Boekenrubriek

The Creative Power of Bogoljubov: Volume 1

 

Deze recensie gaat over het boek ‘The Creative Power of Boguljobov: Volume 1’, geschreven door Grigory Bogdanovich. Dit eerste deel, uitgebracht in 2020, is sinds dit jaar vergezeld van het tweede en laatste deel, dat eveneens in gaat op de partijen van Boguljobov. Twee dikke pillen, elk zo’n 400 pagina’s. Ruim voldoende om een recensie over te schrijven. Ik recenseer hier alleen het eerste deel. Het tweede deel volgt later dit jaar.

Wie is Boguljobov?

Tja, ik stel de vraag toch maar even. Weet u het? Ja? Mooi, dan heeft u vast een keertje de schaakgeschiedenis bestudeerd. Ik had Bogoljubov’s naam weleens langs horen komen. Pas echt geïnteresseerd raakte ik in hem, toen zijn naam veelvuldig benoemd werd in het boek van Romanovsky, waar ik eerder een recensie over schreef. Toen ik zag dat Elk and Ruby, de uitgever van het eerder gerecenseerde boek, recentelijk het tweede deel over Bogoljubov had uitgebracht leek dat mij een goede aanleiding beide boeken te recenseren.

Toch stelde ik de vraag niet helemaal zonder reden. Want net als in het boek van Romanovsky, wordt ook in dit boek in het eerste deel een biografie gegeven. In pakweg 70 pagina’s geeft Bogdanovich een interessant kijkje in het leven van deze Oekraïense (Sovjet) – Duitse schaakmeester. Zo leer je dat Efim Boguljobov nooit om zelfvertrouwen verlegen zat, zelfs niet toen hij pas net als jonge student de schaakkroegjes instapte met een notitieblokje en zelfbedachte openingsnieuwtjes. Lekker spelen, dat straalde van Boguljobov af. Zijn optimistische spel was niet vlekkeloos, iets dat hem de kans op een wereldtitel in de strijd met Aljechin helaas ontnam. Ook leer je dat Boguljobov een echt familiemens was, zijn familie stond op 1. Tijdens de eerste wereldoorlog leerde hij in Duitsland, waar hij wat ongelukkig vast kwam te zitten toen de oorlog uitbrak tijdens een schaaktoernooi daar, zijn vrouw kennen. Duitsland werd zijn woonplaats en uiteindelijk, om voor zijn familie te kunnen zorgen, nam hij afstand van het Sovjet burgerschap.

Nog een laatste keer: wie is Bogoljubov? Na het opgeven van het Sovjet burgerschap was er, zoals gebruikelijk in die tijd, geen goed woord over voor de voormalig vaderlandse helden. Ook niet voor Bogoljubov. Een vraag is of dit ook doorsijpelde in de schaakliteratuur.  Nimzowitsch, die overigens niet meer in de Sovjet Republiek woonde, nam in zijn boek ‘Mijn Systeem’ enkel drie verliespartijen van Bogoljubov op en geen enkele winstpartij. Ook andere prominente schrijven ontweken de winstpartijen van Bogoljubov. Zou dit te maken hebben gehad met zijn vertrek uit de Sovjet Republiek? Of waren er andere redenen? (Zie voor wat nuances ook de opmerkingen onder dit artikel!)

Lees meer >

Frank Clevers – Eeuwige schaakverhalen: 100 jaar schaken in Maastricht

Laat ik de recensie van dit jubileumboek van MSV meteen met een disclaimer beginnen. Uw recensent is een Limburger en helaas heeft onze provincie de laatste tijd op het gebied van transparantie niet altijd de hoofdprijs gewonnen. Aan de andere kant gaat het boek over honderd jaar schaken in Maastricht en ben ik een geboren en getogen Heerlenaar. Voor hen bij wie dan niet meteen een belletje gaat rinkelen: de tegenstelling tussen Maastricht en Heerlen is te vergelijken met de beroemde spanning tussen Amsterdam en Rotterdam.

