Hein Donner: The Biography

Het was een vreemd toeval: afgelopen weken schreef ik in mijn krantenrubriek twee keer een verhaal naar aanleiding van de vertaling van de biografie van Hein Donner, geschreven door Alexander Münninghoff. Een dag nadat ik de tweede naar de krant stuurde, overleed Münninghoff. Toeval, ik wist niet dat hij ziek was.

De biografie verscheen in 1994 bij uitgeverij Scheffers, onder de titel ‘Hein Donner, 1927-1988’ met als ondertitel ‘Een biografische schets’. Met die ondertitel doet Münninghoff zichzelf tekort, het is een doorwrocht boek, waarvoor hij vele familieleden en vrienden moet hebben gesproken van Donner, die zelf niet meer leefde. Ook maakte hij gebruik van materiaal dat Maarten de Zeeuw had verzameld. Münninghoff verbaasde zich over diens medewerking: “De hoeveelheid gegevens de hij reeds had verzameld, was indrukwekkend en ik heb er schaamteloos gebruik van gemaakt.” De Zeeuw, een meesterklasseschaker bij Rotterdam, stelde ook het schaaktechnische deel samen aan het eind van het boek. Dat deel is relatief kort, het boek is vooral een biografie. Peter Boel vertaalde het nu voor New in Chess in het Engels.

 

Geleerden

Het boek is geen weergave van Donners toernooiresultaten. Daarvan bestaat een leuk boekje dat Evert-Jan Straat in 1993 schreef, ook bij New in Chess, en waar ook veel meer partijen in staan dat in de biografie. Natuurlijk noemt Münninghoff tal van schaakprestaties, maar hij probeert vooral te vertellen wat voor man Donner was. Een man uit een familie van geleerden. Opa Johannes Hendricus (zoals Hein ook heette) was dominee, lid van de Tweede Kamer, en in die hoedanigheid de man die na de troonrede voor het eerst ‘Leve de koningin’ riep. Dat had hij zomaar bedacht en in de volgende jaren mocht hij dat als nestor van de Kamer ieder jaar roepen. Vader Jan was minister van Justitie en later president van de Hoge Raad. Diens broer was wethouder van Rotterdam. Heins oudere broer André werd rechter bij het Europese Hof van Justitie. Diens zoon Piet Hein was minister van Justitie, later Sociale Zaken en Werkgelegenheid en nog later Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. Daarna werd hij vicepresident van de Raad van State. Deze opsomming staat overigens niet in het boek, maar is een toevoeging van mij, uiteraard via Google bij elkaar gezocht.

 

Schoolcarrière

In mijn herinnering (ik ben geboren in 1961) was Hein Donner een forse, oude man. Oud was hij echter niet, hij werd slechts 61 jaar (dus twee jaar ouder dan ik nu ben) en verdween op 56-jarige leeftijd van het strijdtoneel na een hersenbloeding. Nog vijf jaar leefde hij in een verpleeghuis. Fors was hij aanvankelijk ook niet, wel lang, een lange slungel.

Lees meer >

Wat Alexander Münninghoff ons nalaat

Bij het grote publiek is Alexander Münninghoff, die op 28 april overleed, bekend vanwege zijn boek ‘De stamhouder’, over zijn eigen familie. Hij kreeg er in 2015 de Libris Geschiedenis Prijs voor. In 1983 won hij al de Prijs voor de Dagbladjournalistiek. Münninghoff, geboren in 1944, werkte van 1974 tot 2007 voor de Haagsche Courant. In dit artikel geef ik een overzicht van zijn werk in de schaakwereld.

Münninghoff in 2008 tijdens het NK voor journalisten in Wijk aan Zee. Foto: Bart Beijer

Münninghoff doorliep het gymnasium in Den Haag en studeerde Slavische taal- en letterkunde in Leiden en Amsterdam. Hij was voor zijn krant correspondent in Moskou, maar was bijvoorbeeld ook oorlogscorrespondent in het Midden-Oosten en in Zuid-Amerika. De redactie van het tijdschrift Schaakbulletin profiteerde vooral van zijn kennis van de Russische taal en samenleving. Hij schreef over schaken in de Russische pers en interviewde Russische schakers.

Lees meer >

Alexander Münninghoff overleden

Vandaag, dinsdag 28 april, is Alexander Münninghoff overleden. Hij was al geruime tijd ziek en is 76 jaar geworden. Münninghoff kan binnen de schaakwereld niet genoeg geprezen worden om zijn enorm gedetailleerde biografieën van Euwe en Donner. Beide zijn door New in Chess in het Engels vertaald, die van Donner heel recent. Ook schreef hij een zeldzaam boekje over de matches Euwe-Donner 1950 en Donner-Prins 1951. Münninghoff was medewerker van het tijdschrift Schaakbulletin.

