Eindspelstudie 8: Meest verbijsterende zet ooit
website
E-mail:
Hierbij de 8e eindspelstudie voor de Schaaksite uit mijn database.
- De vierde versie van de database bevat 76.132 eindspelstudies
- Het is de beste en grootste database van eindspelstudies ter wereld
- De database bevat driekwart van alle ooit gecomponeerde studies
- De database is in standaard pgn-format en leesbaar voor gangbare schaakprogramma’s
Eindspelstudies 8 - Meest verbijsterende zet ooit
In de schaakwereld zijn de meningen over veel onderwerpen verdeeld. Maar er bestaat wel algemene consensus dat Shirov de meest opmerkelijke zet in een schaakpartij ooit speelde. Nou ja (www.xs4all.nl/~timkr/chess/fant100.htm), bijna consensus dan. De meest opmerkelijke zet in een praktisch eindspel dan maar:
Linares 1998
47...Lh3! Er is erg veel over dit fragment geschreven waarbij steevast wordt gezegd dat geen enkel schaakcomputerprogramma op deze zet komt, en dat eigenlijk ook geen enkele andere grootmeester 'm zou kunnen vinden. Dat lijkt me toch een beetje overdreven. Want, ondanks de daverende verrassing is het waarom van de zet achteraf zo klaar als een klontje. Zwart wil met de koning naar d3 lopen, de loper staat in de weg, en wit dreigt met Kf2-e3 het gat te dichten. Dus als de zwarte loper bijvoorbeeld al op g4 zou staan, dan won 47...Kf5 48.Kf2 Ke4 en de zwarte koning dringt binnen: 49.Lb2 Kd3 50.Kg3 Kc4 Zwart trekt zich niets aan de aanval op zijn loper. 51.Kxg4 d4 52.Kf3 d3 53.Ke3 Kb3 54.Lc1 Kc2 en wint. Maar ja, de loper staat in de weg op f5 en na 47...Le4 48.Kf2 Kf5, waarna wit geen tijd heeft voor 49.Ke3? vanwege 49...Lxg2. Maar na 49.g3 staat de loper de zwarte koning wéér in de weg. Kijk, zo kom je dan op 47...Lh3! Jammer genoeg kunnen we het niet meer uittesten, maar ik vermoed dat menig oplosser van eindspelstudies wel degelijk de zet zou hebben gevonden. Het verschil blijft dan uiteraard dat de oplosser weet dat er winnende zet moet zijn, en de partijspeler niet. 48.gxh3 Na 48.Kf2 Kf5 kan wit dus niet 49.Ke3 spelen vanwege 49...Lxg2, en is er na 50.g3 ruimte voor de zwarte koning: 50...Kf5. De partij eindigde met 48...Kf5 49.Kf2 Ke4 (de pointe dus) 50.Lxf6 d4 51.Le7 Kd3 52.Lc5 Kc4 53.Le7 Kb3 en wit gaf het op (54.Ke2 Kc2 55.Lb4 d3+ etc).
De eindspelstudiekenner vraagt zich in zo'n geval af wat een componist van zoiets gemaakt heeft. Want dat het al bestaat, dat staat eigenlijk al vast, maar dan meervoudig uitgevoerd en met driedubbele salto en schroef. Het "thema" is dus dat de loper een stille zet doet naar een veld dat gedekt is door een pion om ruimte te maken voor de koning. De database HHdbIV aangezet.... Niets!
Nou ja, de volgende studie laat iets van het idee zien:
1.Ld6! exd6 2.Kf4 (het thema) a3 3.Kf5 a2 4.f4 a1D pat. De aardigheid is (was) dat het logische 1.Kd3 zou falen op 1...a3 2.Ld2 a2 3.Lc3 a1D 4.Lxa1 Kxa1 5.Kc3 Ka2! 6.Kb4 d6! 7.Kb5 Kb3 8.Kc6 Kb4 9.Kd7 e5! Maar bij het schrijven van deze rubriek vond ik een vlieg in de soep: 7.f4! Kb2 8.f5 Kc2 9.Kb5 Kd3 10.Kc6 Ke4 11.Kd7 Kxf5 12.Kxe7 Kxg6 13.Ke6 (krachtige body-check) Kh7 14.Kxd6 g5 15.Kxd5 Kg6 16.Ke5 Kf7 17.Kf5 g4 18.Kf4 Kf6 19.Ke4 en zwart kan dit nooit winnen.
Eigenlijk is er een groot verschil met Shirov's zet: wit heeft er een enorm belang bij dat de loper wordt geslagen (moet die kwijt vanwege pat, terwijl zwart 'm wel moet slaan omdat anders de a-pion maar moeizaam verder komt).
Dus ik schreef maar een studietoernooitje uit. Wij noemen zoiets een thematisch toernooi. Het was bepaald geen groot succes: slechts één inzending. Daarmee is het het op één na magerste eindspelstudietoernooi ooit. Recent meende iemand een thematisch toernooitje te moeten organiseren (prijs: de eer) met een thema dat qua haalbaarheid vergelijkbaar is met de opdracht om de 100 meter binnen 9 seconden te lopen: niet helemaal onmogelijk, maar de atleet gaat dat niet doen bij de lokale atletiekvereniging in Raalte. Kortom, nul inzendingen. Maar in mijn naïviteit had ik verwacht dat de Shirov-zet toch inspirerend zou kunnen zijn. De enige inzending was teleurstellend:
EBUR
1.a5 gxh5 2.Lh6 gxh6 3.Kf4 Kf7 4.Ke5 Lxf3 5.d5 Le2 6.Kd6 Ke8 7.Kc7 Kc4 8.d6 Lb5 9.a6 wint.
Ok, een extra (vergelijkbaar, maar passief) stukoffer, maar verder niet meer dan een gestolde versie van bovenstaande partij. Wie doet dit beter?