Lees meer >

Weer de nodige bomen omgehakt!

 

Ofwel, er zijn weer de nodige boeken uitgebracht en dat heeft aanzienlijk veel papier gekost, terwijl we weten dat er wereldwijd een papierschaarste is. Alle gekheid op een stokje: ik ben blij dat New in Chess in Alkmaar wederom vier boeken het daglicht laat zien, die ik hieronder nauwgezet onder de loep neem. Het gaat om de volgende boeken die onlangs zijn uitgekomen:

 

The Magnus Method – Emmanuel Neiman Caruana’s Ruy Lopez – Fabiano Caruana
The London System in 12 Practical Lessons –
Oscar de Prado
Everyone’s First Chess Workbook –
Peter Giannatos

 

The Magnus Method – Emmanuel Neiman
The Singular Skills of the World’s Strongest Chess Player Uncovered and Explained 

Lees meer >

Chess, Draughts, Morris & Tables in Past & Present

Onlangs is er een nieuw boek verschenen over de Europese geschiedenis van vier bordspellen schaken, dammen, molenspel en triktrak. Dit boek kan ook voor sommige schakers interessant zijn, hoewel het is geschreven vanuit het perspectief van een dammer.

Lees meer >

Boekrecensie- Understanding Queen Endgames

Inleiding

Mijn zesde recensie behandelt het boek: “Understanding Queen Endings” geschreven door GM Karsten Müller (1970) die bij ons uiteraard geen introductie behoeft, en Yakov Konoval (1955), die nog leerling is geweest op de beroemde Botwinnik-school. Hij heeft zich verdienstelijk gemaakt als programmeur. Zie bijvoorbeeld de zeven stukken-tablebases. Dit boek toont de samenwerking van eindspel-leraar (Müller) en de alleswetende computer, in beeld gebracht door Konoval. Het idee om eindspelboeken te zuiveren van fouten door sterke engines is natuurlijk niet nieuw. Dit boek is een voortvloeisel daarvan. Je zou ook de vijf eindspel volumes van Averbakh kunnen doorlichten. Of Chéron? Averbakh wordt op 8 februari 2022 overigens 100 jaar oud, het zou een mooi eerbetoon aan hem zijn, als iemand die klus op zich zou nemen.

 

Opbouw

Het boek is klassiek opgebouwd, elk hoofdstuk behandelt een eindspel met de dame in de hoofdrol. Op voorhand dacht ik dat het boek alleen dame vs. dame zou behandelen met alle pionformaties die er zijn. Zoals het boek van John Nunn: “Secrets of Rook Endings.” Dat boek telt 352 bladzijden en behandelt alleen maar toren en pion tegen toren! Nee, allerlei onderverdelingen zijn opgenomen. Twee torens tegen dame, twee lichte stukken tegen dame, dame tegen pion(nen) enz. Dame vs. dame komt natuurlijk aan bod (hoofdstuk 2). Dit hoofdstuk gaf me al meteen een persoonlijke correctie. In het eindspel dame en randpion tegen dame alsook dame en paardpion tegen dame meende ik de remise-zone te kennen. Maar die zone was onjuist! Dankzij de table-bases is dat duidelijk geworden. Ik ga dat nu niet verklappen, koopt u daarvoor dit boek en de “nieuwe” remisezone wordt u ook duidelijk! Het hoofdstuk waar ik het meeste plezier aan beleefde was hoofdstuk 6: dame tegen twee torens. Wellicht omdat er weinig tot geen stof voorhanden is in andere eindspelboeken. Afgezien dan van Glenn Flears “Practical Endgame Play-beyond the basics”, maar dat kan ook liggen aan mijn beperkte voorraad schaakboeken. Voorts vind ik het prettig dat Müller vaak refereert aan andere boeken. Bijvoorbeeld op bladzijde 221 aangaande het eindspel: koning dame tegen koning loper en paard (zonder pionnen) waar hij verwijst naar John Nunns: “Secrets of Pawnless Endings”, met het excuus erbij dat hijzelf te weinig stof geeft. Mooi toch, die waardering voor collega-schrijvers. Ook is er waardering voor de toernooipraktijk, want bijna alle voorbeelden komen daarvandaan. Ook is het gros van de partijen van de laatste 20 jaar. Ik trof zelfs enkele bekenden aan! Het boek corrigeert deze toernooipartijen (uiteraard wemelen de partijen van de fouten, die de computer genadeloos laat zien). Daarnaast laat het boek de langste (lees lastigste) winsten zien in het eindspel dat op dat moment behandeld wordt. Dus wij kijken naar de partij Nakamura – Gunina (Caleta 2018) Koning met twee torens plus pion tegen koning dame en dan volgt later een geforceerde winst van 244 zetten, vanuit de moeilijkste beginstelling van dat specifieke eindspel.