Lees meer >

Leuke schaakvlog voor kinderen

Vader Erwin en zoon Max hebben een YouTube-kanaal gemaakt over schaken. Hierin spelen ze met een groepje kinderen schaakbeelden na op bijvoorbeeld de vloer van de huiskamer. Vervolgens laten ze het met normale stukken op een schaakbord zien. De lessen zijn bedoeld voor kinderen die net kunnen schaken. Ze leren bijvoorbeeld matzetten met twee torens, wat eerst wordt gedemonstreerd door in de voortuin het gras te maaien. En warempel, dat gaat inderdaad ongeveer op dezelfde manier. Matzetten met koning en dame wordt de ‘Kus des doods’ genoemd. Het herdersmat wordt door de kinderen op een vloerkleed ook enthousiast voorgespeeld. Behalve het geven van les willen Erwin en Max ook laten zien hoe leuk schaken is. Ze proberen elke twee weken een nieuwe video online te zetten. De filmpjes duren ongeveer twee minuten.

Lees meer >

Club Max Euwe wonderlijke landskampioen (1951)

De KNSB-competitie begon in het seizoen 1920-21 met vijf teams in de hoogste klasse, zo schreven we eerder in deze serie. Ook toen er andere teams bij kwamen, werden tot en met 1965 bijna alleen deze teams kampioen. VAS (Amsterdam) 23 keer, ASC (Amsterdam) tien keer, DD (Den Haag) zes keer en NRSV (Rotterdam) en Utrecht elk één keer. Daarmee kom je op 41 kampioenen in 45 jaar. Drie keer werd de competitie niet gespeeld, vanwege reismoeilijkheden in de oorlog. Eén keer was er een kampioen die buiten de oorspronkelijke ‘grote vijf’ viel: in 1951 werd Max Euwe uit Amsterdam kampioen. Wat weten we van deze club en waarom werd het team in 1955 door het bondsbestuur plotseling uit de competitie gezet? Aan dat laatste zou een contributieverhoging van 5 cent ten grondslag liggen.

 

Verzetsheld

Dit is geen verhaal met keiharde feiten, zoals de lezer van mij gewend is. Dit verhaal is gebaseerd op een interview dat ik in 1992 had met een oude clubgenoot. In een interview liggen oude herinneringen wel eens iets anders dan de werkelijkheid.

Voor het clubblad van HSG (Hilversum) had ik een serie interviews met wat ik ‘gewone clubleden’ noemde. Dat definieerde is als leden die geen grootmeester, clubkampioen of voorzitter waren. Natuurlijk was geen van die leden gewoon, want wat betekent dat nou?

“Jij moet Frans Douwes interviewen”, zei een andere oude clubgenoot tegen mij. “Die heeft enorme verhalen. De mooiste over de oorlog, maar daarover gaat hij jou niets vertellen.”

Lees meer >

Competitie stopt: Paul Keres slachtoffer, Blerick gered

De KNSB-competitie is voorbij, na zes van de negen ronden. Volgend seizoen beginnen de ploegen opnieuw, met dezelfde indeling. Er vindt geen promotie en degradatie plaats. Paul Keres is een van de grootste slachtoffers, Blerick is door een toevallige omstandigheid gered en promoveert toch naar de eerste klasse. Terecht, maar andere ploegen hadden het ook verdiend.

 

Meesterklasse

Charlois Europoort loopt zijn vierde landstitel mis, maar die was nog lang niet binnen. De Rotterdammers waren twee punten los, maar zouden de nummers drie, vier en vijf nog tegen zich krijgen. MuConsult Apeldoorn was zeker nog een kanshebber voor de eerste landstitel. Onderin waren Groninger Combinatie, HWP Sas van Gent en Caïssa de degradatiekandidaten. Caïssa zou het zwaar krijgen, al waren er gezien het resterende programma nog kansen. Nu mogen de Amsterdammers het volgend seizoen gewoon weer proberen.

Lees meer >

WK-kandidatentoernooi in de media (5): Böhm: “Sorry Anish”

Hans Böhm heeft aan Anish Giri zijn excuses aangeboden over zijn opmerking over Giri’s privéleven. “Ik had jouw privéleven niet moeten koppelen aan een evenement in coronatijd.” Dat schrijft Böhm in een persoonlijke reactie aan De Gooi- en Eemlander, waar Wim van der Wijk onderstaand bericht van maakte. Het bericht stond vandaag ook in het Noord-Hollands Dagblad, Haarlems Dagblad, IJmuider Courant en Leidsch Dagblad.

