Applying Logic in Chess
Is schaken een logisch spel? Deze vraag beantwoordt de auteur van Applying Logic in Chess, Erik Kislik, met een volmondig ‘ja’. Ik hoor u denken: Erik Kislik? Kislik is een internationaal meester, geboren in California en woonachtig in Boedapest. Pas op zijn 18de is hij serieus met schaken begonnen. Binnen vier jaar is hij FM geworden (in 2009), en drie jaar later (in 2012) volgde de IM titel. Het jaar erop zakte zijn rating van 2400+ naar 2350, en vanaf 2014 speelt hij nog maar sporadisch een serieuze partij.
Dat komt voornamelijk omdat hij zich heeft toegelegd op zijn trainerscarrière. En niet zonder succes! Volgens de achterkant van het boek is hij een van de meest gevraagde trainers op ICC. Daarnaast is hij een specialist op het gebied van computerschaak en heeft hij zeer sterke grootmeesters geholpen met de openingsvoorbereiding. Verder geeft hij meerder grootmeesters training, waaronder de Deens kampioen van 2013 (Davor Palo) en een speler uit de top 50 van de wereld. Als ik de testimonials op de site van Kislik mag geloven, gaat het om de sterke Spaanse speler Francisco Vallejo Pons.
Welke onderwerpen worden behandeld?
Of, beter geformuleerd, welke onderwerpen worden niet behandeld? Vrijwel alles wat met schaken te maken heeft komt aan de orde. Denk aan openingen, het middenspel en eindspelen of aan tactiek en strategie, maar ook meer algemene vragen. Hoe kan ik een betere schaker worden? Waar heb ik een trainer voor nodig? Welke vragen stel ik mezelf tijdens een partij? Welke specificaties moet mijn nieuwe laptop hebben voor het schaken? De eerste vraag (hoe word ik beter?) intrigeert de auteur het meest. In zijn optiek heeft hij veel tijd gespendeerd aan nutteloze zaken, terwijl hij nu weet wat de beste training is: spelen!
Daar gaat hoofdstuk 3 (Prioritizing Your Chess Undertakings) over. Waarom is spelen zo belangrijk? “We only operate at about 70% focus at most in training. The majority of training is done passively, while playing is 100% focus. Playing also creates a much richer experience involving more senses, thus leading to a greater and stronger memory of what happened.” Het belang van partijen spelen loopt als een rode draad door het boek.
Eerst spelen, dan analyseren en tenslotte trainen
Na spelen vindt Kislik het analyseren van de gespeelde partijen het belangrijkst. Schaken is een logisch spel en in elke partij die verloren gaat, moet een fout gemaakt zijn. Bij correct spel eindigt de partij namelijk in remise (zie de partijen van hedendaagse topspelers, correspondentieschakers en computers). In hoofdstuk 9 (Analysing Your Games and Self-Improvement) wordt uitgebreid ingegaan op het analyseren van eigen partijen. Kislik heeft een zestal relevante vragen op een rijtje gezet die centraal zouden moeten staan bij de analyse. Hierbij speelt de engine een belangrijke rol (waarover meer in hoofdstuk 8, Engines in Chess).
Om beter te worden moet er natuurlijk ook getraind worden, al vindt Kislik spelen en analyseren belangrijker. In hoofdstuk 5 (Different Types of Training) is hier het een en ander over te vinden. Hij waarschuwt voor diminishing returns bij het bestuderen van tactische opgaves en eindspelen. Vanaf een bepaald punt heeft het volgens hem weinig zin om er extra tijd in te stoppen, omdat het tijdens het spelen weinig oplevert. Het bestuderen van grootmeesterpartijen is daarentegen wel erg belangrijk. Verder is Kislik geen fan van het online oefenen van tactiek en het oplossen van studies.
M. Minski
Die Schwalbe, 2016
Wit speelt en maakt remise
Bovenstaande studie komt uit hoofdstuk 7 (Is Chess a Logical Game?). In dit korte hoofdstuk (6 pagina’s) wordt beargumenteerd waarom schaken een logisch spel is. Onder andere Viktor Korchnoi, Peter Heine Nielsen en Boris Gelfand worden geciteerd om zijn hypothese te bewijzen. De ingewikkelde studie van Minski wordt aangehaald om te zien “…if we can really apply logic all the time.” Kislik betoogt dat spelers van meestersterkte de meeste problemen oplossen door gebruik te maken van hun positionele oordeel en logica, in plaats van patroonherkenning en rekenwerk.
De studie, afkomstig van het wereldkampioenschap oplossen 2015, kan volgens Kislik op een logische manier worden benaderd. Zwart heeft twee unieke dreigingen: slaan op g2 en …c2 spelen. Er is maar één zet die iets aan beide dreigingen doet: 1. Le4!! De loper gaat verloren, maar de zwarte pionnen worden gestopt. Na 1… Txe4+ 2. Kd3 houdt zwart geen pionnen over: 2… Ta4! (2… Tc4 3. dxc3=) 3. Txa4 Lxb5+ 4. Tc4!+ (4. Kxc3?? Lxa4 -+) Lxc4+ 5. Kxc3 Kd7 (5… a2 6. Kb2=) 6. Kc2 Kc6 (6… La2 7. Kc3=) 7. Kb1 met remise.