Lees meer >

Recensie: The Human Factor – Karsten Müller & Luis Engel

Omdat ik in de week van 23-27 augustus vijf dagen in Hamburg verbleef, om bij Chessbase filmpjes op te nemen voor een paar dvd’s die ik aan het samenstellen ben, kon ik kennismaken met de man die bekend staat als één van de grootste eindspelexperts ter wereld: grootmeester Karsten Müller.

En niet zomaar, want de Chessbase medewerker die mij begeleidde bij mijn filmpjes, Pascal Simon, nodigde mij uit om samen met Müller één van zijn Endgame Magic shows op te nemen. Ik had eerlijk gezegd niet helemaal door wat mij te wachten stond, maar het overtrof mijn stoutste verwachtingen. Karsten had zich minutieus voorbereid door in de database op zoek te gaan naar eindspelen die ik ooit op het bord heb gehad.

Daar had hij soms voorbeelden bij gezocht uit zijn eigen praktijk, soms ook gecontroleerd met de “7-men-tablebases” en dat leverde een geanimeerde samenspraak op. De bezoekers van schaaksite.nl zullen zich wellicht mijn column “Van Wely en de bushalte” kunnen herinneren en deze anekdote kwam hier ook ter sprake. Als een echte heer gaf Muller mij voorafgaand aan dit hele gebeuren zijn meest recente boek The Human Factor in Chess dat ik diezelfde avond direct ben gaan lezen. En ook dat overtrof de eventuele verwachtingen die ik mogelijk zou kunnen hebben, aangezien ik me al een meesterwerk van hem kon herinneren dat ik in mijn boekenkast heb staan: Fundamental Chess Endings dat hij samen met Frank Lampert schreef.

Klik op de afbeelding voor een link naar de uitzending.

 

De hoogste tijd om het hierboven genoemde boek te bespreken. Hoewel de titel nog niet helemaal prijsgeeft wat de insteek van dit boek is, laat de cover aan duidelijkheid niets te wensen over. De twee auteurs zetten in op het bespreken van vier verschillende archetypen die zij binnen het schaken denken te kunnen aanwijzen. Voordat ik inhoudelijk inga op dit hoogst originele boek een kleine beschrijving van de twee auteurs:

GM Karsten Müller (geboren in 1970) behoeft nauwelijks introductie. Hij studeerde wiskunde en behaalde een doctorale graad in dit vak in 2002. Hij heeft zich ontpopt tot een grote eindspelspecialist en in de loop van de tijd heeft hij, naast de vele schaakvideo’s die hij voor Chessbase heeft geproduceerd, ook een enorme reeks boeken geschreven, vaak in coproductie
met iemand anders.

GM Louis Engel (geboren in 2002) werd in oktober 2019 grootmeester en hij is daarmee – op Vincent Keymer (die het voorwoord in dit boek schreef) na – de jongste speler met deze titel in Duitsland. In eigen land is hij momenteel de jeugdkampioen t/m 18 jaar.

