Nepomniachtchi en Carlsen vliegen elkaar in de haren, toch remise

De derde partij tussen Ian Nepomniachtchi en Magnus Carlsen is opnieuw in een remise geëindigd. We kunnen niet zeggen dat de spelers het niet geprobeerd hebben. Sterker nog: ze vlogen elkaar in de haren met Nepomniachtchi achter de witte stukken. Voor de tweede keer deze tweekamp kwam het Spaans op het bord en hield de huidige wereldkampioen de mogelijkheid open om over te gaan tot het Marshallgambiet. Dat gambiet is de schrik voor alle witspelers, want sinds de Amerikaan Frank Marshall het in 1918 op het bord bracht tegen José Capablanca, heeft zwart het theoretisch gezien altijd heel behoorlijk voor elkaar gehad.

Tot op de dag van vandaag – ondanks verwoede pogingen van sterke grootmeesters er iets van te maken – heeft wit geen voordeel kunnen vinden. Dat betekent dus dat de meest logische voortzetting met 8.c3 niet meer gespeeld kan worden! Ofwel: op dit moment heeft Kasparov vaak 8.a4 gespeeld (en velen zijn hem hierin gevolgd) en de laatste jaren kwam ook 8.h3 in zwang omdat het Marshallgambiet na deze zet minder betrouwbaar is. Vandaag ging “Nepo” in de voetsporen van Kasparov door 8.a4 op het bord te brengen.

 

 

LIVESTREAMS
Voordat ik verder inhoudelijk inga op de partij is het misschien leuk om even in te gaan op de live-coverage van deze tweekamp.

Om te beginnen is daar de officiële website van de Fide, waarbij oud-wereldkampioen Viswanathan Anand samen met de Oekraïnse topspeelster Anna Muzychuk het commentaar verzorgden. Onze eigen Anish Giri hield samen met Judit Polgar een aangename samenspraak voor chess24.com. Overigens had chess24 ook nog een aparte livestream met David Howell, Jovanka Houska and Kaja Snare, die ik helaas niet heb gevolgd.

En op chess.com had de “host” Danny Rensch als gast Fabiano Caruana en  Robert Hess in de studio. Later kwam Maxime Vachier Lagrave online in beeld en na de partij werd ook Hikaru Nakamura online uitgenodigd om zijn mening over de partij van vandaag en over de match in het algemeen te geven. Hess heeft het vermogen om ook hierbij een geanimeerde discussie te onderhouden. Als we al deze livestreams (en ik zal er ongetwijfeld nog een paar gemist hebben) beschouwen dan zien we dat het schaken tegenwoordig prachtig in beeld kan worden gebracht via het internet. Het zijn complete studio’s met diverse camera’s (webcams), vele gasten, anekdotes waarbij duidelijk wordt dat we geen televisietoestel meer nodig hebben om een middagje/avondje vermaak te hebben. Als je tenminste van schaken houdt!

Chess24 met topcommentatoren Judit Polgar en Anish Giri

 

DERDE PARTIJ

Dan de derde partij. Zoals gezegd werd de Spaanse opening weer van stal gehaald en ditmaal de variant met 8.a4. De keuze van beide spelers leverde in de database al niet zoveel partijen op en op zet 15 kwam Carlsen al met een nieuwtje. Ik moet erbij zeggen dat ik in de persconferentie opving dat het gerucht ging dat er een of andere partij een dag eerder (als ik het goed gehoord heb) – nota bene geanalyseerd en wel – ergens in een of andere cloud was opgedoken die dezelfde zetten als in deze partij tot voorbij de 20ste zet liet zien. Ik heb geen idee of het hier ging om een toernooipartij, computerpartij, of misschien zelfs een correspondentiepartij (tegenwoordig ook vrijwel uitsluitend computerwerk). Een attente journalist maakte beide kemphanen hierop attent en vroeg er meteen bij of ze hun analyseteam nog wel konden vertrouwen en misschien zelfs bestraffend zouden toespreken hierover. Beide spelers lieten zich hier wijselijk heel neutraal over uit…

In de partij kwam een zeer ingewikkeld middenspel met dynamische pionnenstructuur op het bord. Beide spelers waren duidelijk aan het zoeken naar de beste opstelling voor hun stukken en toen wit met d3-d4 een actie in het centrum was begonnen, zet de zwartspeler daar even later met …d6-d5 een fikse tegenstoot tegenover.

