen, maar het aanbod dat enkel is toegewijd aan de manier waarop we openingen zouden moeten bestuderen is veel kleiner.

Inhoud

Rakhmanov probeert de wereld achter schijnbaar toevallig gespeelde zettenreeksen, die we op het bord van topspelers gespeeld zien worden, toegankelijk te maken. Aangezien er een grote geheimzinnigheid schuilgaat in de voorbereiding van topschakers, zal de auteur daarom (niet anders kunnen dan) uitgaan van een persoonlijke benadering.

In de inleiding doet Rakhmanov enkele bekentenissen, namelijk dat hij niet bepaald geniet van openingsvoorbereiding en dat het een noodzakelijk kwaad is op zijn niveau, alsook dat hij zijn eigen partijen niet diep genoeg analyseert. Hij komt daarbij eerlijk tegemoet aan de belofte die hij aan het begin doet, zelfs als hij daarbij zijn eigen gebreken onderschrijft. Hij legt uit welk type stellingen hem bevalt en gaat in op de redenen waarom hij bepaalde openingen speelt, wat de lezers stimuleert om over hun eigen openingskeuzes te laten nadenken.

Lees meer >

Boekpresentatie Chess Buccaneer bij En Passant op 12 november 

Er is een boek uit over het leven en de partijen van Manuel Bosboom! Chess Buccaneer, geschreven door Peter Boel en Merijn van Delft. Peter Boel kent Manuel al sinds zijn jeugdjaren. Allebei geboren in 1963, allebei vaak op dezelfde jeugdtoernooien aanwezig, maar al snel bleek dat Manuel de beste was. Of, zoals Peter dat zelf uitdrukt: “Manuel was een soort figuur die alles deed wat je zelf graag bij het schaken zou doen. “ Peter haalt herinneringen op uit zijn jonge jaren, verzamelde allerlei anekdotes bij diverse schakers en schreef zo het biografische gedeelte van het boek. 

Manuel Bosboom (foto Lennart Ootes)

Merijn van Delft kent Manuel vanuit de tijd dat ze teamgenoten waren bij Apeldoorn. In zijn boek Mastering Positional Sacrifices publiceerde hij al wat pronkstukken uit het oeuvre van de markante Zaandammer. Hieruit ontstond bij New in Chess het idee om een heel boek aan Manuel Bosboom te wijden. Merijn voorziet in het boek de partijen van deskundig commentaar. 

Inmiddels is Manuel al bijna toe aan zijn derde lustrum als schaker bij schaakclub En Passant en het leek ons een aardig idee om in ons denksportcentrum een avond te organiseren rondom dit boek. Het zal gebeuren op vrijdagavond 12 november vanaf 20:30 uur. Voor leden van En Passant, maar ook andere belangstellenden zijn van harte welkom. 

 

Het programma ziet er, met een dikke disclaimer want wij bij En Passant zijn altijd zeer bedreven in het in de soep laten lopen of op het laatste moment aanpassen van planningen, als volgt uit… 

Van 20:30-20:45 zullen Peter Boel en Merijn van Delft iets vertellen over het boek. 

Van 20:45-21:30 zal Manuel op het demonstratiebord een of twee van zijn meesterwerken laten zien en becommentariëren. 

Lees meer >