Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Het nieuwe Formule 1 seizoen staat binnenkort op stapel. In Nederland kijken we gespannen naar de prestaties van de jonge Max Verstappen. De vraag is of hij met zijn vernieuwde racewagen de achtervolging kan inzetten op de teams met de schijnbaar ongenaakbare auto’s Ferrari en Mercedes.
Achtervolging kennen we nog meer in de sport. In het schaatsen is het nog niet zo lang geleden ingevoerd; in het baanwielrennen was dit fenomeen al langer bekend.
Ik vroeg me af of het begrip ‘achtervolging’ ook in het schaken zou bestaan. En het kan ook bijna niet anders of ook onze edele sport heeft posities waarin sprake is van een achtervolging. Het was wel wat zoekwerk, maar ik ben erin geslaagd om vier stellingen te traceren waarin overduidelijk een achtervolging plaatsvindt. Uiteraard ga ik uw fantasie en creativiteit op de proef stellen door ze u als probleem voor te leggen. Als u op oplossing klikt, krijgt u het hele antwoord te zien, met mijn uitleg erbij. Via de viewer is het nog eenvoudiger; dan kunt u het gewoon naspelen. Ik mag hopen dat u ook de humor van deze stellingen kunt inzien. Ik in elk geval wel!
OPGAVE 1
Wit speelt en wint.
Studie van Olimpiev, B.
Een hoogst merkwaardige stelling. Wit heeft een dame tegen een toren en een licht stuk meer, maar toch zijn er wat problemen die hij moet zien te overwinnen. Zwart staat bijvoorbeeld klaar met een gevaarlijke opmars van zijn d-pion.
Lc8+ Na een zet als 1. Da1+? zou zwart remise kunnen maken. Een voorbeeld: 1…Kb6 2. Db1+ Kc7 3. Dxd3 Phg3! En zo dekken alle zwarte stukken elkaar waardoor wit niets fatsoenlijks kan ondernemen. 4. Dd7+ Kb6 5. Dd8+ Kb5 6. Dd3+ [ Hier zou wit zelfs verliezen na 6. Ld7+?? Kc4 7. Le6+ Kxc3 en hij kan niets meer doen tegen het dreigende mat. 8. Da5+ Lb4 9. Da1+ Kc2+ en mat.]
1…Ka5 2. Da1+
Nu wel!
2…Kb6 3. Da6+
Zo kunnen de witte dame en loper een mooie achtervolging op touw zetten.
3…Kc7 4. Db7+ Kd6 5. Dd7+ Ke5 6. De6+ Kf4 7. Df5+
Tot hier waren alle zwarte koningszetten gedwongen.
7…Kg3 Op 7…Ke3 volgt het fraaie 8. Df3+ Txf3 9. Pg2#
Dg4+ Kh2 9. Dh3+ Kg1
En nu heeft wit ook dezelfde wending als hierboven.
Dg2+ Txg2 11. Pf3# 1-0
OPGAVE 2
Wit speelt en wint.
Studie van Selman, J. Kh5! Hiermee dreigt wit de zwarte loper op te halen. 1…Lg7 Gedwongen, maar vanaf nu wordt de loper achtervolgd door de witte koning. Op 1…Kb7 volgt 2. Kg6 gevolgd door Kh7 met winst van de loper. Kg6 Lf8 3. Kf7 Ld6 4. Pb5! De koning houdt het even voor gezien, het paard grijpt nu in. 4…Lb8 Na elke andere zet wint wit de loper en daarmee ook de partij. Le4# Een komisch slot. 1-0
OPGAVE 3
Wit speelt en wint.
Studie van Rinck
Db6+ Kd6
Gedwongen. 1…Kxb8 faalt direct op 2. c7+! Lxc7 3. Da7#
Dc5+ Ke5 Als de koning teruggaat, wordt hij telkens op dezelfde manier in een matnet gejaagd. Bijvoorbeeld: 2…Kc7 3. d6+ Lxd6 4. Db6+ Kxb8 5. c7+ Lxc7 6. Da7#
Dd4+ Kf4 Overbodig om te vermelden dat zwart opnieuw sneller verliest als hij terugkeert op zijn schreden met 3…Kd6 4. e5+ Dxe5 5. Dc5+ Kc7 6. d6+ Dxd6 7. Db6+ Kxb8 8. c7+ Dxc7 9. Da7#
De3+ Kg3 5. Df2+
Tot zover heeft de zwarte koning nog kunnen vluchten, maar nu kan hij toch echt niet verder meer. En dus krijgen we het mechanisme te zien dat we in bovengenoemde varianten al even voorbij zagen komen.
5…Kf4
g3+!
Zo ‘verstopt’ wit het vluchtveld van de zwarte koning en jaagt hij hem systematisch terug.
6…Dxg3
6…Lxg3 maakt geen verschil.
De3+ Ke5 8. f4+
Wederom wordt het vluchtveld geblokkeerd door een vijandelijk stuk.
8…Dxf4 9. Dd4+ Kd6 10. e5+
Wie het kunstje eenmaal gezien heeft, begrijpt inmiddels hoe dit gaat aflopen.