 

Lees meer >

Recensie: Bishop versus Knight – The Eternal Battle (volume 1)

Inleiding

Het is aan mij om het nieuwe ‘recensieseizoen’ te openen en het gaat meteen over een belangrijk thema: het loper-paard eindspel. Een strijd die regelmatig op het bord verschijnt. Zo speelde ik zelf afgelopen weekend mee in Hoorn en tijdens de eerste partij was het meteen raak. De bestudering van Bishop versus Knight – The Eternal Battle kwam daarbij goed van pas. Het werk van Boroljub Zlatanovic zorgt er namelijk voor dat zulke eindspelen met meer begrip kunnen worden gespeeld. Ik had tijdens bovengenoemde partij de loper en zocht bijna ‘automatisch’ naar mogelijkheden om de stelling te openen of een vrije randpion te creëren.

 

In dit eerste deel leert de auteur de lezer bovenal om situaties te herkennen waar een van beide stukken dominant is. De meeste schakers weten dat een loper beter gedijt in een open stelling en een paard tot zijn recht komt in een gesloten structuur, maar na de bestudering van dit boek wordt het makkelijker om op het goede moment die algemene gronden los te laten. Zo kan een loper ook in een gesloten positie dominant zijn als de diagonaal die het stuk controleert belangrijk is en het paard de open stelling domineren als het een sterk veld bezit. Mijn beschouwing over de wijze waarop Zlatanovic deze kennis poogt over te brengen en enige kritische noten vindt u in het eindoordeel.

Lees meer >

Recensies: vier interessante zomerboeken

Als coördinator van de boekenrubriek ontvang ik regelmatig uit binnen- en buitenland pakketjes met boeken. Uitgeverijen hebben er belang bij dat hun nieuwe boeken onder de aandacht van een groot publiek worden gebracht. Daar werkt ons Schaaksiteteam, bestaande uit tien recensenten graag aan mee! Vrijwel elke vrijdag krijgt u van één van onze recensenten een uitgebreide boekbespreking te zien die u kunt terugvinden onder deze link. Als u terugbladert, ziet u dat we al wat boeken en zelfs YouTube-content hebben gerecenseerd. Deze rubriek is voorlopig de laatste vóór de zomer omdat we even de pauzeknop indrukken. We houden namelijk een zomerreces van zes weken aan, maar u kunt van ons weer het nodige verwachten begin september. We sluiten dit halve jaar af met vier bijzondere boeken van twee uitgeverijen, New in Chess (uit Alkmaar) en Gambit (Londen).

(klik hieronder op de titel in de tabel voor een link naar het boek in dit artikel en op het boek voor een link naar de website van de uitgeverij)

The Unstoppable American – Jan Timman The Scandinavian for Club Players –Thomas Willemze
Magnus Carlsen’s most instructive games –Martyn Kravtsiv Win with the Caro-Kann – Sverre Johnsen and Torbjørn Ringdal Hansen

The Unstoppable American – Jan Timman

Met de twee mooie ondertitels van dit boek “Bobby Fischer’s road to Reykjavik” en “His Sensational Run tot he 1972 World Chess Championship Match” wordt in een notendop verteld waar dit boek over gaat. We weten allemaal dat Fischer in 1971 en 1972 op de top van zijn kunnen was, waarbij vooral zijn ongekende serie overwinningen op rij een regelrechte sensatie was, zoals ik ooit in een artikel “Gespot 35 Fischers ongeëvenaarde serie overwinningen” heb beschreven.

Lees meer >

U Cannot Be Serious!

Mijn vijfde recensie behandelt het boek: “U Cannot Be Serious!” geschreven door Michael Basman (1946) en Gerard Welling (1959). Dat dit boek is geschreven door een Nederlander en een Engelsman is duidelijk te zien aan de titel: het begint met een Nederlandse “u” en de rest is in het Engels. De naam Basman staat garant voor behoorlijk wat zeldzame openingen die ons schaakspel rijk is. Basman is eind jaren 70 begonnen aan zijn queeste en heeft wereldwijd de nodige volgelingen. Dat zijn aparte openingskeuze gezond en speelbaar is, staat buiten kijf. Als u me niet gelooft dan zal dit boek voldoende bewijs van het tegendeel leveren.