Dit leidde tot een grootscheepse afruil waarbij ondertussen de pionnenstructuur van Carlsen er niet bepaald fraai kwam uit te zien. Maar hij had goed ingeschat dat zijn mooie stukkenspel ruimschoots compensatie bood voor dit structurele nadeel. Dat leidde tot nog meer stukkenruil en zo bleef er een eindspel over met gelijke lopers waarin Nepomniachtchi zijn loper op c2 moest houden om een vastgelegde pion op a4 te blijven dekken.

 

Daarmee werd duidelijk dat hij niet op winst kon spelen, maar ook voor Carlsen viel er geen eer aan te behalen met de lelijke dubbelpion die hij nog altijd op het bord had. Remise was dus de logische uitkomst van deze hoe dan ook interessante partij.

 

Nepomniachtchi, Ian – Carlsen, Magnus (derde partij)
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Le7 6. Te1 b5 7. Lb3 O-O

8. a4
In de eerste partij speelde Nepomniachtchi 8. h3 dat bekend staat als het Anti-Marshallgambiet. Voor de mensen die niet weten wat dat Marshallgambiet inhoudt, hier voor de zekerheid de eerste zetten: 8. c3 d5 9. exd5 Pxd5 10. Pxe5 Pxe5 11. Txe5 c6 (zie analysediagram)
De eerste keer dat Frank Marshall zijn gambiet op het bord bracht, was in 1918 tegen niemand minder dan José Capablanca die bijna ten onderging maar zich op miraculeuze wijze wist te redden. Een mogelijk vervolg is 12. d4 Ld6 13. Te1 Dh4 14. g3 Dh3.
8…Lb7 9. d3 d6 10. Pbd2 Te8 11. Pf1 h6 12. Ld2 Lf8
13. Pe3
Hier was aanvankelijk 13. c4 het meest populair, misschien onder invloed van Kasparov die ermee won van Tkachiev, in een WK-rapid 2001. In veel Spaanse stelling gaat het paard naar g3, gevolgd door c2-c3, Lb3-c2 en ooit d3-d4. Maar daar denkt men tegenwoordig anders over. 13. Pg3 Dd7 14. c4 is wel ooit gespeeld, namelijk in Bauer-Hebden, 2002.
13…Pe7 14. c4
Het moet in deze stelling komen van deze opmars.
14…bxc4
Ook het handhaven van de spanning met 14…c6 komt in aanmerking. Als wit dan ook nog ooit tot d3-d4 komt, heeft de stelling veel weg van het Oud-Indisch.
15. Pxc4
Dit moment werd na de partij nog even door Anand aangegeven. Hij vond uiteindelijk dat wit beter met de loper had kunnen slaan. Persoonlijk dacht ik dat wit zou terugnemen met de loper. Het paard op e3 staat immers al goed. 15. Lxc4 (zie analysediagram)
waarna zwart vermoedelijk voor 15…Tb8 zal kiezen. [Het nadeel van het terugnemen met de loper zou 15…d5?! kunnen zijn, maar dan wint wit een pion met 16. exd5 Pexd5 17. Pxd5 Lxd5 18. Pxe5 waarna hij groot voordeel in handen heeft.] 15…Pc6
Carlsen pakt het voorzichtig aan en haalt offers op e5 uit de stelling. Bekend was nog 15…Tb8 hetgeen voorkwam in Arakhamia-Yildiz Kadioglu, 2010. Daar volgde het gevaarlijke 16. Pcxe5 dxe5 17. Pxe5 en wit kreeg geweldige compensatie.
16. Tc1 a5!?
Zeer tweesnijdend. Carlsen wil graag veld b4 vastleggen maar hij riskeert een permanente zwakte op a5. Zeker met een paard op c4, loper op d2 (die naar c3 kan) en later een dame op de diagonaal e1-a5 kan die pion een groot zorgenkindje worden. Toch waren de meeste commentatoren eensgezind over deze beslissing. De dynamiek in deze stelling geeft Carlsen uitstekende mogelijkheden om de tegenstander goed bezig te houden.
17. Lc3 Lc8!?
Typisch Carlsen. Hij heeft bepaald dat Lb3 een sterk stuk is dat onaangenaam zijn stelling “binnenschijnt”. Dus daar moet wat aan gedaan worden. Stockfish14 heeft een lichte voorkeur voor 17…Db8 maar taxeert de stelling als een klein plusje voor wit.
18. d4
Nepomniachtchi acht de tijd rijp om in het centrum wat te beginnen. Maar ook 18. Dd2 komt in aanmerking. Na 18…Le6 kan wit nog altijd geen pion snaaien op a5. Een goed idee is dan 19. Ta1 dat misschien na [Op 19. Pxa5 Lxb3 20. Pxb3 wint zwart de pion domweg terug. 20…Txa4] 19…Ta7 tot een betere versie met d3-d4 leidt als in de partij het geval is.
18…exd4 19. Pxd4 Pxd4 20. Dxd4 Le6
Zo wordt de latente kracht van Lb3 geneutraliseerd.
21. h3
