Voorbeschouwing Tata Steel schaaktoernooi
Vrijdag 17 januari is de start van het 87e editie van het Tata Steel Tournament in Wijk aan Zee dat onder diverse namen (Hoogovens en Corus) al zo lang bestaat en daarmee een van de oudste toernooien ter wereld is. Naar verluidt is het evenement in Hastings (officieel het International Chess Congress, dat het afgelopen jaar maar liefst al voor de 98e keer werd gespeeld) het oudste schaaktoernooi ter wereld. De allure die Hastings lang geleden had, blijft de laatste decennia achter bij wat er in Wijk aan Zee is neergezet. Tata Steel wordt niet voor niets het “Wimbledon van het schaken” genoemd. Ofwel: dit toernooi winnen staat gelijk met een soort Grand Slam-titel in het tennis. Als we de deelnemers bekijken die in de hoofdgroep (de Masters) meedoen, mag toernooidirecteur Jeroen van den Berg weer heel tevreden zijn. Zoals het zelf altijd uitdrukt: “Het toernooi is een mix van absolute wereldtop en interessante, vaak jeugdige, talenten.” Uiteraard is ons land ook weer goed vertegenwoordigd met drie van onze topspelers: Anish Giri, Jorden van Foreest en Max Warmerdam. En ook de Challengers-groep mag er wezen. Daarover later meer.

Overzicht van de speelzaal (Foto Frans Peeters)
Masters
Ik pik van de kanshebbers voor de eindzege er even wat namen uit:
Fabiano Caruana (GM, Verenigde Staten, 2805)
Caruana staat al vele jaren hoog op de ratinglijst, meestal boven de magische 2800-grens. Eenmaal kwam hij heel dichtbij de rating van de onbetwistbare Noor Magnus Carlsen, maar hij heeft hem nooit weten in te halen. Eén record kan Caruana niet ontnomen worden toen hij in 2014 het toernooi om de Sinquefield Cup in de Verenigde Staten won met een prestatierating van 3098, de hoogste in de geschiedenis op eliteniveau. Hij heeft zich sinds 2015 bij de Amerikaanse bond aangesloten en speelt vanaf dat moment alle landenwedstrijden onder de Amerikaanse vlag. Nadat hij het Kandidatentoernooi had gewonnen, kon hij een match om de wereldtitel tegen Carlsen spelen in 2018 en hij werd daarmee de eerste Amerikaanse uitdager voor het wereldkampioenschap schaken sinds Bobby Fischer in 1972. Alle partijen eindigden in remise maar in de tiebreak die daarop volgde, verloor hij met 0-3. Het komende jaar komt er een nieuw Kandidatentoernooi en is voor hem te hopen dat hij zich daar nadrukkelijk laat zien.
Arjun Erigasi (GM, India, 2801)

Frans Peeters
Deze nieuwe ster uit India heeft zich nu onder het kleine groepje gemeld dat een rating boven 2800 heeft, de “2800-club”. Dat zijn er niet zoveel. In januari 2022 won Arjun de Challengers-groep, waardoor hij zich kwalificeerde om het jaar erna in de Master-sectie mee te mogen doen. Zijn eindscore in 2023 was geweldig: 10,5 uit 13 en zijn TPR in het toernooi was 2804, waardoor zijn rating op 2660 kwam en hij in de top 100 terechtkwam. Inmiddels heeft hij zoveel successen behaald dat zijn rating nu ook boven 2800 is gekomen. Ik was er vorig jaar bij in Karlsruhe, waar hij in het Grenke Open meespeelde en hij genoegen moest nemen met een (gedeeld) tweede plaats achter Hans Niemann. In de laatste Olympiade maakte hij ook indruk door met 6 uit 6 te beginnen en uiteindelijk op 10 uit 11 te finishen. Ik las ergens in een interview dat hij – net als Topalov vroeger ooit gezegd heeft – niet bang is om te verliezen en daarom op het scherp van de snede speelt. Met Erigasi is in elk geval een speler gecontracteerd die een aantrekkelijke stijl heeft.
Dommaraju Gukesh (GM, India, 2777)

Frans Peeters
De pas 18-jarige en kersverse wereldkampioen is gelukkig ook naar Wijk aan Zee afgereisd. Nu Magnus Carlsen geen trek meer heeft in toernooien met het klassieke tempo, is het goed dat Wijk aan Zee een stoeltje heeft klaargezet voor de nieuwe wereldkampioen.
Gukesh speelde op het eerste bord van de laatste Schaakolympiade in 2024, waarbij niet alleen het Indiase team goud won, maar hij met zijn score van 10 uit 11 ook de individuele gouden medaille mee naar huis mocht nemen. Nadat hij het kandidatentoernooi had weten te winnen, werd hij de uitdager van de regerende Chinese wereldkampioen Ding Liren voor de wereldtitel. Omdat hij de laatste partij (waarvan iedereen dacht dat die in remise zou eindigen, waarna een tiebreak nodig zou zijn) in zijn voordeel wist te beslissen, werd hij de 18e ‘klassieke wereldkampioen’ die met zijn leeftijd van 18 jaar en 195 dagen ook een nieuw record op dat vlak heeft neergezet. U kunt trouwens alles over deze tweekamp terugzien in een van de digitale toernooiboeken die we sinds kort met Schaaksite aanbieden. De WK-match staat onder deze link en andere toernooiboeken ziet u in dit overzicht terug.
Nordibek Abdusattorov (GM, Oezbekistan, 2768)

