Schaaksite

Eindspelfinesses 42: De regel van vijf

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Een vreemde eend in de bijt van de toreneindspelen met toren en pion tegen toren is de positie waarin de toren van de zwakkere partij zich vóór de pion bevindt. Uit eerdere rubrieken weten we inmiddels dat de toren idealiter achter de (vijandelijke) pion hoort. Met een toren vóór de pion zijn veel stellingen verloren. Ze worden pas interessant als de pion nogal ver terugstaat. Daar bedoel ik mee dat een pion op de tweede, derde of vierde rij staat. Bij dit soort gevallen wordt de zogenaamde Regel van vijf gehanteerd. Wat deze behelst, kunnen we het best aan de hand van de volgende voorbeelden laten zien.

 [FEN "3r4/8/6k1/8/3P4/3K4/8/5R2 w - - 0 1,normaal,centrum,"] 

Dit is een stereotiep voorbeeld waarmee de ‘regel van vijf’ kunnen uitleggen. Voordat we echter hier diep op in gaan, rakelen we de basisprincipes van de meeste toreneindspelen met toren en pion tegen toren even op:

• De toren hoort achter de pion, zowel voor de sterkere als de zwakkere partij.
• De koning van de zwakkere partij streeft naar het promotieveld van de pion.
• De koning van de sterkere partij ondersteunt de pion.

Eindspelfinesses 41: Ongelijke lopers

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Als er een type eindspel is dat vele geheimen bevat, is het wat mij betreft het eindspel met ongelijke lopers. En dan heb ik nog niet eens over de talloze gevallen waarin een speler flink wat materiaal achter staat maar toch remise kan maken. Nee, het gaat vooral om de soms zeer bijzondere eigenschappen die dit onderdeel van het eindspel met zich meebrengt. Dat materiaal soms van ondergeschikt belang is, is hierboven al even aangestipt. Bij het naspelen van partijen waarin grootmeesters de ongelijke lopers moeten hanteren, heb ik soms het gevoel dat er twee aparte werelden bestaan. Het lijkt net alsof de spelers volkomen langs elkaar heen spelen. Hoog tijd om eens een paar eindspelen uitgebreid onder een vergrootglas te leggen.

Een tijd geleden analyseerde ik op deze site het intrigerende eindspel uit het weekendtoernooi in Haarlem tussen de Nederlandse grootmeesters Erik van den Doel en Erwin l’Ami. Inmiddels heb ik, door me wat meer te verdiepen in deze materie, nog een paar interessante aanvullingen weten te vinden op deze analyse. Dit alles naar aanleiding van een e-mail die ik van Frank Erwich ontvingen. De nieuwe bevindingen treft u verderop aan onder het kopje Voorbeeld 2.

Eindspelfinesses 40: Eindspelen uit Bremen

Eindspelfinesses 40

Eindspelfinesses 39: Dame tegen paard

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Nu we in een tijdperk leven waarin partijen niet (of bijna niet) meer afgebroken worden, maar in de uitvluggerfase beslist worden, wordt er steeds meer verwacht van de eindspelvaardigheid van de spelers. Zeker als er niet met ‘increment’ (bonusseconden) gespeeld wordt en men met luttele minuten op de klok een gewonnen stelling ook daadwerkelijk in winst moet omzetten, is het niet eenvoudig om het hoofd koel te houden om de vis op het droge te trekken.

Eindspelfinesses 38:Toren Loper tegen Toren(3)

Eindspelfinesses 38

Eindspelfinesses 37: Afwikkelen

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

We hebben de serie met theoretische eindspelen al een beetje verlaten met de vorige twee afleveringen van mijn hand. Het is van belang om met de verworven kennis in het achterhoofd te zien of we die ook in een praktisch eindspel in de praktijk kunnen brengen.

“Niets is zo moeilijk als het winnen van een gewonnen stelling”, verzucht menig schaker wel eens. En die uitspraak doet vooral opgeld in het eindspel. Daar gelden hele andere wetten dan in het middenspel. Waar je bijvoorbeeld bij een ruil geneigd bent om naar het centrum te slaan, moet je in sommige eindspelen juist van het centrum afslaan om een verre vrijpion te creëren.