Een heel rustige zet die eigenlijk niet past bij het stellingsbeeld. Misschien wilde hij …Pg4 uit de stelling halen en tegelijkertijd een luchtgaatje voor de koning maken. Veel commentatoren gingen in op de zet die door de sterkste engines werd gesuggereerd namelijk 21. Dd3 met een plusje voor wit (+0.48 voor wat het waard is…). In elk geval anticipeert wit iets handiger op zwarts belangrijkste idee om de stelling gelijk te trekken namelijk met 21…d5 Want nu zou wit na 22. Lxf6 Dxf6 [22…gxf6? komt nauwelijks in aanmerking vanwege 23. exd5 Dxd5 24. Dxd5 Lxd5 25. Txe8 Txe8 26. Pxa5 Lxb3 27. Pxb3 Tb8 28. Tc3 en wit heeft een fikse pluspion en zwarts pionnenstructuur geruïneerd.] 23. exd5 Lf5 [Na 23…Ted8 24. Pe3 blijft wit domweg een pion voor.] 24. Dc3 Dxc3 25. bxc3 (zie analysediagram)
25…Lc5 kan zwart bogen op het loperpaar in ruil voor wits pluspion. Hoeveel dat waard is, zou moeten blijken.
21…c6
Een voorbereidende zet voor …d6-d5. Ook hier kan direct 21…d5 met als mogelijke variant: 22. exd5 Dxd5 23. Df4 Tab8 24. La2 Lb4 (zie analysediagram)
en zwart heeft uitstekende compensatie. Onze verslaggever Richard Vedder kijkt dan altijd nog naar pionnetjes die geslagen kunnen worden. Dan doe ik dat ook maar even 😉 25. Dxc7 Lxc3 26. Txc3 Tb4 27. Lb3 [Richard naar zetten als 27. b3? om de pionwinst veilig te stelling kijken we echt niet. In dit geval helemaal terecht vanwege het fraaie 27…Lxh3 28. Txe8+ Pxe8 29. Dg3 Dd1+ 30. Kh2 Le6 en zwart staat duidelijk beter vanwege de afschuwelijke loper op a2.] 27…Txb3 28. Txb3 Lxh3!
[28…Dxc4?! 29. Dxc4 Lxc4 30. Txe8+ Pxe8 31. Tb7!± (zie analysediagram)
met groot voordeel voor wit omdat de twee zwarte stukken absoluut niet samenwerken en de toren pion a5 gaat halen.] 29. Txe8+ Pxe8 30. Db7 Dd1+ 31. Kh2 Le6 32. Tc3 Dh5+ 33. Kg1 Dd1+ en wit kan de remise niet uit de weg gaan.
22. Lc2
Het alternatief 22. Tcd1 verandert niets aan zwarts idee. Ook nu volgt 22…d5 23. exd5 Pxd5 24. Ld2 Pf6 25. Dh4 Db8 26. Lc2 en na 26…Td8 heeft zwart geen centje pijn.
22…d5 23. e5 dxc4 24. Dxd8 Texd8 25. exf6
Misschien heeft Nepo gedacht dat hij hier in het voordeel zou kunnen komen. Want zijn pionnenstructuur is dadelijk inderdaad een stuk beter dan die van zwart.
25…Lb4 26. fxg7 Lxc3 27. bxc3 Kxg7
Waarom heeft Carlsen, die toch gezien wordt als de betere strateeg, zich op deze stelling ingelaten? Hij heeft een waardeloze dubbelpion op de c-lijn (waardoor zijn meerderheid geen echte meerderheid meer is) en de verminkte structuur op de koningsvleugel ziet er ook niet fraai uit. Het antwoord is simpel: zwart heeft veel beter stukkenspel en door de dubbelpion bezit hij ook steunpunten voor zijn stukken die van pas zouden kunnen komen.
28. Kf1 Tab8
De twee zwarte torens staan al op twee open lijnen en dan rest wit niet veel anders dan die maar te ruilen.
29. Tb1
Hij mag …Tb2 niet toelaten.
29…Kf6 30. Txb8 Txb8 31. Tb1 Txb1+ 32. Lxb1
Alle torens zijn noodgedwongen van het bord en dat betekent dat zwarts problemen (zo die al überhaupt waren) totaal verdwenen zijn. Door het ruimtevoordeel, de betere koning én last but not least, het feit dat pion a4 is vastgelegd op de kleur van wits loper, zijn er geen serieuze winstkansen voor wit. Sterker nog: hij moet zelfs nog een klein beetje oppassen.
32…Ke5 33. Ke2 f5
“Dat is toch ook de verkeerde kleur?”, hoor ik iemand zeggen. In dit geval niet, want pion f5 kan niet vastgelegd worden. Sterker nog: hij gaat naar f4!
34. Lc2 f4 35. Lb1 c5 36. Lc2 Ld7
Nu is wits loper gebonden aan de velden c2 en d1.
37. f3
Nog maar een pion op de verkeerde kleur. Dat is in dit geval inderdaad het beste, wit creëert een soort vesting waar zwart niet door kan komen.
37…Kf6 38. h4!
Verhindert dat de zwarte koning binnenkomt.
38…Ke5 39. Kf2
Mocht zwart het idiote plan oppakken om de lopers te ruilen, dan wint wit het pionneneindspel met g2-g3 of g2-g4.
39…Kf6
Uiteraard vindt Magnus het wel best zo. Even ter illustratie: 39…Lf5?? 40. Lxf5 Kxf5 41. g4+ fxg3+ 42. Kxg3 h5 43. Kg2 Ke5 44. Kf1! Kf5 45. Ke2 Ke5 46. Ke3 Kf5 47. f4 Kg4 48. Ke4 Kxh4 49. Kf3! Kh3 50. f5 en de rest is simpel.
40. Ke2 Ke5 41. Kf2