Simple, but difficult
Is schaken ook daadwerkelijk een logisch spel? Als we Kislik (en bovenstaande studie) mogen geloven wel: “Everything in chess is tied to logic, which is tied to deeper understanding based on the previous moves.” (uit hoofdstuk 7, Is Chess a Logical Game?). Volgens hem is elke zet te verklaren, eventueel met behulp van de engine. Toch denk ik dat je het niet zo zwart wit kunt zien. Neem bijvoorbeeld onderstaand voorbeeld, uit het boek Thinking Inside the Box van Jacob Aagaard.
Jacob Aagaard – Jonathan Rowson
Great Yarmouth 2007
Wit speelt en wint
Misschien wel de moeilijkste opgave uit Aagaards collectie (te vinden in hoofdstuk 1, Simple but Difficult), en zelfs met 30 minuten bedenktijd weet vrijwel geen enkele sterke grootmeester de juiste oplossing te vinden. Aagaard waarschuwt dat achteraf, nadat je een partij met de engine hebt bekeken, de logica achter een (computer)zet simpel en overtuigend is. Maar zelfs als een oplossing makkelijk is, kan het lastig zijn om deze achter het bord te vinden. Zoals in bovenstaande partij. De oplossing is 28. Lxf7+ Kxf7 29. Dd5+!!. Het ironische commentaar van de zwartspeler spreekt boekdelen: “It seems to be true that after giving away your best piece, activating my king, exchanging queens, doubling your pawns, your are indeed clearly winning.”
Dat neemt niet weg dat je in andere stellingen een heel eind kunt komen op basis van logica. Minder logisch vind ik overigens de voorkant van het boek. Er wordt geen stappenplan
geadviseerd door de schrijver om tot de juiste zet te komen. Iets anders wat opvalt, is dat het boek heel veel tekst bevat. Minder dan de helft van de pagina’s bevat een diagram of partij(fragment). Dat is verder niet storend. De auteur gaat uitgebreid in op zijn trainingsmethoden en manier van werken. Regelmatig wordt hierbij een uitstapje gemaakt naar de wetenschap. Vooral de hoofdstukken over engines (hoofdstuk 8, Engines in Chess) en openingen (hoofdstuk 10, Metagame Opening Strategy) zijn erg sterk. Dat is niet verrassend, gezien Kislik zijn handigheid met computers.
Conclusie
Is Applying Logic in Chess een aanrader? Voor gemotiveerde schakers (en hun trainers): zeker! Het boek staat boordevol interessante trainingsmethoden en op het juiste gebruik van engines wordt uitgebreid ingegaan. Ook aan de psychologische kant (welke doelen wil ik met schaken bereiken, met welke instelling ga ik achter het bord zitten, hoe ga ik om met nederlagen, et cetera) wordt de nodige aandacht geschonken. Je hoeft het niet overal met Kislik eens te zijn, maar het zet je wel aan het denken.
Voor de schaakliefhebber die geen grootse ambities meer heeft, is Applying Logic in Chess iets minder interessant. Daarvoor bestaat het boek uit te veel tekst en (dus) te weinig mooie partijfragmenten. Toch zijn er ook dan de nodige onderwerpen te vinden die tot de verbeelding kunnen spreken. Neem bijvoorbeeld de waarde van stukken (pion = 1, paard = 3.45, loper = 3.55, toren = 5.25, dame = 10), of bepaalde statistieken (tussen zet 30 en 40 speel je gemiddeld 200 punten zwakker dan je rating). Kortom, zeker de moeite waard!
Applying Logic in Chess
Erik Kislik
Aantal pagina’s: 320
Uitgeverij Gambit
ISBN: 9781911465249
Een overzicht van onze recensenten en hun recensies staat hier.
De schaduwzijde van het boek ‘Applying Logic in Chess’ is dat de auteur E. Kislik kritische recensies niet accepteert. Het schokkende is dat hij hier heel ver in gaat. Van mei 2016 tot eind 2019 heb ik samengewerkt met Kislik. In deze periode deelde hij met mij zijn onvrede over een aantal recensies, met termen als ‘fake reviews’. Hierbij verzocht hij mij onder andere om deze recensies te rapporteren, wat ik heb afgewezen, en deelde een correspondentie met Amazon om deze recensies te verwijderen.
Afgelopen maand kwam ik erachter dat hij nog verder is gegaan, namelijk door de schrijvers van kritische recensies direct te benaderen op diverse platforms, en ze met anonieme accounts te intimideren en lastig te vallen met schadelijke taal zoals: “low IQ”, “brain problem”, “retard”, “autistic”, “uneducated”, de lijst gaat door. Voel je vrij om contact met mij op te nemen voor het volledige overzicht.
Mijn mening is dat deze schadelijke intimidatie niet thuis hoort in de schaakgemeenschap.