 

Böhm trekt boetekleed aan

Schaakmeester Hans Böhm betreurt zijn uitspraak over grootmeester Anish Giri. Dat schrijft hij aan deze krant na onze berichtgeving over de schaakrel eerder deze week.

Böhm deed zijn uitspraak vorige week in de Volkskrant (interview met Robèrt Misset – JH), waarop Giri vervolgens ongekend fel reageerde via Twitter en suggereerde dat Böhm niet langer de status verdient van schaakambassadeur. Een – niet officiële – functie die Böhm al tientallen jaren bekleedt in de Nederlandse schaakwereld.

Böhm, vaak ‘mr. Chess’ genoemd, neemt nu afstand van de gewraakte passage waarin hij een verband legt tussen Giri’s privéleven – reeds jong in de twintig een gezin gesticht – en zijn vermeende niet optimale spel – te veel op zekerheden gericht.

Lees meer >

WK-kandidatentoernooi in de media (4): Giri laconiek over coronagevaar tijdens toernooi

Anish Giri heeft na thuiskomst gereageerd op het afbreken van het kandidatentoernooi. Dat deed hij op diverse manieren, waaronder een interview met Robèrt Misset in de Volkskrant.

Giri in die krant: “Ik voelde me als een marathonloper die na 21 kilometer moet stoppen en te horen krijgt dat hij na een half jaar rust weer vanaf hetzelfde punt verder moet. Maar hoe dan?”

Giri vindt zichzelf een langzame starter en had om die reden liever een heel toernooi gespeeld dan twee keer een half toernooi. “Het is een raar idee, de één start nu eenmaal sneller dan de ander. Ik was slecht begonnen en had me net weer bij de achtervolgers gevoegd. Dat momentum ben ik kwijt. Hoe zal het gaan bij de hervatting? Bij die halve marathon kan ik me geen valse start meer permitteren.”

Lees meer >

WK-kandidatentoernooi in de media (3): ‘Blamage voor het schaken’

Terwijl veel schakers blij waren dat een schaaktoernooi het enige belangrijke sporttoernooi in de wereld was dat doorgang vond, vond Hans Böhm het juist een blamage voor het schaken. “Zo wil je toch geen aandacht voor je sport?” Dat zei hij in een interview met Robèrt Misset in de Volkskrant. Ook had Böhm kritiek op het spel van Giri en dat viel bij de jonge grootmeester opvallend slecht. Zelf deelt hij op Twitter talloze plaagstootjes uit, maar kennelijk vond hij dit meer dan een plaagstootje. Dat was het ook.

‘Kandidatentoernooi was blamage voor het schaken’, kopte de Volkskrant boven het artikel.

Böhm over het afbreken van het toernooi: “Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, maar dit toernooi had natuurlijk nooit mogen beginnen. De schakers zaten op minder dan anderhalve meter afstand van elkaar, er werden handen geschud en bij de opening waren meer dan 1.500 mensen aanwezig. Nepomniatsjtsji zat na zijn zege op Ding Liren hoestend en proestend de partij te analyseren. De schakers deden precies wat we vanwege dat virus niet moeten doen.”

Lees meer >

WK-kandidatentoernooi in de media (2): Ding en Giri over hun voorbereiding

De gezondheid van de acht spelers lijkt een nog hogere prioriteit te hebben dan die van de hoogwaardigheidsbekleders. Dat schreef Hans Ree na de eerste ronde van het WK-kandidatentoernooi in NRC-Handelsblad. Er waren nogal wat hoogwaardigheidsbekleders bij de openingsceremonie en die zaten als haringen in een tonnetje. Volgens Ree zaten er ongeveer duizend toeschouwers in de zaal. Een bizar contrast met de veiligheidsmaatregelen die de spelers in acht nemen. Zij waren dan ook niet bij de opening, wat gezien de omstandigheden goed is, maar verder natuurlijk wel bizar. De hoofdpersonen ontbraken op het feest.

Ree over de openingsceremonie: “Ongeveer duizend genodigden luisterden naar toespraken van de gouverneur van het district Sverdlovsk, van FIDE-president Arkadi Dvorkovitsj en van oud-wereldkampioen Anatoli Karpov en ze keken zoals dat in Rusland gebruikelijk is naar een klassiek ballet met muziek van Tsjaikovski. Maar plotseling keken veel mensen op hun telefoontje. Er was een bericht dat het Russische ministerie van Sport alle internationale sportevenementen in Rusland had verboden. Sloeg dat ook op het schaaktoernooi dat net werd geopend?”

Lees meer >