10…Dxe5 11. Dc5+ Kc7 12. d6+ Dxd6 13. Db6+ Kxb8 14. c7+ Dxc7 15. Da7#
Het is bijzonder komisch om te zien hoe zwart zelf in het mes heeft moeten lopen.
1-0
OPGAVE 4
Wit speelt en maakt remise.
Studie bron onbekend
Wit staat bijzonder veel achter, zwart heeft zelfs zijn hele legermacht nog. Maar gelukkig is hij aan zet.
Pf5+
Er zit weinig anders op.
1…Kd7 2. Pe5+
De paarden jagen de zwarte koning op.
2…Kc8 3. Pe7+
Dit is mogelijk vanwege de penning.
3…Kb8 4. Pd7+
Opnieuw ‘rolt’ het andere paard achter het andere aan.
4…Ka7 5. Pc8+
En uiteraard moet wit doorzetten.
5…Ka6 6. Pb8+
Het is grappig om te zien hoe de witte paarden de randen van het bord opzoeken om de zwarte koning verder op te jagen.
6…Kb5 7. Pa7+ Kb4 8. Pa6+
Zwart heeft telkens slechts één vluchtveld. Hier wordt de functie van de witte pion op a2 en de loper op c1 duidelijk.
8…Kc3 9. Pb5+ Kd3 10. Pb4+ Ke2 11. Pc3+
Dit is het eerste moment dat zwart twee koningszetten kan spelen.
11…Kf2
Gedwongen. Vooral niet 11…Ke1?? wegens 12. Pd3# Een schitterend mat!
Pd3+ Kg3 13. Pe4+
De paarden zijn inmiddels in het centrum aangekomen en de zwarte koning moet nog altijd ‘only moves’ blijven spelen.
13…Kg4 14. Pe5+ Kf5 15. Pg3+ Kf6 16. Pg4+ Ke7
En we zijn weer bij de uitgangsstelling aangekomen! Vanaf nu moet wit op dezelfde manier de koning achtervolgen. Als zwart geen remise wil accepteren, zullen de paarden driemaal rond moeten, om remise te kunnen claimen!
Pf5+
De achtervolging is een feit!
½ – ½
Leuke composities, heb smakelijk gelachen bij opgave 3 en 4.
De laatste compositie staat 2x in de HHdbV Een keer vermeld als H Meyer uit 1880 met remise als uitslag. Vandecasteele uit 2005 heeft dezelfde oplossing gemaakt, maar door het plaatsen van een extra pion op g5 gaat zwart uiteindelijk mat.
Het staat me bij dat er bij die opgave die in mat eindigt, een vergelijking werd gemaakt met de tocht van Napoleon naar Rusland. Maar hoe dat precies zat weet ik niet. In elk geval iets met paarden, uiteraard. Mijn geschiedeniskennis is ook niet zo goed. Behalve dan van schaakgeschiedenis.
Ik heb een bron die nog met aanvullingen komt bij het probleem over Napoleon. Daar staat vóór het probleem het volgende:
De Russen konden in 1839 ook al zeer goed schaken. Petrov, de voorzitter van de St. Peterburgse schaakclub, richtte toen een uitnodiging aan de schaakclub in Parijs en zond hierbij voor de aardigheid een door hem zelf gecomponeerd probleem.
Als dan de matzet is gedaan, meldt deze bron:
De schaakvereniging van Parijs vond het geen leuk grapje en de correspondentiepartij kwam niet tot stand.
Herman,
Leuke composities, heb smakelijk gelachen bij opgave 3 en 4.
De laatste compositie staat 2x in de HHdbV
Een keer vermeld als H Meyer uit 1880 met remise als uitslag.
Vandecasteele uit 2005 heeft dezelfde oplossing gemaakt, maar door het plaatsen van een extra pion op g5 gaat zwart uiteindelijk mat.
Dank je wel voor de info! En leuk dat wit aan het eind van de rondrit met de paarden ook nog mat kan geven!
Het staat me bij dat er bij die opgave die in mat eindigt, een vergelijking werd gemaakt met de tocht van Napoleon naar Rusland. Maar hoe dat precies zat weet ik niet. In elk geval iets met paarden, uiteraard. Mijn geschiedeniskennis is ook niet zo goed. Behalve dan van schaakgeschiedenis.
Dat is een vergelijkbare, maar toch heel andere compositie van de rus Petrov, waar Hans Böhm over schrijft.
www.hansbohm.com/2013/wp-content/uploads/2012/11/Column-Hans-3.0.compressed.pdf
Dankjewel, die bedoel ik. En dus niet naar Rusland, zoals ik schreef, maar er juist vandaan.
Ik heb een bron die nog met aanvullingen komt bij het probleem over Napoleon. Daar staat vóór het probleem het volgende:
De Russen konden in 1839 ook al zeer goed schaken. Petrov, de voorzitter van de St. Peterburgse schaakclub, richtte toen een uitnodiging aan de schaakclub in Parijs en zond hierbij voor de aardigheid een door hem zelf gecomponeerd probleem.
Als dan de matzet is gedaan, meldt deze bron:
De schaakvereniging van Parijs vond het geen leuk grapje en de correspondentiepartij kwam niet tot stand.