Een andere vraag komt in dit verband ook naar boven. Wie bestudeert er tegenwoordig nog eindspelen? Partijen worden niet meer afgebroken maar in de uitvluggerfase veelal beslist. Goed beschouwd zou een speler juist beter op de hoogte moeten zijn van de diverse eindspelen omdat hij gebaat is bij parate kennis. Het tegendeel blijkt vaak waar, men weet niet waar men moet beginnen en als een partij beëindigd is, wordt het slotspel niet meer kritisch geanalyseerd. Met een afgebroken partij was die noodzaak juist veel meer voelbaar: men wilde de partij winnen of remise houden en voelde zich wat meer verplicht om zo diep mogelijk te analyseren, vaak ook met eindspelboeken in de hand. Timman maakte in zijn weg naar de top vaak gebruik van secondanten die zeer gespecialiseerd waren in het eindspel.

Eindspelfinesses 36:Toren Loper tegen Toren(2)

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Vorige week hebben we gekeken naar diverse methodes om het beruchte eindspel van Toren Loper tegen Toren te verdedigen.

Deze week laten we zien hoe je kunt winnen wanneer de tegenstander steken laat vallen in zijn verdediging.

Eindspelfinesses 35: Tactiek in toreneindspelen (2)

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

De vorige aflevering hebben we een begin gemaakt met tactische wendingen in toreneindspelen. Zoals we al eerder hebben opgemerkt zit er ook in eindspelen meer tactiek in dan je zou verwachten. Mensen zijn geneigd om te denken dat tactische momenten zich vooral voordoen in middenspelstellingen met veel stukken. Dat is op zichzelf een logische gedachte, maar sommige thema’s die in eindspelen wel voorkomen, zie je juist in het middenspel wat minder. Dat heeft met een paar aspecten te maken:

• De koning speelt in eindspelen een veel belangrijkere rol.
• De vijandelijke koning is uiterst kwetsbaar als hij naar de rand wordt gedreven of daar wordt afgesneden door een toren.
• Vrijpionnen spelen vaak een hoofdrol, meestal meer dan in een middenspel. Die kunnen op diverse manieren benut worden, bijvoorbeeld door een bruggetje te bouwen waardoor er eentje doorloopt.
• Thema’s waarin stukken verdwalen of ingesloten raken duiken ook in eindspelen regelmatig op.

Met bovengenoemde wetmatigheden in het achterhoofd is het waarschijnlijk aardig om te proberen verborgen wendingen zelf te ontdekken. Vandaar dat ik deze keer geen instructiestellingen laat zien, maar u meteen actief aan het werk zet. Probeer de volgende vijf oefeningen op te lossen door voortdurend naar geforceerde zetten en varianten te zoeken. Omdat het allemaal eindspelstudies zijn (met als opdracht wit speelt en wint) zal er ergens een bijzonder creatief idee gevonden moeten worden om de winst af te dwingen. En mocht u er helemaal niet uitkomen, dan kunt u altijd nog op de “oplossing” klikken of ze via de viewer naspelen. Op de foto einspelstudiecomponist Henri Rinck, van wie vele buitengewoon fraaie studies bekend zijn. Veel plezier ermee!

Eindspelfinesses 34: Toren Loper tegen Toren (1)

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Een van de meest fascinerende eindspelen vind ik het eindspel van toren loper tegen toren. Dit eindspel zet ik graag op wanneer ik samen met schaakvrienden ben. Om te kijken of ze het kunnen verdedigen met de toren en of ze winststellingen kunnen winnen met toren loper. Het eindspel is berucht, omdat het in de praktijk erg lastig is om het te verdedigen. Zelfs wanneer je de theoretische remise-stellingen kent moet je nog steeds erg handig zijn.

Eindspelfinesses 33: Tactiek in toreneindspelen (1)

Eindspelfinesses 33