Als ik het goed begrepen heb, leverde Basman de partijen en varianten en heeft Gerard dit alles samengevoegd tot een prachtig boek. Dit boek is duidelijk tweeledig: aan de ene kant de ode aan “Mike” Basman, die dit jaar 75 is geworden en aan de andere kant een volwaardig openingsboek, met een zee aan materiaal, analyse en uitleg over wat er nu strategisch gebeurt in deze openingen.

 

Opbouw

De ode aan Basman is goed te zien in de eerste twee hoofdstukken. Ik heb met plezier de bladzijden 11 tot en met 60 gelezen en nagespeeld. Het behandelt de toernooien Biel 1979 en Luik 1981 waar Basman met succes aan deelnam. Maar ook Gerard speelde mee en zat dus op de spreekwoordelijke eerste rij. Dat maakt deze hoofdstukken ook zo speciaal. Neem nu de Joegoslaven die gruwelden van de openingskeuze van Mike en die hem wel een eventjes van het bord zouden vegen. De parka die Basman aanhad in Luik, terwijl de mussen dood van het dak vielen.

Daarna komen de hoofdstukken met de theorie. Hoofdstukken 3, 4 en 5 gaan over de St. George, de Grob en de De Klerk zowel als de Dubbele De Klerk, de laatstgenoemde opening is in het Engels beter bekend als The Global opening, maar dat terzijde. Zowat alle varianten komen aan bod. Wat niet gespeeld is, wordt benoemd en bijna alles (ook weer een ode aan Basman) is van partijen van hemzelf. Er is geloof ik in het hele boek maar één partij die niet van hem is. Maar belangrijker is dat de lezer duidelijk gemaakt wordt wat de bedoeling is na bijvoorbeeld 1.g4 of na 1.a3 e5 2.h3 Daardoor wordt het misschien interessant om deze openingen eens zelf te spelen? Misschien eerst online wat snelschaak? Maar waarom ook niet in uw echte partijen? Met dit boek erbij bent u wat dat betreft serieus bezig!

Lees meer >

Recensie: Genna Remembers

Hoe is het om in twee totaal verschillende werelden te leven? Voor de meesten van ons is het moeilijk voor te stellen hoe het is om in een land te wonen dat met harde hand wordt geregeerd. Genna Sosonko is wat je noemt ervaringsdeskundige. Hij leefde vanaf zijn geboorte in 1943 tot 1972 in Leningrad in de voormalige Sovjet-Unie.

In dat jaar kreeg hij de kans om naar het vrije westen uit te wijken en vestigde hij zich in Nederland. In de Sovjet-Unie had Genna er al een hele schaakcarrière op zitten. Hij behaalde daar de titel van nationale meester, dan was je al een hele sterke schaker, en trainde Michail Tal en Viktor Korchnoi.

Dat Sosonko een zeer sterke schaker was bleek al heel snel. Hij behaalde na zijn emigratie binnen enkele jaren de titel van grootmeester (dat was in de Sovjet-Unie voor veel schakers een onbereikbaar ideaal) en behoorde vanaf midden jaren zeventig tot begin jaren tachtig tot de twintig beste schakers in de wereld. Hij won diverse toernooien, zoals tweemaal in Wijk aan zee en het NK. Kortom: een prachtige schaakcarrière.

Auteur en journalist

In 2004 zette hij een punt achter zijn actieve loopbaan als schaker en begon te schrijven. Hij schreef onder andere mooie boeken over Tal, Smyslov, Korchnoi en Bronstein. Dus boeken over schakers en niet zozeer over schaken. In ‘Genna Remembers’ gaat het over herinneringen aan meer dan één schaker. Ik zal u niet vermoeien met alle interessante namen die voorbijkomen. Het is een boeiend verslag van hoe het een aantal schakers verging na emigratie uit de Sovjet-Unie. Maar er is veel meer…!

Lees meer >