½-½

 

PERSCONFERENTIE

 

 

Na afloop was er – zoals te doen gebruikelijk – een persconferentie met beide spelers, geleid door de Amerikaanse grootmeester Maurice Ashley. Vanuit de zaal mochten diverse journalisten vragen stellen, hoewel het aantal netjes binnen de perken werd gehouden.
Ik pik er twee uit: een vertegenwoordiger van Lichess.org (u kent het wel, het platform waarin we in Nederland onze leuke Teambattles spelen, meestal geleid door Govert Pellikaan, zie: Teambattles beginnen weer) liet weten dat deze derde partij, die ze hadden laten analyseren door de bekende engines, volgens de computers de meest accurate partij ooit was in een wereldkampioenschap gespeeld. Ofwel: beide spelers haalden een heel hoog niveau. De reactie van Carlsen hierop was: “ik voel me trots dat we dat voor elkaar hebben gekregen, maar helaas leverde dit perfecte spel slechts een half puntje op…”

 

Een andere vraag ging over de aangekondigde dopingcontrole die na deze partij zou plaatsvinden. Nepomniachtchi antwoordde heel keurig dat hij zich altijd aan de regels zou houden en dat hij dat ook verwacht van zijn tegenstanders. Carlsen gaf een wat gevatter antwoord. Hij zei dat als zijn spel zou zakken naar een bedenkelijk niveau hij zeker zou overwegen om doping te gaan gebruiken!

Het is bekend dat Jan Timman ook ooit een dergelijk antwoord gaf, toen het dopingreglement destijds werd ingesteld. Timman vond het een schending van de menselijke waardigheid en gaf aan dat hem geen stoffen bekend waren die een schaker daadwerkelijk zouden kunnen helpen om betere zetten te gaan spelen. Waarop hij er ook direct aan toevoegde dat hij absoluut iets zou gaan gebruiken als hij daardoor veel betere zetten zou kunnen bedenken!

 

Morgen is er een rustdag. Daarna gaan de heren weer los met dinsdag Carlsen achter de witte stukken!