Frans Peeters
Dit grote talent uit Oezbekistan won in 2021 het wereldkampioenschap rapidschaken en hij werd daarmee met 17 jaar en 3 maanden de jongste wereldkampioen rapid ooit en de jongste open wereldkampioen schaken ooit in welk speeltempo dan ook, waarmee hij het record van Magnus Carlsen brak, die 18 jaar was toen hij het wereldkampioenschap blitz in 2009 won. Ook Nordibek heeft een mooie geschiedenis met het Olylmpiadeteam van Oezbekistan door in 2022 aan bord 1 voor Oezbekistan de 44e Schaakolympiade te winnen. Persoonlijk haalde hij aan het eerste bord zilver. Onze landgenoot Ivan Sokolov was destijds de coach van dat succesvolle team. In april 2024 was Abdusattorov nummer 4 van de wereld op de ratinglijst.
Wei Yi (GM, China, 2751)

Frans Peeters
De winnaar van het vorige jaar moet natuurlijk zijn titel verdedigen en gelukkig is de Chinese jongeling ook present. Hij won de tiebreak die nodig was om te bepalen wie de beker omhoog mocht houden.
Nadat hij in 2015 de Challengers al op zijn naam wist te schrijven, is hij redelijk snel tot de wereldtop doorgedrongen, waarbij de winst in het Tata Steel Masters van het vorige jaar zijn grootste succes tot dan toe was. Het is nog even de vraag of hij het succes van Ding Liren (die in 2023 wereldkampioen werd) kan evenaren, maar dat hij een speler is om rekening mee te houden, moge duidelijk zijn.
Anish Giri (GM, 2731)

Frans Peeters
Het verhaal van Anish Giri is min of meer bekend. Hij is geboren in St. Petersburg in 1994 en heeft naast zijn Russische moeder een vader uit Nepal. Sinds zij naar Nederland zijn gekomen, is het hard gegaan met de schaakcarrière van Anish. Even mocht hij aan de 2800 ruiken (met 2799) maar helaas heeft hij deze grens nooit weten te passeren. Zijn historie in Wijk aan Zee is opmerkelijk. Tijdens de coronacrisis in 2021 eindigde hij gelijk bovenaan met Jorden van Foreest, maar hij verloor het beslissende Armageddonvluggertje waardoor de Groninger met de eindzege aan de haal ging. Maar in 2023 haalde Giri het grootste succes in zijn carrière door in Wijk aan Zee de Tata Steel Masters overtuigend te winnen. Hij won toen een fantastisch eindspel van de toen regerende wereldkampioen Magnus Carlsen en versloeg ook de latere wereldkampioen Ding Liren. Vorig jaar deed Giri het ook weer voortreffelijk door gedeeld eerste te worden, maar in de tiebreaks speelde hij helaas geen rol van betekenis.
Jorden van Foreest (GM, 2680)

Frans Peeters
Als oudste van een groot schaakgezin, is Jorden van Foreest vooralsnog de meest succesvolle. Als jonge speler was hij snel succesvol maar zijn finest moment kwam in 2021 toen hij in 2021 gedeeld eerste werd met Anish Giri in de zeer sterk bezette Mastergroep in Wijk aan Zee. Dat hij het Armageddonvluggertje in zijn voordeel wist te beslissen, had niemand zien aankomen, maar ondertussen had hij dan toch het Tata Steel toernooi op zijn naam geschreven! Daarmee was hij de eerste Nederlander sinds 1985 toen Jan Timman het toernooi won, die met de beker naar huis ging. Hoewel niemand hem dit ongelooflijke resultaat kan afnemen is dit succes misschien iets te vroeg voor hem gekomen. In de periode daarna had hij het lastig om zijn nieuwe ‘status’ waar te maken. Niettemin vond hij de weg weer omhoog en heeft hij bepaalde zwaktes in zijn spel aardig weten weg te werken. Hoe hoog hij dit keer gaat eindigen, tussen al deze jonge sterren, valt moeilijk te voorspellen, maar wellicht kan hij toch weer een keer het podium halen.
Max Warmerdam (GM, 2643)

