Leren combineren 6
Deze nieuwe rubriek is primair geschreven voor minder geoefende clubschakers, waarin de beginselen van het combinatiespel centraal wordt gezet. Aan de hand van enkele instructieve voorbeelden wordt benoemd waar men op kan letten tijdens een partij. Dit alles met een knipoog naar de Stappenmethode, waar grotendeels de terminologie en andere aspecten aan ontleend zijn. En uiteraard kan men meteen wat gaan oefenen. Veel plezier!
Inleiding
Het ultieme doel in het schaakspel in het matzetten van de vijandelijke koning. Het mechanisme om op een leeg bord de vijandelijke koning met koning en dame of koning en toren mat te zetten, zal iedereen die de spelregels geleerd heeft, snel machtig worden. Moeilijker is om het mat te herkennen op een vol bord met stukken. Dat kan aangeleerd worden door verschillende matbeelden te bestuderen. Dit blijkt een erg nuttige oefening te zijn, omdat men zo spelenderwijs leert te zoeken naar logische verbanden. Door het samenspel te bekijken tussen de stukken die de vijandelijke koning matzetten, oefent men de in het schaakspel de o zo essentiële patroonherkenning.
Dat had de Hongaar Laslo Polgar, toen hij zijn dochters groot-bracht met het schaakspel, ook bedacht. Op de wand van de slaapkamer van de drie zusjes hing vader Polgar wekelijks een groot aantal diagrammen op met voornamelijk matbeelden. Later zijn deze diagrammen in een boek verschenen waarbij iedereen zelf mag proberen te zoeken naar het bewuste matmotief. Een voorbeeld hiervan.
1. Df3# 1-0
@roNiet moeilijk, wel aardig. De ‘ruimtelijke werking’ van de stukken is opvallend. Door de beelden als het ware op te slaan in het geheugen, zal de menselijke geest minder moeite hebben om een verborgen matbeeld in een middenspelsituatie boven tafel te tillen. Dat was tenminste de gedachte van de trainingsmethode van Polgar. In de volgende stelling dient een verdediger weggelokt te worden alvorens het mat afgedwongen kan worden. De jonge meisjes hadden geen enkele moeite om de oplossing te vinden.
1. Txd7 Lxd7 Met 1…De8 kan zwart het mat uitstellen. Maar zijn ondergang wordt toch bezegeld met 2. Dd6 Lb7 3. Db8+ Kxd7 4. Dxb7+ Lc7 5. Dxc7#
2. Dxa6# 1-0
roHet meest bekende matmotief mag in deze rubriek niet ontbreken: het zogenaamde stikmat. Hierbij raakt de vijandelijke koning als het ware ‘verstikt’ tussen zijn eigen stukken.
Wit staat een kwaliteit achter, maar toch beschikt hij over een gevaarlijke aanval.
1. Pf7+ Kg8
Nu kan wit geforceerd mat geven door een van de gevaarlijkste aanvalswapens in stelling te brengen: het dub-belschaak. Het paard kon niet genomen worden op straffe van mat: 1…Txf7 2. Dxa8+ Tf8 3. Dxf8#
2. Ph6+
Een ander paardschaak zou op niets uitlopen. Na de tekstzet moet de zwarte koning de hoek in.
2…Kh8 3. Dg8+
Voor iemand die de combinatie nog nooit gezien heeft, is hij zeer verrassend. Na het dame-offer is zwart gedwongen met de toren te slaan omdat veld g8 door het paard gedekt is.
3…Txg8 4. Pf7#
Omdat de zwarte koning verstrikt is geraakt tussen zijn eigen stukken, heet dit het ‘stikmatmotief’.
1-0
Bovenstaand voorbeeld was het stikmat in zijn meest klassieke vorm. Er zijn veel variaties op dit thema mogelijk. Hieronder een aardig voorbeeld daarmee.
1…Dd6+ 2. Kh3 Pf4+ 3. Kg3 Ph5+ 4. Kh3 Dg3+ 5. Txg3 Pf4# 0-1
Het wordt tijd om te zien hoe matmotieven een rol speelt in de praktijk. In de volgende partij weet Bronstein de vijandelijke koning met een offer naar een veld te lokken dat fataal voor hem blijkt te zijn.
Het is duidelijk dat wit er goed voor staat in deze positie. Dat het mat in twee zetten gaat, mag op zijn minst verrassend genoemd worden.
32. Lh5+!
Zwart kan niet voorkomen dat hij mat gaat.
- A) 32…Kxh5 33. Dg5#
- B) 32…Kh6 33. Dg5#
- C) 32… Kf5 33. Dg5#
1-0
In de opgaven mag u zelf de matbeelden boven tafel zien te krijgen. Veel plezier ermee!
Oefeningen
OPGAVE 1
OPGAVE 2
OPGAVE 3
OPGAVE 4
OPGAVE 5
OPGAVE 6
OPGAVE 7
OPGAVE 8
Alle partijen of fragmenten via de viewer:
(wordt vervolgd)