Frans Peeters
Toen Jorden in 2021 het Tata Steeltoernooi won, was de stille kracht achter hem, Max Warmerdam. Als secondant en schaakvriend vervulde Max een belangrijke rol bij het succes van zijn ‘baas’. Het kon ook niet uitblijven, want datzelfde jaar werd Max grootmeester en hij schoot toen ook snel omhoog. De 2600-grens werd in korte tijd geslecht en aan het eind van 2021 werd hij voor de eerste maal Nederlands Kampioen. Zijn rating ging in de periode daarna even richting 2700 maar de afgelopen tijd moest hij erkennen dat het toch lastig was om die toprating niet te laten zakken. Max doet ondertussen nog een studie in Tilburg maar zal inmiddels ook wel weten wat hij moet doen om weer de weg omhoog in te slaan.
Challengers
In deze groep zijn de twee grote favorieten voor de eindzege de Tsjech Nguyen Thai Dai Van (GM, 2668) en de Duitser Frederik Svane (GM, 2664). Deze twee ontlopen elkaar nauwelijks in rating, maar ook het peloton concurrenten dat daarachter zit, kan het dit tweetal wel eens lastig gaan maken. De vraag is ondertussen hoe de ‘gevestigde orde’ zich gaat manifesteren tegen al die anderen, die niet voor niets een uitnodiging hebben ontvangen om hun kunsten op dit podium te laten zien. Want ook dit jaar zijn er veel spelers met een aantrekkelijke stijl die wel eens uit hun slof zouden kunnen schieten.
Van deze reeks interessante spelers zullen er een paar zijn die zich ongetwijfeld zullen mengen in de strijd om het felbegeerde ticket dat promotie naar de Masters van het volgende jaar oplevert.
De Nederlanders
We stellen de Nederlanders even aan u voor die onze eer hoog moeten houden.
Erwin l’Ami (GM, 2614)

Frans Peeters
Als jonge speler werd L’Ami direct gegrepen door het spel en mede door deze intrinsieke motivatie slaagde hij erin succesvol te worden. Niet alleen door hard te werken, maar ook door te ontdekken op welke terreinen zijn kwaliteiten liggen (openingen en eindspel bijvoorbeeld) is hij al jaren een belangrijke pijler van de Nederlandse landenteams. Erwin is ook niet te beroerd om de handen uit de mouwen te steken en zo is hij samen met Jeroen van den Berg co-manager van het Max Euwe Centrum in Amsterdam geweest. Erwin heeft ondertussen ook kanker moeten overwinnen en het siert hem dat hij daar in een documentaire op chess.com heel open over is geweest.
Benjamin Bok (GM, 2583)

Frans Peeters
Als jeugdspeler viel Benjamin al op door zijn exceptionele talent en successen daarna zouden ook niet uitblijven. Inmiddels woont en studeert hij aan St. Louis University en daar zit hij dicht bij het vuur waar het schaken door miljardair Rex Sinquefeld op de kaart is gezet. Behalve dat Benjamin inmiddels ook tot het ‘meubilair’ van de Nederlandse landenteam behoort, werd hij onlangs snelschaakkampioen van Nederland. Daarnaast heeft hij zich laten verleiden om te gaan streamen. Dat doet hij regelmatig op Twitch en Kick en af en toe is gast op de populaire kanalen van Hikaru Nakamura.
Arthur Pijpers (IM, 2474)

Frans Peeters
Als er iemand gemotiveerd is om zich te ontwikkelen in het schaken is het Arthur Pijpers wel. Hij heeft wel zijn studie laten prevaleren maar als afgestudeerde won hij vorig jaar de “Qualifiers-groep” en daarom mag hij nu zijn debuut maken in de Challengers. Daarin zal hij het wellicht zwaar krijgen, gezien zijn rating, maar hem enigszins kennende zal hij zijn huid duur gaan verkopen. Pijpers staat bekend als een specialist in de opening en vooral ook door zijn gevaarlijk aanvalsspel, gestoeld op zijn grote tactische vaardigheden. Daarom zal hij voor iedere tegenstander een geduchte tegenstander zijn. Hij heeft inmiddels vier GM-normen (2×9 en 2×7 ronden) waarvan de laatste in de KNSB-competitie (zie zijn artikel: De laatste GM-norm) Met een flinke ratingwinst mag hij hopen dat hij dit jaar de 2500-barièrre kan doorbreken.
Het belooft een interessant toernooi te worden in beide groepen. Schaaksite staat paraat met verslaggevers die hun uiterste best zullen doen om u dagelijks bij te praten over voornamelijk de prestaties van onze landgenoten in beide groepen.
Mocht u geïnteresseerd zijn in de digitale toernooiboeken? De laatste twee Tata Steeltoernooien zijn inmiddels ook al door de maker (Matthijs Dijkstra) online gezet:
Mocht u vragen of opmerkingen hebben over deze toernooiboeken, kunt u per e-mail terecht op: matthijs@chessbook.org.
Wat is de reden dat de eerste rustdag na speelronde 5 is, en niet (zoals in voorgaande jaren gebruikelijk) na speelronde 4?
Het speelschema was 4 – 4 – 2 – 3 en dat is nu 5 – 3 – 2 – 3, en dat lijkt me geen verbetering.